Morgunblaðið - 11.03.1988, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. MARZ 1988
11
Meðlag ennþá talið til tekna námsmanna:
Beðið eftír Birgi...
eftír Svanhildi
Bogadóttur
Undanfamar vikur hefur mikið
veri ritað og rætt um það hvort
stjóm Lánasjóðs ísienskra náms-
manna væri lagalega heimilt að
telja meðlag til tekna foreldris, og
nota það til lækkunar á fram-
færsluláni viðkomandi náms-
manna.
Lagastofnun Háskóla íslands
telur að sjóðinn skorti lagalega
heimild til þess og hæstvirtur
menntamálaráðherra hefur, með
tiivitnun í álit Lagastofnunar, ósk-
að eftir því við stjóm LÍN að hætt
verði að telja meðlög til tekna frá
og með næsta hausti.
Stjóm LIN hefur nú ákveðið að
hætta að telja meðlag til tekna frá
1. júní nk. Hins vegar í dag er
meðlag ennþá talið tii tekna náms-
manns og engin leiðrétting hefur
átt sér stað.
Skýlaus krafa allra námsmanna-
hreyfínganna er að skerðingin sem
af þessu hefur hlotist verði leiðrétt
afturvirkt, en hins vegar hefur þær.
greint á hvaða leiðum skuli beita
til þess.
Fjallað var um málið á Alþingi
fyrir þremur vikum og töldu flestir
þingmannanna sem um málið
ræddu, að það bæri að hætta að
telja meðlag til tekna á þessum
vetri, en ekki bíða með það til
næsta hausts.
Hæstvirtur menntamálaráðherra
sagði við þetta tækifæri að hann
myndi ræða þetta mál við stjóm
LIN. Síðan em liðnar þrjár vikur
og enn hefur ekkert heyrst til
menntamálaráðherra. Námsmenn
bíða nú spenntir eftir að heyra
skoðun hans á þessu máli.
Nú er bráðum liðið heilt ár síðan
fulltrúar ríkisstjómarinnar í LIN
gerðu þau mistök að setja þetta
ákvæði inn í úthlutunarreglur fyrir
árið 1987—88 og er því ekki úr
vegi að rifja aðeins frekar upp
gang málsins.
Ákvæðinu þröngvað inn
Síðastliðið vor, við endurskoðun
á úthlutunarreglum Lánasjóðs ísl.
námsmanna fyrir veturinn
1987—88, ákvað meirihluti stjórnar
LIN að fara að telja bamsmeðlög
til tekna foreldris.
Þessu mótmæltu allir fulltrúar
námsmanna í stjóminni og efuðust
um lögmæti þessa ákvæðis, auk
þess sem það væri siðlaust að ráð-
ast að einstæðum foreldmm til
þess að draga úr útgjöldum sjóðs-
ins.
Reynt að fá mis-
tökin leiðrétt
Sl. haust lögðu fulltrúar náms-
mana í stjóm LÍN fram greinar-
gerð fyrir stjómina, þar sem færð
vom rök fyrir því að fyrmefnd
regla stangaðist á við lög. Vitnað
var til bæði bamalaga og dóms
Hæstaréttar, þar sem fram kom
að meðlag taldist vera eign bams
en ekki foreldris.
í framhaldi af þessu lögðu full-
trúar námsmanna fram tillögu þess
efnis að ákvæðið yrði fellt út og
þar með hætt að draga meðlög frá
lánum. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar
í sjóðsstjóminni vísuðu þessu frá
og neituðu að ræða þetta frekar.
Þá óskuðu fulltrúar námsmanna
eftir að leitað yrði eftir umsögn
lögfræðings sjóðsins um lögmæti
þessa ákvæðis. Það var fellt af
fulltrúum ríkisstjórnarinnar, án
umræðu.
Álit Lagastofnunar
og bréf ráðherra
Eftir að tillögur fulltrúa náms-
manna fengu ofangreinda meðferð
í sjóðsstjóminni, varð ljóst að meiri-
hluti stjórnarinnar hafði ekki áhuga
á að leiðrétta þessi mistök, þrátt
fyrir að fyrir lægi mikil óánægja
með þessa reglu bæði meðal lán-
þega og starfsmanna LÍN og að
ýmis rök hnigu í þá átt að hér
væri um lögbrot að ræða.
Stúdentaráð Háskóla íslands, í
samráði við hinar námsmanna-
hreyfingamar, sendi því greinar-
gerð sem áður var minnst á til
Lagastofnunar Háskóla Islands og
óskaði eftir áliti frá henni.
Álit Lagastofnunar barst í lok
nóvember og var ótvírætt; þ.e. að
stjóm LÍN skorti lagaheimild til
þess að setja slíkt skerðingar-
ákvæði í úthlutunarreglurnar.
Í framhaldi af þessu sendi stjóm
Stúdentaráðs Háskóla íslands, í
samráði við SÍNE og BÍSN, hæst-
virtum menntamálaráðherra bréf
þar sem vísað var í lagaálit og ósk-
aði eftir að hann tæki málið til
athugunar og beitti sér fyrir leið-
réttingu.
Viðbrögð menntamálaráðherra
komu þann 21. desember sl. þegar
hann sendi stjóm LÍN bréf þar sem
vitnað var í álit Lagastofnunar og
mælst eindregið til þess að stjóm
LÍN félli frá því að líta á bamsmeð-
lög sem tekjur lánþega við endur-
skoðun úthlutunarreglna og að
ákvæðum úthlutunarreglnanna
yrði breytt í samræmi við það.
Tillaga um niðurfellingu
og leiðréttingu
Námsmannafulltrúamir í stjóm
LÍN töldu að með bréfi sínu hefði
menntamálaráðherra viðurkennt að
lögum samkvæmt hefði stjóm LIN
ekki lagaheimild til að hafa þetta
ákvæði í úthlutunarreglum. Því
töldum við að það væri ekki einung-
is rétt að afnema þetta næsta vet-
ur, heldur einnig í núverandi út-
hlutunarreglum.
Á fyrsta fundi stjómarinnar eftir
áramót, þann 28. janúar, lögðu
fulltrúar námsmanna því fram til-
lögu þess efnis að viðkomandi
ákvæði yrði fellt út í núverandi
úthlutunarreglum og yrði sú skerð-
ing sem af því hefði hlotist leiðrétt
með afturvirkum hætti.
Við töldum að þessi tillaga væri
mjög eðlilegt framhald af bréfi ráð-
herra þar sem hann lýsti eindregn-
um vilja sínum um að þetta yrði
leiðrétt og við töldum að það kæmi
því ekki annað til greina en að
þetta yrði samþykkt.
Ríkisstjómarfiilltrúamir voru
hins vegar ekki sammála því og
felldu þessa tillögu án efnislegrar
umræðu. Þeir höfðu engan áhuga
á að ræða þetta mál, frekar en
áður.
Hins vegar gerðist það hálfum
mánuði síðar að ríkisstjómarfull-
trúarnir ákváðu að fara eftir þess-
um eindregnu tilmælum ráðherra.
Með mjög furðulegri málsmeðferð
var samþykkt að hætta að telja
meðlög til tekna foreldris frá og
með 1. júní, þegar nýjar úthlutun-
arreglur tækju gildi. Það á sem
sagt að láta lögleysuna gilda í að-
eins ár.
Umræða á Alþingi
Þetta svokallaða meðlagsmál
Grindavíkurradíói lokað
Grindavík,
Morgunblaðið/Kr.Ben.
Þær Birna Bjarnadóttir og Jóna Þorsteinsdóttir voru glaðlegar á
svipinn vegna myndatökunnar en ekki vegna lokunnar á talstöðvun-
um sem þær hafa hlustað á undanfarin tíu ár og borið upplýsingar
á milli bátanna og lands.
ALMENN farsímanotkun og
stöðugt færri bátar sem nýta sér
þjónustu Grindavíkurradíós er
þess valdandi að því hefur nú
verið lokað eftir að hafa verið
starfrækt áf Útvegsmannafé-
laginu í Grindavík í rúm 25 ár.
Að sögn Birnu Bjamadóttur og
Jónu Þorsteinsdóttur, sem hafa
skipts á að vakta talstöðvamar
undanfarin ár, hefur radíóið verið
opið í 5 vikur á þessu ári og að-
eins fjórir bátar nýtt sér þjón-
ustuna.
„Við höfum séð um þessa þjón-
ustu síðan 1977, þegar hún flutti
hingað í húsnæði Vörubílastöðvar
Grindavíkur og sinnum við henni
samhliða vörubílunum,“ sögðu þær
stöllur.
„Þetta em mikið breyttir tímar
eftir að farsímarnir komu því þeg-
ar við byijuðum voru fyrstu árin
bijálæðisleg. Um sjötíu bátar
höfðu þá samband daglega og við
þurftum að koma þeim upplýsing-
um og skilaboðum áfram.
í fyrra datt fjöldi báta sem höfðu
reglulega samband við okkur niður
í 24 báta og var nú komið niður
í Qóra báta svo ekki var orðinn
neinn gmndvöllur að halda þjón-
ustunni. áfram.
Ljóst er að þessi lokun á eftir
að valda sambandsleysi milli báta
og aðila í landi sem þurfa að fylgj-
ast með komutíma. Nú þegar eru
hafnarverðir og vigtarmenn farnir
að kvarta yfir þessari þróun og þá
einkum á kvöldin og nóttinni,“
sögðu þær Bima og Jóna.
Kr.Ben.
Svanhildur Bogadóttir
„Mál er að innbyrðis
deilum námsmanna
linni. Það er álíka fár-
ániegt að halda því
fram að Vaka, f.l.s.
stiili sér upp með full-
trúum ríkisins í stjórn
LIN gegn námsmanna-
hreyfingunni og að
halda því fram að við
LIN — fulltrúar náms-
manna höfum aðeins
lagt fram tillöguna 28.
jan. um afturvirka leið-
réttingu til þess eins að
fá hana fellda.“
kom til umræðu utan dagskrár á
Alþingi mánudaginn 15. febrúar sl.
I umræðunni kom í ljós að þing-
menn úr bæði ríkisstjóm og stjóm-
arandstöðu voru sammála um að
mjög hæpið væri að telja meðlag
til tekna foreldris. Einnig töldu
þeir að ekki væri nóg að ákvæði
um að meðlag skyldi teljast til
tekna foreldris yrði afnumið á kom-
andi skólaári. Skomðu þingmenn á
ráðherra að beita sér strax á þessu
námsári fyrir leiðréttingu.
Menntamálaráðherra sagðist
engar yfirlýsingar hafa í farteskinu
um hvemig fara ætti með fortfð-
ina, en sagði að hann myndi að
sjálfsögðu ræða um þessi mál við
stjóm LÍN.
Deilt um aðferðir
Mál þetta hefur vakið geysimikla
athygli meðal námsmanna og þeir
fylgjast vandlega með því.
Námsmannahreyfingamar hafa
í heild sinni unnið saman að þess-
ari árslöngu baráttu fyrir því að
meðlag teljist ekki til tekna foreldr-
is. Áhersla hefur verið lögð á vönd-
uð vinnubrögð og röksemdafærslu.
Námsmannahreyfingamar hafa
unnið þetta mál í sameiningu og
sameinast um hvert skref.
Það er aðeins nú á síðustu vikum
sem örlítill ágreiningur hefur orðið
um aðferðir við að ná fram leiðrétt-
ingu á þessum mistökum.
Eins og áður Sagði þá fluttu full-
trúar námsmanna í stjóm LÍN þá
tillögu að umrætt ákvæði yrði þeg-
ar afnumið og leiðrétt afturvirkt.
Aðrir, svo sem Vaka f.l.s., telja að
við höfum farið fullgeyst í þetta
og að réttara hefði verið að gera
þetta í fleiri skrefum.
Við því er það að segja að við
töldum og teljum enn þessa aðferð
réttasta og eðlilegasta en alltaf
má deila um baráttuaðferðir. Sýnu
alvarlegri fyrir baráttu okkar í
þessu máli eru þær ásakanir sem
hafa verið látnar íjúka í báðar átt-
ir í fjölmiðlum undanfarið.
Mál er að innbyrðis deilum náms-
manna linni. Það er álíka fáránlegt
að halda því fram að Vaka, f.l.s.
stílli sér upp með fulltrúum ríkisins
í stjóm LIN gegn námsmanna-
hreyfíngunni og að halda því fram
að við LIN — fulltrúar námsmanna
höfúm aðeins lagt fram tillöguna
28. jan. um afturvirka leiðréttingu
til þess eins að fá hana fellda.
Markmið okkar allra er jú það
sama, þ.e. að fá þetta umrædda
ákvæði í úthlutunarreglunum af-
numið og fá afturvirka leiðréttingu,
og til þess þarf órofa samstöðu
allra námsmanna.
í biðstöðu
Þannig standa málin nú. í sam-
ræmi við álit Lagastofnunar hefur
stjóm LÍN ákveðið að hætta að
telja meðlag til tekna frá 1. júní.
Hins vegar virðist afturvirk leið-
rétting vegna þessara mistaka, sem
gerð voru, ekki vera á döfinni hjá
meirihluta stjómarinnar.
í þessu sambandi er rétt að geta
þess að fyrir sjóðinn er ekki hér
um teljandi útgjaldaaukningu að
ræða. Það er því skrítið að ráðast
á þennan hóp lánþega sém síst
skyldi, en í hópnum em einkum
einstæðir foreldrar. Þetta er ekki
svo stór hópur, eða um 260 manns.
Hins vegar skiptir þetta ákvæði
mjög miklu máli fyrir þennan hóp,
þar sem um er að ræða 52.044 kr.
skerðingu á ári fyrir bam. Þetta
getur í mörgum tilfellum orðið til
þess að fylla mælinn þannig að
þetta fólk þurfi að hverfa frá námi.
Fyrir það fólk er ekki nóg að
ákvæðið verði afnumið á næsta
skólaári.
Enn hefúr meirihluti stjómar
LÍN ekki leiðrétt þetta í núverandi
úthlutunarreglum og gert leiðrétt-
inguna afturvirka. Ljóst er að ríkis-
stjómarfulltrúamir í stjóm LÍN
ætla ekkert að gera í þessu máli
nema fyrirmæli þar um komi frá
hæstvirtum menntamálaráðherra.
í bréfi menntamálaráðherra frá
21. des. vitnar hann í álit Laga-
stofnunar HI og viðurkennir hann
þar með úrskurð hennar. Við teljum
að annaðhvort sé heimild í lögum
til þess að telja meðlag tekjur for-
eldris eða ekki. Ef ekki er heimild
fyrir þessu í lögum er ekki nóg að
þetta verði afriumið á næsta skóla-
ári, heldur ber þá að afnema þetta
ákvæði nú þegar og leiðrétta þá
skerðingu sem af því hefur þegar
hlotist.
Á Alþingi þann 15. febrúar sl.
lýsti menntamálaráðherra því yfir
að hann ætlaði að ræða þetta mál
við stjóm LIN. Við teljum að hann
verði nú að taka af skarið og taka
ákvörðun í þessu máli. Við fulltrúar
námsmanna í sljóm LIN emm til-
búin til að hitta ráðherra til að
ræða þetta mál. En nú bíðum við
eftir viðbrögðum hæstvirts
menntamálaráðherra.
Höfundur er fulltrúi SÍNE í stjóm
LÍN.
Hafnarfjörður
Nýjar íbúðir í byggingu
Kynning verður á íbúðum í byggingu við Suðurhvamm
og Fagrahvamm laugardaginn 12.3. og sunnudaginn
13.3. frá kl. 1-6.
Teikningar á staðnum.
HRAUNHAMARhf Sími 54511
áA FASTEIGNA-OG
■ SKIPASALA
aB Reykjavíkurvrgl 72.
■ Hafnarfírði. S- 54511
Sölumaður.
Magnús Emilmson, hm. 53274.
Lögmann:
Cíuðmundur Krimtjénmmon hdl.,
HlöAver KJartanmmon hdl.