Morgunblaðið - 15.10.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 1986
Ringulreið í viðskiptum:
Finnar selja arabíska
olíu í umboði Rússa
Frá Lar* Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins i Helainki.
FINNSKA olíufélagið Neste mun
síðar á þessu ári hefja sölu á
olíu frá Mið-Austurlöndum í
umboði Sovétmanna. Litið verð-
ur á olíusöluna sem innflutning
frá Sovétríkjunum til Finnlands.
Með olíusölunni vonast Sovét-
menn til að minnka viðskiptahall-
ann við Finnland. Raunar mun
mikið af olíunni hvorki koma við í
finnskum né sovéskum höfnum.
Fyrirhugað er að Neste kaupi olíuna
í Mið-Austurlöndum og selji hana
síðan í Vestur-Evrópu. Salan hefst
Dæmdur fyr-
ir tölvusmygl
BrÍHtol, AP.
BREZKUR tölfræðingur að nafni
Alan Simmons, var dæmdur í 9
mánaða fangelsi í gær fyrir að
smygla tölvum og hátæknibúnaði
til Sovétríkjanna. Hann smyglaði
tækjunum í gegnum Svíþjóð.
Jafnframt fangelsisdómnum var
Simmons dæmdur í 20.000 sterl-
ingspunda sekt, en það jafngildir
1,2 milljónum ísl. kr.
Simmons var handtekinn í nóv-
ember 1984 þegar hann var að
koma tölvum fyrir í vöruhúsi á flug-
vellinum í Birmingham. Útflutn-
ingsskjölin, sem hann afhenti,
reyndust fölsuð. Hann var ákærður
fyrir átta brot á reglum, sem eiga
að koma í veg fyrir að flytja út
tælq'abúnað, sem gæti komið að
hemaðarlegum notum.
Samtals hafði Simmons orðið sér
út um tövlubúnað að verðmæti einn-
ar milljónar sterlingspunda. Seldi
hann Sovétmönnum tækin á þre-
földu verði. Veijandi Simmons sagði
hann vera ævintýramann, sem hefði
reynt hefði að auðgast á því hversu
ginnkeyptir Sovétmenn væru.
Tölvubúnaðurinn væru ósköp venju-
legur heimilistölvur.
í ár og verður henni fram haldið á
næsta ári.
Undanfama daga hafa fulltrúar
Neste setið fundi með fulltrúum
Opec-ríkja í Genf. Ákveðið hefur
verið kaupa olíu frá Alsír og nokkr-
um löndum við Persaflóa. Hluti
olíunnar mun einnig koma frá Sov-
étríkjunum.
Með því að veita Finnum umboð
til olíusölunnar vonast Sovétmenn
til að rétta af viðskiptahallann við
Finnland. Samkvæmt gildandi
vömskiptasamningum geta Finnar
aðeins flutt út vömr til Sovétríkj-
anna fyrir sömu upphæð og þeir
kaupa inn vaming frá Sovétríkjun-
um. Þetta reyndist vandalaust
þegar olíuverð var hátt. En í ár
hefur það lækkað stórlega. Ef
Finnar geta ekki fundið nýjar inn-
flutningsvömr í bráð mun útflutn-
ingur frá Finnlandi til Sovétríkj-
anna dragast vemlega saman.
Þetta kann að hafa stóraukið at-
vinnuleysi og efnahagskreppu í för
með sér.
Drottningin heilsar Deng Xiaoping
Ferðalag Elísabetar Bretlandsdrottningar til Kína hefur vakið mikla athygli. Þessi mynd var tekin
í gær í Peking af drottningunni og manni hennar, Filippusi prins, eru þau gengu á fund Dengs
Xiaoping, eins helzta leiðtoga kínverska kommúnistaflokksins.
Elie Wiesel hlýtur friðarverðlaun Nóbels:
Mikilhæfur andlegnr
leiðtogi og kennimaður
- að áliti úthlutunarnefndarinnar
Ósló, New York, AP.
„ÉG ER mjög hrærður og þakklátur", sagði Elie Wiesel, prófessor
við háskólann í Boston í Bandaríkjunum, er honum var tilkynnt að
hann hefði hlotið friðarverðlaun Nóbels fyrir árið 1986. Hann sagði
að sér findist ástandið í heiminum ógnvekjandi og að friður myndi
ekki ríkja fyrr en kynþáttahatri og öðrum öfgum, hefði verið út-
rýmt. „Eg hef alltaf sagt mina meiningu, en þessi verðlaun hafa þau
áhrif að fleira fólk mun hlusta betur á það sem ég segi“, sagði Wiesei.
Tilkynnt var í gær í Ósló, að
Elie Wiesel, rithöfundur og baráttu-
Filippseyjar
Drög að stjórnar-
skrá lögð fram
Manilu, AP.
STJÓRNSKIPUÐ nefnd sam-
þykkti á sunnudag lokadrög að
nýrri stjómarskrá Fiiippseyja,
sem er ætlað að sameina hina
sundraðu ibúa eyjanna. Það tók
nefndina, sem í sátu 47 manns,
132 daga að koma sér saman um
stjóraarskrártillöguna. í henni
Látinn laus í
Júgóslavíu
Belgrad, AP.
GRADIMIR Hadzic, þríðji Banda-
ríkjamaðurínn af júgóslavnesk-
um uppruna, sem látinn hefur
veríð iaus síðustu daga í Juóglsv-
aíu vegna þrýstings frá Banda-
ríkjunum, fullyrti um helgina,
að handtaka sin hefði veríð
ástæðulaus með öllu.
Hadzic kvaðst hafa verið látinn laus
án skýringa og sagðist vona, að
hann fengi sitt bandaríska vegabréf
afhent fljótlega. Hann áformar að
halda til Bandaríkjanna mjög bráð-
lega.
Júgóslavneska stjómin hefur
þegar látið lausa tvo aðra menn.
Var annar þeirra ákærður fyrir að
dreifa andjúgóslavneskum bækling-
um og hinn fyrir að vera félagi í
andjúgóslavneskum samtökum.
er m.a. gert ráð fyrir að
kjörtímabil forseta verði sex ár
og að kosið verði til þings og
sveitastjóraa í mai á næsta árí.
Forseta Filippseyja, frú Corazon
Aquino, verður afhent tillagan á
morgun, en hún verður síðan borin
undir þjóðaratkvæði næstkomandi
janúar.
Ekki náðist í forseta landsins til
þess að fá álit hennar á drögunum,
en blaðafulltrúi hennar, Teodoro
Benigno, sagði að samþykkt drag-
anna væri mikilvægt skref til
tryggingar lýðréttinda á Filippseyj-
um og styrirtu auk þess stjóm frú
Aquino í sessi.
I miðbæ Manila kom saman krað-
ak stuðningsmanna Marcosar,
fyrrverandi forseta eyjanna, sem
nú er í útlegð, og lét í ljós óánægju
með stjómarskrárdrögin.
Frú Aquino hefur að undanfömu
stjómað landinu samkvæmt ákvæð-
um „Frelsisstjómarskrárinnar",
sem sett var til bráðabirgða, eftir
að hún tók völd í landinu í krafti
hers og kirkju. Andstæðingar frú
Aquino segja að hún hafí tapað
umboði kjósenda sinna eftir að hún
afnam gömlu stjómarskrána og
kröfðust því nýrra forsetakosninga,
en { hinum nýju stjómarskrárdrög-
um er gert ráð fyrir að hún sitji
að völdum til ársins 1992.
maður fyrir mannréttindum hefði
hlotið friðarverðlaun Nóbels að
þessu sinni. í tilkynningu frá úthlut-
unamefndinni segir að nú á tímum
ofbeldis, kúgunar og kjmþáttahat-
urs, hafí Wiesel rejmst mikilhæfur
andlegur leiðtogi og kennimaður.
Hann hefur skrífað mikið um
rejmslu sína í útrýmingabúðum nas-
ista í heimsstyijöldinni síðari,
aðstæður gyðinga í Sovétríkjunum
og önnur mál tengd mannréttind-
um. „ Wiesel hefur boðskap að
flytja mannkyninu, boðskap friðar,
friðþægingar og mannlegrar reisn-
ar og hann trúir því, þrátt fyrir
allt sem hann hefur séð, heyrt og
þolað sjálfur, að þau öfl sem beij-
ast við hið illa í heiminum muni
hafa sigur að lokum. Boðskapur
hans byggir á því, að hann hefur
sjálfur mátt þola algjöra auðmýk-
ingu og horft upp á skeytingarleysi
fyrir mannlegu lífí í útrýmingarbúð-
um Hitlers. Þjáningar gyðinga voru
uppspretta skrifa Wiesel, en hann
lætur sig nú skipta örlög allra þeirra
sem kúgaðir eru og þjáðir. „ segir
í tilkjmningu dómneftidarinnar. „
Wiesel hefur margoft verið til-
nefndur til fíðarverðlauna Nóbels.
Hann fæddist árið 1928, í bænum
Sighet, sem nú tilheyrir Rúmeníu.
Árið 1944 fyrirskipuðu Nasistar
brottflutning allra gyðinga frá bæn-
um og Wieselfjölskyldan var flutt í
hinar illræmdu fangabúðir við
Auschwitz í Póllandi, þar sem móð-
ir hans og yngsta systir létust.
Tvær aðrar systur urðu viðskila við
Wiesel og föður hans, sem fluttir
voru f Buchenwald fangabúðimar í
Þýskalandi, þar sem faðir hans
andaðist. Eftir styijöldina settist
hann að í Frakklandi og stundaði
nám við Sorbonne háskóla. Hann
starfaði um skeið sem blaðamaður
fyrir frönsk og ísraelsk blöð. Wiesel
sótti um bandarískan ríkisborgara-
rétt árið 1956 og gaf þá einnig út
sína fyrstu bók, „Og heimurinn
hefur ekki sagt orð“ , á jiddisku í
Buenos Aires. Síðan hefur hann
skrifað flölda bóka og unnið til
ýmissa viðurkenninga. Ronald
Reagan, forseti, sæmdi hann af-
reksorðu fulltrúardeildar Banda-
ríkjaþings 19. apríl 1985, fyrir störf
hans sem formaður minningar-
nefndar um fómarlömb nasista,
fyrir mannréttindabaráttu hans og
framlag hans til bókmennta, en
þessi orða er ein æðsta viðurkenn-
ing sem almennum bandarískum
borgara getur hlotnast. Um svipað
leyti var ráðgerð ferð Reagans til
Vestur-Þýskalands, þar sem m.a.
var á dagskrá heimsókn í kirkju-
garðinn í Bitburg, þar sem margir
stormsveitarmenn eru grafnir.
Wiesel rejmdi að telja forsetann af
þessari heimsókn, en án árangurs.
Elie Wiesel er kvæntur Marion
Erster Rose, sem einnig dvaldi í
útiýmingabúðum nasista á stríðsár-
unum og eiga þau tvö böm, pilt og
stúlku.
Borgarstj órnakosningar í Grikklandi.
Ihaldsmenn sigruðu
Aþena, AP.
ÍHALDSMENN unnu sigur í borgarstjóraakosningum sem fram fóru
í Grikklandi um helgina. Á mánudag höfðu rúm 90% atkvæða veríð
talin. Ósigur sósialista er talinn orsakast af óánægju almennings
með efnahagsráðstafanir ríkisstjórnar Andreas Papapndreous.
íhaldsmenn unnu sigur f þremur
stærstu borgum landsins en þeim
tókst þó ekki að fá hreinan meiri-
hluta. I næstu viku munu kjósendur
ganga að kjörborðinu að nýju og
velja annan þeirra tveggja fram-
bjóðenda, sem flest atkvæði hlutu.
Kosið verður að nýju með þessum
hætti f rúmlega 200 borgum og
bæjum. Sósíalistar þurfa þá að
treysta á stuðning kommúnista ef
þeir ætla sér að koma í veg fyrir
sigur íhaldsmanna. Frambjóðendur
kommúnista hlutu flestir um 20%
atkvæða í kosningunum.
Sérfræðingar telja almenning
hafa snúið baki við sósfalistum sök-
um óánægju með efnahagsráðstaf-
anir ríkisstjómarinnar. í október í
fyrra ákvað sósíalistastjóm Pap-
andreuos að frysta laun í landinu
auk þess sem höft vom sett á inn-
flutning. Ifyrir skömmu tilkjmnti
Papandreou að á næsta ári mjmdi
einnig reynast nauðsynlegt að
draga úr útgjöldum ríkissjóðs.
Súdan:
Flutningar
á hjálpar-
gögnum
Khartoum, AP.
FLUTNINGAR á hjálpargögnum
til hinna sveltandi íbúa Súdan
hófust á sunnudag eftir þríggja
vikna töf. Talið er að tvær til
þijár milljónir manna iíði hungur
í landinu sökum borgarastyijald-
ar
Neyðaráætlunin gengur undir
nafninu Bifröst. Flogið verður með
lyf og matvæli til Zaire en þaðan
verða hjálpargögnin flutt með vöm-
bifreiðum til Súdan. Flutningamir
gátu ekki hafist fyrr en nú þar sem
skæmliðar höfðu hótað því að
skjóta niður flutningavélamar.
Skæmliðar kröfðust þess að flogið
yrði á víxl til borga sem þeir hefðu
jrfírráð jrfír og til borga stjómar-
hersins. Þessari kröfu hafnaði
stjómin.
I ágústmánuði skautu skæmliðar
niður flugvél frá flugfélagi Súdan
og létu 60 manns þá lífíð.