Morgunblaðið - 13.01.1988, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1988
21
staklingum/hjónum um almenn
íbúðarlán (þá eru ótalin hundruð
lánsumsókna sem borist hafa á
sama tíma til kaupa/bygginga á
íbúðum í verkamannabústöðum,
íbúðum fyrir aldraða o.fl. hópa).
Að meðaltali samsvarar þessi fjöldi
um 756 umsóknum á mánuði, allt
þetta tímabil. í forsendum hús-
næðislaganna vorið 1986 var hins
vegar gert ráð fyrir, að „eðliieg"
eftirspum yrði um 3.800 umsóknir
á ári á árunum 1987 og 1988 (317
á mánuði að meðaltali) en færi síðan
minnkandi.
Á fyrstu tveimur mánuðum nýju
laganna bárust alls 3.372 en á
síðustu 14 mánuðum alls 8.719 eða
sem samsvarar að meðaltali 622 á
mánuði. Enn virðist ekkert benda
til að draga muni úr eftirspum á
næstunni, en miklar sveiflur em þó
í umsóknafjölda frá einum mánuði
til annars.
Heildarfjárhæð útlána vegna
allra þeirra umsókna, sem borist
höfðu um síðusbu áramót, er áætluð
u.þ.b. 18 milljarðar kr. Á árinu
1987 vom afgreidd lán fyrir um
3,5 milljarða kr. og á þessu ári ér
gert ráð fyrir að 5,1 milljarður fari
til útlána. Gera má ráð fyrir að
meðalbiðtími umsókna sem berast
á þessu ári verði um 3—4 ár.
Meginástæður þess að eftirspum
eftir lánum hefur orðið langtum
meiri en gert var ráð fyrir í upp-
hafi em eftirfarandi:
1. Uppsöfnuð eftirspum áranna
1983—1986 var vanáætluð.
2. Pjöldi þeirra sem öðluðust láns-
rétt („sjálfvirkan") í nýja kerfínu
var vanáætlaður.
3. Kaupmáttaraukning síðustu
tveggja ára varð mun meiri en
spáð hafði verið. (Reynslan sýn-
ir að sveiflur í fjárfestingum í
íbúðarhúsnæði, einkum nýbygg-
ingum, koma iðulega í kjölfar
breytinga í efnahagslífínu (1—2
ámm á eftir) og em þær að jafn-
aði stórtækari en þar gerast.)
4. Mikil vaxtahækkun á liðnu ári
hefur valdið því, að húsnæðislán-
in em nú hlutfallslega hagstæð-
ari (m.v. önnur lán) en í upphafí
var gert ráð fyrir.
5. Gífurleg umijöllun um húsnæð-
iskerfíð, ekki síst í tengslum við
þingkosningamar á síðasta ári
og fmmvarp félagsmálaráð-
herra, hefur aukið vemlega
eftirspum eftir lánum (sjá mynd
1).
Þannig bámst t.d. 490 umsóknir
í desember 1986 (lítil umfjöllun)
en að meðaltali 844 á mánuði í
febrúar—apríl ’87 (þingkosning-
ar í lok apríl). Á sama hátt
bámst a.m.t. 510 umsóknir á
mánuði á tímabilinu júní—ágúst
(lítil umfjöllun) en 662 í sept-
ember—október sl. (fmmvarp
félagsmálaráðherra). Varlega
má áætla, að af þessum ástæð-
um einum hafi borist 1—2
þúsund fleiri umsóknir en ella
hefði orðið á liðnu ári.
Skipting umsókna og
lána eftir landshlutum
Athygli vekur að um 70% allra
umsókna koma frá íbúum sem
eiga lögheimili á höfuðborgar-
svæðinu (Reykjavík og Reykjanes-
kjördæmi) og um 73% af
heildarfjárhæð allra lána/láns-
loforða fara til þeirra en ibúafjöldi
á svæðinu er hins vegar um 61%
af íbúafjölda landsins, eins og
fram kemur í Töflu 1, hér á síðunni.
Þannig virðast íbúar landsbyggðar-
innar þrátt fyrir allt (sbr. hér að
framan) ekki sjá ástæðu til að sækja
í þennan sameiginlega. sjóð lands-
manna í jafn ríkum mæli og íbúar
höfuðborgarsvæðisins.
Ef litið er nánar á dreifíngu lán-
anna kemur ennfremur í ljós, að
um 74% af öllum lánum fara til
íbúðakaupa/bygginga á höfuð-
borgarsvæðinu og um 76% af
heildarlánsfjárhæðinni (Tafla 1,
(j) og (1)). Astæðan fyrir því að
þessar tölur eru hærri en þær sem
nefndar eru hér að framan er sú,
að fjöldi lántakenda sem eiga
lögheimili á landsbyggðinni hef-
ur ákveðið að veija lánum sinum
til kaupa á íbúðum á höfuð-
borgarsvæðinu. Þegar á heildina
Mynd 1
Fjöldi innkominna umsókna frá 01.09.86 til 31.12.87.
(Allir lánaflokkar)
Fjöldi
uiðókna
25»«
ZVbt
15«»
1««»
5««
e
$0(1» JFMAMJJftSOHP
1986 1987
Heimildi HúanæðiaBtofnun rlkiaina
er litið má áætla, að nettó fjár- c)
streymi húsnæðislána frá lands-
byggðinni til höfuðborgarsvæðisins
verði rúmlega 1.300 m.kr. en það
samsvarar lánum til kaupa á um
800 íbúðum (Tafla 1 (n)) miðað við
þann fjölda sem búið er að afgreiða
(5.920 lán/lánsloforð).
Ekkert bendir til annars en að
þessi hlutföll verði með svipuðum
hætti hjá þeim rúmlega 6.000 um-
sækjendum sem enn á eftir að
afgreiða. Fari svo má áætla, að
nettó fjárstreymi húsnæðislána frá
landsbyggðinni til höfuðborgar-
svæðisins verði um 2,5—3 milljarðar
kr. miðað við allar umsóknir sem
borist höfðu fyrir síðustu áramót
en það samsvarar lánum til kaupa
á um 1.600 íbúðum. í þessu sam-
bandi er vert að hafa í huga, að
raunverulegt fjárstrejmii vegna
þessara íbúðakaupa verður væntan-
lega tvöfalt til þrefalt meira en
húsnæðislánin segja til um og því
er ekki óvarlegt að áætla að heild-
arfjárstreymið verði um 6—10
milljarðar kr.
Hlutfall lána sem fara til ný-
bygginga á landsbyggðinni er
jafnvel enn lægra en tölumar hér
að framan segja til um (Tafla 2).
Þannig má áætla að um 81% af
lánsfjármagni til nýbygginga
fari til höfuðborgarsvæðisins
(ath. íbúafjöldi 61%). Hér kemur
glögglega í ljós, að mjög margir
íbúar á landsbyggðinni treysta sér
ekki til að fjárfesta í nýbyggingu í
sinni heimabyggð þótt þeir í mörg-
um tilfellum hafí engin áform um
að flytjast burtu. Ymsar skýringar
liggja að baki þessari þróun en
nefna má þijú atriði sem skipta
máli í þessu sambandi:
a) Einhæft og óstöðugt atvinnulíf
sem víða getur brugðist á
skömmum tíma. Af þeim sökum
er veruleg áhætta tengd fjár-
festingu í íbúðarhúsnæði víða á
landsbyggðinni.
b) Gera má ráð fyrir að byggingar-
kostnaður sé almennt nokkuð
hærri úti á landsbyggðinni en
á höfuðborgarsvæðinu. Það
stafar öðrum þræði af hærri
flutningskostnaði á byggingar-
efnum og auk þess af ýmsum
aukakostnaði við vinnu og annað
sem stafar af smæð markaðar-
ins.
Endursöluverð notaðra íbúða
á landsbyggðinni er víða aðeins
50—70% af brunabótamati eða
20—40% lægra en á höfuðborg-
arsvæðinu. Það veldur síðan
því, að bankar og aðrar lána-
stofnanir eru tregar til að veita
lán með veði í slíkum íbúðum.
Af þessum sökum ríkir nú víða
undarleg „kreppa" í góðærinu á
landsbyggðinni, einkum við sjávar-
síðuna þar sem tekjur manna eru
með því 'hæsta sem þekkist á
landinu. íbúðabyggingar eru í lág-
marki og endursöluverð notaðra
íbúða er langt undir byggingar-
kostnaði. Vegna góðra aflabragða
vantar fólk í vinnu en víða er tilfinn-
anlegur skortur á húsnæði til að
mæta þessu ástandi. Þetta hefur
síðan leitt til umframeftirspurnar
eftir leiguhúsnæði og hækkun á
húsaleigu.
Þær staðreyndir sem hér blasa
við um þróun húsnæðismála vekja
upp margar spumingar um hver
verði þróun byggðar í landinu á
næstu árum. Líkur eru á því, að
þetta muni leiða til meiri byggða-
röskunar en þekkst hefur hér á
landi á undanförnum árum, verði
ekki brugðist við með raun-
hæfum aðgerðum. Bráðabirgða-
tölur Hagstofunnar um íbúafjölda
á árinu 1987 sem nýlega voru birt-
ar svo og mikil eftirspum eftir
byggingarlóðum í Reykjavík nú í
byijun þessa árs, benda eindregið
til þess að þessi tilgáta sé á rökum
reist.
Síðastliðið vor setti húsnæðis-
málastjóm á laggimar sérstaka
nefnd til að gera úttekt á stöðu
húsnæðismála á landsbyggðinni og
tillögur til úrbóta. Hugsanlegt er
að beita megi húsnæðislánakerfínu
að einhveiju leyti til að hafa áhrif
á þessa þróun en þó er ljóst, að
mæta verður meginvandanum á
öðmm vigstöðvum. Það er of mikil
einföldun að gera ráð fyrir að slík
mál verði leyst með einföldum
stjómarfarsaðgerðum frá
Reykjavík. íbúar landsbyggðarinn-
ar og sveitastjómir þurfa að vakna
til vitundar um þau verðmæti og
þá möguleika sem gefast heima í
héraði.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Verktakasambands íslands og
fulltrúi VSÍi stjórn Húsnæðis-
stofnunar ríkisins.
Til: FISKVINNSLU
ÚTGERÐAR
IÐNAÐAR
intralox
Færibönd.
Slitsterk, létt, auðveld í
uppsetningu og við-
haldi. Færiböndin er
hægt að fá í öllum
breiddum og ýmsum
gerðum með stuttum
fyrirvara. Á færiböndin
er hægt að fá ýmsar
gerðir og stærðir af
meðfærum. Færibönd
fyrir frost og hita.
Tæknileg ráðgjöf
/'AMRWÍS
Hamraborg 5, Kóp.
Símar: 641550/45
KOTAS^EIA
TÖLVUPRENTARAR
NEYSLUTILLÖGUR:
Morgunverður:
Borðið hana óblandaða beint úr
dósinni.
Hádegisverður:
Setjið kúf af KOTASÆLU ofan á
hrökkbrauðsneið eða annað gróft brauð
og þar ofan á t.d. tómatsneið, papriku-
sneið, blaðlauk, graslauk, karsa eða
steinselju og kryddið t.a.m. með svörtum
pipar.
Kvöldverður:
Saxið niður ferskt grænmeti og
notið KOTASÆLU í stað salatsósu. Ef
þið viljið meira bragð, getið þið bætt við
sítrónusafa og kryddi.
Athugið að:
1. í 100 gaf KOTASÆLUeru aðeins
110 he (440 kj).
2. ( KOTASÆLU eru öll helstu
næringarefni mjólkurinnar.
3. KOTASÆLA er mjög rík af
próteini og vítamínum.
. 4. KOTASÆLA er óvenju saðsöm
miðað við aðrar fitulitlar fæðutegundir.
Notkunarmöguleikar KOTA-
SÆLU eru nær óteljandi.
^Auglýsinga-
síminn er 2 24 80
KOTASÆiA
fítulítil og freistandi
9.107