Morgunblaðið - 26.07.1987, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚLÍ 1987
ísland
er
mínMekka
Ernst Walter,
prófessor í
norrænum fræðum
við Háskólann í
Greifswald í Þýska
Alþýðulýðveldinu,
DDR, er staddur hér
á landi í sumar. Hann
er að leggja sfðustu
hönd á þýsk-íslenska
orðabók sem hann
hefur haft í smíðum
íallnokkur ár.
„Ríkisstjómir íslands og
Þýska Alþýðulýðveldisins hafa
gert með sér samning um
menningarsamstarf, en það er
aðallega vegna hans að ég er
hér," sagði Ernst Walter þegar
ég ynnti hann eftir ástæðu
dvalar hans hér á landi. „Ég
er afar þakklátur fyrir að hafa
haft tækifæri til að koma hing-
að og stunda rannsóknir í
minni fræðigrein. Sérstaklega
vil ég þakka forstöðumanni
Árnastofnunar, Jónasi Kristj-
ánssyni, fyrir hlýlegar móttök-
ur og frábæra skipulagningu
dvalar minnar." En eru einhver
tengsl á milli Háskóla íslands
og Háskólans í Greifswald?
„Já, þau hafa verið þó nokkur.
Árið 1984 kom dr. Bjarni Ein-
arsson frá Árnastofnun á
ráðstefnu sem haldin var í til-
efni 100 ára afmælis Walter
Baetkes, en Baetkes lést í hárri
elli 95 ára gamall. Sjálfur var
ég nemandi Walter Baetkes í
Leipzig, en hann kenndi norr-
æn fræði og trúarbragðasögu.
Á vetri komanda mun Bergljót
Kristjánsdóttir verja doktors-
ritgerð sína um Gerplu við
Háskólann í Greifswald. í fe-
brúar á þessu ári var svo
haldin alþjóðleg ráðstefna í
Greifswald í tilefni áttræðisaf-
mælis Bruno Kress, en hann
var gerður að heiðursdoktor
við Háskóla íslands í fyrra. Þar
var fjallað um íslensku og al-
mennan norrænan orðaforða."
„Ég hef fengist við kennslu
í þrjá áratugi, fyrst var ég í
Leipzig en árið 1971 hóf ég
störf við Háskólann í Greifs-
wald og var skipaður prófessor
þar árið 1975." Aðspurður
segir Ernst Walter skólann
vera að svipaðri stærð og Há-
skóla íslands. í honum séu
3500 nemendur og þar eru
flestar greinar kenndar. Við
víkjum máli okkar að íslensku
og íslenskum bókmenntum.
„Ég hef alltaf haft áhuga á
fornbókmenntum, sérstaklega
tengslum á milli helgra þýð-
inga og íslendingasagna. Ég
hef ritað bók um orðaforða
helgra þýðinga fyrir árið 1225,
það er að segja þeirra sem
snúið var úr latínu á norræn
tungumál og eru til í handrit-
um. Þá athugaði ég hvaða orð
voru enn þá til í nútímaíslensku
og hver þeirra höfðu úrelst.
Ég hef einnig mikinn áhuga á
nútímaíslensku og hef undan-
farin ár unnið að lítilli þýsk-í
slenskri orðabók. Stærsta
hluta þeirrar vinnu er lokið en
ég hef mest gert þetta einn.
Þó hef ég leitað ráða hjá Bruno
Kress og það hefur verið ómet-
anleg hjálp að geta ráðgast við
málfræðinga hjá Háskóla ís-
lands. í orðabókinni verða um
það bil 15 þúsund orð, en til
samanburðar má nefna að í
stórum orðabókum eru oftast
Morgunblaðið/Þorkell
Ernst Walter vinnur um þessar mundir að þýsk-íslensku orðabókinni hjá Árnastofnun, þar sem
þessi mynd var tekin.
á bilinu 60-100 þúsund orð.
Ég býst við að hún verði gefin
út heima en ég þori ekki að
segja til um hvenær það verð-
ur.“
Ernst Walter talar hægt og
skýrt og það vekur athygli
hversu góða íslensku hann tal-
ar. Ég spyr hvar hann hafi
lært íslensku svona vel. „Þegar
ég kom í fyrsta skipti hingað
árið 1960 var ég alveg mál-
laus. Fram að þeim tíma hafði
ég aðeins lært íslensku sem
dautt mál, ef svo má að orði
komast, eins og fólk lærir
latínu. Eg hafði lesið fornrit og
fleira á íslensku en mig vant-
aði æfingu í tali og orðaforða.
Það er ekki oft að ég tala
íslensku í heimalandi mínu en
ég reyni að nota hvert tæki-
færi sem gefst."
„Það virðist almennur áhugi
fyrir íslenskum bókmenntum í
heimalandi mínu," segir Ernst
Walter. „Ég held að hvergi í
heiminum, utan íslands, hafi
bækur Halldórs Laxness kom-
ið út í jafn mörgum eintökum
og hjá okkur. Bruno Kress hef-
ur þýtt fjölda bóka nóbels-
skáldsins, auk bóka eftir Ólaf
Jóhann Sigurðsson og ævim-
inngina Tryggva Emilssonar,
en þær hafa notið mikilla vin-
sælda. Aðstoðarmaður minn
við Háskólann, Hartmut Mitt-
elstadt, hefur snúið Dauða-
mönnum Njarðar P. Njarðvík á
þýska tungu, en hann talar
prýðilega íslensku og er iðu-
lega túlkur þegar íslendingar
sækja okkur heim."
En hvað er það við íslenskar
fornbókmenntir sem heillar
mest? „Það er svo spennandi
að geta fylgt þróun þeirra,
skref fyrir skref, frá því að rit-
öld hefst og fram á daga
Snorra Sturlusonar og í raun
stórkostlegt að sjá hvað þær
ná háu stigi á skömmum tíma.
Fyrir mér er ísland nokkurs
konar Mekka. Hingað er gott
að koma og nauðsynlegt til að
notfæra sér bókakost á stofn-
unum og bókasöfnum."
„Ég kom síðast hingað árið
1980 og það hefur ýmislegt
breyst síðan, svo að ég tali nú
ekki um síðan 1960, er ég
heimsótti ísland í fyrsta sinn.
Hér hefur risið fjöldi glæsilegra
bygginga, Hallgrímskirkja,
Þjóðarbókhlaðan og nýja Ut-
varpshúsið, svo dæmi séu
nefnd. En byggingarnar eru
líklega það fyrsta sem maður
tekur eftir í ókunnu landi. ís-
lendingar sjálfir breytast lítið.
Þeir eru alltaf mjög hjálpsamir
og vinsamlegir," segir Ernst
Walter að lokum.
ÞSv
Fulltrúar sovéskra
æskulýðssamtaka í
heimsókn á Islandi
Morgunblaðið/BAR
Fulltrúar í sendinefnd sovéska æskulýðssambandsins KMO talið frá vinstri: Vladimar Bolsakov, Yourij
Kouchinskij og Alexander Zavarzin.
HÉR á landi er stödd sendinefhd
sovéska æskulýðssambandsins
KMO en þau samtök eru í svo
kölluðu tvíhliða sambandi við
Æskulýðssamband íslands og
skiptast samtökin árlega á sendi-
nefndum.
Fulltrúar í sovésku sendinefnd-
inni eru að þessu sinni þeir Vladimir
Bolsakov aðalritari sovéska æsku-
lýðssambandsins, Yourij Kouch-
inskij formaður þeirrar deildar
samtakanna sem sér um samskipti
við Norður-Evrópu og Alexander
Zavarzin sem er túlkur nefndarinn-
ar.
Að sögn Vladimirs Bolsakovs
hafa æskulýðssamtök á Norður-
löndunum sýnt mikinn áhuga á því
sem er að gerast í Sovétríkjunum
um þessar mundir og er það ætlun
sendinefpdarinnar að kynna fyrir
íslenskum félögum sínum hvaða
áhrif umbótastefna Gorbachevs
Sovétleiðtoga hefur nú þegar haft
á málefni sovéskrar æsku. Nefndin
fór í heimsókn til Grænlands í sömu
erindagerðum og mun heimsækja
danska æskulýðssambandið að lok-
inni heimsókninni til íslands.
Aðspurður kvaðst Yourij Kouch-
inskij nú þegar hafa orðið vitni að
miklum breytingum hvað varðar
málefni sovésks æskufólks. Hann
sagði að allt upplýsingastreymi til
ungs fólks væri nú meira en áður
og að æskulýðssambandið stefndi
að því að gera sovésk ungmenni
meðvituð um stöðu sína í þjóðfélag-
inu og gera þeim grein fyrir þeim
vandamálum sem hrjá sovéskt sam-
félag.
Vladimir sagði að umbótatillögur
Gorbachevs gerðu mögulegt að
ræða opinskátt um ýmis vandamál
sem áður voru ekki til umræðu. Til
dæmis væri nú viðurkennt að sov-
éskir unglingar ættu jafnt við
fíkniefnavandamál að stríða og
jafnaldrar þeirra í Bandaríkjunum
og Vestur-Evrópu. Hann sagði að
nú væri reynt að mæta þessum
vandamálum og greiða úr þeim í
stað þess að fela þau.
Þeir félagar Vladimir og Yourij
voru sammála um það að leiðtoga-
fundurinn í Reykjavík hefði haft
mikil og góð áhrif á samband sov-
éska æskulýðssambandsins við
æskulýðssambönd í öðrum löndum.
Sérstaklega hefðu samskipti þeirra
við sambærilegar hreyfingar í
Bandaríkjunum batnað eftir fund-
inn. Einnig hefðu samskipti þeirra
við samtök í Vestur-Evrópu aukist
og vonuðust þeir til að þau ættu
enn eftir að aukast og batna.