Morgunblaðið - 05.10.1986, Side 37

Morgunblaðið - 05.10.1986, Side 37
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. OKTÓBER 1986 37 Yanne og Gaud, við brottför hans. Gaud að bíða árangurslaust við ekknakrossinn úti við sjóinn eftir þeim sem aldrei kom af íslandsmið- um. Sérstakt kort var gefið út í til- efni þessara tímamóta með teikn- aðri mynd eftir Alain Lenost af íslandsförum í Paimpol-höfn. Og fyrsta kvöldið flutti þjóðlagaflokk- urinn Cabestan, sem hefur sérhæft sig í sjómannalögum, hljómieika. Mátti þar m.a. heyra rytmískan söng Islandsfaranna, þegar þeir moka saltinu til í lestinni. Sonarsonur Lotis viðstaddur Sonarsonur rithöfundarins sem fyrir 100 árum skrifaði skáldsög- umar um fiskimennina, „Bróðir minn Yves“, „Á íslandsmiðum" og „Matelot", segir í viðtali við frétta- mann Mbl. á staðnum að Pecheur d’Islande hafi lengst af í þessi 100 ár verði lesin í Frakklandi og nú verði þau hjónin vör við að fólk lesi ekki aðeins um íslandssjómennina heldur líka aðrar bækur höfundar- ins, frá Tyrklandi, Alsír og Tahiti, í sívaxandi mæli, beri lýsingamar saman við nútímann. En þau hjónin vom einmitt á föram á söguslóðir afa hans á Tahiti og síðar til Arg- entínu. Hann hrósaði mjög nýlegri ævisögu Pierres Loti, eftir Lesley Blanchs, sem hefur aftur vakið mikla athygli á höfundinum. En Blanchs náði að hitta móður hans og aðra sem þekktu Pierre Loti (Grein um Loti byggð að mestu á þessari ævisögu birtist í Mbl. 9/2 1986). Frönsk útgáfa ævisögumar er nú að fá bókmenntaverðlaun „Academie de Saintonge". Sonarsonurinn ber í rauninni nafnið Pierre Pierre Loti-Viaud, því skímamafn hans er Pierre og höf- undamafni afa hans var öllu bætt formlega við nafn fjölskyldunnar (Hann hét Julian Viaud). Hann kvaðst lítið muna eftir afa sínum, sem var orðinn gigtveikur og illa farinn síðustu árin og afkomendum hjákonubama hans af baskakyni kynntist hann ekki fyrr en nýlega er ævisagan kom út. En hann ólst upp til 19 ára aldurs með móður sinni og ömmu í gamla furðulega fjölskylduhúsinu í Rochefort með tyrkneska herberginu, moskunni frá Damaskus, kínversku stofunni o.fl. sem rithöfundurinn hafði með sér heim úr ferðum sínum. Og hann man hve hræddur hann var sem drengur í kínversku setustofunni við allar þessar styttur með grímumar. Þar til hann neyddi sig til að fara og horfast í augu við hveija fyrir sig. Alveg eins og afi hans hafði í Luxor horft framan í hveija múmíu til að finna sjálfan sig úr fyrra lífi. Hrópaði svo: „Þetta er ég.“ Það var þá Ramsus 2. En Pierre Loti-Viaud yngri þekkti vel bretónska sjómanninn Pierre le Cor, sem varð kveikjan að sögunum um íslandssjómennina hjá afa hans, því sjómaðurinn var á æskuheimili hans og fóstraði þessa tvo sonar- syni Lotis, syni eina hjónabands- bamsins, Samúels. Þrír fyrirlestrar um f iskimennina í þijú kvöld vora fyrirlestrar með umræðum á eftir. Á sunnudags- kvöldið talaði Jean-Loup Avril, prófessor við læknadeild Háskólans í Renne, um heilsufarslegan og fé- lagslegan aðbúnað fiskimanna á tímum íslandsveiðanna. En hann hefur ásamt Michel Quémére gert úttekt á þessu efni í bók, þar sem m.a. kemur fram ömurlegur að- búnaður, geysilegt vinnuálag og þar með stöðug áfengisnotkun um borð. Vakti hann m.a. athygli á því að Pierre Loti leggur alla áherslu í skáldsögu sinni á hið mikla mann- fall er skipin fórast eða menn fóra í sjóinn, þar sem hafið var aðalóvin- urinn. Allar aðrar hættur hverfa. Ekkert um sjúkdóma, slys og vos- búð, sem tók svo stóran toll og var hluti af því mikla mannfalli sem Gestir skoða tunnu, bekk, tréskó og sjómannakistu. Gjafir frá Kviskeijabræðrum og Minjasafninu á Höfn. Hlutimir eru úr skútum frá Paimpol og Dunkerque 1873. Söguhetjan Gaud úr Pécheur d’Islande kveður sjómanninn Yanne, sem heldur á íslandsmið. Frá opnun sýningarinnar. Le Meur, bæjarfulltrúi og sá sem stóð fyrir sýningunni, flytur ávarp. Við hlið hans t.v. er Querrien, borgarstjóri. varð á skútunum á íslandsmiðum. Nefndar era tölumar 1,20—1,28% á vertíð. Rakti prófessorinn helstu sjúkdómana samkvæmt skýrslum lækna á spítalaskipunum. Á miðvikudagskvöld talaði Jean Pierre Balou, prófessor við háskól- ann í Brest, um „Pierre Loti og Bretagne". Rakti hann og bar sam- an dagbók höfundar og skáldsög- una um íslandssjómennina. Sagði hann að kynni höfundar af fiski- mönnunum væra byggð á persónu- legri vináttu og ást til viss fólks jar. Bróðir minn Yves sé einkum byggð á þessháttar vináttu, Péche- ur d’Islande sé afrakstur ástar til konu og Matelot sé sonarást til móður (hans eigin). Þetta sé upplif- un höfundar, umbreytt í skáldsögu. Á föstudagskvöld flutti Francois Chappee,. háskólabókavörður í Le Mans, fyrirlestur undir nafninu „ímynd íslandssjómannanna í bók- menntunum" og setti líf fiskimann- anna í félagslegt, menningarlegt og pólitískt samhengi í Paimpol á áranum 1870—1914. Velti hann upp þeirri spumingu hvort skáld- sagan væri trú raunveraleikanum. Fyrir utan smávægilegar villur, svo sem að ragla saman tveimur trúar- hátíðum í lýsingu, hafi Loti verið trúr staðháttum og siðum. Farið nokkuð rétt með. En eins og allir aðrir höfundar, sem fjalli um þetta efni, segi hann einungis sögu fiski- mannanna. Hlutverk útgerðar- mannanna komi vart við sögu og skipstjóranna yfirborðslega. Á sýningunni í hátíðasalnum í Paimpol vora til sýnis ýmsar útgáf- ur af bókinni „Pécheur d’Islande“, safn teikninga, dagbækur skútu- skipstjóra og safnað hafði verið í um 30 möppur, sem gestir máttu gramsa í, afritum af ýmsu efni eft- ir og um höfundinn og varðandi efnivið hans i bókunum um íslands- farana, allt upp í kópíeraðar heilar bækur. Þar var m.a. grein sem Pierre Loti skrifaði 1897, þegar skútumar Petit Jean og Catharina hurfu með manni og mús við Island og hann gekkst fyrir söfnun handa ekkjum og bömum. Nefndi hann greinina „Le Livre de la Pitié et de la Mort“, eða Bókina um samúð og dauða. Kvikmynd og leikþáttur Á mánudagskvöldið af sýnd kvik- myndin „Pécheur d’Islande" sem Pierre Guerleus gerði eftir skáld- sögunni 1836 með Tomy Bourdelle (sem enn er að leika) og Mergue- rite Winterberger í aðalhlutverkum. Myndin var tekin í Paimpol og urðu líflegar umræður um hana á eftir. Vikunni lauk með því að Menn- ingarfélag Anjelu Duval setti á svið í hátíðasalnum þætti úr skáldsög- unni með viðeigandi búningum og gripum. Gaud t.d. svartklædd með hvítan hefðbundinn höfuðbúnað Paimpolakvenna og Yves í sjóklæð- um skútualdar. Var leiknum mjög vel tekið. Um efni sögunnar, tilurð hennar og höfundinn vísast til greinar í Mbl. 23/2 1986. Nútíma ísland Á miðri hátíðinni sýndi Jean Le Meur litskyggnur sem hann hafði tekið í tveimur ferðum á Islandi, annarri í fylgd með gamla íslands- sjómanninum Tonton Yves. Sagði hann frá Islandi nútímans og tengdi það sambandinu við Bretónana á fyrri tíð. En áhugi hans á þessum tengslum og viðhaldi þeirra var m.a. kveikjan að þessari hátíðaviku í Paimpol, sem hvíldi að mestu á hans herðum. Fyrirlestrar og myndasýningar voru í sérkennilegu umhverfi, í skip- inu Mad Atao, sem hefur verið gert upp með sal í lestinni og liggur sem hluti af sjóminjasafninu í höfninni. Setti það skemmtilegan svip á efnið, líf fiskimannanna við ísland í tilefni af 100 ára afmæli bókarinnar, sem farið hefur með sögu þeirra um allan heim. E.Pá. 1

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.