Morgunblaðið - 13.01.1988, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1988
29
„Heljar ólag sleit
tak mitt á pabba“
Rætt við Einar Magnússon stýrimann
„Ég var sofandi þegar slysið varð og kastaðist út úr kojunni í
káetunni niður undan stýrishúsinu, höggið sem velti bátnum var
slíkt,“ sagði Einar Magnússon stýrimaður, sonur Magnúsar skip-
stjóra og útgerðarmanns.“
„Fyrsta hugsun mín var sú að
bíða eftir því að skipið rétti sig við.
Hann reynir að keyra upp á fullu
sagði ég við sjálfan mig en svo leist
mér ekki á blikuna og freistaði
uppgöngu. Tvívegis mistókst mér
að komast upp beina stigann sem
lá upp í brú. Eg hafði verið í koju
bakborðsmegin og stiginn var einn-
ig þeim megin, en báturinn lagðist
á stjómborðshliðina.
„Reyndi að keyra bát-
inn upp í hálf-
fullri brú af sjó“
„Eftir að mér mistókst tvívegis
að komast upp stigann einbeitti ég
mér að því að hugsa og róa mig
niður, bregðast rökrétt við og
möguleikann til þess að komast upp
fann ég með því að spyrna í vask
í káetunni og ná Jjannig taki og
festu á stiganum. Eg náði síðan að
hífa mig og klöngrast upp stigann
og um leið og ég æði lítinn gang
að stýrishúsinu og næ að hrinda
hurðinni þangað upp kemur pabbi
á móti mér, en allan tímann hafði
hann þá verið að reyna að keyra
bátinn upp og það hlýtur að hafa
verið erfitt fyrir hann í brúnni hálf-
fullri af sjó.
„Einar, við verðum
að forða okkur“
Ég sá strax að pabbi var orðinn
þrekaður þegar hann kom á móti
mér. „Einar, við verðum að forða
okkur," sagði hann og síðan tókum
við saman í handfangið inni í stýris-
húsinu sem losar gúmmíbjörgunar-
bátinn og ég heyrði þegar
björgunarbáturinn skaust úr gálg-
anum sem er af Olsen-gerð, en við
teljum að það hafi ráðið úrslitum
fyrir okkur sem björguðumst að það
náðist að skjóta björgunarbátnum
út. Hins vegar átti báturinn að blás-
ast út strax eftir losun, en gerði
það ekki. Ég sneri mér því næst
að neyðarglugganum og opnaði
hann. Pabbi var við hliðina á mér.
Það var erfitt að athafna sig í bátn-
um á hliðinni og sjóina yfir, en
hann náði spymu við brúarborðið
og var kominn með axlirnar út um
neyðargluggann áður en hann náði
taki á mér, en um leið náði ég
spymu í slökkvitæki í brúnni og
hentist upp um gluggann. Þegar
ég var kominn út úr stýrishúsinu
sneri ég mér strax að pabba, náði
taki á honum og ætlaði að hjálpa
honum upp, en þá reið heljar ólag
yfir. Gunnar var þá að berjast við
að opna gúmmíbjörgunarbátinn
skammt frá okkur og hann náði að
henda slaka af bátslínunni til pabba,
Einar Magnússon
en ólagið hrifsaði mig með sér og
ég missti takið á föður mínum og
sogaðist niður með bátnum án þess
að vita upp né niður. En það er
eins og Gunnar eða pabbi hafi misst
línuna sem þeir höfðu báðir tak á,
en í fálminu þar sem ég var að
sogast niður næ ég taki á línunni
og bytjaði að toga í hana af öllum
lífs og sálar kröftum. Mér skaut
upp við lestarlúgu og náði taki á
henni stutta stund, en sá þá björg-
unarbátshylkið í 5-6 metra fjarlægð
og synti að því. Ég náði taki á
hylkisgjörðinni, en í því kom Sverr-
ir úr kafi við hylkið og náði einnig
taki á því. Við höldum, við höldum,
hrópuðum við hvor til annars og
hvöttum þannig hvor annan í þess,-
ari hrikalegu stöðu.
„Hrikalegt að heyra
hljóð bátsins í soginu“
Ég heyrði hljóð bátsins þegar
hann fór niður, það var ægileg til-
finning. Um síðir tókst mér að
„Þeir komast af, bát-
urinn er hjá þeim“
Rætt við Sverri Víglundsson yfirvélstjóra
„Þegar brotið velti Bergþór á hliðina var ég á þilfarinu fram
undir spili. Ég sá og fann hvernig brotið reið yfir og hugsaði um
það eitt að ná taki á einhverju til þess að falla ekki útbyrðis. El-
var var nýfarinn niður í lúkar algallaður, en ég sá hvernig sjórinn
fossaði fram undir hvalbakinn þar sem lúkarinn er og líklega
hefur hann ekki átti mikla möguleika á því að komast upp,“ sagði
Sverrir Víglundsson yfirvélstjóri í samtali við Morgunblaðið, „og
við sáum aldrei til hans eftir að báturinn fór á hliðina.
Ég náði taki þegar brotið reið
yfir, en var á bólakafi og varð að
sleppa takinu til þess að reyna að
komast upp og ná andanum. Það
fossaði svo fram með bátnum að
ég gat ekki komið fótunum við þeg-
ar ég kraflaði mig með höndunum
upp rekkverkið á hvalbaknum en
þar skaut mér upp. Ég vonaði að
báturinn myndi rétta sig við, en það
var einkennilegt hvað hann sökk
hratt að framan. Ég komst upp á
hliðina á hvalbaknum og sá þaðan
Gunnar vera að bagsa við björgun-
arbátshylkið og Einar að hjálpa
pabba sínum. Ósjálfrátt hugsaði ég:
„Þeir komast af, báturinn er hjá
þeim,“ og mér fannst ég ekki eiga
nokkra von. í þann mund lyfti kvika
bátnum upp og ég komst upp á
síðuna, féll einu sinni niður en náði
mér upp aftur og í sömu andrá
reið holskeflan yfir sem færði allt
í kaf. Ég lenti framan við stýris-
húsið og sá um Leið Magnús skip-
stjóra í glugganum, að því er ég
tel örmagna, og þannig hvarf hann
niður með bátnum í brotinu.
„Skaut upp hjá björg-
unarbátshylkinu og
hékkáþví“
Ég hafði enga festu og fór niður
með soginu, en þegar mér skýtur
aftur upp á yfirborðið var björgun-
arbátshylkið beint fyrir framan
mig. Ég náði veiku taki á því og
lyfti mér upp. Um leið sá ég Einar
hinumegin við hylkið og mikið varð
ég feginn. Frá því að báturinn valt
kappkostaði ég að hugsa skýrt, það
er mikið mál þótt tilviljunin sé stór
í þessu og heppnin mikil, því fyrst
og fremst er það röð af kraftaverk-
um sem bjarga okkur þremenning-
unum.
Rólegir, rólegir, sögðum við hver
við annan eftir að við vorum komn-
ir í gúmmíbjörgunarbátinn. Við
Einar vorum strax mjög hræddir
um Gunnar því hann var mikið
þrekaður þegar hann var kominn í
bátinn. Eftir að Einar skaut upp
fyrri fallhlífarsólinni hlúðum við að
Gunnari eins og frekast var kostur
og reyndum að koma honum í ál-
poka, en þeir rifnuðu og það er ljóst
að okkar mati að þeir eru ekki nógu
sterkir. En þó að þeir hafi rifnað
þá hjálpuðu þeir okkur, en meiri
styrkleiki er æskilegur. Þegar við
settum rekankerið út slitnaði það
við fyrsta ólag og það má segja að
það hafi verið nær ólíft í björgunar-
bátnum þangað til okkur tókst að
koma vararekankerinu út. Þegar
við sáum ljósin frá Akurey var ljóst
Sverrir Víglundsson
að hún stefndi ekki á okkur og við
skutum þá seinni fallhlífarsólinni,
en það mistókst af okkar hálfu
þannig að hún fór lárétt með sjónum
og lenti í sjó áður en sólin tendrað-
ist. Þá kveiktum við á neyðarblysi
og sáum þá að Akurey tók stefnuna
á okkur. Við létum síðan þrjú blys
í viðbót brenna þangað til Ijóskast-
ari Akureyjar var kominn á okkur,
en þann tfma sem við vorum í bátn-
um vorum við í raun og veru að
búa okkur undir að vera þar nætur-
langt. Til þess kom þó ekki, þökk
sé forsjóninni og björgunarmönn-
um. Það er hrikalegt að lenda í
slíkum harmleik, horfa á eftir félög-
um sírium hverfa í hafið og vera
einskis megnugur.“
- á.j.
draga björgunarbátslínuna á enda,
líklega eina 25 metra, og þá loksins
opnaðist flaskan í björgunarbátnum
og hann byijaði að blásast út. Gleði-
tilfinningin og ópið sem fylgdi er
ólýsanlegt. Við vorum vissulega
orðnir svartsýnir, því það gekk svo
hægt með bátinn, en ég vonaði að
hinn björgunarbáturinn hefði losnað
sjálfkrafa eins og hann átti að gera '
þótt við næðum ekki að opna hann
handvirkt innan úr stýrishúsinu og
þá gátu hugsanlega einhveijir okk-
ar komist í þann bát. Þegar björg-
unarbáturinn byijaði að blásast upp
héldum við fyrst að hann væri á
hvolfi og ég klifraði upp á hann og
bytjaði að ausa, en hann var þá
réttur, því þakið blés síðast upp,
og þá vatt ég mér inn í bátinn. Það
var magnað að sjá gúmmíbjörgun-
arbátinn springa út, þá sáum við
lífið aftur. Ég dró síðan Sverri í
gegnum klofið upp í bátinn og um
leið og hann er kominn um borð
segir hann: „Einar, við erum bara
tveir,“ en þá gall við gott hljóð.
„Gunni er kominn líka,“ svaraði ég
Sverri, því að í sömu andrá sá ég
Gunna við bátshliðina. „Ég hélt ég
mundi aldrei lifa þetta af, enda er
ég ekki búinn að því,“ sagði Gunni
um leið og við höfðum náð honum
um borð í björgunarbátinn.
Gúmmíbáturinn var hálffullur af
sjó og um leið og við jusum með
stígvélunum hans Gunna leituðum
við að neyðarbúnaðinum, því
myrkrið var að skella á. Við vorum
langt komnir með að ausa bátinn
þegar brot reið aftur yfir og hálf-
fyllti bátinn, en síðan náðum við
að loka bátnum eftir að sjór fór að
minnka í honum. Tvær fallhlífarsól-
ir voru í bátnum og 6 neyðarblýs
og ég tel að eitt af kraftaverkunum
sem urðu okkur þremur til bjargar
hafí verið það lán að menn sáu
neyðarsólina. Þegar ég skaut upp
fyrri sólinni sagði ég: „Góður Guð,
láttu Áma Víkars sjá þessa sól.“
Við vissum að Ámi var ekki langt
frá á Akureynni og sólin fór óhemju
hátt og sást vel. Ég tel hins vegar
að það veiti ekki af því að hafa
minnst fjórar slíkar sólir í björgun-
arbátunum auk neyðarblysa, því á
þessum tíma ársins þegar dagurinn
er svo skammur er brýnt að geta
látið vita af sér sem fyrst. Pabbi
hafði haft samband við land á milli
15.30 og 16.00 til þess að spyija
um leiðina inn í Sandgerði, en þetta
var síðasta samtalið sem hann átti
við land og tæplega klukkustund
síðar varð slysið. Pabbi var mjög
gætinn og hafði það fyrir reglu að
láta skipveijana vita um hátalara-
kerfi ef eitthvað pusaði að ráði
þegar menn vom að vinna á dekki.
Hann hafði einnig reglulega sam-
band við land ef eitthvað var að
veðri, sérstaklega í suðvestanátt
eins og var þama.
„Hræðileg tilfinning
að vera lokaður
í káetunni“
Varðandi tækjabúnaðinn tel ég
einnig að það þurfi að huga að
gerð gúmmíbátanna. Við lentum í
vandræðum með rekankerið,- það
slitnaði. Ég tel að það sé ekki nóg
að hafa eitt op á björgunarbátnum
þeim megin sem rekankerið er, það
þarf einnig að vera op hinumegin
svo unnt sé að ausa undan veðrinu
og hafa betri yfirsýn út úr bátnum.
Þá var það hræðileg tilfinning að
vera lokaður inni í káetunni og ég
held að það hljóti að vera tiltölulega
auðvelt að koma fyrir neyðarlúgu
neðan þilja ef svona aðstæður koma
upp eða eldur verður laus. Maður
hefur mikið hugsað þann stutta
tíma sem liðinn er síðan okkur var
bjargað, því sorgin er mikil og ég
vil skora á menn að leggja meiri
rækt við öryggismálin, athuga
hvernig megi auka öryggið, því
aðstæðumar em svo misjafnar.
Okkur félögunum finnst til dæmis
að trélúgumar yfir lestunum ættu
að vera horfnar fyrir löngu, en í
staðinn verði ein lúga með svoköll-
uðum kafbátalúgum.
Við viljum nota tækifærið til að
flytja kærar þakkir til allra sem
hafa hjálpað við leit og björgun,
það er stór hópur sem á miklar
þakkir skildar, en sérstaklega þökk-
um við áhöfninni á Akurey sem tók
okkur ömggum tökum um borð í
Akureyna þegar myrkrið var að
skella á.“
- á.j.
Sjóprófin vegna Bergþórs KE:
Brot lagði bát-
inn á hliðina
Keflavfk.
SJÓPRÓF vegna Bergþórs KE 5 sem sökk 8 sjómílur NV af Garð-
skaga á föstudaginn fóru fram hjá Bæjarfógetaembættinu í
Keflavík í gær. Skipveijarnir þrír af Bergþóri sem björguðust
komu fyrir dóminn ásamt skipstjóranum á Akurey KE 121 sem
ásamt áhöfn sinni bjargaði mönnunum. Dómformaður sjódómsins
var Sigurður Hallur Stefánsson héraðsdómslögmaður og meðdóm-
endur voru Ingólfur Falsson og Jóhann Pétursson fyrrverandi
skipstjórar.
Við sjóprófin kom fram að verið
var að draga síðustu bjóðin þegar
brot kom á bátinn aftanverðan og
lagði hann á hliðina. Sjór flæddi
niður í lestina sem var að mestu
opin, skipstjórinn reyndi að keyra
bátinn upp, en það tókst ekki og
sökk hann á hliðina á nokkrum
mínútum. Skipstjóra og stýrimanni
tókst að skjóta gúmbát úr gálga
með handfangi úr brú, en líflínan
sem var fest með lás í gálgan slitn-
aði. Skipveijamir sögðust hafa lent
í erfiðleikum við að blása bátinn
upp og töldu þeir að ýmislegt hefði
mátt fara betur í búnaði hans.
Þeir nefndu að á gúmbátnum hefði
aðeins verið eitt op og það snúið
áveðurs vegna þess að rekankeri
var fest þeim megin. Þeim hefði
gengið erfiðlega að ausa af þessum
sökum. Töldu þeir að opin hefðu
átt að vera tvö. Ennfremur kom
fram að rekankerið slitnaði frá
bátnum og töldu skipvetjar að
línan hefði mátt vera traustari.
Fram kom að álpokar sem voru í
gúmbátnum rifnuðu þegar skip-
veijar ætluðu í þá, en þeir töldu
samt að þeir hefðu komið að gagni.
Tveir neyðarflugeldar voru í gúm-
bátnum og töldu þremenningarnir
að þeir hefðu mátt vera fleiri.
Éinnig kom fram að gerðar
höfðu verið breytingar á Bergþóri
fyrir nokkrum árum og þá meðal
annars skipt um brú á bátnum.
Ein hurð var á nýju brúnni, var
hún stjómborðsmegin, en neyðar-
útgangur var bakborðsmegin. Þá
hafði hvalbakur sem var opinn
verið lengdur. Ennfremur kom
fram að Bergþór KE 5 hafði fyrir
tveimur árum lagst á hliðina og á
möstur eftir að brot kom á hann
á siglingu frá Sandgerði til
Keflavíkur, en þá tókst að keyra
bátinn upp.
BB