Morgunblaðið - 20.11.1987, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1987
21
Englatónlist í Bústaðakirkju
— Hljómsveit Tónlistarskólans ásamt nokkrum kennurum á einleikaraprófstónleikum
í kvöld eru tónleikar í Bú-
staðakirkju kl. 20.30 á vegum
Tónlistarskólans. Tilefnið er
fyrst og fremst að einn af nem-
endum skólans er að taka ein-
leikarapróf. Hildigunnur
Halldórsdóttir er að útskrifast
þaðan með fíðlu undir hökunni,
spilandi 5. fíðlukonsert Mozarts.
Og fleiri þreyta frumraun í því
verki. Gunnar Kvaran sellóleik-
ari stjómar í fyrsta sinn opin-
berlega, stjómar hljómsveit
skólans. En hljómsveitin er ekki
reynslulítil, því margir í henni
eru þrautþjálfaðir úr Sinfóníu-
hljómsveit æskunnar, sem Paul
Zukofsky hefur oftast stjómað.
Tónleikamir hefjast á kanón
fyrir strengi eftir Johann Pachel-
bel. Sá var þýzkur orgelleikari
og tónskáld, uppi frá
1653—1706 og vinur föður
Bachs, svo hann sé tengdur
kunnuglegu nafni í tónlistarsög-
unni.
Eftir hlé verður fluttur oktett
eftir Mendelssohn, sem þau
Guðný, Gunnar og Helga Þórar-
insdóttir víóluleikari og kennari
við skólann hafa æft með fímm
nemendum. Engin ástæða til að
strá um sig lýsingarorðum, en
oktettinn er ægifagur.
Eins og áður er nefnt, stjómar
Gunnar Kvaran einu verkanna í
kvöld. Þeir, sem á annað borð
fylgjast eitthvað með tónlistarlífí
hér þekkja Gunnar sem sellóleik-
ara, sem sneri heim frá Dan-
mörku fyrir nokkmm ámm eftir
að hafa lært þar og unnið í mörg
ár. En nú sýnir hann á sér nýja
hlið, sumsé sem stjómandi. Hvað
segir hann um tónleikana í kvöld
og hljómsveitarstjóm?
„Þó prófið sé aðalhvatinn að
tónleikunum, þá langaði okkur
Guðnýju líka til að spila kammer-
tónlist með krökkunum og
völdum þess vegna Mendelsso-
hn-oktettinn, sem hann samdi
1825, þá 16 ára. Oktettinn er
kreQ'andi og margslungið verk.
Guðný hefur svo æft kanóninn
með krökkunum.
Ég hef ekki áður stjómað
heilli hljómsveit, svo þar er ég
algjör byijandi. Én fyrir tuttugu
og þremur ámm fór ég í tíma
hjá Ole Schmidt, einum fremsta
hljómsveitarstjóra Dana og lærði
gmndvallarslögin hjá honum. í
Garðabæ hef ég verið með litla
bamasveit, strengjasveit. En ég
hef aldrei staðið fyrir framan
svona stóra hljómsveit áður með
blásumm og öllu. Krakkamir em
hins vegar vön að vinna með
Zukofsky og Mark Reedman, svo
þau hafa drjúga reynslu og gera
kröfur til stjómandans. En þau
hafa verið fjarska þolinmóð við
mig.
Þó ég þekki stjómendur og
hlutverk þeirra vel sem hljóð-
færaleikari, þá hefur mér þó
tæpast skilist jafn vel og nú hvað
stjómandinn er þýðingarmikill,
hvað maðurinn á pallinum er
mikilvægur og hvað hann hefur
mikið vald. Góð hljómsveit getur
spilað illa með slæmum stjóm-
anda og öfugt. Hann hefur
úrslitaþýðingu.
Alit, sem stjómandinn gerir,
kemur til baka til hans, rétt eins
og þegar hljóðfæraleikari spilar
á hljóðfæri, því hljómsveitin er
hljóðfæri stjómandans. En þrátt
fyrir þetta mikla vald, þá hefur
staða hljómsveitarstjóra sem
betur fer breyst. Það er liðin tíð,
að stjórnandi geti leyft sér að
koma fram við hljómsveitina
hvemig sem honum sýnist.“
En hvemig undirbjóstu þig?
„Ég þekkti verkið auðvitað
áður, líklega er þetta sá þekkt-
asti af fimm fíðlukonsertum sem
Mozart samdi 1775, 19 ára gam-
all, og mér fínnst hann sá besti
þeirra.
En þó ég hafí þekkt verkið
fyrir, þá er allt annað að þekkja
raddskrána til hlítar og það er
grandvallaratriði. Og þó maður
svo þekki verkið út og inn, þá
þarf mikla tækni til að koma
hugsunum sínum til skila til
hljómsveitarinnar. Það er í raun
heill skóli að koma hugsunum
sínum og tilfinningunni fyrir tón-
listinni skýrt til skila.“
Er eitthvert eitt atriði öðram
fremur mikilvægara, þegar er
staðið og stjómað?
„Það er nauðsynlegt fyrir
stjómanda að vinna fljótt til að
ná upp athygli hljómsveitarinn-
ar. Ef hann gefur henni of rúman
tíma, þá sljóvgast hún.“
Væri ekki spennandi að halda
áfram að stjóma? •>
„Vísast, en sellóið er mjög
krefjandi og auk þess kenni ég
mikið, svo þetta er spuming um
tíma. Ef á að stjóma af ein-
hveiju viti þarf alltaf að vera að.
Hljómsveitin er hljóðfæri stjóm-
andans og það dugir ekki að
grípa aðeins í það endram og
sinnum. Það er hægt að gera
góða hluti í ígripum, án reynslu
eða kunnáttu, en aðeins upp að
vissu marki.
En þetta er einkar áhugavert
viðfangsefni og skemmtilegt að
upplifa tónlist og túlkun hennar
á allt annan hátt en ég er van-
ur. Og ekki spillir að þessi
konsert Mozarts er makalaust
verk, sannkölluð englatónlist.
Einleikarinn, Hildigunnur
Halldórsdóttir, er 21 árs, byijaði
að læra á fiðlu átta ára, en er
fædd inn í tónlistina. Pabbi henn-
ar er söngvari, mamma hennar
tónmenntakennari, bróðirinn í
sellónámi í London og systirin
að læra söng í Tónlistarskólan-
um. Hildigunnur syngur ekki
aðeins á fíðluna, heldur syngur
öll fjölskyldan saman og hafa
verið í söngsveitinni Hljómeyki.
En fiðlan varð ofan á, í byijun
kannski ekki sist vegna þess
hvað henni fannst það hljóta að
vera æsilegt að geta spilað í
hljómsveit eins og stóri bróðir
og ein frænka hennar, því tón-
listin liggur víða í frændgarðin-
um.
Hildigunnur byijaði í Tónlist-
arskólanum í Garðabæ, fór síðan
í Tónskóla Sigursveins og þá í
Tónlistarskólann. Stúdentspróf
tók hún samhliða tónlistamám-
inu, eins og svo margir félagar
hennar í tónlistinni. Það er sjald-
an ástæða fyrir ungt fólk að
velta sér upp úr fortíðinni og líta
til baka, en það er samt svolítið
forvitnilegt að fá Hildigunni til
að tala um tónlistarnámið, því
það era ekki svo fáir krakkar,
sem fara þessa leið.
„Ég bý í Garðabæ, svo það lá
beint við að fara í tónlistarskól-
ann hér. Hann var þá til húsa
við Hafnarfjörð, en þangað fór
enginn strætó héðan. Ég var iðu-
lega í fíðlutímum beint eftir
skólann og man vel eftir að hafa
þurft að dragnast með skólatösk-
una og fiðluna í gegnum snjó-
skafla, því það gekk enginn
strætó þessa leið. Svo kom ég
heim, öskrandi og æpandi af
þreytu.
Það var þó hægt að ná strætó
niður í Tónskóla Sigursveins, en
ferðimar tóku ógnartíma.
Frænka mín var þama líka, hún
býr rétt hjá mér, svo við höfðum
félagsskap hvort af annarri. En
í tónlistarnámi lærir maður fleira
en að spila, lærir aga og að nýta
tímann og slíkt gagnast í öðra
en tónlistinni. Ég spilaði með
Islensku hljómsveitinni meðan
ég var í fjölbrautinni. Það tók
sinn tíma. Ég reyndi svo sem að
standa mig þar, en ég gat ekki
fylgt öllu eftir og tók fíðluna
alltaf fram yfír annað."
Kemur hljóðfæranámið ekki
upp á milli ykkar, sem stundið
það, og svo annarra krakka, ein-
angrist þið ekki?
„Krakkar í tónlistamámi fara
snemma út á frekar þrönga
braut, en við systumar höfum
alltaf haldið saman og fleiri í
fjölskyldunni í tónlist, svo við
höfum kannski ekki fundið fyrir
þessu. En það var vissulega létt-
ir að koma í Tónlistarskólann og
hitta fyrir fullt af krökkum, sem
maður átti heilmikið sameigin-
legt með. Ekki svo að skilja að
það hafi ekki verið nóg af
skemmtilegum krökkum í grann-
skólanum og í fjölbrautinni, en
sama samt...
Auðvitað var það léttir að
kynnast krökkum, sem spurðu
ekki hvort ég gæti bara ekki
æft mig á morgun, þegar ég
sagðist ekki geta komið út af
því ég væri að æfa mig. Þó það
sé fullt af krökkum í tónlist hing-
að og þangað um bæinn, þá veit
oft enginn af því nema þeir sem
þekkja þá best og maður kynnist
þeim ekki fyrr en leiðir liggja
saman í Tónlistarskólanum, sem
er kannski sorglega seint.
Þegar era skoðanakannanir í
skólanum um hvað unglingar
geri í frístundum, þá er rækilega
spurt um íþróttaiðkanir, en eng-
inn reitur fyrir tónlist. Ég held
að flest okkar séu sVo sem ekk-
ert að flíka því að við eram að
læra á hljóðfæri."
Víkjum að viðfangsefni þínu í
kvöld. Hvað er um það að segja?
„Ég byijaði að læra konsert-
inn fyrir um ári, tók þá fyrir
fyrsta og annan kaflann, hvíldi
mig svo og tók síðan þann
síðasta upp í sumar. Nú hef ég
unnið að honum í allt haust,
ásamt undirbúningi að öðram
próflið, sem era tónleikar 8. des.
ásamt píanóleikara. Það er Cat-
herhæ Williams, sem spilar með
mér. Aður en ég bytjaði að æfa
með hljómsveitinni, var ég búin
að spila konsertinn nokkram
sinnum með Catherine, fínnst ég
heppin að fá að vinna með henni.
A endanum valdi ég á milli
þess að spila þennan konsert og
svo fiðlukonsert Mendelssohns.
Ég varð einhvem veginn hrifnari
af Mozart-konsertinum, hann
gekk líka greiðlegar í fyrstu, var
fljót að læra hann. En það er
ekki allt sem sýnist, þegar þessi
konsert er annars vegar. Hann
verður æ erfíðari og það kemur
betur og betur í ljós hvað hann
er flókinn. Það er erfítt að spila
hann, erfitt að komast hjá öfugu
áherslunum í honum, eins og
Gunnar Kvaran segir. Hann er
fínlegur, en samt þarf hann
alveg að syngja út. Hann er
gegnsær, ekki hægt að fela sig
á bak við hljómsveitina, það er
allt mikilvægt í honum og hljóm-
sveitin þarf að vera góð, sVo
hann hafí sín áhrif.“
Svo liggur leiðin til Banda-
ríkjanna eftir áramótin. Hvemig
gekk fyrir sig að komast að úti?
„Ég sótti um og fékk aðstoð
hjá íslenzk-ameríska félaginu til
að sækja um skóla og þeir höfðu
samband við Institute for Inter-
national Education. Það er
stofnun, sem sér um að sækja
um skólavist í Bandaríkjunum.
Þeir höfðu spólu frá mér með
spili og út á umsóknina fékk ég
svo styrk í nokkra skóla. Mér
leist best í Eastman School of
Music í Rochester. Mark Reed-
man og Guðný Guðmundsdóttur
vora þama bæði og þau hafa
kennt mér.“
Og svo ... hugsarðu lengra
fram í tímann?
„Það væri gaman að svipast
um í Evrópu eftir að hafa verið
þama. Síðan liggur beint við að
koma heim og spila hér... en
það væri gaman að hafa líka
tækifæri til að vinna eitthvað
úti, svona í og með ...“
Þegar við nú föram og hlust-
um á krakkana spila í kvöld eða
seinna, er ekki úr vegi að hug-
leiða að það era nokkur þúsund
krakkar í tónlistamámi. Þessi
stóri hópur á líka skilið að honum
sé sýnd réttmæt og örvandi at-
hygli, rétt eins og þeim sem
hlaupa, stökkva, sparka og
synda. Böm og unglingar era
vitsmunaverar, sem þurfa og
þola fjölbreyttara fæði en kókó-
pöffs og harðkýldan hávaða
léttmetisiðnaðarins. Inni á milli
er fólk eins og Hildigunnur og
félagar hennar...
TEXTI: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Hljómsveit Tónlistarskólans á æfingu í Bústaðakirkju og Gunnar Kvaran stjórnar.
Hildigunnur Halldórsdóttir einleikari.