Morgunblaðið - 11.03.1987, Síða 20

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11 MARZ1987
mótbyr og hafa einmitt ekki látið
listaspekúlantana segja sér fyrir
verkum.
Þetta er mjög mikilvægt til at-
hugunar hér sem annars staðar á
Norðurlöndum og við þetta má
bæta, að viðkomandi líst'amenn eru
á engan hátt ósnortnir af nýjustu
straumunum hveiju sinni, svo sem
þróunarskeið verka þeirra ber með
sér.
Sú spuming er áleitnari en
nokkru sinni fyrr, hvort myndlistar-
menn eigi að vera ofurseldir stefnu-
mörkun listagalleríanna og þeim
hræringum, sem þau koma af stað,
eða vinna einarðlega að list sinni.
Hér er meir en undarlegt að hugsa
til þess, að ýmsir á Norðurlöndum,
oft með listsagnfræðingana í farar-
broddi, virðast vera hörðustu
bandamenn þessara viðhorfa, þrátt
miðstöðin í Sveaborg sé orðin eins
konar þjónusta þessara viðhorfa,
einmitt þegar þetta er að ganga
yfir og listamenn að flytjast á brott
að sögn.
Það voru aðstæðumar og hinn
sérstaki jarðvegur, sem fæddi af
sér þetta hverfi og þau umbrot, sem
þár hafa átt sér stað. Hingað fluttu
fljótlega flestir þekktustu framúr-
stefnumálarar Bandaríkjanna á
öllum sviðum — frá iðkendum
strangflatarmálslistar, naum-
hyggju og pópps til nýbylgjumálar-
anna.
Galleríin fylgdu á eftir, og hér
haslaði hin fræga Marý Boone sér
völl og hinn ennþá frægari Leo
Castelli hefur hér aðsetur, en ýms-
ir þekktustu popplistamennimir eru
á snærum hans.
Bæði' þessi gallerí heimsóttum
Flugur, skart frá Egyptalandi um 1000 árum fyrir Krists burð. (Ed-
vard H. Merian).
eftirBraga
Asgeirsson
Og svo voru það allir sýningarsal-
imir eða ef til vill réttara galleríin.
Það er trúlega full mikið tekið
upp í sig að segja „allir", því að
þótt við hefðum skoðað þessa teg-
und myndlistarframboðs New York-
borgar einvörðungu frá morgni til
kvölds allan tímann, hefðum við
naumast náð að kynnast því til
hlítar — en við hefðum hins vegar
getað étið yflr okkur af myndlist
við slíka einhæfa skoðun, og slíkt
ber mjög að varast, það hefnir sín
svo sem öll ofneysla góðmetis.
Við völdum því sitt af hveiju, sem
okkur þótti áhugaverðast við flett-
ingu upplýsingapésa um sýningar-
viðburði borgarinnar ásamt viðauka
um helstu sýningar innan Banda-
ríkjanna, sem liggur hvarvetna
frammi í bókaverzlunum safnanna
og fæst við vægu verði. Bæklingur-
inn er upp á 79 síður, og þaraf eru
68 einvörðurigu um sýningar í New
York ásamt allnokkrum auglýsing-
um frá galleríum, uppdráttum. af
einstökum sýningarhverfum og
öðru tilheyrandi.
Samkvæmt lauslegri talningu eru
galleríin á Manhattan vel yfir 500
talsins og eru að sjálfsögðu dreifð
um alla borgina, en flest þeirra eru
þó í sérstökum listahverfum og oft
mörg í sömu byggingunni. Sums
staðar eru allar hæðir húsa undir-
lagðar galleríum og má segja, að
lyftan sturti fólkinu svo til inn í
miðja sýningarsalina. Hef ég aldrei
séð þetta fyrirkomulag áður í jafn
ríkum mæli og eru af því mikil
þægindi að geta heimsótt marga
sýningarsali á sama staðnum. Það
væri með sanni ekki eftirsóknarvert
að þurfa að flækjast um alla borg-
ina til að leita uppi nafntoguð gallerí
og með þessu mæta galleríin sam-
keppninni frá stóru söfnunum.
Ifyrir okkur var það mikilvægast
að líta inn í þau gallerí, sem segja
má að stjómi listheiminum með
athafnasemi sinni, enda einskorðast
hún ekki við New York. Samvinna
galleríanna nær ekki einungis til
höfuðstöðva lista í Evrópu heldur
alla leið til Tokýó, sem er orðin ein
af leiðandi borgum heimsins í nú-
tímalist. Það er þetta ofurvald, sem
stjómar listbylgjunum, er ganga
yfír og hér ríður á að halda hlutun-
um jafnan nýjum og ferskum. Því
er það, að með aukinni flölmiðlunar-
tækni standa bylgjumar stöðugt
skemur við. Rekstur framúrstefnu-
galleríanna stjórnast þannig af
mörgu fleiru en beinni ást á listum,
svo sem þau gerðu í upphafí aldar-
innar, er þau voru hreint og óeigin-
gjamt einstaklingsframtak. Ein af
þessum listbylgjum, hið svonefnda
„villta málverk", er einmitt að fjara
út og enn verður ekki séð fyrir,
hvað tekur við. Við vorum því í New
York á nokkuð merkilegum tímum,
þegar hlutimir virðast hanga í lausu
lofti og listheimurinn er að þreifa
fyrir sér og kanna jarðveginn fyrir
nýtt alheimsæði.
Þetta var mjög áberandi í sýning-
arsölunum, þar sem ekki bar meira
á neinu sérstöku fremur en öðru
og úrvalið var mjög mikið og litríkt.
Þó virðast ýmsir vera famir að
veðja á lífræna flatarmálslist og
vitsmunalegt abstraktmálverk, en
verk aðalmanna síðustu áratuga í
slíkri myndlist hafa rokið upp í verði
og eru skyndilega komin á heiðurs-
vegg á skrifstofur sýningarsalanna.
Og hér er oft um að ræða mynd-
listarmenn, er hafa verið staðfastir
í list sinni allan tímann, þrátt fyrir
fyrir að ávinningurinn sé í mesta
lagi sá, að viðkomandi klappi þeim
á öxlina fyrir hina óeigjngjömu
sjálfboðavinnm
Maður skilur það betur í New
York, þegar listamenn eru að beij-
ast fyrir lífí sínu, að þeir eru háðir
þessu ofurvaldi, en þó sér maður
þar samt einna mestu staðfestuna
um leið.
Það fer ekki hjá því að maður
hugsi margt við skoðun myndlistar-
framboðsins í sýningarsölum New
York og lærdómsrík er slík bein
viðkynning.
Við tylltum nokkrum sinnum tá
í Soho, hinu mikla hverfí nýviðhorfa
síðastliðins hálfs annars áratugar.
Listamenn yfírtóku gamalt yfírgef-
ið fataiðnaðarhverfí og á undravert
skömmum tíma breyttist það í ólg-
andi miðstöð vestrænnar framúr-
stefnu í listum. Einhvers konar ríki
hugmynda og án nokkurra landa-
mæra. Hér blómstraði hin svo-
nefnda Fluxus-hreyfing, með
uppákomum (performanees), mynd-
böndum, graffíti (málun með
úðbrúsum á veggi, húshliðar, neð-
anjarðarlestir o.fl.), umhverfislist,
kvikmyndum, tónleikum, leikhúsum
og dansi. Enduróm af þessu höfum
við fengið að sjá í Nýlistasafninu
hér heima, og svo virðist sem lista-
við og sáum í galleríi Mary Boone
sýningu á nokkrum risastórum
skúlptúrum eftir Þjóðveijann Marc-
us Lupertz. Gallerí Leo Castelli var
lokað vegna upphengingar nýrrar
sýningar en ég villtist samt úr lyft-
unni þangað inn og sá þar margt
mynda úr svampi eftir Claes Olden-
burg svo og myndir fleiri bóga
popplistarinnar, en þó ekkert, sem
kom mér á óvart né úr jafnvægi.
Það má og segja, að ekkert hafí
komið okkur úr jafíivægi, sem við
sáum í Soho af sýningum, en hverf-
ið sjálft er spennandi og hér hefðum
við þurft að eyða heilum degi. Auk
þess er stutt í önnur listahverfí svo
sem Tribeca, Noho, Greenwich og
East Village, en þau hverfí hvíldum
við að sinni. Útilokað var að skoða
allt á jafn stuttum tíma.
Við eyddum hins vegar nær heil-
um degi í skoðun galleríanna í
nágrenni Nútímalistasafnsins, nán-
ar tiltekið á 57. götu vestur og
austur, en þar eru mörg þau þekkt-
ustu í veröldinni.
Hófum skoðunina í ljósi þjóðem-
isins með því að byija á Robert
Schoelkopf-galleríi og skoða sýn-
ingu á nýjum verkum Louise
Matthíasdóttur og enduðum flakkið
með því að stika upp á 76. götu
og líta á framboðið hjá Achim
Grafíkmynd eftir David I^ockney
Moeller, Ifíne Art Limited, þar sem
Gunnar Öm hefur sýnt og verk
hans em til sölu.
Sýningin á verkum Louise Matt-
híasdóttur var mjög lifandi og hafði
farið af stað með glæsibrag, og
þótti okkur leitt að hafa ekki verið
við opnunina og kynnast þeirri hlið
listalífsins, sem er trúlega með
nokkuð öðmm brag en við eigum
(André Emmerich).
að venjast og meir í ætt við það,
sem tíðkast sunnar í álfunni.
Engin sýning var hjá Achim
Moeller, en hins vegar var sölugall-'
eríið á jarðhæð opið og þar sáum.
við ágætan skúlptúr eftir Gunnar.
Við mynduðum í gríð og erg á sýn-j
ingu Louise, en fengum ekki að
mynda á hinum staðnum, nenntum
og ei heldur að segja hálf fúlum
DESEMBERDAGAR I NEW YORK VII
Svninerarsal-
ir í New York