Morgunblaðið - 03.04.1987, Qupperneq 70

70
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1987
Þrír heimsmeistara-
titlar og 33 sigrar
í Formula 1-kappakstri
komin í Formula 1-kappaksturinn
fyrir nokkrum árum. Þá þurftu
keppnisliðin ekki eins mikla pen-
inga til að ná árangri, en túrbóvél,
sem þeir hönnuðu og sigruðu
með, kollvarpaði öllu. Til að vera
samkeppnisfær þurftu liðin annað-
hvort að kaupa rándýrar túrbóvélar
af þeim eða fá annars staðar frá.
Það eru engar ýkjur að segja að
kostnaðurinn hafi tífaldast við
komu túrbóvélanna. Sem betur fer
verða túrbóvélar bannaðar í lok
ársins, en þær kraftmestu eru
1—1300 hestöfl, sem er hreint
brjálæði. Síðan voru settar reglur
um hámarkslítrafjölda eldsneytis,
sem bílarnir máttu bera. Þetta
þýddi að hannaðar voru tölvur i
keppnisbílanna, þanig að öku-
mennirnir þurftu sífellt að hafa
augu með eldsneytiseyðslunni.
Það er ekki kappakstur. Þetta
verður svona í ár, en breytingar
verða á komandi árum, þannig að
ökumenn fá að njóta sín betur. Við
ætlum að nota túrbólausa Ford-vél
og vonumst til að vinna 1—2
keppnir."
„Það að við höfum Data Gener-
al sem bakhjarl hjálpar okkur mikið
í kapphlaupinu við hin keppnisliðin.
Þeir hafa geysilega mikla tölvu-
tækni á sínum snærum, sem við
notum óspart. Við teiknum upp
alla mögulega og ómögulega hluti
í keppnisbílinn í þrívídd, sem tölvan
síðan vegur og metur hvort passar
eða skilar árangri. Við sjáum hve
• Hvert stykki i vél og gírkassa þarf að vera nákvæmlega rétt hert.
Bilanir vegna mistaka viðgerðarmanna eru sjaldgæf, enda einbeitni
þeirra gífurleg. Þeir vita að milljónir króna eru í veði. Á efri myndinni
er Ken Tyrell, lærifaðir margra meistaraökumanna með öryggisgrind
úr titanium, sem ver ökumanninn fyrir höfuðhöggi ef keppnisbílnum
hvolfir.
mikil átök einstakir hlutir þola,
hvernig vatnsstreymið er gegnum
vélina, hve mikið bremsurnar
hitna, allt sem við viljum. í sjálfu
sér líkar mér ekki þessi tækni, en
hún er nauðsynleg. Ég vildi frekar
að þetta væri þannig að vélaverk-
fræðingurinn, ökumaðurinn og
viðgerðarmenn eyddu tíma á kapp-
akstursbrautinni og spáðu í hlut-
ina. Tæknin hefur hinsvegar tekið
völdin hjá okkur eins og annars
staðar í þjóðfélaginu. Það þýðir
ekki að staðna þó maður sé af
gamla skólanum.
„Á meðan maður
leikur ekki stór-
lax gengur vel“
„Kappakstur er orðinn hreinn
iðnaður, þar sem öllu er fórnað til
árangurs. Það eru 16 keppnir á
hverju ári og þeim er lýst beint í
sjónvarpi í 40 löndum. Það ergífur-
lega pressa á keppnisliðunum frá
auglýsendum sem dæla milljörð-
um dollara í þessa íþrótt. Til að
ná árangri verða liðin að vera á
eilífum þeytingi milli keppnisstaða,
æfa fyrir keppni, stilla bílana og
samhæfa allt miðað við aðstöðu á
hverjum keppnisstað. Þetta tekur
á taugarnar og það er enginn leik-
ur fyrir mann að hafa stjórn á öllu
þessu ævintýri. En á meðan maður
er það sem maður er, leikur ekki
einhvern stórlax, ganga hlutirnir
upp. Ég held þess vegna að við
eigum framtíðina fyrir okkur. Stór-
veldin og peningamennirnir fara
halloka þegar nýju reglurnar koma.
Það vona ég a.m.k. . . " sagði Ken
Tyrell.
Texti og myndir:
Gunnlaugur Rögnvaldsson
Morgunblaðið heimsækir eitt frægasta kapp-
aksturliðið og ræðir við eigandann Ken Tyrell.
• Ken Tyrell, Philip Streiff og David Lislen standa stoltir við
nýjan og vel hannaðan keppnisbflinn, sem gæti orðið sigurbfll í
lok ársins. Hönnun og smíði hans hefur kostað sex milljónir
dollara.
Yfirbygging:
Kúpan eða yfirbyggingin utan um ökumann og vélina er gerð úr
sérstöku trefjaplastefni, og er sett saman úr fjórum hlutum og styrkt
með álplötum. Til að plastið þoli átökin frá framfjöðruninni er álrenn-
ingur fremst á kúpunni. Framhluti kúpunnar við fætur ökumanns á
að þola árekstur á allt að 200 km hraða, án þess að brotna. Væng-
irnir framan og aftan á bilnum er úr plasti og stillanlegir á alla kanta.
Vængirnir eru einn mikilvægasti hluti bílsins og ráða vindmótstöð-
unni og gripi dekkjanna um leið. í ökumannsklefanum er 27 rása
tölva, sem veitir ökumanninum upplýsingar um ástand bílsins.
Fjödrun og hjólabúnaður
Hjólabúnaðurinn lítur veiklulega út á mynd en er nautsterkur,
smíðaður úr ál/stálblöndu. Ökumaður getur úr klefa sínum stillt af-
stöðu jafnvægisstanganna að framan og tannstangarstýri tengist
framhjólabúnaðinum. Fjöðrun að aftan er svipuð, búin Koni-dempur-
um og er fest við gírkassann. Felgurnar eru úr magnesíum og áli,
en dekkin koma frá Goodyear.
Vél og gírkassi
Vélin er nýhönnuð, en byggð á Ford DFV V 8 cylindra-vél, sem
vann 155 sigra í Formula 1. Nefnist hún einfaldlega DFZ 3,5 og er
tæp 600 hestöfl, búin tölvustýringu, m.a. fyrir rétta bensínblöndu á
hvern cylinder. Tölvubúnaður vélarinnar er tengjanlegur við móður-
tölvu Data General, sem getur stillt vélina á augabragði við
mismunandi aðstæöur. Olíukælir er í yfirbyggingunni, til hliðar við
ökumenn á vinstri væng, en vatnskælir er hægra megin. Gírkassinn
getur verið bæði fimm eða sex gíra og drifhæð og hlutfall gírkassa-
hjóla er mismunandi eftir keppnisbrautum.
Tyrell-keppnisliðið hefur unnið
marga frækna sigra gegnum tfð-
ina, þó velgengni hafi ekki verið
mikil á undanförnum árum. Ken
Tyrell og starfsmenn hans hafa
þrisvar hlotið heimsmeistaratitil-
inn í Formula 1-kappakstri og 33
unnið keppni. Einn frægasti öku-
maður liðsins var Skotinn Jackie
Stewart, sem varð heimsmeistari
árið 1971 og tryggði ásamt
Francois Covert Tyrell-liðinu
heimsmeistaratitil framleiðenda
það ár. Stewart vann 27 sigra
með Tyrell-liðinu. En þó titlarnir
hafi ekki runnið inn á gólf til Ken
Tyrell undanfarin ár er hann ein
Iftríkasta persónan i kappakst-
ursheiminum og þekkir öli
skúmaskot þar. Tyrell var áður
fyrr þekktur ökumaður og rekur
nú eitt virtasta keppnisliðið.
Blaðamaður Morgunblaðsins
heimsótti Tyrell-liðið í Surrey á
Englandi og spjallaði við Ken Tyr-
ell um Formula 1-kappakstur.
Tyrell byrjaði sem áhugaöku-
maður í kappakstri og sat undir
stýri keppnisbíla í nær tíu ár eða
þar til 1959. „Þá sá ég að það
voru miklu betri ökumenn til en
ég og ákvað því að gerast liðs-
stjori," sagði Ken þegar blaðamað-
ir spjallaði við hann á skrifstofu
eppnisliðs hans i Surrey á Eng-
andi. Þar er verkstæðið einnig til
- íúsa og 45 starfsmenn liðsins.
Fyrell byrjaði fyrst sem liðsstjóri
fyrir lítil keppnislið, m.a. fyrir ríkis-
rekið lið sem keppti á Mini
Cooper-bílum og Matra frá Frakk-
landi. Síðan smájókst vegur Tyrell
og hann stofnaði sitt eigið For-
mula 1-keppnislið. í dag getur
hann stært sig af því að hafa fund-
ið og þjálfað marga af bestu
ökumönnum heims, m.a. Jackie
Stewart, Didier Pironi, Jody
Schekter og Michele Alboreto.
„Hef horft á eftir
góðum ökumönnum
til ríkra liða“
■ „Þar sem við höfum ekki jafn-
mikla peninga og ríkustu liðin hefur
það oft komið fyrir að ég hef búið
til góða ökumenn, sem síöan hafa
farið til ríkari liðanna eins og Ferr-
ari og McLaren. Ég hef horft á
eftir mörgum, en við því er ekkert
að gera. Ég fann t.d. Micehele
Alboreto og hjálpaði honum á hans
fyrstu árum, nú ekur hann Ferrari.
Þessi topplið hafa geysilegt fjár-
magn, bestu ökumennirnir fá um
þrjár milljónir dollara í árslaun (120
milljónir íslenskra króna), auk aug-
er vandaverk, en hún er smi'ðuð
ökumanninn er sérstklega sterkur
• Samsetning yfirbyggingarinnar
úr harðgeru trefjaplasti og áii. Um
klefi.
lýsingapeninga, sem eru engir
smápeningar."
„Oll liðin vilja sigra en það tekst
ekki án peninga. Við höfum nýlega
gert góðan samning við Data Gen-
eral-tölvufyrirtækið, sem ætti að
hjálpa okkur til vegs og virðingar
á ný. Ensk keppnislið hafa alla tíð
verið í fremstu röð, aðeins Ferrari-
liðið ítalska hefur veitt mótspyrnu.
Bestu liðin samanstanda oft af
fáum en góðum einstaklingum, og
þegar stórar bílaverksmiðjur ætla
sér eitthvað verða málin of flókin,
þá ráða of margir og gott dæmi
er Renault-keppnisliðið, sem gafst
upp á endanum. Það voru of marg-
ir heilar."
„Kostnaðurinn
tífaldaðist við
komu 1—1300 hest-
afla túrbóvéla“
„Renault-keppnisliðið tel ég
hafa eyðilagt spennuna, sem var
Líf ökumannanna er í
rauninni í höndum
bifvélavirkjanna
ÞAÐ VAR óneitanlega fróðlegt að
litast um í höfuðstöðvum Tyrell-
liðsins, sem samanstóð af skrif-
stofum, hönnunardeild og
verkstæði. Hönnunardeildin er
búin nýtísku tölvutækni, með
þrívíddartölvum sem tengdar eru
móðurtölvu og tölvuneti, sem
nær um allan heim. Þannig getur
liðið safnað upplýsingum frá
ýmsum keppnisstöðum, sem liðið
heimsækir á ári hverju.
Það var heimilislegur bragur á
verkstæðinu og viðmót starfs-
manna mun viðkunnanlegra en hjá
einu stórliði, sem blaöamaður
hafði sótt heim áður. Á verkstæð-
inu kváðu menn smíði nýs keppn-
isbíls taka úm mánaðartíma, nema
ef virkilegan hraða þyrfti að hafa
á hlutunum, þá væri hægt að
smíða bíl á skemmri tíma. Flestir
hlutar keppnisbílanna eru smíðaðir
á verkstæðinu af faglærðum bif-
vélavirkjum og vélfræðingum.
Málbönd og mælitæki voru allstað-
ar á lofti, enda getur sentimetra
skekkja í smíði bíls skipt sköpum
um hvort hann er ökufær eður ei.
Bifvélavirkjarnir töldu vinnu með
keppnisliði mjög spennandi en um
leið stressandi, því ekkert mætti
klikka. Smámistök gætu valdið
stórtjóni og líf ökumanns væri í
raun í þeirra höndum. Ábyrgðartil-
finningin væri því mikil og sam-
vinna lífsnauðsyn. Liðið hefur tvo
bíla í hverri keppni, en tvo varabíla
á reiðum höndum í stórum við-
gerðartrukkum, sem flakka milli
keppnisstaða. Þar eru öll nauðsyn-
leg verkfæri, þúsundir dekkja og
margar varavélar.