Morgunblaðið - 11.03.1987, Side 42

42
breska flughersins héldu öllum í
hæfilegri fjarlægð að undanskildum
fáeinum vinum mínum og starfs-
mönnum.
Carberry-hjónin höfðu þegar
siglt tii New York og biðu komu
minnar þar. Eins og það hefiði verið
gott að hafa Tom sér til ráðuneytis
nú við upphaf ferðar, hefði það þó
Htlu breytt. Hann var ekki Sú mann-
gerð að hvetja né letja til ferðar,
þegar hann gekk út frá því sem
vísu að viðkomandi hefði þá kunn-
áttu og varkámi til að bera að ráfa
ekki vísvitandi út í villur. Enda vissi
hann ekki hvaða dag ég ætlaði að
leggja í hann. Mér var nú hugsað
til flugkennslustundanna forðum, í
morgunskjmi Afríku-sólar, eða blá-
móðu síðdegisins, sem og ailra
- þeirra lífsreglna sem Tom lagði
mér. Þetta ásamt flugmannsskír-
teininu mínu, nokkurskonar
„Magna Carta" flugmannsins, var
mitt haldreipi nú í þröngum stjóm-
klefa litlu einshreyfíls vélarinnar,
þegar ég, umlukin bensíntönkum,
setti stefnuna á Norður-Ameríku.
I einum áfanga hafði ég ætlað
mér tæpan sólarhring til að fljúga
4.500 kílómetra og mikinn hluta í
myrkri nætur.
Maður getur lifað langa ævi og
að lokum komist að þeirri niður-
stöðu að maður veit meira um aðra
en sjálfan sig. Þú horfir meira á
aðra en sjálfan þig og forðast með
því einmanaleikann. Þegar þú lest
bók eða viðrar hundinn þinn, ertu
að forðast sjálfan þig um stund.
Að forðast einmanaleikann er af
sama toga og löngunin til að lifa
lífinu. Að vera ein í smáflugvél
þótt ekki sé lengur en eina nótt og
einn dag samfleytt, aleinn og ekk-
ert að horfa á nema örfáir mælar
í skini lítillar peru og láta hugann
reika. Slík reynsla getur komið upp
um mann og það skýtur upp í koll-
inn að einhver ókunnugur gangi
manni við hlið. Sjálfur ert þú svo
hinn ókunni.
Það er náttmyrkur og ég flýg
yfír írlandi sunnanverðu. Ljósin í
Cork tindra í rigningunni en ég fer
þurrum fótum yfír þeim. Við fylgj-
umst að, ég og drynjandi vélin, ég
fínn til öryggis hins fijálsa og
óhefta. Á meðan ég sé ljósin og
ímyndað fótatak þeirra, sem þar
eru, fer ég sjálfumglöð og sigrihrós-
andi og læt þeim vandamálin eftir
þar niðri í rigningunni.
Nú er liðin góð klukkustund frá
flugtaki og að baki er England,
Wales og Irska hafið.
Á löngu flugi fínnur maður best
hvað tími og vegalengd fara sam-
an. Verði röskun á öðru hvoru,
lylgir hitt með. Þannig var því líka
varið í flugtakinu, þegar öllum
myndavélum var beint að Vega
Gull-vélinni, þar sem hún barðist
við að lyfta öllum þessum auka-
þunga. Var kannske ekkert
samræmi í útreikningum verkfræð-
inganna og þess, sem í henni bjó.
Mér fannst tíminn stöðvast. Ætlar
hún ekki að hafa það af. Hún skal,
sagði ég um leið og ég tók fastar
á stýrinu.
Það var eins og blessuð skepnan
„skildi Skúla bæn“, því titrandi los-
aði hún sig úr þessum íjötrum og
hækkaði flugið um leið og hún hálf-
vegis spurði hvert skyldi svo halda.
Kvíðablandin svaraði ég: Við ætlum
saman að settu marki sem er í 5.700
kílómetra fjarlægð og þar af 3.500
kílómetra yfír úfíð Átlantshafíð.
Við forum vestur með nóttinni.
Að baki mér er nú Cork, en fram-
undan vitinn í Berehaven. Ljós-
blikkin, sem ég sé frá honum segja
mér að nú sleppi fastalandinu. Og
ég flýg út yfír hafið.
Óttinn er horfínn, án þess þó að
ég hafí harkað af mér. Hann er
horfinn vegna þess að traust mitt
og trú á flugvélinni minni, þessu
eina haldfasta er það sama og að
hafa fast land undir fótum. Flug
er ekkert annað en stundarflótti frá
hinum eilífu jarðarfjötrum.
Það rignir ennþá og úti fyrir er
svartamyrkur. Eg les af hæðarmæl-
inum. Hann segir 700 metrar og
Sperry gervisjónbaugsmælirinn
fullvissar mig um lárétt flug. Ég
áætla rekið þremur gráðum meira
en veðurkortið gefur til kynna, leið-
rétti fyrir því og flýg blindflug. Nú
væri gott að hafa miðunarstöðvar
og eitthvað samband við umheim-
inn. En því er nú ekki að heilsa.
Betra veður væri líka vel þegið.
Veðurstofan hafði ekki gert ráð
fyrir þetta hvössu. — Mér fínnst
bæði herða á vindinum og úrkom-
unni.
Fyrst í stað hálfvegis dofna ég
af allri bensínfylunni og hreyfíl-
drununum, en venst því von bráðar.
Klukkan er 2200. Ég flýg stór-
baugslínu til Harbour Grace á
Nýfundnalandi og áætla 65 kíló-
metra vindhraða á klukkustund í
fangið, en af hraðamælinum les ég
210 kflómetra lofthraða á klukku-
stund.
Miðað við ríkjandi veðurhæð og
útlitið á veðurkortinu áætla ég að
eftir sé 18 klukkustunda flug enn-
þá. Klukkan 2230 keyri ég enn á
stóra tankinum næst mér og verð
að nota úr honum til síðasta dropa.
Á honum er enginn magnmælir.
Þar stendur aðeins: Dugar til íjög-
urra stunda flugs. Það er svo sem
ekkert athugavert við þá staðhæf-
ingu. En klukkan 2235 steinþagnar
hreyfillinn, og þama svíf ég vélar-
vana yfír opnu hafinu í svarta
náttmyrkri. Állt í einu rennur það
upp fyrir mér að drunur vélarinnar
höfðu verið hin seiðmagnaða þögn,
því eftir seinustu ganghljóð hreyf-
ilsins varð það raunverulegri þögn
sem ýtti við mér.
Samt fann ég ekki til hræðslu
og svo sem ekki fyrir neinu. Star-
andi á hæðarmælisnálina fálmaði
ég til einhverra aðgerða til úrbóta.
Ég gæti ímyndað mér að undir-
rótin að hugprýði eða hugarró sé
hið ómeðvitaða og ósjálfráðu hreyf-
ingamar. Að svífa í aflvana flugvél
yfír opnu úthafínu og vita það eitt,
að aðeins sjö hundruð metrar eru
í kalda öldutoppana, er ekkert eðli-
legra en að toga aðeins í stýrið og
reyna að halda hæðinni. En sam-
kvæmt lögmáli flugeðlisfræðinnar
væri það ekki vænlegt til árangurs,
heldur hið gagnstæða, og í þessu
tilfelli er óyndisúrræði að ýta stýr-
inu fram og þar með beina mátt-
vana flugvélinni niður á úfínn
hafflötinn.
Það virðist hræðslublandin upp-
gjöf. En það er þó hin óhagganlega
staðreynd, að ekkert flýgur án
hraða.
Þama sit ég í dimmum stjóm-
klefanum og les af hálf-sjálflýsandi
hæðarmælinum hvemig ég missi
hæð. Nú losar hún aðeins þijú
hundruð metra hæð yfír sjávarfleti.
Það er augljóst að tankurinn hefur
tæmst, og ekkert annað að gera
en loka fyrir hann og opna þann
næsta, eins og Percival hafði kennt
mér.
En það vefst fyrir mér að fínna
skiptikranana, sem eru niður við
gólfíð. Ég þreifa eftir vasaljósinu
og með erfíðismunum fíkra ég mig
með annarri hendinni og get stillt
kranana.
Ég held' niðri í mér andanum. í
eitt hundrað metra hæð er enn ekk-
ert lífsmark með hreyflinum, mér
fínnst nálin á hæðarmælinum æða
að núllinu. Það verður eins og eld-
ing. — En við það verður myrkrið
aðeins svartara. Hversu háar geta
öldurnar orðið? — 10 metrar? —
Kannske 30 metrar?
Ég get ekki varist þeirri hugsun
að þetta séu ef til vill endalokin.
Þetta er sem martröð eða ætti ég
að segja eins og hröð atburðarás í
æsilegri bíómynd. Mér finnst ég
hafí lifað þessi augnablik áður, en
það er að sjálfsögðu eitt drauma-
rugl.
Hversu nálægt öldutoppunum ég
var þegar hreyfíllinn hrökk aftur í
gang veit ég ekki, en það er næst-
um ólýsanleg sú tilfinning þegar
Vega Gull-flugvélin mín klauf loftið
aftur uppávið gegn æðandi vindin-
um og hæðarmælirinn vatt upp á
sig á ný og hafið fjarlægðist. Það
var eins og stormurinn og ókyrrðin
segðu mér að vakna, þetta hafí
aðeins verið draumur.
Ég giska á að þetta ástand hafi
varað rúmar þijátíu sekúndur. Ég
ætti að þakka Guði fyrir þetta, sem
ég og geri, og þá ekki síður Geof-
frey De Havilland fyrir að smíða
þennan margrómaða Gipsey-hreyfil
í samráði við Himnasmiðinn að
sjálfsögðu.
Ljós á skipi — dagskíma —
nokkrir brattir klettar rísa úr hafí.
Landsýn er hin stóra stund sæ-
farans, sem stýrt hefur knerri
sínum að landi. Þannig átti ég nú
líka mína stóru stund. Jafnvel þótt
manninum tækist í framtíðinni að
sigrast svo, með tækninni, á óra-
víddum hafsins, að það taki hann
aðeins brot af flugtímanum í dag,
verður samt þrá hans til að leita
sér hins jarðbundna skjóls jafn mik-
il þrátt fyrir allt. Landsýn verður
manninum alltaf jafn kærkomin
burt frá öllum hraða séð.
Gegn um gráa þokuflekkina sé
ég klettótta strönd. — Strönd Ný:
fundnalands, hina langþráðu sýn. í
meira en nítján klukkustundir hafði
ég flogið í náttmyrkri og stormi,
og sigurinn var í sjónmáli.
Sigur næturinnar var þó ekki
allur minn. Lipri fararskjótinn
minn, Vega Gull-inn hafði komið
mér í gegnum þetta sem komið var
og ekki án átaka.
Ég var orðin þreytt og köld. ís
var tekinn að myndast á framrúðu
stjómklefans. Landið var af og til
hulið í grámyglu þokunnar. En
þama var þó land. Vonandi það
eina rétta land. Það varð að vera,
því enginn tími var til efasemda.
í suðri Cape Race, þaðan til vest-
urs til Cape Breton-eyja. Með kort
og gráðuboga á hnjánum og taut-
andi fyrir munni mér hendingarnar:
„Variation West — magnetic best.
— Variation East — magnetic le-
ast“, eða vestur hækkandi, austur
lækkandi, set ég út nýjar stefnur á
kortið. Ég flýg í suður í leit að leið-
armarki. Og innan stundar birtist
mér vitinn á Cape Race.
Ég flýg tvo hringi yfír Cape
Raee og set svo stefnuna á Cape
Breton og mynni Sankti Lawrence-
flóa.
Ég sé fyrir mér framhaldið,
New-Brunswick síðan Maine — svo
lokamarkið — New York, — og segi
við sjálfa mig: Þetta er farið að
styttast, nú er að duga eða drep-
ast. En frá því ég fór frá Abingdon
hafði ég varla getað mjakað mér til
í sætinu, svo var að mér þrengt og
svefnleysið var að buga mig. Þó var
ég fegin dagsbirtunni meira en orð
fá lýst, þótt í augun stingi. Nú get
ég þó séð hafið niðurundan. Aðeins
rúmir sexhundruð kílómetrar enn
til næsta lands, og svo land úr því
alla leið að lokamarki.
Ég hafði ákveðið að lenda á Syd-
ney-flugvelli og taka eldsneyti. En
það er svona rétt eins og að tylla
sér niður í Kisumu.
Velgengni eykur manni trú og
þrek.
Ég gat nú séð með nokkurri
vissu, að ég hafði meðvind. Síðasti
bensíntankurinn var vel þriðjungs-
fullur og mér fannst framtíðin blasa
við mér.
En Adam var ekki lengi í Paradís.
Hreyfíllinn fór að missa gang með
miklum sprengingum og spúði
svörtum reykjarmekki. Hann þagn-
aði, en hrökk svo aftur í gang.
Svona gekk þetta um stund.
Það eru ástæður fyrir öllu, hugs-
aði ég um leið og ég sneri fram og
aftur öllum bensínhönum í þeirri
von um að ég færi að losa um loft-
bólur, sem gætu hafa myndast. Svo
mikið gekk á fyrir mér, að það
blæddi úr fingurgómunum og föt
mín báru því órækt vitni. Þannig
allt að því hökti ég áfram.
Olía, þrýstingur og hiti í lagi —
magnettur eðlilegar — samt skot
og hvellir og ég var farin að missa
flughæð. Hvað skal nú til varnar
verða vorum sóma.
Ef ég næði landi, yrði ég fyrst
til að hafa flogið yfír Atlantshafið
frá Englandi. Það yrði staðreynd.
En markið var sett hærra. — New
York, með eðlilegri millilendingu,
en alls ekki nauðlendingu, því þá
dytti nú botninn úr öllu saman,
hvað mig sjálfa varðaði.
í hvert skipti, sem hreyfillinn nær
sér á strik næ ég að hækka flugið,
og svo endurtekur sagan sig og
svona held ég enn áfram til vesturs
eins og fugl í ætisleit.
Skyggnið fer nú ört batnandi og
í um 60 km fjarlægð eygi ég land.
Hafí mig ekki rekið af leið, þá er
þetta Cape Breton.
Tíminn rétt silast áfram. Það er
eins og hver mínúta verði efnis-
kennd. Þær ganga hver af annarri,
fyrir augum mér eins og hlekkir í
keðju. Sjái ég brest í hlekk held ég
í mér andanum þar til hann hefur
runnið framhjá.
Ég er komin inn yfir ströndina.
Eftir að hafa þrifíð til mín kortið
og fundið nokkurn veginn út stöðu
mína, reiknaðist mér svo til, að
þrátt fyrir allt, sé aðeins örfárra
mínútna flug til Sydney-flugvallar.
Enn tapar hreyfíllinn afli og ég
lækka flugið. Ég er orðin vön þessu
og kæri mig kollótta. Ég hlýt að
metja þetta til Sydney. En nú er
hann steindauður og ég heyri aðeins
hvininn þegar ég kfyf loftið á hraðri
leið niður. Um leið og ég sveigi
vélinni til austurs, skoða ég landið.
Mér sýnist það nokkuð dökkt og
hnullungsgijót á við og dreif.
Ekki er það árennilegt, hugsa ég.
Enginn tími fyrir vangaveltur.
Nauðlending fyrirsjáanleg.
Ég hef valið mér stað. Beygi og
fer hring, kem svífandi inn yfír, eða
kannske frekar hangandi. Loft-
skrúfan stendur grafkyrr, og jörðin
kemur æðandi á móti mér. Ég
vængskríð vélinni síðasta spölinn
til að lenda ekki á fyrirstöðum
skammt frá.
Ég fínn hjólin snerta og grafast
í gljúpan svörðinn, stingst svo á
nefíð. Ég slengist fram í rúðuna
og mölbrýt hana og fínn blóðið
vætla niður andlitið.
Skríð svo út úr stjómklefanum
og sekk upp að hnján í aurbleytu
og stari lqanalega, ekki á umhverf-
ið, heldur á úrið mitt.
Tuttugu og ein klukkustund,
tuttugu og fímm mínútur.
Atlantshafsflug. Abingdon, Eng-
land til nafnlausrar mýrar — án
viðkomu.
Eyjarskeggi á Cape Breton-eyju,
sem átti leið um, kom auga á flug-
vélina þar sem hún var í þessum
óeðlilegu stellingum, með stélið upp
í loftið og framhlutann grafinn í
jörðu að hluta til.
Þegar hann sá mig bröltandi um
í mýrinni og í tæpu kallfæri við
hann, gat hann bent mér á færustu
og þurrustu leiðina til sín.
Ég held honum hafi ekki litist á
blikuna þegar við loksins mætt-
umst, hvar um mig miðja rann blóð
og forarleðja. Mér fannst ég vera
sem ráfandi vofa, og sólin stakk í
augun. En þetta var aðeins þreytan
sem nú sagði til sín. Ég hafði ekki
sofíð í yfír fjörutíu klukkustundir.
Hann kom mér síðan í skipbrots-
mannaskýli úti við ströndina og
þaðan gat ég látið vita af mér í
gegnum síma til Sydney-flugvallar.
Næsta dag var mér flogið til
Floyd Bennet-flugvallar við New
York. Þar beið mín ennþá fjöldi
manns og fagnaði mér innilega.
Þegar ég sté frá borði átti ég að-
eins eina ósk, sem átti eftir að
bijótast um í mér lengi á eftir.
Ef ég aðeins væri að stíga út úr
Vega Gull-flugvélinni minni.
Tvær mínútur frá
vísum dauða — Ekki
aftur fyrir milljón £
Kaupmannahöfn í gær.
Eftir að Beryl Markham, hefð-
arfrúin, sem fyrst kvenna varð til
þess að fljúga ein í flugvél frá
austri til vesturs yfír Atlantshaf,
var komin til New York, lét hún
svo ummælt: „Ég geri það ekki
aftur, að fljúga þessa leið þó mér
bjóðist milljón í sterlingspundum.
Ef bensínið hefði þrotið tveim
mínútum fyrr, þá gat ekki öðruvísi
farið en að ég hefði hrapað og
drukknað í öldum Atlantshafsins."
Frúin varð að nauðlenda á Nova
Scotia og var þá þrotin að bensíni.
„Bensínmælirinn nálgaðist núll-
punktinn þegar ég var skammt
undan Ameríku-ströndinni,“ segir
frúin. ,;Ströndina sá ég ekki vegna
þoku. Ég flaug í blindni. Þetta voru
ægilegustu stundir lífs míns. Ég
þjáðist af trylltum hugarórum um
að ég myndi hrapa. Allt í einu sá
ég land. Eg nauðlenti en hefði hrap-
að tveim mínútum síðar."
Frúin kom til New York í gær,
og var henni veitt mikilfengleg
móttaka.
Frétt Morgunblaðsins, 8.
september 1936.
Höfundur er Jón R. Steindórsson,
flugmaður hjá Flugleiðum hf.