Morgunblaðið - 31.12.1987, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 1987 15
Þorsteinn Gíslason
Samstaða á
fiskiþingi
um frum-
varpsdrög
um stjómun
fiskveiða
- segir Þorsteinn
Gíslason, fiskimála-
stjóri
Á því ári sem er að líða hefur
sjávarútvegurinn orðið íslenzku
þjóðinni gjöfull. Árið 1987 er fjórða
árið í röð, þar sem sjávarafli íslend-
inga verður meiri en 1,5 milljón
lestir. Ársaflinn verður um 1600
þús. lestir á móti 1651 þús. lestum
1986. Árið verður því fjórða mesta
aflaár sögunnar. Áætlað er að hrá-
efnisverðmæti aflans verði 22,7
milljarðar króna, en var 1986 18,8
milljarðar og hefur því aukist um
21% milli ára. Þá er áætlað að út-
flutningsverðmæti sjávarafurða
1987 verði um 42 milljarðar kr. sem
er um 18% meira en 1986 en þá
voru útflutningsverðmætin um 35,5
milljarðar kr. Þrátt fyrir rýrnandi
verðgildi erlendra gjaldmiðla bendir
allt til að aldrei fyrr hafi fengist
meira að raunvirði fyrir sjávarafla
landsmanna en árið 1987.
Til Fiskiþings mæta á hvetju ári
fulltrúar allra aðila íslensks sjávar-
útvegs. Þar koma saman fulltrúar
frá allri landsbyggðinni og helstu
hagsmunaaðilum útvegsins og
leggja fram mál og erindi sinna
umbjóðenda.
Á Fiskiþingi, sem lauk 2. desem-
ber 1983, náðist samstaða í tillögu-
gerð um að fara þess á leit við
stjórnvöld að gera kerfisbreytingu
á stjórnun fiskveiða fyrir árið 1984.
Þessum tillögum var lítt breyttum
beitt sem forsendu við kvótasetn-
ingu á sjö helstu botnfisktegundir
veiðiflotans, þar sem frammistaða
veiðiflotans, árin 1981—1983 var
látin ráða úthlutun.
Til fróðleiks fylgir hér yfirlit með
afla og verðmæti viðmiðunarárin
þijú og kvótaárin fjögur.
Heildarafli þús/tonn
Botnf iskur alls
Þorskur
Ýsa
Ufsi
Karfi
Steinbitur
Grálúða
Skarkoli
Annar botnf iskur
Rœkja
Humar, hörpudiskur
Sild
Loðna
Annað
HráefnUverðmœti
milljarður króna
Útflutningsverðmœti
afurða milljarðar kr.
fiskverð frjálst sl. sumar. Auðvitað
er fijáls fiskmarkaður besta að-
ferðin við sölu hráefnis þar sem
gæði afla, framboð, eftirspurn og
•tlun)
1987
1600
658
381
39
74
82
13
44
11
15
38
16
72
813
2
(22,7)
1981 1982 1983 1984 1985 (Áa 1986
1435 786 835 1527 1673 1651
716 690 603 565 581 632
461 382 294 281 323 366
61 67 64 47 50 47
55 65 56 60 55 64
93 115 123 108 91 86
8 8 12 10 10 12
15 28 28 30 29 31
4 6 9 11 14 13
19 19 17 18 9 13
8 9 13 24 25 36
13 15 18 18 19 19
40 57 59 50 49 66
641 13 133 865 993 895
17 2 9 5 6 3
2,7 3,5 6,2 8,8 12,9 18,8
5,2 6,5 13,1 16,3 25,9 35,5
(42,0)
Þegar rætt var um stjómun fisk-
veiða á Fiskiþingi fyrir ári síðan
höfðu menn orð á því að þar færi
lognið á undan storminum. Þá var
lagt til við stjómvöld að gera ekki
breytingar á gildandi lögum um
stjórnun fiskveiða en nýta tímann
vel til endurskoðunar á því kerfi,
sem gilt hefur sl. fjögur ár.
Á Fiskiþingi er lauk 20. nóv. sl.
náðist góð samstaða í tillögugerð
til stjómvalda um breytingar á
frumvarpsdrögum um stjórnun
fiskveiða næstu fjögur árin. Stjórn-
un fiskveiða er viðkvæmt og
vandasamt viðfangsefni. Auðlind
verður aldrei skipt milli margra svo
að öllum líki. Eitt verðum.við þó
að hafa að leiðarljósi og það er, að
þessi auðlind er og á að vera sam-
eign allrar þjóðarinnar. En þótt nú
hafi hvesst allharkalega og margir
geri tilkall hlýtur öll sanngimi að
felast í því að þeir, sem leggja und-
ir líf og afkomu við veiðar og
vinnslu eigi sterkasta tillöguréttinn
um leikreglur.
Undanfarin ár hefur sjávarútveg-
urinn búið við hagstæð ytri skilyrði.
Mikill og verðmætur afli hefur dreg-
ist á land, olíuverð lækkað og verð
flestra afurða farið hækkandi.
Áhrifin hafa endurspeglast úti í
þjóðlífinu. Hin illræmda verðbólga
náðist niður og tekist hefur að halda
gengi föstu um tíma. Við slík skil-
yrði vex ævinlega bjartsýni og
framkvæmdagleði. Viðskiptakjör
hafa vaxið og þjóðartekjur aukist
um 7% á ári sl. þijú ár.
Þá hefur kaupmáttur atvinnu-
tekna aukist um nær 40% frá 1985.
Nú hefur hinsvegar syrt all hastar-
lega í álinn til hins verra með
afkomu á síðustu mánuðum bæði
hvað varðar veiðar og vinnslu.
Ástand sem kallar á aðgerðir. Þessu
veldur að vemlegu leyti gengisfall
dollarans, þá hafa efalaust þær
viðamiklu breytingar sem sjávarút-
vegurinn hefur gengið í gegnum á
seinustu árum haft sín áhrif.
Síðastliðinn vetur voru samþykkt
lög á Alþingi um fijálsan fiskmark-
að. Þá varð samkomulag í verð-
lagsráði sjávarútvegsins um að gefa
afurðaverð hljóta að ráða verði. En
hentar þessi aðferð íslenskum að-
stæðum? Þessi spuming vaknar
þegar horft er á þá miklu ólgu sem
víða hefur komið upp milli þeirra
aðila, sem í friði verða að vinna
saman. Nauðsynlegt er að gefa
þessari aðferð lengri reynslutíma
og láta reyna á hvort aðlögun er
möguleg.
Margir hafa áhyggjur af þeirri
þróun, sem átt hefur sér stað í end-
umýjun og byggingu fískiskipa.
Með þeim endurnýjunarreglum sem
gilda hefur eigendum minni báta
reynst illmögulegt við endurnýjun
að mæta kröfum tímans hvað varð-
ar aðbúð áhafna og meðferð á afla.
Þótt meðalaldur fiskiskipa hafi
aldrei verið hærri en nú segir það
ekki alla sögu hvað varðar stærri
skipin, því í mörgum tilfellum hafa
farið fram gagngerar endurbætur
og endurbyggingar. Hin mikla
fjölgun fiskibáta undir 10 tonna
stærð er öfug þróun sem er bein
afleiðing gats í kvótakerfinu. Þessa
þróun verður að stöðva en þó á
þann hátt að eftir standi endurnýj-
unarréttur.
Þrátt fyrir þá öru tækniþróun
sem verið hefur í að auka og bæta
stjórn- og öryggisbúnað skipa og
áhafna virðist óhöppum á sjó ekki
fækka. Á þessu ári hafa orðið
hörmulegar slysfarir við sjósókn og
siglingar. Slysavarnafélagi íslands
verða aldrei fullþökkuð öll þau af-
reksverk ssem unnin hafa verið á
þess vegum og þann glæsilega
áfanga sem varð með tilkomu
Slysavarnaskóla SVFÍ, þakkir em
færðar siglingamálstofnun og þeim
aðilum sem beittu sér fyrir ráðstefn-
um um öryggismál, sem greinilega
hafa leitt af sér aukinn skilning og
áhuga á úrbótum.
Störf Landhelgisgæslunnar eru
öryggi sjófarenda ómetanleg. Eftir
frækilegt björgunarafrek með þyrlu
gæslunnar og þegar horft er fram
í tímann liggur það ljóst fyrir að
íslenska þjóðin hefur engin efni á
því að eiga ekki björgunarþyrlu af
þeirri stærð og með þá getu sem
íslenskar aðstæður krefjast.
í slysavörnum má ekkert tæki-
færi láta ónotað til úrbóta, sem
fækkað gætu tjónum, sem aldrei
verða bætt.
í menntunarmálum sjávarút-
vegsins hefur ríkt stöðnun um tíma.
Fagna ber því átaki sem gert hefur
verið með endurmenntunarnám-
skeiðum fiskvinnslufólks. Skólar
sjávarútvegsins, Stýrimannaskól-
inn, Vélskólinn og Fiskvinnsluskól-
inn hafa starfað með reisn og ekki
síður en samskonar skólar í ná-
grannalöndum okkar. Það er skylda
okkar að auka fræðslu og náms-
möguleika afkomenda okkar í
sjávarútvegsfræðum á öllum stig-
um skólakerfisins. Við það vex
verðskulduð virðing greinarinnar
og máttur einstaklingsins. Sjávar-
útvegur er og mun ævinlega verða
happdrættisatvinnuvegur. Höfuð-
skepnumar skammta okkur vinn-
ingana. Hafrannsóknir eru ung
vísindagrein, óvíða munu þau
vísindi hafa náð jafn langt og hér-
lendis. Með þeirra aðstoð tekst
okkur nú að sjá mun lengra fram
í tímann en áður.
Og þó að við verðum að búa við
samdrátt í veiðum verðmætra teg-
unda á næsta ári verum minnug
að einu fengsælasta ári íslenskra
fiskveiða er að ljúka. Þakkir eru
sendar þeim, sem lögðu allt undir
í þátttökunni við að afla úr þeirri
auðlind, sem er undirstaðan að
lífskjömm okkar í landinu.
Sameiginleg áramótaósk okkar
verður sú að okkur takist að efla
slysavarnir og öryggi sjómanna,
þekkingu og skilning alþjóðar á
gildi íslensks sjávarútvegs.
Gleðilegt ár.
Frelsið efl-
ir frið og
framfarir
- segir Jóhann J.
Ólafsson, formaður
Verzlunarráðs íslands
Áramót. Enn einu sinni. Er þetta
ekki alltaf sami hringurinn, snún-
ingur jarðar um sólu aftur og aftur,
endurtekning að eilífu? Nei. Við
hvem hring hækkar sviðið líkt og
farið sé upp hringstiga. Trén gildna
um árshringana. Framfarir halda
áfram. Skakkaföllum komumst við
aldrei hjá, en þrátt fyrir allt miðar
okkur alltaf eitthvað uppá við og
áfram.
Þrátt fyrir allt? Já, þrátt fyrir
allt. Á fyrri hluta þessa árs var
mynduð ríkisstjórn eftir langar og
stra.ngar viðræður. Fljótlega þar á
eftir fóm að heyrast raddir um sam-
drátt og kreppu. Nú þyrfti að stíga
harkalega á bremsumar. Vissulega
er alltaf rétt að fara með forsjálni,
en sífellt krepputal getur valdið of
mikilli baksveiflu. Samdráttur í
Jóhann J. Ólafsson
fískveiðum og fjárfestingu kallar á
nýjar leiðir til úrbóta, en ekki á
úrtölur eingöngu.
Hinn mikli áhugi sem orðinn er
á útflutningsmálum okkar er fagn-
aðarefni. Útflutningur á nýjum
sviðum er nauðsynlegur til þess að
bijótast út úr stöðnun og kyrr-
stöðu. Alltof lengi hafa allskyns
takmarkanir og höft verið á út-
flutningi. Á seinni ámm hefur rofað
til og andvari frelsis og víðsýnis
hefur fengið að leika um þennan
málaflokk. Vonandi eiga eftir að
leika ferskari vindar um þessi mál
á nýju ári. Ef íslenskt efnahagslíf
á að halda ömm vexti sínum er
engin leið nema út. í víking. Þús-
undir ungra Íslendinga verða að
hasla sér völl á útflutningsmörkuð-
um. Og sviðið er stórt. Allur
heimurinn. Vopnin em frjáls versl-
un, athafnafrelsi og hugkvæmni.
Síaukið verslunarfrelsi hjá grann-
þjóðum okkar kemur engum jafn
vel og okkur íslendingum. Við höf-
um allt að vinna og litlu að tapa í
eiginlegri og óeiginlegri merkingu
þessara orða.
Áframhald hefur orðið á góðum
fréttum í samskiptum stórveldanna.
Genf, Reykjavfk og Washington em
hinar stóm vörður á þeirri leið.
Strax að lokinni síðari heimsstyrj-
öld fóm leiðtogar þjóðanna að leita
leiða til að koma í veg fyrir endur-
tekningu slíks hildarleiks. Eitt
stærsta sporið í þá átt var að auka
aðgang mannkyns að auðlindum
jarðarinnar. Þar var fljótt gripið til
fijálsrar verslunar og Efnahags-
bandalag Evrópu stofnað. Nú
skyldu Evrópuþjóðir ekki beijast
um auðlindir sínar, heldur versla
með þær sín á milli í friði og spekt.
Þetta hefur tekist mjög vel. Frið-
ur hefur verið í Vestur-Evrópu í
43 ár og nú telja flestir ófrið þess-
ara þjóða í milli óhugsandi. Fram-
farir í álfunni em stórstígar og
heimshluti sem áður átti við skort
og þjáningar að búa er nú fremst
í menningu, frelsi og allsnægtum.
Batnandi sambúð og afvopnun risa-
veldanna er framhald á þessari
þróun.
ÚRVAL1Ð ALDREI FJÖLBREYTTARA
aaaattoa QjaajuuQaaa caa
ÁNANAUSTUM GRANDAGARÐI SÍMAR 28855 — 13605.