Morgunblaðið - 26.07.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚLÍ 1987
SAGA LJÓSMYNDUNAR Á ÍSLANDI
Draumurhm er
að gefa þetta út
Rætt við Ingu Láru Baldvinsdóttur sagnfræðing*
Fyrr á þessu ári var úthlutað styrkjum úr Vísindasjóði
— ■
Háskóla Islands. Inga Lára Baldvinsdóttir var ein þeirra
sem hlaut styrk að þessu sinni, en hún er að vinna að fyrsta
_______________íslenska ljósmyndaratalinu._____________
Fyrir nokkru brugðum við okkur austur á Eyrarbakka, þar
sem Inga Lára býr, til þess að rabba við hana um tildrög
þess að hún skráir nú upphaf sögu ljósmyndunar hér á landi.
„Það sem ég ætla í raun að
gera er að fullvinna skrá yfir
íslenska ljósmyndara sem ég vann
sem cand.mag. ritgerð við Háskóla
íslands. En ritgerðin bar heitið
Ljósmyndarar á íslandi
1846-1926. Drög að íslensku ljós-
myndaratali. Þar sem ég fékk nú
styrk úr vísindasjóði hyggst ég
snúa mér að þessu að fullum
krafti og reyna að ljúka verkinu."
Ljósmyndari í hverri
sveit
En hvað varð til að vekja áhuga
Ingu Láru á þessu efni? „Eftir
stúdentspróf hélt ég til Dyflinnar
og nam fomleifafræði og sögu til
B.A. prófs í University College
Dublin. Á sumrin vann ég á Þjóð-
minjasafninu en kynni mín af því
starfí urðu til þess að vekja áhuga
minn á sögu Ijósmyndunar. Auk
þess hvatti Halldór J. Jónsson mig
til þess að takast þetta verk á
hendur."
„Á tímabilinu 1846-1926 störf-
uðu um það bil 152 ljósmyndarar
hér á landi, auk þess störfuðu 10
íslenskir ljósmyndarar erlendis.
Ég skilgreini þá sem ljósmyndara
sem hafa starfað við iðnina og
haft tekjur af. Þetta eru mun fleiri
en ég hafði gert mér í hugarlund
og má segja að ljósmyndari hafí
verið í hverri sveit."
Það má vera ljóst að ekki er
hlaupið að því að fínna upplýsing-
ar um þetta fólk, en um þetta
segir Inga Lára: „Þetta er aðeins
háifnað verk í dag en styrkinn
fékk ég til þess að vinna verkið
frekar og þá með útgáfu í huga.
Á árunum 1980-’84 aflaði ég upp-
lýsinga vegna ljósmyndaratalsins
sem er uppistaðan í cand.mag. rit-
gerðinni. Það reyndist hægara
sagt en gert að grafa þetta upp
en fólk var mjög hjálplegt við leit-
ina. Ég byggi skrána að hluta til
á nafnstimplum sem ljósmyndarar
merktu myndir sínar með og styðst
við sambærileg verk, sem unnin
hafa verið á Norðurlöndunum, við
úrvinnslu.
Það er nauðsynlegt að geta
haft yfírsýn yfir iðngreinina, en
hún næst að nokkru leyti með
svona skrá. Ljósmyndaratalið auð-
veldar alla heimildanotkun og við
gerð þess hafa fundist myndir og
upplýsingar um einstaklinga sem
annars hefðu kannski glatast.
Þetta er að mörgu leyti nýr fróð-
leikur og ljóst að mun fleiri
stunduðu ljósmyndun á þessu
tímabili en þeir menn sem nafn-
þekktir eru.“
Lítið til að byggja á
Inga Lára er spurð hvernig hún
hafi borið sig að við upplýsingaleit-
ina. „Ég hafði ekki mikið til að
byggja á því lítið sem ekkert hefur
verið skrifað um íslenska ljós-
myndasögu, utan örfáar sýningar-
skrár á síðustu árum. Ég athugaði
myndefni á söfnum um allt land
og fékk reyndar styrk úr Þjóðhátí-
ðarsjóði til þeirra ferðalaga árið
1981. Á þessum tíma tóku menn
myndir á glerplötur og er þó nokk-
uð til af slíkum plötusöfnum í
einkaeign. Afrakstur ferðar
minnar þetta ár var meðal annars
að Þjóðminjasafnið keypti eitt
elsta plötusafn sem til er hér á
landi, en á Teigarhorni við Beru-
íjörð hafði varðveist allur ljós-
myndaútbúnaður fyrsta íslenska
kvenljósmyndarans, Nicolinu
Weywadt, og er elstu munirnir frá
1872. Nú er þetta allt í vörslu
Þjóðminjasafnsins. Ég á eftir að
fara á nokkra staði á Vestfjörðum
og hef hugsað mér að fara þangað
von bráðar.“
Myndataka stórvið-
burður
Séu gamlar ljósmyndir skoðaðar
kemur fljótt í ljós að myndataka
hefur á árum áður verið viðburður
í Iífí venjulegs fólks, en ekki sjálf-
Lj6smynd/Byggða8afn Vestmannaeyja
Myndþessa tók Kjartan
Guðmundsson Ijósmyndari í
Vestmannaeyjum. Hér er ekkinotast
við skreyttan bakgrunn, heldur
aðeins segl sem strengt hefur verið
fyrir aftan konurnar.
Þessi mynd er tekin á tfósmyndastofu Carls
Ólafssonar. Hérsést velhvernig
fagurmálaður bakgrunnur (á tjaldi) var
notaður, einnig hvernig birtan að ofan lýsir
upp stofuna.
Ljósmynd/Þjóðminjasafnið.
Hér er saman komið
starfsfólká
Ljósmyndastofu Péturs
Bryiyólfssonar. Myndin
er líklega tekin árið
1910. A myndinni eru í
neðri röð frá vinstri:
Steinunn Thorsteinsson,
Pétur Bryiyólfsson og
Sigþrúður
Brynjólfsdóttir. íefriröð
frá vinstri: Jóhanna
Pétursdóttir, Sigríður
Sveinsdóttir, Anna
Jónsdóttir, Sigríður
Zoega og Pétur Leifsson.
Ljósmynd/Þjóðmiryasafnið