Morgunblaðið - 11.03.1988, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. MARZ 1988
Ráðstefna sjávarútvegsráðuneytisins um
gæðamál og ímynd íslensks sjávarútvegs:
„Goð þjónusta við kaup-
endur og raunsæi í verð-
lagningu nauðsynlegt“
Undirtónninn í ræðum frum
mælenda á ráðstefhunni um
gæðamál og ímynd íslensks sjáv-
arútvegs var þungur. Menn voru
sammála um, að miklar breyting-
ar hafa orðið til góðs, hvað varð-
ar húsakost fiskvinnslunnar og
aðbúnað starfsfólks. Þó væri
langt i iand enn, til þess að ná
æskilegum markmiðum um gæði.
Framsögumenn sögðu frá
ástandinu í dag og mátti af máli
sumra þeirra skilja, að víða er
pottur brotinn enn, einkum hvað
varðar sölumál og þjónustu við
markaðina. Ahersla var lögð á,
að gæðamál snerta ekki einungis
vinnu fólksins í vinnslusölunum
og um borð í skipunum. Gæði eru
ekki síður mikilvæg í stjórnun
rog markaðssetningu vörunnar. Á
ráðstefnunni var níu frystihúsum
veitt viðurkenning fyrir gott
ástand gæðamála.
Halldór Asgrímsson sjávarút-
vegsráðherra setti ráðstefnuna og
rakti tildrög hennar.. Hann sagði
miklar umræður hafa farið fram í
þjóðfélaginu um fiskveiðistjómun
og kjör fólks í fiskvinnslu. Það
væri fyllilega tímabært að taka nú
til alvarlegrar umræðu gæðamál og
ímynd okkar út á við. Hann sagði
Islendinga verða að gera sér grein
fyrir, að afli gæti dregist saman
og ýmsar blikur væru nú á lofti í
markaðsmálum. „Það þarf að ræða
í futlri hreinskilni, að ekki má taka
sem gefíð, að við höldum okkar
hlut á mörkuðum okkar," sagði
hann. Halldór sagði ennfremur að
auka þyrfti verðmæti sjávaraflans
á sama tfma og afli dregst saman.
Hugsanlega þyrfti að draga úr út-
flutningi á ferskum físki, það væri
þó háð markaði og gengisskrán-
ingu. Hann kvað ljóst, að aðhald
þarf í framleiðslunni til þess að
tryggja gæðin. „Þá þarf að vera
Hiuavik.
SÝSLUMÓT skákkeppni skól-
anna i Suður-Þingeyjarsýslu fór
fram á Húsavík 28. febrúar en
hún er árviss viðburður, haldin
að tilhlutan Skáksambands ís-
lands.
Keppninni er þannig hagað, að
fyrst fer fram keppni í tveim aldurs-
flokkum innan hvers skóla, yngri
flokkur böm í 1.—6. bekk og eldri
flokkur 7.-9. bekkur. Sigurvegarar
hvers skóla mæta svo til keppni á
sýslumóti og urðu úrslit á Húsavík-
urmótinu þau, að í yngri flokki sigr-
aði Henry Júlíus Indriðason, Barna-
skóla SvaJbarðsstrandar, og annar
Ijóst hvað gæðin kosta okkur og
hvað fæst í staðinn," sagði Halldór
Asgrímsson.
Höfum skaðað
markaði okkar
Benedikt Sveinsson aðstoðar-
framkvæmdastjóri Sambandsins
flutti erindi um orðspor íslenskra
sjávarafurða. Hann skipti því í fjóra
þætti, sem orðsporið fer af. Þeir
eru: Rétt gæði afurða, áreiðanleiki,
þjónusta við kaupendur og rétt
verðlagning.
Hann sagði okkur vera „...alveg
þokkalega stödd hvað gæði varð-
ar.“ Hann benti þó á, að margt
væri að varast í þeim efnum, reynsl-
an sýndi, að þegar eftirspum færi
fram úr framboði, þá vildi gæðum
hraka. Við gætum misst markaði
þess vegna sagði Benedikt. Þá sagði
hann mjög mikilvægt að halda
áreiðanleika í viðskiptunum, cið
kaupandinn geti treyst á, að gerðir
samningar séu uppfylltir. Hann
nefndi dæmi um, að ekki var af-
greidd síld á Rússlandsmarkað
þrátt fyrir ákvæði samninga. Þá
var hægt að fá betra verð annars
staðar og Rússar vom sviknir, nú
væri það að koma okkur í koll.
„Við höfum oft verið að selja vömr
úr takti við markaðinn, farið illa
með viðskiptavininn," sagði Bene-
dikt. Þetta sagði hann hafa skaðað
Bandaríkjamarkað, þar hafí verið
dregið úr viðskiptum, seinkað af-
greiðslum o.s.frv. vegna þess, að í
svipinn er hærra verð að fá á öðmm
mörkuðum. Hann líkti þessu við
olíuviðskipti: „Þegar verð á olíu er
lágt, dettur engum í hug, að við
fáum ekki afgreidda olíuna, við
verðum að haga okkur eins og
menn og uppfylla samninga og ekki
svína inn á markaði vöm, sem er
dýrari en hjá keppinautunum. Allt
varð Ámi Guðmundsson, Bama-
skóla Húsavíkur. í eldri flokki sigr-
aði Kristinn Halldórsson, Fram-
haldsskóla Húsavlkur, og annar
varð Þórir S. Þórisson, Skútustaða-
skóla.
Sigurvegaramir ú sýslumótinu,
Kristinn og Henry Júlíus, mæta svo
á svokölluðu Kjördæmamóti og sig-
urvegarar þar fara á landsmót
Skólaskákmóta.
Hin miklu skákmót undanfarið
hafa aukið ntyög áhuga meðal skák-
manna hér og þá sérstaklega þeirra
yngri.
— Fréttaritari
sem maður gerir ljótt þegar maður
hefur undirtökin, kemur aftur í
hausinn á manni, þegar maður hef-
ur þau ekki lengur," sagði Benedikt
og bætti við, að það væri mun erfíð-
ara að vera á markaði og hafa
undirtökin, heldur en að þurfa að
beijast fyrir sínu, það væri svo
auðvelt að falla í þá gryfju að mis-
nota aðstöðu sína.
Þá tók Benedikt dæmi af upp-
sprengdu verði sem skaðaði mark-
aðinn, þegar rækjuverð tvöfaldað-
ist. Hann sagði menn hafa tekið
hagnaðinn út fyrirfram á góðum
markaði í stað þess að eiga hann
inni. „Það fór út yfír mörkin, verð-
ið var svínað svo hátt, að neytendur
hættu að kaupa. Þá sló þetta okkur
aftur,“ sagði Benedikt og bætti við,
að þá hefði ekki verið hægt að kippa
að sér hendinni, því að búið var að
dreifa arðinum með hærra verði til
sjómanna og hærri launum til
verkafólks.
Benedikt sagði að iokum, að við
yrðum að gæta raunsæis í verðlagn-
ingu og láta kaupendur njóta sann-
mælis, veita þaim góða þjónustu.
Hann lagði áherslu á, að með auknu
frelsi í útflutningi þyrfti meiri og
betri stjórnun. „Frelsi þurfa að
fylgja leikreglur," sagði hann, „við
verðum að gæta þess, að skemma
ekki það sem hefur verið byggt
upp.“
Frystihúsin eru í
samræmi við ímyndina
Halldór Arnason fískmatsstjóri
fjallaði um ímynd íslensks sjávarút-
vegs og spuminguna: Er fiskvinnsla
á Islandi til fyrirmyndar? Hann
sýndi dæmi um þá ímynd, sem Is-
lendingar kynna erlendis með
myndum af auglýsingum í tímarit-
um. „Þessi ímynd stenst ef við skoð-
um hús í fískvinnslu," sagði hann
og greindi síðan frá úttekt Ríkis-
mats sjávarafurða á frystihúsum í
landinu. Þar voru um 300 atriði
skoðuð á kerfisbundinn hátt. Hvert
hús fékk niðurstöðumar og í mjög
mörgum tilvikum var brugðið við
hart og lagfært það sem aflaga
fór, sagði Halldór. Hann lagði
áherslu á, að ímyndin verður að
eiga sér stoð í raunveruleikanum.
Þá sagði hann mikilvægt að breyta
hugarfari gagnvart gæðum og
ímynd fískvinnslunnar. Þrifalegt og
gott umhverfi fískvinnslunnar efldi
gæðavitund starfsfólksins.
Auka þarf viröingu
fískvinnslustarfa
Þóra Hjaltadóttir, Alþýðusam-
bandi Norðurlands, ræddi um físk-
vinnslu sem vinnustað. Hún ræddi
fyrst um virðingu fiskvinnslustarfa
og sagði þar vanta mikið á, að þjóð-
félagið sýndi jákvæða afstöðu. Al-
gengt væri, að fólk segðist „bara“
vinna f fiski. „Erfiðleikar fiskverk-
enda við að fá fólk til starfa og
eins til að stoppa í atvinnugreininni
ráðast meðai annars af kröfum
fólksins til vinnustaðarins og hvem-
ig fiskvinnslan inætir þeim kriifum.
En þessi atriði eru samhangandi,
virðingin fyrir atvinnugreininni og
aðhúnaður á vinnustað," sagði Þóra
og bætti við: „Miðað við hreykni
okkar íslendinga yfír besta fiski í
heimi, ætti að vera eftirsóknarvert
að vinna við þessa undirstöðuat-
vinnugrein og hugurinn til hennar
að vera í samræmi við það.“
Þóra ræddi um aðbúnað starfs-
fólks og taldi ekki nóg að tala um
fískinn þegar gæði bæri á góma,
fólkið skipti ekki minna máli og
vinnuaðstaða þess. Hún sagði frá
Kristinn t.v. og Þórir t.h.
MorKunblaðið/Sigurður P. Bjömsson
Skólaskákmót
S-Þingevjarsýslu
Pollock Fijiets
Ufsaflökum pakkað fyrir Bandaríkjamarkað
ástandi í frystihúsum og kom m.a.
fram, að víðast hvar hefur gengið
heldur illa að laga aðstæður að því
fólki sem þar vinnur. Svo virtist sem
starfsfólkið ætti allt að vera af
staðlaðri stærð, 165 sentimetrar á
hæð. Hún sagði vanta t.d. borð með
stillanlegri hæð og hentugri vinnu-
föt. „Það er trúlega í öðru eins íjár-
fest eins og að koma þessum hlutum
í lag,“ sagði hún. Þá sagði þóra að
gæðamál væru ekkert einkamái
stjómenda frystihúsanna, gera
þyrfti fólkinu á gólfínu ljóst, hvað
gæði em og hvers vegna sóst er
eftir þeim. Hún gagniýndi launa-
kerfí frysthúsanna og lauk máli sínu
á þessa leið: „Án fólksins verður
aldrei fískvinnsla til fyrirmyndar."
Hagsmunaárekstrar eru
víða vandamál
Sigfús Jónsson bæjarstjóri á
Akureyri talaði um samskipti fisk-
vinnslunnar og bæjaryfirvalda.
Hann ræddi um þau vandamál sem
verða, þegar fiskiðja er stærsta og
oft nánast eina atvinnufyrirtækið í
litlu byggðarlagi. Sveitarfélagið
neyðist þá oft til að breyta skuldum
fyrirtækisins í hlutabréfaeign, þeg-
ar illa árar og fiystihúsið getur
ekki staðið í skilum með gjöld. Þetta
sagði Sigfús oft ieiða til hags-
munaárekstra, þegar jafnvel sömu
menn sem stjóma frystihúsinu og
eiga það eru einnig í sveitarstjóm
og hafnarstjóm. Þá ætti fiskvinnsl-
an einnig við annað hliðstætt
vandamál að glíma, þ.e. eignaraðild
utanaðkomandi viðskiptaaðila.
„Dæmi eru um að ýmsir viðskipta-
aðilar, t.d. kaupféiög, vélsmiðjur,
olíufélög og umboðsmenn hvers-
konar eigi hluti í fiskvinnslufyrir-
tækjum og útgerð á móti sveitarfé-
lögum og geri f staðinn kröfu um
viðskipti við sig. Sala á fóðrinu í
„mjólkurkúna" verður því aðaiatrið-
ið en arðurinn af hlutafénu, þ.e.
mjólkin úr spenunum, aukaatriðið,"
sagði Sigfús.
Skaðleg ríkisforsjá?
Svavar Svavarsson framleiðslu-
stjóri þjá Granda hf flutti erindi um
gaeðastjórnun sem þátt í fram-
leiðslustjómun. Hann sagði fram-
leiðslustjómun mikilvægan þátt í
rekstri allra fyrirtækja og hafa
þann tilgang að tryggja arðsemi
rekstursins. „En við þurfum líka
að tryggja að afurðimar sem skila
eiga okkur hagnaðinum standist
þær kriifur sem um var samið við
kaupandann til að komast þjá verð-
falli eða að vömnni verði hreinlega
hafnað. Þess vegna viþum við hafa
áhrif á gseðin,“ sagði Svavar. Hann
sagði gaeðastjórnun fara fram á
gólfinu þar sem framleiðslan á sér
stað, „það er reynsla okkar hjá
Granda að gæðastjórnun er fyrst
og fremst samskipti við fólk, en
ekki pappír...Varast, ber að ofgera
gæðaþættinum á kostnað annarra
framleiðsluþátta til dæmis afkasta
eða nýtingar sé þess ekki þörf. Ein-
föld vinnsla með vægar gæðakröfúr
ætti ekki að fá sömu meðferð og
flókin vinnsla fyrir kröfuharða
markaði."
Svavar sagði flest okkar fyrir-
tæki til fyrirmyndar hvað varðar
framleiðslugæði og hreinlæti. Hann
bar síðan íslenska fískvinnslu sam-
an við erlenda. Rekstrarskilyrði em
hér ólíkt erfíðari en erlendis t.d. í
Englandi og í Frakklandi em mun
minni gæðakröfur gerðar til þar-
lendra vinnslustöðva, heldur en
Frakkar gera til íslenskra stöðva,
þegar við seljum þeim físk. Þá kom
Svavar inn á opinbera gæðastjóm-
un og forsjá í því efni. Hann sagði
m.a. um það: „Spyija má hvort sú
forsjá sem sjávarútvegurinn á ís-
landi býr við á mörgum sviðum...sé
nauðsynleg eða jafnvel skaðleg."
Hann taldi þróunina hafa verið til
réttrar áttar undanfarið og gæða-
eftirlit væri best komið í vinnslu-
stöðvunum, en hið opinbera ætti
fremur að einbeita sér að upplýs-
ingaþjónustu. Það ætti einnig að
gerast f fyrirtækjunum sjálfum:
„Þar er gæðastjómunin fyrst og
fremst form upplýsingaþjónustu
sem fram fer á gólfínu þar sem
framleiðslan á sér stað og þar sem
fólkið stjómar sjálft gæðunum,"
sagði Svavar Svavarsson.
Gæðastjórnun
tryggir arðsemi
Gunnar H. Guðmundsson rekstr-
arráðgjafi flutti erindi um arðsemi
gæðastjómunar. Hann sýndi dæmi
um góð áhrif gæðastjómunar á er-
lend fyrirtæki og fór yfír tæknilega
þætti gæðastjórnunar með tilliti til
fiskvinnslunnar. Hann sagði mikil-
vægt í allri gæðastjómun, að taka
tillit til þeirra leikreglna, sem gilda
á mörkuðunum, fyrir okkur á þetta
sérstaklega við um erlenda mark-
aði. Gunnar sagði ennfremur frá
helstu skilyrðum þess, að gæða-
stjómun skilaði árangri. Fyrst og
fremst þarf jákvætt viðhorf stjórn-
enda fyrirtækisins. Þá þurfa kerfis-
bundin vinnubrögð að koma til,
Þjálfa þarf starfsfólk og fræða það,
veita jafnan upplýsingar um árang-
ur og í heild þarf starf að gæða-
stjómun að vera markvisst og
skipulagt. „Ég vil hvetja menn til
að gera úttekt á gæðum, ekki bara
veiðum og vinnslu, og stefna að
því, að hafa af því sem mestan arð,“
sagði Guimar H. Guðmundsson að
lokum.
Þurfúm að fara vel
með auðlindir okkar
Að loknum framsöguerindum
voru umræður og fyrirspurnir.
Síðan sleit Halldór Asgrímsson
sjávarútvegsráðherra ráðstefnunni.
Við það tækifæri sagði hann, að
við ættum tvær auðlindir, fískinn
og tnarkaðina, „við þurfum að fara
vel með þær, sem misbrestur er þó
á. Við ættum að standa upp og
hafa frumkvæði að því að vinna
okkur út úr þessum vanda og leggja
allar deilur til hliðar,“ sagði sjávar-
útvegsráðherra að lokum.