Morgunblaðið - 24.03.1987, Síða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. MARZ 1987
Eftirminnileg'-
ur konudagnr!
Þankar um kvennalistafundinn á Hótel Isafirði
eftír Hildigunni
Lóu Högnadóttur
Grein sú sem hér fer á eftir birt-
ist upphaflega í Vesturlandi, blaði
vestfírskra sjálfstæðismanna:
„Mér fannst það vel við hæfí sl.
sunnudag, svokallaðan konudag frá
fomu fari, að sækja fund sem
kvennalistakonur höfðu boðað til á
Hótel ísafírði. Það sem dró mig á
þennan kvennafund var einskær
forvitni. Forvitnin um það hvort
málflutningur kvennalistakvenna
ætti erindi til vestfírskra kvenna
og karla. Ég hef áður lýst því yfír
í blaðagrein, að ég teldi sérframboð
kvenna tímaskekkju. Eftir þennan
fund er ég jafn sannfærð um það,
að þessar annars ágætu konu eru
ekki á réttri leið.
Afskaplega klaufalega var haldið
á málum við boðun þessa fundar
og dróst það um klukkustund að
hann hæfíst vegna seinkunar á
flugi. Eðlilegra hefði verið úr því
að fundurinn var á annað borð aug-
lýstur í hádeginu, að auglýst hefði
verið frestun hans þar til síðar um
daginn. Mér er til efs að fundarkon-
ur hefðu haft sömu biðlund eftir
karlkyns stjórnmálamanni og hefðu
vafalaust einhverjar verið farnar
heim. En það verð ég að segja að
ég dáðist að þolinmæðinni og þá
ekki síst þeirra mæðra sem haft
höfðu börn sín með sér, þær létu
biðina ekkert á sig fá, né hama-
ganginn í bömunum, heldur prjón-
uðu og prjónuðu eins og þær ættu
lífið að leysa. Ég hugsaði að ekki
væri ofsögum sagt af myndarskap
íslenskra kvenna, og fór næstum
því hjá mér. Á fundum í þeim félög-
um sem ég sæki höfum við aldrei
ptjónana með okkur (a.m.k. ekki
ennþá.) Ef við hefðum þurft að bíða
svona lengi eftir frummælanda, þá
hefðum við frekar reynt að munda
pennana og punkta hjá okkur
spumingahríð á viðkomandi ræðu-
mann. En það er nú einu sinni svo
að misjafnlega fömm vér konur að
og kannski þess vegna er þessi
grein skrifuð. En ég ætla ekíd út
t þá sálma hér, heldur var ætlunin
að hugleiða umræddan fund
kvennalistans.
Allt í einu vom þær svo mættar
kvennalistakonumar og fundurinn
var settur í hasti. Fyrst talaði
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir og
næst henni María Jóhanna Láms-
dóttir. Báðar töluðu þær óþarflega
lengi og báðar sögðu þær efnislega
það sama. Það er slæmt þegar
fmmmælendur tala mjög lengi og
þar að auki lá þeim alltof lágt róm-
ur, sem bömin vom ekki í neinum
vandræðum með að yfírgnæfa á
stundum. Málflutningur Maríu Jó-
hönnu var ágætlega skipulagður og
hún hugleiddi kvennabaráttuna og
fór með okkur 100 ár aftur í tímann
til þess. Hún sagði okkur jafnframt
að samstarf við hina stjórnmála-
flokkana hefði ekki komið til greina
þar sem hugmyndafræðin væri ger-
ólík.
Hug’myndaf ræði
fyrir konur?
En þarna brást skilningurinn
mér. Er virkilega hægt í svona litlu
þjóðfélagi að búa til einhverja sér-
staka hugmyndafræði fyrir konur?
Ég hef alltaf haldið að við væmm
ein þjóð í einu landi, samfélag karla
og kvenna. Emm við ekki öll að
vinna saman að ákveðnu marki, því
að gera landið okkar áfram byggi-
legt?
Víst greinir okkur á um leiðir,
en ég hefði haldið að stjómmála-
flokkarnir væm nógu margir til
þess að allir fyndu þar eitthvað við
sitt hæfí.
Treysta þær sér ekki?
Mér líkar ekki alls kostar þessi
tilhneiging vissra hópa í þjóðfélag-
inu að vilja flokka fólkið í litlar
einingar; konur hér, karlar þar,
aldraðir þarna og fatlaðir annars
staðar o.s.frv. Þetta er ekki fram-
farastefna, heldur afturhald. Þess
vegna álít ég það ekki rétta leið
fyrir konur að halda úti einhverri
einkabaráttu.
Ég trúi að meginástæðan fyrir
því að kvennalistakonur gengu ekki
til liðs við hina stjórnmálaflokkanna
sé sú að þær treystu sér ekki til
þess. Konur hafa vissulega sérstöðu
hvað stjórnmálabaráttu varðar og
eiga oft erfítt uppdráttar við hlið
karla. Kvennalistakonur treystu sér
ekki í þessa vinnu öðmvísi en í
skjóli sérréttinda sem þær bjuggu
sér til sjálfar og kölluðu kvennahug-
myndafræði. En það er bara tals-
vert mikill munur á kvenréttindum
og forréttindum.
Allir hinir hefðbundnu stjóm-
málaflokkar vilja fá konur til
samvinnu. Konur eiga nákvæmlega
sama rétt og karlar í stjórnmálafé-
lögum. Það er svo undir þeim
sjálfum komið hvemig þær spila
út. Það er rétt að sú vinna er oft
æði hörð fyrir konuna, því karlar
em yfírleitt fleiri og telja sig oftar
en ekki hæfari en konuna. Konur
eiga líka sök sjálfar, þar sem þær
hafa hreinlega ekki kært sig um
að vera í trúnaðarstörfum eða á list-
um og vera ábyrgar.
Erum við ósýnilegar?
Það er þó á þessum stöðum sem
við konur eigum að beijast og
breyta viðhorfum karla, en beijast
jafnframt við hlið þeirra og sem
jafningjar, en ekki í máttlausum
þrýstihóp sem verður þannig sökum
mannfæðar. María Jóhanna ræddi
mjög vítt og breitt um þessi mál,
meðal annars um þann draum
kvenna að vera sýnilegar. Ég verð
nú að segja eins og er að ekki hefði
ég trúað því að óreyndu að við
væmm ekki sýnilegar, því það emm
við sannarlega, að haida öðm fram
væri að játa á sig minnimáttar-
kennd gagnvart körlum. En við
verðum bara að átta okkur á því,
að það réttir okkur enginn neitt.
Við verðum að hafa fyrir því sjálfar
á sama hátt og karlar og séum við
jafnhæfar og þeir þá sé ég enga
fyrirstöðu. Það gildir nefnilega það
sama fyrir okkur konur eins og
karla að við verðum að vera hæfar.
Hæfar til að gegna því hlutverki
sem við emm kallaðar til og þá
ekki síst þegar fara á með umboð
annarra. Konur geta ekki og mega
ekki breyta leikreglum sér í hag.
Á fundinum ræddi annar fmm-
mælenda um það að konum gengi
illa að ná samstöðu. Það er alveg
rétt. Það hefur lengi loðað við kon-
ur, að þeim gangi illa að ná saman,
meira að segja innan sama stjóm-
málaflokks. Höfuðandstæðingar
þar em ekki karlarnir, heldur þeirra
Hildigunnur Lóa Högnadóttir
„I svo fámennu kjör-
dæmi sem Vestfjörðum
tel ég- það mjög var-
hugavert að stofna
sérstakan kvennalista.
Það veikir alla þá bar-
áttu sem hefur verið
unnin og dreifir at-
kvæðum á þann veg, að
við gætum átt á hættu
að tapa þingmanni
frekar en hitt.“
eigin öfund og afbrýði út í kynsyst-
ur sínar. Konur fella þyngstu
dómana hver um aðra. Þetta vitum
við allar. Svo til að rugla þær enn
frekar í ríminu koma svo hinir og
þessir þrýstihópar til sögunnar og
telja þeim trú um að karlar séu að
traðka á þeim og margar trúa
þessu. Ég hef oftsinnis verið litin
homauga af kynsystmm mínum
fyrir að hafa áhuga á stjómmálum.
Margar hafa sagt sem svo: pólitík,
nei, það er sko ekkert fyrir mig,
pólitík er mannskemmandi, og fáar
vilja raunvemlega koma nálægt
henni samkvæmt því. Em sjávarút-
vegsmál, sem skipta okkur svo
miklu máli, ekki pólitík, eða land-
búnaður og orkumál, samgöngur
o.s.frv.? Allt þetta og meira til er
pólitík. Reynsluheimur kvenna er
ekkert meiri pólitík en reynsluheim-
ur karla, en samt sáust á fundinum
konur sem viðhaft höfðu álíka orð
og að ofan greinir.
Pólitík eða
saumaklúbbur
Að hverju em konur að leita, em
þær að leita að alvömpólitík eða
saumaklúbb?
I svo fámennu kjördæmi sem
Vestfjörðum tel ég það mjög var-
hugavert að stofna sérstakan
kvennalista. Það veikir alla þá bar-
áttu sem hefur verið unnin og
dreifir atrkvæðum á þann veg, að
við gætum átt á hættu að tapa þing-
manni frekar en hitt. Okkur kæmi
það sannarlega betur ef þessar
áhugasömu konur legðu krafta sína
í að byggja betur upp það sem fyr-
ir er. Það gemm við með því að
standa saman í þeim félögum sem
við störfum í og vera fastar fyrir í
þeirri baráttu. Sú kona, sem vill
ná árangri í pólitisku starfi, verður
að hafa fyrir því á sama hátt og
karlinn eins og áður sagði. En í
þeiiri baráttu treystir hún ekki síst
á kynsystur sínar, að þær hvetji
hana. Én því miður er staðreyndin
alltof oft sú, að konur láta sig vanta
á kjörstaðina, þar sem þeim er gef-
inn kostur á vali frambjóðenda.
Konur láta sig vanta af ýmsum
ástæðum sem sumar hafa verið
taldar upp hér, en miklu oftar af
áhugaleysi.
Konur og karlar eiga
að standa saman
Nú er stórlega vegið að lands-
byggðinni og ég trúi því alls ekki
að konur séu áhugalausar um þau
mál, enda koma þau okkur öllum
við sem hér búum. Það er mjög
mikilvægt að nú sé haldið vel á
málum. Þar verða konur og karlar
að standa saman, en ekki hvor í
sínu lagi. Erfíðleikar landsbyggðar-
innar verða ekki leystir í fámennum
hópi kvenna.
I máli Sigríðar Dúnu kom fram
að kvennalistinn hafnar núverandi
kjördæmaskipan og telur sig hafa
heildarsýn yfír landið. Þessi stað-
hæfíng er nú dálítið undarleg, svo
ekki sé meira sagt. Hún var meira
að segja sett fram með jafn mikilli
sannfæringu og maður heyrir hjá
hinum kokhraustustu karlmönnum.
Sigríður Dúna sagði ennfremur að
kvennalistinn vildi ekki búa til at-
vinnuþingmenn og þess vegna vildu
þær hafa þann háttinn á, að skipta
þingmönnum út á 2ja ára fresti.
Ég sem hef alltaf álitið að það
væri kjósandinn sem ákvæði hvað
hver og einn sæti lengi á Alþingi.
Ég er ekkert viss um að margir
væru hrifnir af að fá ekki að ráða
yfir atkvæði sínu nema í 2 ár hjá
kvennalista, en 4 ár hjá öðrum
flokkum. En í framhaldi af atvinnu-
mennskunni, þá hefur það aldrei
þótt verra í minni sveit að fólk
kynni eitthvað til verka og öðlaðist
reynslu. Tvö ár þættu ekki langur
tími þar.
Fáeinar konur tóku til máls á
fundi þessum og voru flestar þeirra
mjög hikandi. Það þurfti því ekki
mikið til að taka af skarið og stofna
kvennalista. Ég álít það afar slæmt
fyrir Vestfírðinga, ef þeir ætla sér
að sóa atkvæðum sínum á lista sem
kemur alltaf til með að vera mótað-
ur og vera stjórnað af Reykjavíkur-
meyjum."
Höfundur er verslunarstjóri á
Isafirði.
Opið bréf til þín
Ymsar mistúlkanir og rangfærslur
eftir Önnu Bj.
$veinsdóttur og
Guðbjörgu
Emilsdóttur
Nú stendur yfír verkfall Hins
íslenska kennarafélags. Ymislegt
er því sagt og skrifað um laun og
störf kennara. Sem betur fer virð-
ast flestir sammála um að bæta
þurfí kjör kennara og þá ekki þeirra
vegna heldur til þess að hæft fólk
haldist í stéttinni. Því miður eru
kennarar þó allt of oft niðurlægðir
með spumingunni um hvort þeir
ýinni fyrir launum sínum og það
jafnvel dregið í efa.
Undanfarið hafa birst í dagblöð-
um ýmsar greinar um kaup og kjör
kennara, og þar hafa oft komið
fram ýmsar rangfærslur og ýmis
leikur að tölum sem okkur finnst
nauðsynlegt að leiðrétta.
Fimmtudaginn 12. mars birtist
grein í Morgunblaðihu undir fyrir-
sögninni „Byijunarlaun kennara
verði 61.319 kr. á rnánuði". I grein-
inni stóð . . . „Byrjunarlaun
kennara utan persónuuppbótar og
annarra álaga eru nú 33—34 þús-
und krónur á mánuði“. (leturbr.
höf.)
Það rétta er hins vegar að:
Byijunarlaun grunnskólakenn-
ara eru 32.851 kr. samkvæmt
launatöflu ríkisstarfsmanna BHMR
og BK, 1. desember 1986, flokkur
136 miðað við 148 stig, miðað við
þriggja ára háskólamenntun.
Persónuuppbót fá allir ríkis-
starfsmenn greidda í desember.
Sama upphæð er fyrir hvern og
einn, óháð þeim launaflokki sem
viðkomandi er í. Tekið skal fram
að til að fá persónuuppbót þurfa
menn að hafa unnið í að minnsta
kosti eitt ár hjá ríkinu, þannig að
hún leggst ekki á byijunarlaun
kennara. Persónuuppbótin var í
desember 1986 kr. 7.641.
„Undanfarið hafa birst
í dagblöðum ýmsar
greinar um kaup og
kjör kennara, og þar
hafa oft komið fram
ýmsar rangfærslur og
ýmis leikur að tölum
sem okkur finnst nauð-
synlegt að Ieiðrétta.“
Annað álag. Það álag sem greitt
er kennurum er heimavinnu-yfir-
vinna (oft nefndir stílapeningar)
sem greitt er eingöngu þeim kenn-
urum sem kenna svokallaðar
bóklegar greinar, til dæmis
íslensku, stærðfræði og samfélags-
fræði. Kennarar sex ára barna fá
aðeins 75% álags þess er þeir fengju
við að kenna öðrum árgöngum.
Aðrir kennarar sem kenna fög svo
sem íþróttir, myndmennt og hand-
mennt, fá ekki þetta álag greitt.
Stílapeningar eru reiknaðir út frá
nemendafjölda, stundafjölda og
ákveðnum stuðli 0.0025 klukku-
stundir. Dæmi: Kennari í fullu starfi
kennir tveimur bekkjum með 20
nemendum í hvorum bekk, samtals
30 vikustundir, fær kr. 1.971 á
mánuði. (Sérkjarasamningur fyrir
grunnskóla grein 4.2.3.)
Kennurum er skylt að sinna
gæslu í frímínútum sem eru eins
og allir vita kaffíhlé kennara. Laun
fyrir gæsluna eru kr. 434 á mán-
uði. Tekið skal fram að kennarar
geta ekki skorast undan þessari
gæslu. Þá er allt álag kennara upp
talið.
Hæsti taxti grunn-
skólakennara
Geta má þess að eftir 15 ára
starf er grunnskólakennari kominn
á hæsta taxta, laun hans eru þá
kr. 45.320 á mánuði. Má þá sjá að
það stenst ekki að meðaldagvinnu-
laun kennara séu 48—49 þúsund
eins og kom fram í grein í Morgun-
blaðinu föstudaginn 13. mars undir
fyrirsögninni „Óbreytt kennslu-
skylda en launin hækki minna.“
Ef til vill gerir fólk sér ekki grein
fyrir þeirri vinnuaðstöðu sem kenn-
arar búa við. I fæstum skólum er
vinnuaðstaða fyrir kennara, það er
að segja húsrúm, næði, verkfæri
og önnur gögn til að vinna þá vinnu
utan beinnar kennslu, sem eru
13,25 tímar á viku samkvæmt
kjarasamningi. Kennarar þurfa því
að hafa aðstöðu heima fyrir þar sem
þeir sinna undirbúningsvinnunni.
Hingað til hafa kennarar ekki feng-
ið greitt fyrir lánað húsnæði né
heldur ritföng og þær fræðibækur
sem þeir óhjákvæmilega þurfa að
hafa til að geta undirbúið sig og
fylgst með nýjungum.
Vinnutími grunnskólakennara
miðað við fulla kennslu er 45,75
klukkustundir á viku. Venjuleg dag-
vinna er 40 klukkustundir á viku.
Þá sést að kennarar vinna 5,75
stundir framyfir dagvinnu en sam-
kvæmt kjarasamningum greiðist sú
vinna mörgum mánuðum seinna
sem sumarlaun.
Við samningu þessarar greinar
höfðum við úr mörgum villandi
blaðagreinum að velja, umræddar
greinar eru því ekkert einsdæmi.
Með von um að hafa leiðrétt ein-
hveijar rangfærslur og ranghug-
myndir um laun kennara.
Höfundar eru kennarar við Snæ-
landsskóla íKópavogi.