Morgunblaðið - 15.03.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1988
Miðborgarskipulag Reykjavíkur
Kvosin, Ijörnin og* flugvallarsvæðið
eftirÞórberg
Ólafsson
Full ástæða er til að ætla að
þeir sem á Stór-Reykjavíkursvæð-
inu búa og raunar landsmenn allir,
hafi mikinn áhuga á því, hvemig
höfuðborg landsins verður upp
byggð í náinni framtíð.
Svo sem augljóst má vera, er sá
miðbær Rdtykjavíkur, Kvosin, sem
mótaðist að mestu fyrir allt að 100
árum, orðinn'of lítill og aðalum-
ferðargötur of þröngar til þess að
geta gegnt miðbæjarhlutverki
framtíðarinnar þ.e. að bæta við
stóraukinni umferð ört fjölgandi
ökutækja, er verða m.a. samfara
fjölgun stórbygginga sem stefnt er
að koma fyrir inn á milli eldri húsa
miðbæjarins. Talið er að bifreiðum
hafi fjölgað í Reykjavík úr 24.000
árið 1970 í 64.000 árið 1986.
Sú hugmynd að höfuðborgin
mótist í glæsilegum miðborgarstíl,
virðist mér vera háð því, að Kvosin,
Tjömin, svo og svæðið allt í beinu
framhaldi að Skeijafirði, þar sem
Reykjavíkurflugvöllur er nú, verði
sem fyrst miðborg Reykjavíkur.
Ástæða er til að ætla að allt
þetta svæði, þar sem Ijörnin hefur
sérstöðu til aukinnar fegurðar og
fjölbreytni geti orðið stolt komandi
kynslóða, ef Tjöminni og umhverfi
hennar er viðhaldið af fyrirhyggju
og smekkvísi.
Á okkar stormasama landi skipt-
ir máli að borgarsvæðið er hvað
lægst þar sem flugvöllurinn er og
hæðir á ýmsa vegu, svo að ætla
má að þama verði fremur skjól-
sælt, umfram ýmis önnur borgar-
svæði, hagstætt allri umferð og
gott að koma upp ýmsum gróðri,
borginni til yndisauka.
Ráðhús á flugvallarsvæðinu
Vel færi á því, að háreist ráðhús-
bygging risi á flugvallarsvæðinu,
gegnt Norræna húsinu, með stóm
bílaplani. Þaðan væri einnig hægt
að fá útsýni yfir Tjömina.
Á flugvallarsvæðinu ættu að rísa
stórbyggingar í nútíma- og framtíð-
arstíl, sem engan veginn falla inn
í Kvosarsvæðið, þar sem meiri þörf
er á að takmarka en auka bifreið-
aumferð, m.a. vegna loftmengunar,
sem stafar af hinum mikla fjölda
bifreiða í þröngu umhverfi. Við
þetta bætist svo hávaðamengúnin
frá flugvellinum inni í borginni og
mikil slysahætta. í skrifum um
þetta mál, hefur komið fram,_ að
flugumferð muni stóraukast. Árið
1980 hafi farþegaflöldi verið um
360 þús. en muni verða um 900
þús. 1990.
Stefna í landsbyggðarmálum
virðist nú skýrt mótuð á þann veg,
að fólk víðsvegar úr landsbyggðinni
flytist á næstu árum ört inná höfuð-
borgarsvæðið og ekki þenslu borg-
arinnar. Höfuðborgarsvæðið hefur
feikna möguleika á að leysa vanda
Á þessu korti er tillaga um hrað- og tengibrautarkerfi. Nýja flug-
vallarsvæðið sést ofarlega til vinstri. Ejns og sjá má, er gert ráð
fyrir, að það sé á fyllingu í Skeijafirði. Öll kort, sem fylgja greinar-
gerðinni, gerði Trausti Valsson arkitekt, sem fyrstur manna varp-
aði hugmyndinni um flugvöll í Skeijafirði fram.
umræddrar þenslu, með því að fjar-
lægja flugvöllinn sem uppfyllir alls
ekki þær öryggiskröfur sem al-
þjóðareglur setja.
Er þama um að ræða nálæg íbúðar-
hverfi, háar byggingar og hæðir í
nágrenni vallarins.
Nýr Flugvöllur
Hér verður ekki rætt um öryggis-
atriðin nánar, en bent á þingsálykt-
unartillögu sem um þetta fjallar og
skýrir vel öll þessi atriði, þeir
Steingrímur Hermannsson og Guð-
mundur G. Þórarinsson alþingis-
'menn bám fram tillögu á Álþingi
um tilfærslu flugvallarins og benda
á nýjan flugvöll á grynningum út
af Skeijafirði, svæði sem kemur til
móts við kröfur um flugöryggi og
getur jafnframt bætt úr þeim gífur-
lega umferðarþunga á höfuðborgar-
svæðinu, sem er samfara því að
flugvöllurinn er staðsettur inni í
borginni.
A stríðsárunum heyrði maður á
það minnst að flugvöllurinn hlyti
að verða fluttur til vegna öryggis
og eðlilegrar stækkunar borgarinn-
ar. Það vekur spumingar hjá mörg-
um hvort ekki hefði verið langtum
æskilegra, að þær stórbyggingar,
sem risið hafa í Kringlumýrinni,
hefðu risið á flugvallarsvæðinu.
En En undanfama áratugi hefur
ekki mikið orðið vart við, að for-
ráðamenn borgarinnar sýndu þessu
áhuga. Virðist augljóst að þarna
hefur skort yfirsýn og áhuga á sviði
stjómunar. I stað þess hafa umræð-
ur mest snúist um að þrengja inná
Kvosarsvæðið stórbyggingar og
fjarlægja eldri hús. Þótt eitthvað
megj eflaust gera í þessa átt er
löngu fyrirsjáanlegt að þessi stefna
leysir ekki umræddan vanda hvorki
í nútíð eða framtíð.
Gamli miðbærinn er saga þeirra
kynslóða, sem stóðu að uppbygg-
ingu Reykjavíkur og má ekki glata
henni með gjörbyltingu þessa borg-
arhluta. Þetta er ekki eingöngu mál
Reykjavíkur, heldur landsmanna
allra.
Önnur fjárfesting á höfuðborgar-
svæðinu hlýtur að vera meira að-
kallandi en að byggja í 14 metra
djúpri for Tjarnarinnar, bílageymsl-
ur undir fokdýra ráðhúsbyggingu
við ofhlaðnar umferðargötur.
Svo sem kunnugt er, hafa í um-
ræðum þettamál, komið fram skipt-
ar skoðanir. Ymsum finnst gleðiefni
við ráðhúsbygginguna í Tjörninni
að þama er á ferðinni bresk-íslensk-
ur „arkitektur".
Ráðhúsbyggingin í Tjörn-
inni minnir á hernámsárin
Mörgum finnst ráðhúsbygging
með kúptu þaki minna helst á
Bretabragga stríðsáranna, og sýn-
ist betur fara á því að þetta form
endurspegli þau ár sem landið var
hemumið á öðmm stað en tjamar-
svæðinu.
Þingsályktunartillagan um bygg-
ingu nýs flugvallar sýnist mér vera
albesta lausn til að mæta vaxandi
þenslu borgarinnar og ört vaxandi
umferðarþunga. Það ætti kannske
engum að koma á óvart að þessi
þýðingarmikla tillaga um úrbætur
í uppbyggingu höfuðborgarinnar er
fram borin af Steingrími Her-
mannssyni sem sýnt hefur, að
margra dómi, fomstuhæfíleika sem
forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra.
Ekki kæmi mér á óvart að óvænt
sókn hans í kosningum á Suðumesj-
um eigi einnig eftir að endurtaka
sig á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Sú skipulagsbreyting á höfuð-
borgarsvæðinu, sem hér er rætt um,
kostar mikla fjárfestingu, en það
sýnist þó mun æskilegra að veija
þeim milljörðum sem fara í stór-
byggingar í Kvosinni til þess að
auka miðbæjarsvæðið með því að
fjarlægja flugvöllinn. •
Nýr flugvöllur á grynningum við
Skerjafjörð kostar vissulega mikið
með brimbijótum og uppfyllingu.
En ástæða er til að benda á að í
Reykjavík einni falla til árlega um
160.000 rúmmetrar af uppgreftri
er nýta mætti til uppfyllingar. Auk
þess fellur til gífurlegt sorpmagn
frá höfuðborginni og nágrannabæj-
unum.
Ástæða er vissulega til að gera
könnun á því, hvort sé æskilegra
forgangsverkefni í fjárfestingu, að
gera brú eða göng undir Hvalíjörð
eða veija svipaðri upphæð til þess
að bæta umferðaröryggi og skipu-
lag höfuðborgarinnar. Þá má geta
þess að mörgum finnst að betra
hefði verið að veija minna fé til að
byggja Seðlabankahús sem fer illa
í nálægð við Amarhól.
Sú ofsalega fjárhæð sem fór í
þá byggingu virðist illa hafa skilað
sér, ef marka má umræður ýmissa
forustumanna þjóðarinnar um úr-
ræði sem komið hafa frá því húsi
til lausnar íjárhagsvanda þjóðfé-
lagsins. Svipað sýnist vera í sjón-
máli um mörghundruð milljóna ráð-
húsbyggingu í for Tjarnarinnar.
Bent hefur verið á að húsnæði sé
til fyrir þá starfsemi, svo sem Odd-
fello, Landsímahúsið, Hótel Borg
o.fl.
Hver hlýtur frægð fyrir
bætt skipulag?
Það sem hefur verið að gerast á
þessu sviði má kannske segja að
„Stefnubreyting borg-
arstjórá Reykjavíkur '
mundi örugglega skapa
honum viðurkenningu
sem mikiihæfum for-
ustumanni um ókomna
framtíð.“
sé mannlegt þ.e. að vilja veija al-
mannafé til þess að reisa stórbygg-
ingar. En það dugir vart til þess
að fá viðurkennda forustuhæfileika
í þjóðfélaginu að geta glápt út um
glugga úr rándýrum byggingum í
fögru umhverfi, ef sú fjárfesting
tefur fyrir nauðsynlegri framþróun
á höfuðborgarsvæðinu. Gluggagæj-
ar hafa hingað til ekki verið í miklu
uppáhaldi.
En bætt skipulag á höfuðborgar-
svæðinu virðist kjörið verkefni fyrir
snjallan forustumann, hver sem í
hlut á, Davíð Oddsson eða
Steingrímur Hermannsson, því eng-
inn vafi er á því að Reykjavíkurflug-
völlur verður íjarlægður í náinni
framtíð.
Stefnubreyting borgarstjóra
Reykjavíkur mundi örugglega
skapa honum viðurkenningu sem
mikilhæfum forustumanni um
ókomna framtíð.
í grein Leifs Sveinssonar sem
hann skrifaði um ráðhúsbygging-
una í Mbl. segir „Óvíst er hvort
tæknilega sé kleift að byggja húsið
á 14 metra djúpri for í Tjörninni,
og þar leiðbeinir guðspjallamaður-
inn Mattheus, skrifað stendur:
Hygginn maður byggir hús sitt á
bjargi". (7,24) Tilvitnun lýkur.
Þegar þessi kristilega hugleiðing
kemur upp í hugann er greinar-
höfundur tilbúinn að endurskoða
allt það sem hér hefur verið sagt,
ef í ljós kemur, að sú tilgáta Dag-
fara í DV reynist rétt að borgar-
stjórinn muni ganga á vatninu í
Tjöminni.
Höfundur er akipasmíðameistari
og var framkvæmdastjóri Báta-
ións hf. á fjórða áratug.
Reykjavíkurflugvöllur:
Flugvélar frá rómönsku
Ameríku tíðir gestir
UNDANFÁRIÐ hafa flugvélar á
leiðinni til og frá löndum róm-
önsku Ameríku verið tíðir gestir
á Reykjavíkurflugvelli.
Fyrir skömmu voru saman hér
tvær nýjar Casa-flutningaflugvélar
í feijuflugi frá verksmiðjum Casa á
Spáni til flughersins í Panama.
Stuttu síðar áttu hér viðdvöl tvær
flugvélar frá flugfélagi Kúbumanna
sem voru á leiðinni til Kænugarðs
í Sovétríkjunum þar sem þær áttu
að fara í gagngera skoðun hjá
Antonov-flugvélaverksmiðjunum.
Nú í byijun vikunnar voru aftur
á ferðinni hér tvær suður-amerískar
flugvélar í feijuflugi. Önnur þeirra
var tíu manna einshreyfils flugvél
af gerðinni Pilatus Turbo Porter,
sem var í afhendingarflugi frá verk-
smiðjum 'Pilatus í Sviss til flug-
hersins í Ecuador. Flugvélar af
þessari gerð eru þekktar fyrir það
að geta athafnað sig frá stuttum
og lélegum lendingarstöðum og eru
kjömar til notkunar í fjöllóttum
löndum eins og Ecuador.
Hin flugvélin var Fokker F.27
Friendship sem var komin alla leið
frá Bolivíu. Þessi flugvél tilheyrði
flutningadeild flughers Bolivíu og
var á leiðinni í gagngera skoðun
hjá verksmiðjum Fokker í Hollandi.
Það er ekki óalgengt að flugvélar
fari langar leiðir í stærri skoðanir
þar sem kostnaðurinn við flugferð-
ina er lítið brot af heildarkostnaðin-
um sem fylgir slíkum skoðunum.
Margir kunna að furða sig á því
að flugvél frá Bolivíu skyldi velja
norðurleiðina um ísland yfir Atl-
Morgunblaðið/PJJ
Flugvél af gerðinni Pilatus Turbo Porter, sem var á leið til Ecuad-
or, brunar eftir Reykjavíkurflugvelli.
antshaf til Evrópu en því er til að öruggari vélum sem hafa takmark-
svara að á þessari leið em stystu að flugþol heldur en flugleiðin sem
vegalengdir yfir sjó og leiðin talin liggur um Azor-eyjar.