Morgunblaðið - 23.02.1988, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1988
35
Flugstöðin á Keflavíkurflugvelli:
51 milljónar tekjuafgangur
í SKÝRSLU utanríkisráðherra
tíl Alþingis kemur m.a. fram að
tekjuafgangur af rekstri Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar var 51
m.kr. á síðasta ári. Hreinn hagn-
aður fríhafnar var um 240 m.kr.
en velta fríhafnarinnar hafði
aukist milli ára um 57%. Einnig
segir i skýrslunni að árið 1987
gefi ekki rétta mynd af rekstri
byggingarinnar þar sem hún var
tekin i notkun í áföngum.
Flugstöðin var tekin í notkun 15.
MMflGI
apríl 1987 og hefur allur rekstur
millilandaflugs haft aðsetur þar
síðan. Farþegasalir, verslanir og
önnur nauðsynleg aðstaða fyrir
flugrekstur voru að mestu frágeng-
in þegar byggingin var tekin í notk-
un. í skýrslu utanríkisráðherra seg-
ir að reynslan hafi leitt í ljós að
innra skipulag byggingarinnar upp-
fyllir þær kröfur sem gerðar voru.
Hins vegar hafí komið í ljós að bíla-
stæði eru allt of fá, þótt þau séu
tvöfalt fleiri en við gömlu flugstöð-
ina eða samtals 500.
Um áramótin má heita að nær
allt húsnæðið hafi verið komið í
notkun. Gengið hefur verið frá
leigusamningum við alla þá sem
aðstöðu hafa í byggingunni nema
Amarflug. Enn er óráðstafað um
50 fermetrum af skrifstofuhúsnæði
og tæpum 200 fermetrum af
geymslum í kjallara. Komið hafa í
ljós nokkur byggingartæknileg
vandamál. Má þar nefna dragsúg í
innritunarsal og komusal á neðri
hæð.
Utanríkisráðherra segir að árið
1987 gefí ekki rétta mynd af rekstri
byggingarinnar þar sem hún hafí
verið tekin í notkun í áföngum.
Tekjur á árinu reyndust vera tæpar
79 m.kr. og gjöld tæpar 28. m.kr.
Tekjuafgangur nemur því um 51
m.kr. Samkvæmt fjárlögum 1988
er gert ráð fyrir að tekjur stöðvar-
innar standi undir reksturskostn-
aði, fjármagnskostnaði og afborg-
unum af lánum.
Heildarvelta fríhafnarinnar á
Keflavíkurflugvelli var um 880
m.kr. árið 1987 og hafði aukist
milli ára um 57%. Hreinn hagnaður
fríhafnar var um 240 m.kr. og skil
í ríkissjóð 165 m.kr. eða 20 m.kr.
meiri en fjárlög gerðu ráð fyrir.
Morgunblaðið/Sverrir
Nýir þingmenn
TVEIR nýjir þingmenn tóku sætí á Alþingi í gær. Vilhjálmur
Egilsson kom inn í stað og Pálma Jónssonar (S/Nv) og Unnur
Sólrún Bragadóttír i stað Hjörleifs Guttormssonar (Abl/Ne). Þau
hafa hvorugt setíð áður á Alþingi.
Skýrsla utanríkisráðherra:
Samið um þjálfun íslenskra
starfsmanna Ratsjárstofnunar
STEINGRÍMUR Hermannsson, utanríkisráðherra, lagði í gær
fram hina árlegu skýrslu utanríkisráðherra til Alþingis. í skýrsl-
unni kemur m.a. fram að samið hefur verið við bandaríska fyrir-
tækið Rayethon Service Company um tímabundinn rekstur rat-
sjárstöðvanna á Miðnesheiði og Stokksnesi og um þjálfun íslenskra
starfsmanna Ratsjárstofnunar. Nú er gert ráð fyrir að Islending-
ar taki við rekstri stöðvarinnar á Stokksnesi í október nk. og
stöðvarinnar á Miðnesheiði í október á næsta ári.
Utanríkisráðherra víkur í skýrslu
sinni að afvopnunarmálum og segir
miklar vonir bundnar við það ár sem
er framundan. Steingrímur segist
hafa látið þess getið, þar sem hann
hefur rætt um þessi mál á alþjóða-
vettvangi, að aukin áhersla Sovét-
manna á afvopnunarmálin tengist
efnahagserfíðleikum m.a. eftir ára-
tuga kostnaðarsamt og umfangs-
mikið vígbúnaðarkapphlaup. „Það
er skoðun mín að þessi nýja afstaða
sé tengd þeim breytingum sem virð-
ast vera að eiga sér stað í Sovétríkj-
unum. Fagna ber viðleitni leiðtoga
Sovétríkjanna til að stuðla að bætt-
um samskiptum austurs og vesturs.
Þó verður ekki litið fram hjá þeirri
staðreynd að Sovétríkin ráða yfir
gífurlegum herstyrk. Því ber að
knýja á um skjótar og árangursrík-
ar viðræður um afvopnun og tak-
mörkun vígbúnaðar.
ísland verði miðstöð
vandamáiaumræðu
Utanríkisráðherra segir í kaflan-
um um takmörkun vígbúnaðar á
norðurslóðum að það sé áhyggjuefni
ef fækkun kjamavopna á landi
muni leiða til fjölgunar kjamavopna
á hafinu. Okkur beri að beita okkur
fyrir því hvar sem við getum að svo
fari ekki og að fækkað verði kjama-
UMRÆÐUM um skýrslu utanrík-
isráðherra um umframkostnað
við byggingu Flugstöðvar Leifs
Eiríkssonar lauk i sameinuðu
þingi í gær. Umræðan hófst
síðasta mánudag en tókst ekki
að ljúka henni þá. í máli
Steingríms Hermannssonar ut-
anríkisráðherra kom m.a. fram
að 241 m.kr. vantar til að fram-
kvæmdum verði lokið að fullu.
Steingrímur Hermannsson, ut-
anríkisráðherra, sagðist hafa látið
vopnum í og á hafínu umhverfis
okkur. Steingrímur segist telja að
ræðan sem Gorbatsjov hélt í Mur-
mansk sl. október sé athyglisverð.
Þar hafi leiðtogi Sovétríkjanna t.d.
boðið upp á viðræður um Norður-
heimskautið og norðurhöfín og að
þær viðræður yrðu ekki aðeins milli
landa sem ættu beinna hagsmuna
að gæta á þessum slóðun heldur
einnig milli Atlantshafsbandalags-
ins og Varsjárbandalagsins. „Ég er
þeirrar skoðunar að við íslendingar
getum og eigum að beita okkur sem
mest og best í þessum málum. Við
getum beitt okkur innan samtaka
sem við störfum í, t.d. Sameinuðu
þjóðanna og Atlantshafsbandalags-
ins. Ég hef látið þá skoðun í ljós
að ísland geti orðið miðstöð umræðu
um ýmis vandamál heimsins."
Kjarnorkuvopnalaus svæði
á Norðurlöndum
A fundi utanríkisráðherra Norð-
urlandanna sem haldinn var í
Reykjavík 25.-26. mars á síðasta
ári ákváðu utanríkisráðherramir, að
settur yrði á laggimar vinnuhópur
forstöðumanna stjórnmáladeilda ut-
anríkisráðuneytanna. Bæri hópnum
að kanna forsendur fyrir kjarnorku-
vopnalausu svæði á norðurslóðum.
Til grundvallar skyldu liggja skuld-
gera úttekt á viðbótarkostnaði við
flugstöðina til þess að framkvæmd-
um yrði lokið að fullu. Ef allt væri
tínt til væri heildarfjárvöntun 241
m.kr. Þama inni í væru ákveðnir
stórir liðir sem yllu honum áhyggj-
um s.s. frágangur við hitaveitu og
samningar við listafólk sem standa
þyrfti við. Ekki væri hægt að ganga
frá þessum hlutum með þeim íjár-
veitingum sem fyrir lægju. Stein-
grímur sagði að heildarkostnaður
við flugstöðina, bókfærður en ekki
framreiknaður, væri 2.574 m.kr.
bindingar þær sem þjóðirnar hafa í
öryggis- og vamarsamstarfi við aðr-
ar þjóðir, samþykktir þjóðþinga á
Norðurlöndunum um öryggis- og
afvopnunarmál, svo og skýrslur og
athuganir, sem gerðar hafa verið á
þessu sviði. Niðurstöður þessarar
könnunar verða lagðar fyrir ut-
anríkisráðherra Norðurlandanna til
að auðvelda þeim frekara mat á
þessum málum.
Vinnuhópurinn hefur komið sam-
an fjórum sinnum, síðast 12. febrú-
ar sl. í Osló. í samræmi við ályktun
Alþingis frá 23. maí 1985 hefur
verið lögð á það áhersla, segir ut-
anríkisráðherra, að slík ákvörðun,
sem tekin kynni að verða af Norður-
löndunum sameiginlega, nái einnig
til hafsvæðanna á norðurslóðum.
Aukin aðild að mikilvægum
ákvörðunum
í kaflanum um Atlantshafs-
bandalagið segir utanríkisráðherra
að hann hafi lagt á það áherslu að
auka aðild íslendinga að ýmsum
mikilvægum ákvörðunum sem tekn-
ar væru innan NATO. Þetta tengd-
ist ekki síst þeim breyttu viðhorfum
sem fylgdu samkomulagi Sovét-
manna og Bandaríkjamanna um
skamm- og meðaldrægar eldflaugar
og bættum samskiptum milli aust-
urs og vesturs.
Fastafulltrúi og varafastafulltrúi
íslands hjá Atlantshafsbandalaginu
sátu ráðherrafund kjarnorkuáætl-
unamefndar bandalagsins sem var
haldinn í Kalifomíu 3. og 4. nóvemb-
er sl. Þetta er í fyrsta sinn sem fs-
land tekur þátt í störfum kjam-
orkuáætlunamefndarinnar. Nefndin
var sett á stofn 1967 og er það hlut-
verk hennar að fjalla jöfnum hönd-
um um þau pólitísku og hertækni-
legu mál sem tengjast kjarnorku-
vopnaherafla bandalagsins, bæði
hvað varðar uppbyggingu og end-
umýjun hans og afvopnun og fækk-
un kjamavopna. Utanríkisráðherra
segir að _af þessum sökum sé mikil-
vægt að íslendingar taki þátt í störf-
um nefndarinnar og hafi þannig
áhrif á þær ákvarðanir sem banda-
lagið tekur í þessum málum. „Ég
vil ítreka að ég er þeirrar skoðunar
að við íslendingar eigum að vinna
að því á alþjóðavettvangi að kjama-
vopnum verði fækkað. Þetta em
atriði sem ég legg áherslu á innan
kjamorkuáætlunamefndarinnar.
Inna'n Atlantshafsbandalagsins
vinnum við að því að þoka málum
á betri veg.“
Friður og frelsi
í kaflanum „Öryggis- og vamar-
mál" segir Utanríkisráðherra að
meginmarkmið okkar íslendinga í
öryggis- og vamarrriálum séu friður
og frelsi. Við viljum tryggja sjálf-
stæði okkar og lýðræði og eiga frið-
samleg samskipti við allar þjóðir.
Þátttaka okkar í vamarsamstarfí
vestrænna þjóða innan Atlantshafs-
bandalagsins og vamarsamningur-
inn við Bandaríkin em homsteinar
í öryggismálum okkar. Tilgangur
þess samstarfs er. og hefur ætíð
verið að tryggja frið í okkar heims-
hluta.
Utanríkisráðherra segir tengsl
annarra ríkja Atlantshafsbanda-
lagsins við vamarliðið hafa verið
treyst á undanfömum ámm og
starfí nú liðsforingjar frá Kanada,
Danmörku, Hollandi og Noregj við
yfirstjórn vamarliðsins og til athug-
unar sé að breskur liðsforingi komi
einnig til starfa þar. Hollensk flug-
sveit hefur nú starfað með vamar-
liðinu á .annað ár og náin samskipti
em reglulega milli vamarliðsins og
bandalagsþjóða okkar í Evrópu um
kafbáta- og skipaeftirlit.
Ef til átaka kæmi þyrfti vamar-
liðið aukinn liðsafla. Hersveit í vara-
liði bandaríska landhersins hefur
verið þjálfuð og búin að koma til
landsins á hættu- eða ófriðartímum.
Hluti hennar tók þátt í umfangs-
miklum heræfíngum í Kanada í
sumar og fylgdust fulltrúar varnar-
málaskrifstofu með þeim æfíngum.
„Til að slík þjálfun komi að fullu
gagni er nauðsynlegt að íslensk
stjómvöld hafi hönd í bagga og
tryggi að allar vamaráætlanir séu
í sem bestu samræmi við íslenska
hagsmuni og staðhætti. Samræmis
þarf að gæta milli almannavamaá-
ætlana okkar og skipulags lögreglu
og landhelgisgæslu, og þessara
vamaráætlana. Að því hefur verið
unnið en eðli málsins vegna verður
ekki greint frá þvi.“
Greiðslur varnarliðsins
5672 m.kr.
Heildarupphæð greiðslna varnar-
liðsins til íslendinga vegna reksturs
vamarliðsins á árinu 1987 námu
153,3 milljónum dollara eða 5672
m.kr. Þar af nam launakostnaður
til íslenskra starfsmanna vamarliðs-
ins 1436 m.kr. Greiðslurtil íslenskra
fyrirtækja og einstaklinga vegna
launa, verktöku, vöminnkaupa og
þjónustu námu 4237 m.kr. Aætlað
er að eigin innkaup varnarliðs-
manna og fjölskyldna þeirra á
íslensku landbúnaðarafurðum hafi
numið 40,7 m.kr.
í samræmi við samkomulag sem
gert var við Bandaríkin árið 1985,
er nú unnið að endumýjun ratsjár-
kerfís vamarliðsins. Byggingar-
framkvæmdir við stöðvarhús á Bola-
fyalli og Gunnólfsvíkurfjalli gengu
vel á árinu. Upphaflega var áætlað
að rekstur þessara tveggja nýju
ratsjárstöðva hæfíst í árslok 1987
eða á árinu 1988 og að notast yrði
við bráðabirgðabúnað sem Banda-
ríkjamenn legðu til í byrjun. Nú
hefur verið horfið frá því að setja
upp bráðabirgðabúnað, en þess í
stað lögð áhersla á að hraða upp-
setningu varanlegra ratsjárstöðva
af fullkomnustu gerð. Reiknað er
með að starfræksla þessara stöðva
hefjist í ársbyijun 1990. Endumýjun
stöðvanna á Miðnesheiði og Stokk-
nesi á að vera lokið seint á árinu
1989 og I byijun árs 1990 og verða
þær þá teknar í notkun með nýjum
tækjabúnaði.
Samið um rekstur
ratsjárstöðva
I maí á síðasta ári var formlega
gengið frá samningi við Bandaríkja-
menn um rekstur og viðhald ratsjár-
stöðvanna fjögurra, og í kjölfar hans
sett á laggimar ný íslensk stofnun,
Ratsjárstofnun, sem annast mun
rekstur og viðhald stöðvanna fyrir
hönd íslenskra stjómvalda. íslend-
ingar hafa nú tekið við rekstri gömlu
ratsjárstöðvanna á Miðnesheiði og
Stokksnesi. í sumar gekk Ratsjár-
stofnun frá samningum yið banda-
ríska fyrirtækið Rayethon Service
Company um tímabundinn rekstur^-
ratsjárstöðvanna á Miðnesheiði og
Stokksnesi og um þjálfun íslenskra
tæknimanna Ratsjárstofnunar.
Starfsmenn Raytheon reka ratsjár-
stöðvamar þar til íslensku starfs-
mennimir hafa hlotið þjálfun til að
geta annast reksturinn. Nú er gert
ráð fyrir að íslendingar og íslenskir
starfsmenn taki við rekstri stöðvar-
innar á Stokksnesi í október og á
Miðneshéiði í október á næsta ári.
Frumvarp um
Ratsjárstofnun í
undirbúningi
Þann 1. september 1987 var
gengið frá ráðningu fyrstu átján
tæknimannanna til Ratsjárstofnun-
ar og í mars verða ráðnir tíu tækni-
menn til viðbótar. Þjálfun fer fram
í Bandaríkjunum og á íslandi.
Rekstrarkostnaður Ratsjárstofnun-
ar er áætlaður tæpar 309 m.kr. á
þessu ári og munu Bandaríkjamenn
greiða allan kostnað af rekstrinum.
I undirbúningi er frumvarp að lög-
um um Ratsjárstofnun.
Á árlegum fundi með byggingar-
deild sjóhersins, sem haldinn var í
Norfolk í október sl., vom ákveðnar
framkvæmdir á þessu ári.Áætlað
er að heildarkostnaður við fram-
kvæmdir á árinu verði um 55,2-
milljónir dollara saipanborið við 59
milljónir dollara árið 1987. Endan-
legt verð ræðst af samningum verk-
takans og sjóhersins. Nokkuð hefur
dregið úr umfangi framkvæmda og
segist utanríkisráðherra sjálfur hafa
frestað um sinn framkvæmdum við
einn áfanga olíubirgðastöðvarinnar
í Helguvík.
Flugstöð Leifs Eiríkssonar;
Heildarfjárvöntun
241 milljón króna