Morgunblaðið - 24.03.1987, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUQAGUR. 24, MARZ 1987
Próf. Oskar Bandle (t.v.) og próf. Peter Foote þurfa greinilega að íhuga orð Hermanns Pálssonar
rækilega.
A málþingi um
norræn fræði
eftirSigrúnu
Davíðsdóttur
Á dögunum voru nokkrir þekktir
fræðimenn, er hafa lagt stund á
norræn fræði, kjörnir heiðursdokt-
orar við Háskóla Íslands. Það voru
prófessorarnir Theodore Andersson
frá Stanford-háskóla í Kaliforníu,
Oskar Bandle frá háskólanum í
Ziirich, Peter Foote frá University
College í London og Hermann Páls-
son frá Edinborg. Þrír þeir síðast-
nefndu komu hingað af þessu tilefni
og þá var skotið á málþingi í Odda
um stefnu og stöðu þessara fræða.
Prófessor Bjarni Guðnason stýrði
samkomunni. Þeir Bandle og Foote
sögðu stuttlega frá hvernig um-
horfs væri í fræðunum í næsta
nágrenni þeirra, en Hermann reif-
aði hvemig rannsóknir á íslend-
ingasögum kæmu sér fyrir sjónir.
Og svo lögðu viðstaddir líka orð í
belg.
Vaxandi áhugi í
þýzkumælandi iöndum
Próf. Oskar Bandle minnti á í
upphafi, að norræn fræði hefðu
lengi verið sjálfsagður hluti germ-
anskra fræða, eða alveg frá því
Grimm-bræður voru upp á sitt
bezta. Á þeirra tímum, sem eru
kenndir rómantísku stefnunni, vo;-u
það fyrst og fremst Eddukvæðin,
sem fræðimenn sinntu, en áhuginn
náði fljótlega til fomsagnanna.
Síðastliðin hundrað ár eða svo
hefur kennsla í norrænum fræðum
farið fram innan germönsku eða
ensku deildanna í Þýzkalandi.
Bandle sagðist sjálfur hafa numið
innan ensku deildarinnar, en fengið
síðan áhuga á menningu Norður-
landa og íslenzkt fornmál þá enn
verið hluti þeirrar heildar. Uppúr
1950 urðu nútíma Norðurlandamál-
in sjálfstætt fag, sem keppti þá við
fombókmenntimar og germönsk
fræði um athygli stúdentanna. Á
milli 1960 og 1970 kom fram kyn-
slóð, sem hafði litlar mætur á
sögulegum viðhorfum, ekki aðeins
af pólitískum ástæðum heldur líka
vegna andófs við hrifningu nasista
og fasista á fornnorrænum bók-
menntum. Nú væri hins vegar svo
komið, að stúdentar væm aftur
uppfullir af sögulegum áhuga og
áhuga á gamla tímanum, svo það
væm fleiri stúdentar í fom-íslenzku
en í nútímabókmenntum Norður-
landa.
Að lokum gat Bandle þess, að
Próf. Oskar Bandle hefur fulla ástæðu til að vera brosmildur, því
norræn fræði hafa lengi staðið með blóma í þýzkumælandi löndum.
1988 yrði ráðstefna í Zúrich um
Norðurlandabókmenntir, svo lík-
lega myndi athygli stúdenta á
nágrenninu beinast enn frekar að
faginu.
Norræna fræði
í Bretlandi
Peter Foote, fyrrverandi prófess-
or, sagði sögu íslenzkra fræða á
Bretlandi langa. Þar væri stöðugur,
fremur en vaxandi áhugi á faginu.
Því miður væri bekkur fræðimanna
þar þunnskipaður og yngsta kyn-
slóðin harla fámenn. Það stafaði
þó ekki síst af því að núverandi
ríkisstjórn væri andsnúin öllum
menntum, þessumjafnt ogöðmm.
Innan fagsins gætir, að sögn
Footes, enn mikilla áhrifa frá Gabri-
el Turville-Petre, sem var prófessor
í Oxford. Hann skrifaði m.a. bók
um upptök íslenzkrar sagnaritunar.
Flestir þeir sem nú em á miðjum
aldri og fást við þessi fræði á Bret-
landi em nemendur hans.
Próf. Foote benti á, að engin
sérstök stofnun sinnti rannsóknum
í norrænum fræðum á Bretlandseyj-
um og þær væm ekki á neinn hátt
miðstýrðar. Þetta stæði þeim mjög
fyrir þrifum.
Á eftir tölu Footes sagði Jónas
Kristjánsson, forstöðumaður Stofn-
unar Árna Magnússonar, að Islend-
ingar ættu sjálfir að reyna að koma
frekari skipun á kennslu í fom-
málinu erlendis. Stofnun Sigurðar
Nordals hér ætti einmitt m.a. að
rétta út höndina til þeirra manna,
sem sinntu slíkri kennslu erlendis.
Próf. Foote sagðist gjaman þiggja
að íslendingar sendu þeim físk og
sendikennara.
íslendingasagna-
rannsóknir o g
villigötur fræðanna
Þá var röðin komin að Hermanni
Pálssyni að segja sitt álit á nýjustu
rannsóknum á Islendingasögum.
Hann sagði þar vaða uppi heima-
í EINU ORÐISAGT
STÓRKOSTLEGT
eftir Þorbjörgu
Daníelsdóttur
Stórkostlegt! Það var orðið sem
oftast heyrðist þegar við leituðum
álits nokkurra sýningargesta, sem
séð höfðu leikritið um Kaj Munk
í Hallgrímskirkju, sunnudaginn
15. mars sl.
Hver var Kaj Munk og hvað
gerir leikritið um hann svo stór-
kostlegt?
Flestir fullorðnir vita að Kaj
Munk var danskur prestur og
skáld og að Þjóðveijar tóku hann
af lífi í stríðslok vegna opinskárr-
ar andstöðu hans gegn nasisman-
um.
Margir hafa líka lesið ræðusafn
hans, annaðhvort á frummálinu
eða í frábærri þýðingu Sigur-
bjöms Einarssonar biskups. Enn
aðrir hafa séð einhver leikrita
hans, a.m.k. Orðið, sem bæði hef-
ur verið sýnt hér á sviði og í
sjónvarpi. Állir sem einhver kynni
hafa haft af manninum Kaj Munk
i'ita að hann var stórbrotinn per-
sónuleiki sem ekki fetaði troðna
slóð meðalmannsins, heldur gekk
sína eigin götu með trúna að leið-
arljósi og hvatti aðra til að fylgja
sér eftir.
Leikrit sitt byggir Guðrún Ás-
mundsdóttir á ræðusafni Kaj
Arnar Jónsson sem Kaj Munk.
Munks og ævisögu og henni tekst
á einstaklega listrænan hátt að
ná fram heilsteyptri persónugerð
sem í túlkun Ámars Jónssonar
verður ljóslifandi, hrífandi og
sterk. Einföld umgjörð, skýrt
mótaðar persónur og frumleg
framsetning frábærra leikara og
leikstjóra vinna saman að því að
gera verkið í heild stórkostlegt.
Spumingarnar sem beint var
til sýningargesta:
Hvemig líkaði þér sýningin?
Hvernig maður virðist þér
Kaj Munk hafa verið?
Hvað finnst þér um að setja
upp leikrit í kirkju?
Arni Böðvarsson, málfars-
ráðunautur Ríkisútvarpsins:
„Mér finnst leikritið mjög gott
og vel upp fært og hæfa vel í
þessu umhverfi. Efni leikritsins
hvetur fólk til að hugsa um þenn-
an sögulega tíma sem leikritið
greinir frá og til að hugsa að
mörgu öðru leyti.“
Anna Kristín Jónsdóttir og
Jóna Guðrún Jónsdóttir, nemar:
Þær stöllur vom sammála um
að efni leikritsins ætti erindi til
nútímans og að það félli vel til
flutnings í kirkju. Kaj Munk hafi
verið mjög sterkur persónuleiki,
sem mótaðist af samtímanum, en
kannski dálítið ofstækisfullur.
Guðrún Guðmundsdóttir, Svava Gísladóttir og Guðrún Þorsteins-
dóttir.