Morgunblaðið - 25.04.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1987
er hægt að segja að söngleikurinn
hafi nokkum tíma orðið leiðinlegur,
alltaf var eitthvað að gerast.
Leikmyndin er í fremur næfum
stíl og minnir á skólaleikrit. Sama
er að segja um búningana þótt það
geti varla talist til skaða.
Ýmis tæknileg atriði stóðu sýn-
ingunni fyrir þrifum. Ljós komu
sæmilega út, en hljóð ffemur illa,
einkum í söngvunum. Þar virtist
vera ósamræmi. Þetta er vitanlega
því að kenna að leikhópurinn er
ekki á heimavígstöðvum í Þjóðleik-
húsinu, en lagast væntanlega með
næstu sýningu.
Dansamir gáfu sýningunni líf og
lit.
Lena Nyman var mjög sannfær-
andi og sterk í hlutverki Uglu. Sven
Lindberg lék Búa Árland ágætlega,
en var síðri í hlutverki organistans,
enda hlutverkið klént frá hendi
höfundar. Harriet Andersson þótti
mér eftirminnilegri sem Kleopatra
en frú Árland, henni varð fremur
lítið úr síðamefnda hlutverkinu og
sökin ekki hennar að öllu leyti. Sif
Ruud náði sterkum tökum á hlut-
verkum sínum: Jónu, móður Uglu
og móður organistans, það var aug-
ljóst að hún höfðaði til áhorfenda.
Helena Bergström er ung leikkona
sem á framtíðina fyrir sér, túlkun
hennar á Aldinblóði var meðal þess
besta sem fram kom í sýningunni.
Máns Ekman er byijandi á leiksviði
og sama er að segja um drenginn
Martin Lindström, en þeir gerðu
sitt besta. Ekki er hægt að segja
að þeir Per Mattsson og Rolf
Adolfsson hafi vakið sérstaka at-
hygli í hlutverkum sínum, léku þeir
þó m.a. guðinn Brilljantín og guðinn
Benjamín. Úr þessum hlutverkum
verður lítið sem ekkert hjá höf-
undi. Betur tekst með feimnu
lögguna sem Jonas Bergström leik-
ur á mjög geðfelldan hátt. John
Zacharias er hressilegur í hlutverki
forsætisráðherrans og afar viðfelld-
inn í hlutverki föður Uglu. Ónefndir
eru dansarar/söngvarar sem auk
hljóðfæraleikara Jazz Doctors áttu
sinn þátt í góðri stemmningu sýn-
ingarinnar.
Dramaten, Konunglega leikhúsið
í Stokkhólmi, hefur löngum notið
virðingar og er vissulga fengur að
fá hóp þaðan í heimsókn. Það eru
út af fyrir sig tíðindi að jafn merk-
ur leikhúsmaður og Hans Alfredson
skuli glíma við íslenskt efni. Um
árangur þeirrar glímu geta menn
verið ósammála, það er ljóst.
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Þjóðleikhúsið:
En liten ö í havet.
Söngleikur eftir Hans Alfredson
byggður á skáldsögu Halldórs
Laxness, Atómstöðinni.
Sænsk þýðing: Peter Hallberg.
Leikstjórn: Hans Alfredson.
Leikmynd og búningar: Hans
Alfredson.
Tónlist: Jazz Doctors.
Danshöfundur: Lisbeth Zachris-
son.
Lýsing: Miklas Engström.
Hljóð: David Granditsky.
Söngleikur Hans Alfredson, En
liten ö í havet, er gerður eftir Atóm-
stöð Halldórs Laxness. Túlkun
Halldórs Laxness í Atómstöðinni á
íslensku samfélagi og þeim þjóð-
félagslegu átökum sem lýst er þar
hefur alltaf verið umdeild og ólík-
legt að nema lítill hluti þjóðarinnar
fallist algerlega á hana. Herstöðv-
arsamningamir voru að vísu ill
nauðsyn, en þróunin varð sú að
smám saman áttuðu jafnvel hörð-
ustu andstæðingar Atlantshafs-
bandalagsins sig á því að
nauðsynlegt var að eiga samleið
með vestrænum rílqum. Islendingar
hlutu að njóta vemdar eins og aðr-
ar þjóðir.
Hans Alfredson leggur á það
áherslu að hann sé ekki einungis
að lýsa íslenskum aðstæðum með
Svipmyndir úr „En liten ö i hav-
et“.
En liten ö í havet heldur sé hann
að §alla um heiminn, atómstöðin
sé alls staðar og baráttan fari fram
í öllum löndum. Þetta er auðvitað
gott og gilt, en hjá því verður naum-
ast komist að gagnrýna söguiega
skýringu sem fram kemur í verkinu
af því að ísland og „sala“ þess er
á dagskrá sérstaklega. En við meg-
um heldur ekki vera of viðkvæm
gagnvart því sem listamenn eins
og Hans Alfredson em að fást við.
Hann hefur vitanlega fijálsar hend-
ur sem leikritahöfundur og við
hefðum getað lent í verri höndum.
í öllu verki hans er manneskjan
leiðarljós, mannlegar tilfinningar
og virðing fyrir hinu upprunalega
og sanna. Þetta kemur skýrast fram
í persónugerð Uglu og organistans.
En liten ö í havet er að mínu
viti prýðileg skemmtun með alvar-
legum boðskap. Söngleikurinn er
léttur og einfaldur í anda Atóm-
stöðvarinnar. Dregnar eru upp
myndir sem sýna hvað er að gerast
á heimili Búa Árlands og í húsi
organistans, stundum er farið út á
götu og líka upp í sveit. Ekki er
söguþræði Atómstöðvarinnar fylgt
nákvæmlega og stundum verða til
ný atriði og tilbrigði við það sem
lesendur Halldórs Laxness þekkja.
Ekki fer illa á þessu. Best þóttu
mér atriðin heima hjá Búa Árland,
en síst þau sem gerast í húsi organ-
istans. Það er að sönnu mikill vandi
að gera leikpersónu úr organistan-
um, hann á best heima í bók, enda
hafa fleiri en Hans Alfredson orðið
að lúta í lægra haldi þegar þeir
vildu blása leikrænu lífí í organist-
ann. Ugla og Búi Árland eru aftur
á móti nógu sennilegar persónur til
þess að unnt sé að gera eitthvað
úr þeim meira en táknmjmdir. Hér
er vissulega ekki við Hans Alfred-
son einan að sakast, höfund og
leikstjóra En liten ö í havet.
Það er semsagt ekki stórbrotið
leikverk sem við sjáum spretta upp
úr Atómstöðinni.
En söngleikur sem nýtur leik-
rænna tilþrifa og síðast en ekki síst
er fullur af húmor og glettni og
kætir áhorfendur.
Einstaka samtöl í En liten ö í
havet eru mjög vel gerð og koma
boðskag Atómstöðvarinnar vel til
skila. Ég nefíii samtöl Uglu og
Feimnu löggunnar um ástina og
þegar Búi Arland er að skýra heims-
málin fyrir Uglu. Sum þessara
samtala eru gerð af mikilli list f
óvenjulegri hnitmiðun sinni.
Söngvamir eru margir vel ortir
og tónlist Jazz Doctors lifandi og
fjörleg.
Sum atriði En liten ö í havet
voru dauflegri en önnur, en ekki
Eyja í veraldarhafinu,
veröldin er eyja
Myndlist barna
Myndllst
Valtýr Pétursson
Það er ekki á hverjum degi, sem
bankamir hér í borg koma fram
sem menningarstofnanir, en það
gerist nú í Listasafni ASÍ við
Grensásveg. Það er myndlistar-
sýning bama á Reykjavíkursvæð-
inu, sem þar gefur að líta og hafa
alls 100 myndir, unnar í skólum
borgarinnar, verið valdar til sýn-
ingarinnar. Iðnaðarbankinn á
heiðurinn af þessu framtaki, sem
er liður í því framtaki bankans
að koma sér upp safni af listaverk-
um bama, og mun vera áformað,
að bankinn eignist 30 af þeim
verkum, sem þama em saman-
komin. Það er ókeypis aðgangur
að þessari sýningu, og vegleg
sýningarskrá er á boðstólum,
einnig án endurgjalds. Allt er
þetta til mikils sóma fyrir Iðnaðar-
bankann, og fyrirhugað mun vera
að skreyta vistarverur bankans
með því safni, sem bankinn hefur
þegar hafízt handa við að safna
af myndlist bama. Þessi sýning í
Listasafni ASÍ er flórða sýningin
sinnar tegundar, sem bankinn
hefur staðið fyrir, en sú fyrsta
hér í borg. Hinar sýningamar
vom á Akureyri, Selfossi og í
Garðabæ.
Það má margt og mikið skrifa
um myndlist bama og leggja út
af ýmsu í því sambandi. Eins og'
allir vita, em böm afar fijó og
hugmyndaheimur þeirra nokkuð
frábmgðinn því, sem gerist hjá
fullorðnu fólki. Böm sjá hlutina
og lífíð í umhverfí sínu með sér-
stæðum hætti og túlka tilvemna
á sinn hátt. Á þessari sýningu em
verk eftir 6—12 ára böm, og
óneitanlega verður sjónarsviðið
þess vegna nokkuð þröngt, en
skynjun og útfærsla í myndlist
breytist mjög ört, þar til það ge-
rist einn góðan veðurdag, að
myndlistarferill flestra er á enda
mnninn. Litagleði og áræði em
einkennandi þættir fyrir böm á
þessum aldri, og hugmyndaflugið
er ómengað, ef svo mætti segja.
Það er því oft á tíðum mikill kraft-
ur og lífsþróttur í verkum yngstu
listamannanna, og einmitt þessir
þættir koma glöggt í ljós á sýning-
unni. Verkin em að vísu nokkuð
misjöfn, og ef til vill hefði betur
getað tekizt til um valið, en hvað
um það, fátt er fullkomið og
óþarft að vera með aðfínnslur.
Hér er það lífssýn nokkurra
borgarbama sem túlka umhverfíð
á sinn hátt. Ég tel ekki ástæðu
til að tíunda verkin hvert fyrir
sig, en óneitanlega skemmti ég
mér mjög vel við að skoða lita-
glaðar myndimar og kynnast
rökvísum sjónarmiðum krak-
kanna. Iðnaðarbankinn á þakkir
skilið fyrir þetta einstæða fram-
tak, og hugmyndin um að skreyta
húsakynni bankans með myndlist
bama er að mínu mati mjög góð.
Það ætti einnig að vera mjög ör-
vandi fyrir hina ungu listamenn
að sjá verk sín á alvörusýningu
sem hluta af 100 úrvals myndum
eftir jafnaldra sína. Það er mikill
menningarbragur á þessu fram-
taki Iðnaðarbankans, og mættu
önnur stórfyrirtæki draga nokk-
um lærdóm af því ágæta fram-
taki, sem hér er á ferð.