Morgunblaðið - 20.03.1988, Blaðsíða 62

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. MARZ 1988
Ahætturannsóknadeildin,
þar sem eyðnirannsókn-
imar fara fram, skiptist
í tvennt. Annars vegar
í skrifstofuhúsnæði og
geymslur og hins vegar í rann-
sóknastofur. Eru þær alveg aðskild-
ar þannig að sýni sem kemur inn
er fyrst skráð með raðnúmeri inni
í skrifstofunni þar sem öll pappírs-
vinna fer fram. Fylgiseðillinn verður
eftir þar, en farið er með sýnið inn
á rannsóknastofuna. Þar er það
rannsakað og niðurstöðunum komið
fram í skrifstofurýmið án þess að
svarbréfið, sem fer út í póstinum,
hafi farið inn á rannsóknasvæðið.
Þegar blóðsýnið er komið inn í
rannsóknastofuna er það skiiið í
skilvindu. Blóðvatnið er rannsakað
á sérstökum hlífðarborðum, þannig
að gler skilur á milli þess sem rann-
sakar og sýnisins. Loft streymir
aldrei frá borðinu og inn í herberg-
ið, heldur úr herberginu inn í borð-
ið og þaðan upp um loka og inn í
loftræstikerfið. Sá sem vinnur við
borðið er með hlíf fyrir vitum,
gúmmíhanska á höndum og í
hlífðarslopp. Hann er í sérstökum
skóm, sem aldrei fara út úr rann-
aðstaða
sóknastofunni. Aðrir skór eru not-
aðir í skrifstofunni.
Blóðsýnið fer í tvenns konar
mælingar sem gerðar eru á öllum
sýnum við sitt hvort borðið í rann-
sóknastofunni. Ef einhver grunur
Ieikur á að útkoman sé jákvæð eru
gerð fleiri próf sem annað hvort
staðfesta eða útiloka sýkingu. Já-
kvæð blóðsýni eru smitandi þegar
þau koma í rannsókn. Sérstakar
varúðarráðstafanir eiga að gilda um
sendingar slíkra sýna á rannsókna-
stofuna. Vandlega verður búið um
sýnin, svo að ekki sé hætta á að
blóð fari niður á leiðinni í rannsókn.
Mótefni myndast fyrst eftir
6—8 vikur
Miklu máli skiptir að blóðsýni séu
tekin á réttum tíma. Nýsmitað fólk
hefur ekki mótefni í blóði fyrr en
í fyrsta lagi eftir 6—8 vikur og jafn-'
vel enn lengri tíma. Ef niðurstaða
mótefnamælingar er neikvæð getur
það stafað af þvi að sýnið hefur
verið tekið og snemma eftir smit
og er þá nauðsynlegt að koma aftur
í próf. Ef liðnir eru margir mánuð-
ir eftir að viðkomandi var í smit-
hættu eru meiri líkur á að hægt sé
að taka mark niðurstöðunum.
Margrét segir að hinn langi og
hægi gangur sjúkdómsins geri hann
mjög erfíðan viðureignar. Fólk sem
smitast verður ekki veikt nærri
strax og geta Iiðið mörg ár þar til
fyrstu einkenni sjúkdómsins koma
í ljós. Sjúklingurinn smitar þó allan
tímann, sérstaklega fyrstu vikumar
áður en mótefni myndast. Veiran
vex hægt og er yfirleitt ekki í miklu
magni f sjúklingnum, en hún er
alltaf virk.
-En hvað gerist ef í ljós kemur
að niðurstaða eyðnimælingarinnar
er jákvæð?
„Ef ástæða þykir að skoða blóð-
sýni nánar eftir að það hefur farið
í gegnum fyrstu tvö prófin er það
skoðað betur og leitað staðfesting-
ar- eða útilokunar á eyðnisýkingu
með öðrum blóðrannsóknum. Við
munum ekki reyna að rækta eyðni-
veirur nema í sérstökum tilvikum
og verða þau valin í samráði við
lækni sjúklingsins,“ sagði Margrét.
Fælir fólk frá ef blóðsýni
verða tekin hér
„Blóðsýni verða ekki tekin hér
hjá okkur. Oft hefur verið rætt um
hvert eigi að vísa fólki sem vill fara
í þessa mælingu án þess að það
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir iæknir sýnir hvernig unnið Öll áhöid sem notuð eru við eyðnirannsóknir
er með blóðsýni við sérstök hlífðarborð.
eru dauðhreinsuð undir þrýstingi í þessum
skáp.
eins ogþest verður
akosið
- segir Margrét GuÖnadóttir
forstöðumaður Rann sóknastofu
Háskólans í veirufrœöi
sem hefur starfsemi í nýju
húsnœÖi innan skamms
Rannsóknastofa Háskólans í
veirufræði og ný
áhætturannsóknadeild þar
sem eyðnirannsóknir eiga
að fara fram hefja starfsemi
sína innan skamms í
nýuppgerðu húsnæði í
Ármúla la I Reykjavík. í
þessu húsi var verslunin
Vörumarkaðurinn áður. Nú
minnir ekkert á verslunina
enda hefur húsnæðinu verið
breytt mjög mikið og fellt
aðþörfum
rannsóknastofunnar.
Áhætturannsóknadeildin er
aðskilinfrá
rannsóknastofunni með
þykkum steinsteypuvegg og
er sér inngangur inn i hana.
Margrét Guðnadóttir
prófessor og forstöðumaður
Rannsóknastofu Háskólans í
veirufræði féllst á að sýna
blaðamanni Morgunblaðsins
húsnæðið, lýsa þeim
rannsóknum sem gerðar
verða í þar og ræða almennt
um sjúkdóminn eyðni. Fyrst
og fremst verður Iýst
áhætturannsóknadeildinni
og eyðnirannsóknum sem
þar fara fram.
Margrét Guðnadóttir
forstöðu maður Rannsóknastofu
Háskólans f veirufræði.
Lokað hlífðarborð með áföstum hönskum er í innsta
herberginu þar sem hægt verður
að rækta eyðniveirur gerist þess þörf.
þurfi að skrifta um lífsmáta sinn.
Ég tel nauðsynlegt að hægt verði
að fá blóð tekið fyrir eyðnimælingu
á ákveðnum stöðum þar sem fólk
sækir einnig ýmsa aðra þjónustu.
Fólk á ekki að þurfa að vera hrætt
um að spurt verði um kynlíf þess
eða annað sem það vill kannski
ekki tala um. Þeim sem taka blóð-
sýni kemur slíkt ekkert við og ekki
heldur hvort smitið er nýtt eða
gamalt. En brýna þarf fyrir viðkom-
andi að koma aftur í blóðtöku ef
stutt er liðið fi-á því hann eða hún
var í smithættu.
Hér á tæknin að vera í lagi og
við sjáum um að fylgjast með nýj-
ungum og að fyllsta öryggis sé
gætt. Það er hlutverk veirufræðing-
anna. Síðan á sjúklingurinn eða
læknir hans að taka við svörunum.
Ég held að það muni fæla fólk í
áhættuhópum frá ef sýni verða tek-
in hér, því allir vita hvaða rannsókn-
ir fara fram í þessu húsi.
Sjálfri finnst mér það sjálfsögð
og rétt stefna að líta á eyðni sem
hvem annan illkynja sjúkdóm. Það
er alltaf erfitt að fá þá greiningu
að maður gangi með illkynja sjúk-
dóm sem getur endað með skelf-
ingu. En það er ekki gagnslaust
að greina þá sem ganga með erfiða
sýkingu eins og eyðni því hægt er
að gera heilmikið fyrir þá. Þó að
við höfum ekki enn lyf til að útrýma
eyðniveirunni getum við lagað heil-
margt bæði líkamlegt og félagslegt
fyrir hinn sýkta."
Þrýstingsmismunur til að
auka öryggið
í húsnæði áhætturannsókna-
deildarinnai1 er þrýstingsmismunur
milli herbergja. í skrifstofunni
fremst er venjulegur loftþrýstingur,
en minni þrýstingur í rannsókna-
stofunni. Þetta er gert með að
hleypa þaðan út aðeins meira lofti
en inn kemur. Því streymir aldrei
mengað loft úr rannsóknastofunni
inn í skrifstofuhúsnæðið.
Loftið í rannsóknastofunni fer
beint inn í loftræstikerfíð. Sama er
að segja um allt loft úr hlífðarborð-