Morgunblaðið - 04.04.1987, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. APRÍL 1987
45
Stiörnu-
speki
Umsjón: Gunnlaugur
Guðmundsson
NámskeiÖ í
stjörnuspeki
I dag verður haldið áfram þar
sem frá var horfið með nám-
skeið í stjörnuspeki. í síðasta
þætti vorum við að Ijúka um-
fjöllun um stjömuspeki í
Rómaveldi.
Fall Rómar
Við fall Rómar í lok 5. aldar
hrynur um leið rómversk og
hellensk menning. Öllu heldur
má kannski segja að Evópa
falli niður á stig hinna svörtu
miðalda og við taki 500 ára
hnignun í evrópskri fræði-
mennsku. Rómverskri menn-
ingu er þó við haldið að
einhverju leyti í Konst-
antínópel, eða Miklagarði (nú
Istanbúl). Hið kristna and-
rúmsloft þeirrar borgar var
hins vegar fráhverft stjömu-
speki. Jústinlus keisari lét
árið 529 loka þlatónsku aka-
demíunni í Aþenu og fræði-
menn þar fluttu sig til
Mesópótamíu eða Alexandríu.
Það ár er hin heiðna menning
Rómar og Grikkja talin eiga
sín opinbem endalok.
Arabar
Það eru síðan arabar sem taka
við kyndli stjömuspekinnar
og varðveita hana fram að
endurreisn evrópskrar menn-
ingar á 11. og 12. öld. í
kringum 625 lýsirMúhammed
yfir heilögu stríði og á næstu
öldum leggja arabar undir sig
geysistór landflæmi. Upp rís
nýtt stórveldi.
Bókabruni
í fyrstu fylgir þessu stór skaði
er hið foma bókasafn í Alex-
andríu, og um leið stór hluti
af arfleifð hinnar fomu menn-
ingar, er brennt árið 642 af
hirðingjum sem sáu ekkert
pláss fyrir bækur í menningu
sinni. Þegar hin hemaðarlega
þensla tók að hjaðna og hirð-
ingjamir höfðú yfirtekið
ræktarlönd borgarmenning-
arinnar lærðu þeir smátt og
smátt að meta kosti bókmenn-
ingar. Þeir byijuðu að rann-
saka fortfðina og það er
arabískum fræðimönnum að
þakka að verk hinna fomu
Grikkja vom varðveitt og bár-
ust til Evrópu á endurreisn-
artímanum.
StœrÖfrœÖi
Arabar vom ástríðufullir
stærðfræðingar og vísinda-
menn. Segja má að löngun
þeirra til að þróa stjömuspeki
hafi verðið ein aðalástæða
þess hversu miklum fram-
fömm menning þeirra tók í
stærðfræði og stjömufræði.
Stjömuspeki varð geysivinsæl
meðal þeirra þó einhverrar
gagnrýni gætti frá strangtrú-
uðum. Bæði almúgafólk og
prinsar tóku stjömuspeki upp
á arma sína.
Þrjú tímabil
Talað er um þijú stór tíma-
skeið í arabískri stjömuspeki.
Hið fyrsta er á 8. og 9. öld í
Bagdad, Kairó og Damaskus
sem vom miðstöðvar lærdóms
í Mið-Austurlöndum. Annað
var á Spáni á 10. og 12. öld
og hið þriðja I Persíu á 13.
og 14. öld.
Margar þjóÖir
Það sem kannski gerði menn-
ingu arabaríkjanna merkilega
var að þar mættust undir ein-
um hatti Grikkir, Rómveijar,
Persar, gyðingar og Indveij-
ar, eða hvaða nöfnum sem við
kjósum að nefna þessar þjóð-
ir. Þrátt fyrir trúhita og
dýrkun á Allah vom arabar
tiltölulega umburðarlyndir
gagnvart öðmm þjóðum og
öðmm trúarbrögðum. Því
fékk margt fijókomið að
þrífast í heitum söndum land-
anna við Miðjarðarhaf þessar
aldir.
GARPUR
DÝRAGLENS
FERDINAND
SMAFOLK
TUI5 PR06RAM 15
CALLEP ‘‘6REAT IPEA5
0F L0E5TERN MAN"
UOHV DONT VOU GET UP
OUTOF TI4AT BEANBA6,
AND LET ME LIETHERE?
NOU), U)HY DONT YOU 60
INTO THE KITCHEN, AND 6ET
MEAPI5H 0F ICE CREAM?
7
Þessi þáttur heitir „Snilld-
arhugmyndir vestrænna
manna“.
Af hveiju ferðu ekki úr
baunapokanum og lofar
mér að liggja í honum?
v 6K.EAT IDEA5 OF
UJE5TERN UUOMAN!"
Jæja, af hveiju ferðu ekki
fram í eldhús og nærð í
rjómais fyrir mig?
„Snilldarhugmyndir vest-
rænna kvenna!“
Umsjón: Guðm. Páll
Arnarson
Hálfslemma í laufi virðist ekki
fýsilegur samningur á spil NS,
en eftir strögl vesturs á tígli
batnaði hún verulega.
Suður gefur; NS á hættu.
Vestur
♦ KG
VÁ1076
♦ K98742
+ 7
Norður
♦ 762
♦ 83
♦ ÁDG10
♦ 9853
♦ 3
♦ 4
Suður
♦ Á5
♦ K4
♦ 65
♦ ÁKDG1062
Vestur Norður Austur Suður
Vestur Norður Austur Suður
— — — 1 lauf
1 tígull 1 grand Pass 4 lauf
Pass 4 tígtar Pass 6 lauf
Pass Pass Pass
Vestur valdi að koma út með
lítinn tígul, sem gefur ekkert.
Sagnhafi svínaði strax og lagði
upp með þeim orðum að hann
fengi 12 slagi með því að spila
vestur upp á hjartaásinn!
Ansi kotroskið svar, enda
kröfðust andstæðingarnir þess
að hann spilaði spilið til enda.
Sem hann gerði. Trompin vom
öll tekin og þessi staða löðuð
fram: Norður ♦ - ♦ 8 ♦ ÁDG ♦ -
Vestur Austur
♦ - ♦ D8
♦ Á II ♦ DG
♦ K98 ♦ -
♦ - Suður ♦ 5 ♦ K4 ♦ 6 ♦ - ♦ -
Vestur varð að fara niður á
ásinn blankan í hjarta til að
geta staðið vörð um tígulkóng-
inn. Þá var tígli svínað og vestri
svo spilað inn á hjartaásinn til
að gefa fría svíningu í tíglinum
og 12. slaginn í leiðinni.
Umsjón Margeir
Pétursson
Á Ólympíuskákmótinu í Dubai
í vetur kom þessi staða upp í
skák þeirra Barbulescu, Rúm-
eníu og Andonov, Búlgaríu, sem
hafði svart og átti leik.
44. ... Hxg4+! 45. fxg4 —
Hhl+! 46. Kxhl — Dxe4+ og
hvítur gafst upp, því hann er
óveijandi mát.