Morgunblaðið - 11.03.1987, Side 23

1-
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1987
23
námskeið víða um land, meðal
annars í Kennaraháskóla íslands
1965, en þá hafði hann fullgert
myndir sínar sem hann kynnti á
námskeiðinu. Mikill fengur þótti að
myndunum en til útgáfu kom þó
ekki hjá Ríkisútgáfunni. Þær þóttu
of dýrar í prentun en þær eru lit-
myndir í íjórum litum. Sparað var
þá í byrjendakennslunni eins og nú.
Það var svo ekki fyrr en 1983 að
það tókst að koma þessu kennslu-
efni út þegar stofnaður er minning-
arsjóður um Jón sem hafði það að
tilgangi að gefa út kennslugögn
fyrir hljóðlestrartal og söngkennslu.
Þetta er fyrsta verkefni sjóðsins og
gefið út vegna áskorana. Ég veit
að kennslugögn Jóns koma víða að
gagni við lestrar-, tal- og söng-
kennslu og margar góðar umsagnir
hafa verið gefnar um þau.
Ég leyfi mér að birta hér kafla
úr umsögn próf. Halldórs Hall-
dórssonar 1985.
„Bókin hefir umfram allt hagnýtt
gildi fyrir þá, sem nota hljóðlestrar-
kerfið við kennslu, svo og erlenda
menn, sem vilja kynna sér íslenska
hljóðkerfið og íslenskan framburð.
Ómetanlegt er að textar fylgja (í
lestrarkennslu) á segulböndum og
kemur það bæði vel íslenzkum böm-
um og erlendum stúdentum, sem
læra vilja skýran og fagran fram-
búrð. Tekið skal fram að bókin er
ekki sjálfstætt framlag til íslenzkr-
ar hljóðfræði. Hún er hins vegar
reist á fræðilegum rannsóknum
íslenzkra vísindamanna, ekki síst
dr. Björns Guðfinnssonar. Bókin á
einnig stoð í tilteknum kennslu-
fræðilegum kenningum um lestr-
amám, hinni svokölluðu hljóðlestr-
araðferð. Hún er því framar öllu
kennslufræðilegt hjálpargagn, sem
áreiðanlega kemur að miklum not-
um. Hún er unnin af mikilli
vandvirkni." Halldór segir að lokum
að þetta sé frábært framlag til efl-
ingar móðurmálskennslu.
Svo einfalt o g auðvelt
Sumir halda að hljóðstöðumynd-
anir séu of fræðilegar og að erfítt
muni vera að skilja þær. Svo er þó
ekki. Höfundur hafði þetta um þær
að segja: „Ég hef myndir mínar
fallegar, einfaldar og skýrar, svo
hvert bam skilji, þá skilja þær líka
allir aðrir."
Böm lærðu að lesa hjá Jóni á
mjög skömmum tíma og sum tók
það aðeins tvo til þrjá mánuði. Til
gamans langar mig að birta kafla
úr leiðbeinmgum Jóns með les-
spjöldum hans sem kallast „Byij-
andinn", en þær enda á þessum
orðum: „Góðir kennarar, vemm öll
samtaka um að ná sem bestum og
ömggustum árangri í lestrinum.
Til þess em margar leiðir. En hvaða
leið sem við fömm, með hvaða að-
ferð sem við kennum, þá skulum
við sýna það í verki, að hvert meðal-
greint og heilbrigt bam geti náð
mikilli lestrarfæmi á sínu fyrsta
lesári. Þótt það komi ólæst í skól-
ann.“
Mætti ekki hugsa sér að Kenn-
araháskóli íslands færi að kynna
vel kennslugögn Jóns og sérstaka
hljóðlestrarkennsluaðferð, þar sem
hann kenndi sérhljóðana með söng.
Lestrarkennslan er að flestra dómi,
það sem allt annað nám byggir á.
Byrjendakennslan er
þýðingarmest
Stærsta vandamál skólanna nú
virðist vera vöntun á sérkennurum,
ef marka má fréttir í fjölmiðlum.
En ekki er getið um hvers vegna
svo er. Ég hef velt þessu fyrir mér
og komist að þeirri niðurstöðu að
það hljóti að vera eitthvað mikið að
í byijendakennslunni og ekki nægur
vilji til að leysa málið frá gmnni.
Það er tími til kominn að viður-
kenna að verið er að velta vanda
kennaranna yfir á bömin. Það má
ekki viðgangast lengur.
Við þurfum samvinnu til að leysa
þetta mál, en ekki pólitíska tog-
streitu. Það þarf opnar almennar
umræður um það. Foreldrar, fóstmr
og kennarar þurfa að samræma
uppeldis- og skólastarfíð. Gefa öðr-
um fordæmi og vinna sameiginlega
að því að vekja ábyrgð og virðingu
fyrir bömum og kenna þeim það
sama.
Sérkennaraþörfín er blekking,
það sjá allir sem vilja. Það er meiri
þörf fyrir betur uppbyggða byij-
endakennslu en að skapa þörf fyrir
hjálpar- og stuðningskennslu, sem
aftur kemur niður á þeim, sem
sannarlega eiga rétt á sérkennslu.
Þar á ég við fatlaða og þroskahefta.
Það er sagt að vegna lágra launa
fari margir kennarar í önnur störf.
En fara þeir ekki einnig í sérkennsl-
una? En það bjargar varla byijenda-
kennslunni þótt það bjargi
buddunni.
Hvað er til ráða?
Mætti ekki hugsa sér að Kenn-
araháskólinn færi að útskrifa
sérmenntaða lestrarkennara fyrir
byijendakennsluna sem e.t.v. gætu
líka kennt söng, fengju góð laun,
skiluðu góðum árangri og fengju
bónus þegar þeir stæðu sig frábær-
lega. Fóstmr og almennir kennarar
sem hefðu áhuga á lestrarkennslu
fengju að vera þeim til aðstoðar og
lærðu sjálf um leið. Hvort sem
breytingar gerðust á þennan hátt
eða annan er ljóst að þær þurfa að
gerast núna. Við höfum ekki efni
á að láta fleiri böm og unglinga
skaðast af misheppnaðri skóla-
göngu, sem alltof oft leiðir til
alvarlegra vandamála síðar.
Að lokum, er ekki tími til kominn
að samræma nám og meta að jöfnu
störf fóstra og kennara, auk þeirra
sjálfsögðu mannréttinda, að þeir
sem aðrir fái laun sem hægt er að
lifa af?
Stjómvöld þurfa að gera eitthvað
í þessum málum áður en í meira
óefni er komið.
Allt þjóðfélagið þarf líka að skilja
að það í heild sinni tekur ábyrgð á
bömum, því þau eru framtíð þess.
Reykjavík, 23. febrúar.
Höfundur er tœkniteiknari og er
í kjördæmisráði Flokks nmnnsins
í Reykjavík.
Enn um bílbelti
eftir Sigurgeir
Jónsson
Mig langar til þess að bæta fáein-
um orðum við grein mína um bílbelti
o.fl. frá 3. þ.m., sérstaklega vegna
greinar Óla H. Þórðarsonar frá 7.
þ.m. Ég skal reyna að þreyta ekki
lesendur með löngu máli enda tæp-
lega tilefni til þess. Við Óli Þ.
Þórðarson erum nefnilega ekki eins
mikið ósammála eins og ráða mætti
af hans skrifi. í mínu skrifi kemur
fram svo skýrt, að óþarfi er að
misskilja, hvaða skoðun ég hef á
ágæti bílbelta. Það gæti verið
áherzlumunur en ekki grundvallar-
munur á skoðunum okkar Óla Þ. í
því efni.
Ágreiningurinn er um allt annað.
Hann er um frelsi og ófrelsi. Ég
skal vera fyrsti maður til þess að
viðurkenna, ekki aðeins rétt heldur
einnig skyldu almannavaldsins til
þess að takmarka athafnafrelsi
landslýðsins varðandi athafnir sem
valda eða geta valdið skerðingu á
hagsmunum eða réttindum ann-
arra. En jafn ákveðinn er ég í þeirri
skoðun, að almannavaldið eigi ekki
að skipa með lögum hegðun manna
í einkalífi ef sú hegðun veldur
hvorki skerðingu né hættu á skerð-
ingu á hagsmunum einstaklinga eða
samfélagslegum hagsmunum. Um
þetta atriði tel ég allan þorra íslend-
inga mér sammála hvað sem líður
skoðanakönnunum, sem gerðar
hafa verið á vegum Umferðarráðs,
þó af viðurkenndum aðilum sé, á
tíma sem Umferðarráð hefur valið.
Hitt atriðið, sem skelfír mig og
ég gerði grein fyrir í fyrri grein
minni, er enn ein lagasetningin í
andstöðu við þorra þjóðarinnar án
öruggs möguleika til þess að fram-
fylgja henni með harðri hendi og
þær afleiðingar sem slíkt hefur fyr-
ir virðingu landsmanna fyrir lögum
og rétti.
Tvö atriði verð ég að nefna í
Sigurgeir Jónsson
„En jafn ákveðinn er
ég í þeirri skoðun, að
almannavaldið eigi ekki
að skipa með lögum
hegðun manna í einka-
lífi ef sú hegðun veldur
hvorki skerðingu né
hættu á skerðingu á
hagsmunum einstakl-
inga eða samfélagsleg-
um hagsmunum.“
grein Óla Þ. Þórðarsonar þótt ég
ætlaði ekki að fara að pexa við
hana um einstök atriði greinar
hans. Hann segir: „Við viljum að
allir noti bílbelti ekki sumir eins
og lögfræðingurinn lætur feitletra
í grein sinni.“ Út af þessu verð ég
að taka fram, að grein mín var
ekki rituð til þess að beijast við
hugsanir Óla Þ. Þórðarsonar eða
einhverra sem hann kallar „við“ í
grein sinni. Grein mín var hugsuð
sem gagnrýni á lagafrumvarp, sem
hlotið hefur samþykkti efri deildar
Alþingis, og þar eru sumir skyldað-
ir en ekki allir eins og kemur skýrt
fram í frumvarpinu eins og það var
lagt fyrir Alþingi og í sinni núver-
andi mynd. Hugsanir Óla Þ.
Þórðarsonar og félaga hans um
þetta eru málinu óviðkomandi nema
hann fái einhvern háttvirtan al-
þingismann til þess að flytja
breytingartillögu í þá átt sem hann
segir vilja sinn hníga að.
Þá segir greinarhöfundur að ætla
megi að við höfum misst 30—40
mannslíf frá 1981 af því að viður-
lög vantaði vegna brota á bílbelta-
reglum. Líklega meinar hann þetta
í alvöru. Það hefur þá væntanlega
enginn slasast eða dáið vegna of
hraðs aksturs eða ölvunar við akst-
ur svo dæmi séu tekin. Þar vantar
ekki viðurlögin. Ég held að notkun
bílbelta væri orðin miklu algengari
en raun er á ef áróðurinn fyrir því
hefði verið hógværari og málefna-
legri en hér hefur verið, t.d. laus
við fullyrðingar á borð við þá sem
hér greinir. Áróðurinn til þessa hef-
ur oft líkst meira boðun nýrra
trúarbragða meðal frumstæðra
heldur en rökræðum eða dreifingu
þekkingar til hugsandi fólks.
Úr því að margnefnd grein Óla
Þ. Þórðarsonar varð tilefni þessa
síðara skrifs míns vil ég ekki skilja
við málið án þess að þakka honum
vinsamleg orð í minn garð í niður-
lagi greinar hans. Geri ég það hér
með.
Höfundur er lögfræðingur, fyrr-
um bæjarfógeti íKópavogi og
fyrrverandi hæstaréttardómari
íslenskar Brmiður!
- því það er stutt
ár bökunarofnunum okkar
á borðíð tíl þín.