Morgunblaðið - 30.08.1986, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 1986
26
Minning:
Halldór Gíslason
frá Kambshóli
Fæddur 25. september 1919
Dáinn 20. ágríst 1986
Halldór Gíslason var fæddur 25.
september 1919 á Valdarási í
Víðídal. Foreldrar hans voru hjónin
Gísli Guðmundsson frá Skárastöð-
um í Miðfírði og Halldóra Steinunn
Pétursdóttir frá Melum í Ames-
hreppi, Strandasýslu.
Arið 1916 flytja þau hjón með 6
böm í Valdarássel og búa þar í 3
ár en 1919 að Valdarási og þar
fæðist yngsti sonur þeirra, sá er
við nú kveðjum í dag.
Stuttu eftir fæðingu hans veiktist
móðir hans af banvænum sjúkdómi
og er hún dáin á fyrsta aldursári
hans. Og við kistu hennar er hinn
ungi sveinn skírður nafni móður
sinnar.
Svo ungur missti Halldór móður
sína. Urðu þá mikil þáttaskil í lífí
fjölskyldunnar. Einstaeður faðirinn
með sjö böm, flest í ómegð, treyst-
ist ekki til að halda búskap áfram
því hart var mjög í ári. Er því heim-
iiið leyst upp og yngri bömunum
komið fyrir hjá vinum og vanda-
mönnum. Elsti sonurinn fer í
vinnumennsku og dóttirin, sem er
15 ára, fer einnig í vinnumennsku
að Hvarfí í Víðidal og hefur með
sér ungan bróður sinn, Halldór,
ársgamlan. Þar elst hann síðan upp
til fullorðinsára í skjóli systur
sinnar, sem alla tíð var honum sem
móðir, meðan hann þurfti á að
halda, og í systurhlutverki þegar
árunum fjölgaði og hún þá tekin
við húsmóðurstörfum á því góða
heimili.
Halldór var snemma verkmaður
góður, fylginn sér og hvatur til orðs
og æðis, léttur í lund og drengur
góður. Hann hafði næmt tóneyra
og góða söngrödd, unni æskuheim-
ili sfnu og mat það mikils.
Tuttugu og átta ára festir hann
ráð sitt og gengur að eiga Elín-
borgu Halldórsdóttur frá Másstöð-
um í Vatnsdal, vel gefna og mæta
konu. Gifta þau sig á afmælisdag-
inn hans, 25. september 1947.
Stofna þau fyrst heimili að Litlu-
Ásgeirsá en eftir 3ja ára búskap
þar kaupa þau jörðina Kambhól,
sem var kotbýli húsalaust og hafði
staðið í eyði í nokkur ár. Ungu hjón-
in hefla hér iandnámsstarf með
nýrri og aukinni ræktun um tún
og haga, byggja upp öll hús að
vandaðri gerð og gera kotið sem
var að góðbýli. Fénaðinum fjölgar
og verður afurðaríkur. Búsæld er
góð, iðnar hendur fítla um gróður
og garða og snyrtilegt handbragð
er utan bæjar og innan. Hjónin eru
samhuga og samhent njóta þau
unaðar við lausn viðfangsefna
sinna.
En tíminn líður og árunum fjölg-
ar, viðhorfín breytast, nýir einstakl-
ingar koma inn í myndina, önnur
áform skapast og verða til.
Tvö böm þeirra eru að vaxa úr
grasi og verða sjálfstæðir einstakl-
ingar. Dóttirin flyst að heiman og
sest að á Hvammstanga en sonur-
inn er heima, arftakinn. Samhuga
vilja þau gefa honum olnbogarými.
Þau láta honum eftir ábýlisjörð sína
og flytja til Hvammstanga, þar sem
síðar verður starfsvettvangur þeirra
eftir því sem til féll.
Þetta er lífsins saga, stutt og
fáorð. En minningin um góðan
dreng, sem í dag er kvaddur hinstu
kveðju, lifir. Geymir sögu af grand-
vörum manni, sem ekki sóttist eftir
vegtyllum, en vann glaður við sitt,
ljúfmenni í framkomu, verkhagur,
glaður í viðmóti og trúverðugur.
Þegar ég set þessar hugleiðingar
á blað þá þrengja sér fram í hug-
ann gamlar minningar frá löngu
liðnum dögum. Þegar fyrstu kynni
mín verða við það góða fólk, sem
Halldór var vaxinn frá, foreldra
hans og systkini.
Það var á vordögum 1916 að
myndarleg hjón með sex böm koma
á æskuheimili mitt. Þetta fólk er
að flytja búferlum í Valdarássel,
lítið býli, örreytiskot í næsta ná-
grenni við heimili foreldra minna.
Snemma tókst góð kynning á milli
heimilanna og þessara nýju ná-
granna. Enda vorum við systkinin
á líkum aldri og bömin í Selinu,
eins og það var kallað þá.
Elsti sonurinn var einu ári eldri
en ég og systir hans var jafngömul
mér, yngri systkinin vom á líkum
aldri og yngri bræður mínir og syst-
ur.
Með okkur öllum tókst góð vin-
átta. Við lékum okkur saman og
skiptumst á ánægjulegum heim-
sóknum með boðum hvors til
annars. Þetta er löngu liðin tíð en
gleymist ei.
Eg hugsaði ekki um það þá, en
hef síðan oft leitt hugann að því.
Hvemig hægt var að framfleyta
stórri fjölskyldu á jafnlitlu býli og
þægindasnauðu sem þetta hálsakot
var. En samheldni og nægjusemi
gaf hlýju í litla húsið og iðinn hönd
bar björg í garða.
Þessa góðu eðliskosti hlaut ríku-
lega í arf sá sem kvaddur er hinstu
kveðju í dag, minning hans er sem
góðilmur öllum sem honum höfðu
kynni af.
Við blessum því minningu um
mætan mann og góðan dreng og
sendum eftirlifandi eiginkonu,
bömum hans og systkinum og öðr-
um ástvinum innilegustu samúðar-
kveðjur.
Hvíli hann í friði.
Arinbjöm Árnason
Hinn 20. ágúst sl. lést mágur
minn Halldór Gíslason í Landa-
kotsspítala í Reykjavík eftir
sumarlanga baráttu við einn helsta
ógnvald nútimamannsins, krabba-
meinið. Löngu fyrr hafði hann
kennt aðfara þessa meins, heymæði
og astma, veikinda sem svo margir
bændur á Islandi verða að kljást
við. Með Halldóri er genginn góður
verkmaður á velli þjóðlífsins og full-
trúi frjálshuga bændastéttar, sem
byggði upp landbúnað á undan-
förnum áratugum, fyrir daga
mjólkurkvóta, ítölu og úrtölustefnu.
Halldór fæddist hinn 25. sept-
ember 1919 að Valdarási í Víðidal.
Foreldrar hans voru Halldóra St.
Minning:
Fædd 31. júlí 1970
Dáin 25. ágúst 1986
í dag, þegar við kveðjum Sigríði
hinztri kveðju frá Ásólfsskála-
kirkju, hnípin og orðlaus frammi
fyrir því sem orðið er, bijótast fram
í hugann orð Jobs: „Drottinn gaf
og Drottinn tók, lofað veri nafn
Drottins." Þetta gat hann sagt þrátt
fyrir að hafa misst allt, sem hægt
var að missa.
Drottinn gaf og Drottinn tók.
Þetta lífs undur er svo erfítt að
skilja, en þeir sem reyna það með
mestri þjáningu, lifa einnig gleði
þess að hafa tekið í móti og síðan
gleði minningarinnar, sem enginn
getur tekið og er því eilíf eign. Með
þá eign að veganesti er hægt að
segja: Lofað veri nafn Drottins.
Við erum í heilli sveit eins og ein
fjölskylda í þeirri sorg og þjáningu
sem fylgir svo fyrirvaralaust kalli,
Pétursdóttir og Gísli Guðmundsson.
Pétur faðir Halldóru var Ólason
ættaður úr Árneshreppi á Strönd-
um. Móðir Halldóru hét Elísabet
Jóhannsdóttir og var ættuð af Snæ-
fjallaströnd. Gísli var Húnvetningur
í báðar ættir, sonur Unnar Jóns-
dóttur frá Kambshóli og Guðmund-
ar Guðmundssonar, er var
dóttursonur Bjama á Bjargi sem
fjölmargir Vestur-Húnvetningar
eru komnir af.
Halldór var yngstur 8 systkina,
sem öll komust upp utan eitt, sem
dó í frumbemsku. Ekki naut hann
lengi móður sinnar. Hún átti við
veikindi að stríða allt frá fæðingu
drengsins og lést, er hann var rúm-
lega eins árs. Halldór var því
skírður við kistu móður sinnar og
hlaut nafn hennar. Það kom í hlut
elstu systurinnar í hópnum, EHsa-
betar, að annast drenginn. Árið
1922 brá Gísli faðir þeirra búi og
bömin fóm sitt í hveija áttina.
Elísabet réðst sem vinnukona að
Hvarfí í Víðidal og fylgdi Halldór
henni. í Hvarfi bjó þá ekkjan Kristín
Hannesdóttir með syni sínum Páli
Vídalín Guðmundssyni. Þau Elísa-
bet og Páll felldu hugi saman og
giftust ári síðar og hófu búskap í
Hvarfí. Þau tóku Halldór til sín og
ólu hann upp, sem sinn eigin son.
Fór afar vel á með þeim Páli og
Halldóri og í raun má segja, að
Halldór þekkti ekki aðra móður en
Elísabetu. Halldór var síðan á
Hvarfí fram yfír tvítugt en fór tíma
og tíma í vinnu annars staðar, t.d.
í brúarvinnu til Guðmundar bróður
síns og múraravinnu í Reykjavík
hjá Jóhannesi bróður sínum.
Árið 1947 urðu þáttaskil í lífi
Halldórs. Það ár á 28. afmælisdegi
sínum gekk hann að eiga systur
mína Elínborgu M. Halldórsdóttur
frá Másstöðum í Vatnssdal. Elín-
borg er dóttir hjónanna Þorbjargar
móðir að morgni frá litlu bami,
heitkona frá unnusta, dóttir frá
foreldmm, — frá systkinum, vanda-
mönnum, vinum og sveitungum.
Drottinn gaf. Það lifðum við öll
með Sigríði, í gleði hennar og ein-
lægni og löngun til að gera allt
vel. Þau tvö kynntust ung og ást
þeirra varð svo fljótt að kærleika,
þeim kærleika sem öfundar ekki,
hreykir sér ekki, leitar ekki sín eig-
in, samgleðst sannleikanum, breiðir
yfir, trúir, vonar og umber. Og litli
drengurinn þeirra fékk að teyga af
þessum kærleika þeirra í níu mán-
uði.
Drottinn tók. Það var að morgni
mánudags. Dagurinn eins og
myrkvaðist og musteristjald trúar
okkar eins og rifnaði í sundur.
Hvað er hel?
Ollum líkn sem lifa vel.
Engill sem til lífsins leiðir.
Jónsdóttur frá Másstöðum og
Halldórs Jónssonar trésmiðs, sem,
er hér var komið sögu, bjuggu í
Reykjavík.
Ungu hjónin voru fyrsta veturinn
í Reykjavík og leigðu á Hofteigi 40
hjá þeim mætu hjónum Ingibjörgu
Bjömsdóttur og Jónasi Guðjóns-
syni. En hugur þeirra stóð til
sveitabúskapar og vorið 1948 hófu
þau búskap á Litlu-Ásgeirsá í Víði-
dal. Jörðina leigðu þau af Jónasi
bónda Bjömssyni og bjuggu þar í
tvö ár.
Sú sem hér kveður mág sinn var
léttastelpa hjá þeim Elínborgu og
Halldóru þau tvö sumur, sem þau
bjuggu á Litlu-Ásgeirsá og á margs
góðs að minnast frá þeim sumrum.
Aldrei hafði hún séð aðra eins ham-
hleypu við heyskaparvinnu og
Halldór var og fáa vissi hún syngja
betur við vinnu sína. En Halldór
hafði mikla og fagra tenórrödd.
Það kom sér betur, að þau hjón
Halldór og Elínborg voru dugnaðar-
fólk því þau hófu búskap af litlum
efnum og enga stönduga áttu þau
að til að létta undir fjárhagslega.
Þeirra auður var fólginn í dugnaði,
ráðdeildarsemi, samheldni og ein-
lægum áhuga á að ná settu marki.
Árið 1950 keyptu þau Elínborg
og Halldór jörðina Kambshól, næsta
bæ framan við Valdarás og einn
fremsta bæ í Víðidal. Kambshól,
hafði þá verið í eyði í 4 ár og öll
hús þar torfhús bæði bæjarhús og
gripa. Líkt hafði raunar verið ástatt
á Litlu-Ásgeirsá. Nú tóku við mestu
anna- og blómaárin á starfsferli
þeirra hjóna.
Haustið eftir að þau hófu búskap
hafði allt sauðfé verið skorið niður
á þessu svæði vegna mæðiveiki og
þegar nýjum bústofni var úthlutað
komu í hlut þeirra hjóna 19 gimbr-
ar, ein ær fullorðin og tveir
lambhrútar, þ.e. helmingi færra fé
en þau áttu fyrir niðurskurð. svo
bústofninn var heldur smár, sem
þau Elínborg og Halldór höfðu með
sér að Kambshóli: 32 kindur, 4
kýr, eina kvígu og nokkur hross.
Um haustið urðu þau að láta 2
kýmar því að túnið sem bæði var
lítið og í órækt bar ekki meira. En
útbeit var og er góð í Kambshóli
og jörðin því einkar góð fjátjörð,
enda fór svo fljótlega að fé Hall-
dórs í Kambshóli var með því
vænsta sem inn var lagt á haustin
á Hvammstanga.
Búskaparár þeirra Halldórs og
Elínborgar í Kambshóli urðu tutt-
ugu og eitt. Á þeim tíma byggðu
þau upp öll hús á jörðinni og ég
veit að það var föður okkar ánægju-
efni að geta hjálpað til við byggingu
ibúðarhússins og kynnast þeirri
uppbyggingu sem dóttir hans og
tengdasonur stóðu fyrir. Þau
stækkuðu túnið til mikilla muna,
ræstu fram votlendi og bættu við
nýrækt. Eyðijörðin sem þau festu
kaup á varð að vænni bújörð sem
bar nær 300 fjár og 7 kýr auk
hrossa. Og þannig skiluðu þau
Ljósmóðir, sem hvílu breiðir.
Sólarbros er birta él.
Heitir hel.
Þannig farast Matthíasi Joch-
umssyni orð um helið, sem kuldinn
stafar frá, sem spumingarnar
hljóma til: Hvers vegna, hvers
SigríðurL. Hjalte-
sted frá Mið-Grund
henni í hendur syni sínum Jóni,
þegar þau hættu búskap í desember
1971.
Þeim Halldóri og Elínborgu varð
tveggja bama auðið. Soninn Jón
eignuðust þau 24. júlí 1948. Hann
býr nú í Kambshóli ásamt konu
sinni Jóhönnu Þórarinsdóttur og
þremur sonum: Halldóri Þór, Þór-
ami og Lárusi. Hinn 6. apríl 1951
fæddist þeim dóttirin Elísabet
Pálína sem býr á Hvammstanga
með manni sínum Sigfúsi ívarssyni
og eiga þau einn son, Halldór. Á
Hvammstanga leigðu þau hjónin
fyrst að Lindarbrekku í gömlu húsi
rétt ofan við bæinn en byggðu síðan
allstórt hús að Brekkugötu 14 í
félagi við dóttur sína og tengdason.
Eftir að þau hjónin fluttu til
Hvammstanga vann Halldór einn
vetur hjá Hvammstangahrepp. 6
sumur var hann í brúarvinnu hjá
Guðmundi brúarsmið bróður sínum
en vann í áhaldahúsi vegagerðar-
innar á vetmm. Vorið 1978 gerðist
hann birgðavörður í áhaldahúsinu
og vann þar þangað til yfír lauk. Á
Hvammstanga hafði Halldór alltaf
nokkrar kindur því erfítt átti hann
með að segja alveg skilið við líf
bóndans. Þegar þau Halldór og
Elínborg fluttu til Hvammstanga
veit ég að hann kvaddi sveitina með
trega, en heilsan var farin að bila
og skynsemin varð að ráða. Halldór
var bóndi af lífí og sál. Hann unni
frelsi bóndans og því að sjá allt
vaxa og dafna í kringum sig. Og í
göngum var hann hrókur alls fagn-
aðar enda söngmaður hinn mesti.
Halldór söng lengi í Víðidalstungu-
kirkju og var hin síðari árin í
safnaðamefnd. Á skemmtunum
innan sveitar söng Halldór oft fyrir
sveitunga sína og þá gjaman ljóð
eftir Elínborgu konu sína, sem hún
orti í tilefni þessara hátíða.
Halldór hafði mikið yndi af því
að ferðast og skoða landið og fóm
þau hjón ár hvert í ferðalög með
góðvinum og nábúum úr Víðidal,
síðari búskaparárin í Kambshóli og
eftir að þau fluttu til Hvamms-
tanga.
Halldór tók ekki mikinn þátt í
sveitarstjómarmálum enda ærið
verk að vinna heimafyrir, og einu
kosningamar sem undirrituð veit
til, að Halldór lét mikið til sín taka
í, var við forsetakjör, þegar Vígdís,
forseti vor, var kjörin og var hann
eindreginn stuðningsmaður hennar.
Þó að þau Elínborg og Halldór
flyttu úr sveitinni með söknuði í
huga veit ég að þau áttu góða daga
á Hvammstanga. Þau gátu litið til
baka yfir mikinn og góðan starfs-
feril, þar sem þau unnu það afrek
að synda móti straumnum, sem á
fímmta áratug þessarar aldar lá svo
til allur frá sveitunum til þéttbýlis,
og byggja upp og bæta eyðijörð og
gera hana að búsældarlegu býli.
Og nú er Halldór kært kvaddur
að sinni. Eg færi honum þakkir
mínar og alls mágafólks hans.
Guðrún Halldórsdóttir
vegna? Hann svarar í þessum sama
sálmi:
Eilíft líf, -
ver oss huggun vöm og hlíf,
lif í oss, svo ávallt eygjum
æðra lífíð þó að deyjum.
Hvað er allt þá endar kíf?
Eilíft líf.
Það er í þessu svari trúarinnar
sem við eigum að líta upp, líta til
hans sem sagði: „Ég lifí og þér
munuð lifa.“ Hann hvarf frá þessum
heimi á myrkvuðum degi hinnar
mestu þjáningar, en ljósið sigraði
myrkrið með sinni páskasól og gleði
trúarinnar sigraði sorgina og þján-
inguna með orðum lærisveinsins
sem kraup niður og laut höfði og
sagði: „Drottinn minn og Guð
minn.“
Eftir að hafa mætt hinni mestu
þjáningu sagði Job: „Ég þekkti þig
af afspurn, en nú hefur auga mitt
litið þig.“ Þessi er hinn grýtti vegur
þjáningarinnar og sorgarinnar til
þess að geta sagt af öllu hjarta:
Lofað veri nafn Drottins, hans sem
gaf og hans semm tók.
Ég bið þess að hin eilífa eign sem
minningin um Sigríði er megi sigra
sorgina hjá þeim sem mest syrgja.
Halldór Gunnarsson