Morgunblaðið - 06.05.1988, Blaðsíða 41

41
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. MAÍ 1988
Kristján Guðmunds-
son bóndi - Kveðjuorð
Fæddur 27. sept. 1918
Dáinn 28. mars 1988
Þann 5. apríl sl. var til grafar
borinn frá Sæbólskirkju á Ingjalds-
sandi góðkunningi minn og vinur
Kristján Guðmundsson, bóndi á
Brekku, en hann lést á Landspítal-
anum þann 28. mars sl.
Ekki kann ég hans ættir að rekja,
en í Borgarfirði syðra mun ættbogi
hans standa. Hann var fæddur á
Brekku þann 27. september 1918
og hefði því orðið 70 ára á næsta
hausti hefði honum enst líf og heilsa.
Á Brekku átti hann sína ævidaga
alla að heita máti, þótt nokkuð væri
hann fjarvistum m.a. við sjósókn á
togurum, t.d. um stríðsárin meira
og minna. Þá var hann tvo vetur
við nám í Núpsskóla í Dýrafirði og
hlaut þar gott veganesti í skjóli mik-
ilhæfra kennara. Hann eins og fleiri
batt mikla tryggð við æskustöðvar
sínar. Þar átti hann djúpstæðar ræt-
ur enda mikill unnandi gróðurs og
moldar. Þrátt fyrir ekki meiri skóia-
göngu en áður er getið var Kristján
ágætlega menntaður af lestri góðra
bóka. Einkum var hann vel að sér
um landið og söguna og allur svo-
nefndur þjóðlegur fróðleikur var fyr-
ir honum líkt og þyrstum manni
svaladrykkur. Annars held ég að
hann hafi verið einskonar alæta á
bækur. Þetta m.a. styð ég þeim rök-
um að eitt sinn er við fórum í orlofs-
för saman um Norður-Þingeyjar-
sýslu varð hann sér úti um þarlenda
rnarkaskrá til lestrar og tók að rísla
í henni að kveldi sama dags. Krist-
ján var ljóðelskur og fljótur að til-
einka sér það, er höfðaði til hans á
þeim vettvangi. Hann kunni ógrynni
Ijóða og gat þulið utanbókar heila
kvæðabálka og ljóðakver og bækur
ef svo bar undir. Allt slíkt efni flutti
hann svo unun var á að hlýða. Hann
var hagorður vel, en flíkaði lítt nema
helst í þröngum hópi vina á glaðri
stund. Sagnamaður var hann góður
og kryddaði frásögn sína góðlátlegri
glettni án allrar meinfysni.
Fljótlega munu ýmis trúnaðar-
störf hafa hlaðist á Kristján heima
í héraði. Ekki eru mér þau svo kunn,
að ég þori upp að telja. Þó veit ég,
að hann var um langan aldur í stjóm
kaupfélags þeirra Önfirðinga á Flat-
eyri og bar hann hag þess mjög
fyrir bijósti. Þá var hann lengi í
stjóm Búnaðarsambands VestQarða
og fulltrúi þess á aðalfundum Stétt-
arsambands bænda. Þar sem annars
staðar varð hann hvers manns hug-
ljúfí. Og þótt hann væri ötull mál-
svari sinna umbjóðenda á Vestfjörð-
um sátu þó hagsmunir stéttarinnar
í fyrirrúmi og mótuðu afstöðu hans
til mikilvægra mála. Því réð stéttv-
ísi og eðlisgreind.
Vestfirðir vom allt fram til okkar
tíma, sem nú emm um og yfir miðj-
an aldur, afskekkt og einangrað
byggðarlag. Eftir að samgöngur
þangað greiddust á landi með til-
komu sæmilegra vega breyttist þetta
mjög. Marga fysti að líta augum
þessa sérstæðu byggð sem langflest-
um hafði áður verið lokaður heimur.
Ýmsir hópar fóm að stefna för sinni
þangað. Þar á meðal gerðust hóp-
ferðir bænda nokkuð tíðar. Það
spurðist og fljótt að þeir Vestfírðing-
ar kynnu öðmm betur að taka þann
veg móti gesti, að eftirminnilegt
þótti. Stjóm Búnaðarsambands
Vestflarða átti þama stóran hlut að.
Oft kom það í hlut Kristjáns á
Brekku að hafa þar hönd í bagga
enda þar vel í stakk búinn sökum
staðgóðrar þekkingar á sögusviði
byggðarlagsins og staðháttum öll-
um. Náttstað höfðu þessir ferðalang-
ar heima á bæjum, en það var ein-
kennandi þáttur í bændaferðum
þessum hvarvetna um landið. Þetta
stuðlaði að auknum kynnum milli
fólks af íjarlægum landshomum og
opnaði mönnum sýn á mismunandi
aðstöðu til búskapar. Efalaust hefur
þetta aukið mönnum skilning og
víðsýni á högum hvers annars. En
yfírleitt reyndu þeir er heim vom
sóttir að taka á móti gestum sinum
á einum stað miðsvæðis, ef tök vom
á og söfnuðust þá heimamenn þar
saman einnig og bám gestum sfnum
beina. Varð þama oft hinn mennileg-
asti fagnaður og stofnað til vináttu
er lengi entist og þess jafnvel dæmi,
að fólk byndist þar tryggðaböndum
og hafa vel dugað og farsællega.
Vel væri við hæfi að einhvem tíma
yrði saga „bændaferða" skráð. Hún
er ekki ómerkasti þátturinn í sögu
bændamenningar vorrar aldar.
Við hjónin vomm þátttakendur f
einni slíkri ferð búnaðarsambands
okkar Strandamanna vestur á firði.
Þá gistum við hjá þeim á Brekku.
Ekki fengum við notið sem skyldi
þeirrar rómuðu fegurðar, er Ingj-
aldssandur býr yfir, því þá vom veð-
ur öll válynd þar vestra þótt um
sumarsólstöður væri. En alltaf getur
brugðið til beggja vona um veður á
íslandi. Það er gömul og ný saga.
En það er á skorti um kvöldsólar-
Thyra Juul - Minning■
Fædd 1. mars 1897
Dáin 19. aprfl 1988
Elsku Thyra er látin. Minningamar
hrannast upp frá góðu gömlu ámn-
um á ísafírði. Þar kynntist ég Thym
fyrir fímmtíu og fimm ámm er ég
flutti vestur ásamt eiginmanni og
ungum syni. Apótekarahjónin,
Thyra og Gunnar Juul, tóku okkur
vel, en þau bjuggu á ísafirði ásamt
þrem elskulegum bömum, Ásu,
Bodil og Mogens.
Áður höfðum við kynnst bróður
Gunnars, Jóhannesi Juul, er var
apótekari á Seyðisfirði, en þar
dvöldum við um tíma nokkru áður.
Heimili Gunnars og Thym var fyrir-
myndarheimili og gestrisnin eftir
því. Thyra var engum lík, hrein og
bein, talaði vel um alla. Mér var
hún sérstaklega góð, tók mig unga
og óreynda f spilaklúbbinn sinn, sem
í vom virðulegar, ísfírskar frúr.
Við vomm mikið saman á
skíðum, eyddum mörgum deginum
uppi á Seljalandsdal. Einnig á
skautum á Pollinum, en þar var oft
ágætt skautasvell í gamla daga.
Þá var gaman að lifa og oft hlegið
dátt.
Eftir ellefu ára vem okkar á
ísafirði lést Gunnar apótekari mjög
snögglega. Var það mikið áfall fyr-
ir fjölskylduna og alla vini þeirra.
Mér er alveg sérstaklega minnis-
stæður síðasti afmælisdagurinn
hans er hann varð fjörutíu og nfu
ára. Það var svo glæsileg matar-
veisla að gestir höfðu á orði að erf-
itt yrði að gera betur á fímmtugsaf-
mælinu. Já, svona er lífið, enginn
veit sína ævina fyrr en öll er.
Thyra sýndi mikið hugrekki og
dugnað þá eins og alltaf. Hún flutt-
ist suður er nýr apótekari tók við.
Keypti sér litla íbúð við Hringbraut
99 og bjó þar alla tíð uns hún flutt-
ist á Droplaugarstaði. Þar kom hún
sér vel eins og annars staðar, þótti
alveg sérstaklega háttvís og þægi-
leg, hef ég eftir starfsstúlku þar.
Þegar Thyra flutti suður, fékk
hún vinnu í Reykjavíkur apóteki,
var hún mjög þakklát öllum þar
fyrir hvað þau reyndust henni vel
og vom henni góð.
Tuttugu ámm síðar fluttum við
einnig suður og vomm alltaf jafn
velkomin á hennar heimili og áður.
Nú er hún farin, náði þvf að verða
nfutfu og eins árs. Thyra var mikill
íslendingur í sér og bjó áfram hér
á landi þó að tvö yngri bömin
byggju f Danmörku.
Nú er komið að kveðjustund.
Hjartans þakkir fyrir góða sam-
fylgd og samveru, sem lýsir upp
minningamar. Einlægar kveðjur til
bama hennar frá mér og mínu fólki.
J.B.I.
geisla á Sandinum í það sinnið feng-
um við því betur uppbætt í höfðing-
legum móttökum þeirra hjónanna í
Brekku. í skjóli þeirra áttum við þar
„sumar innra fyrir andann" þessa
nótt því lengi var vakað við söng
og glens og gamanmál. Seint var
gengið til náða og eigi sofin úr sér
augun.
En þó Kristjáni á Brekku léti vel
hlutverk gestgjafans, leiðsögu-
mannsins, kynnis og flytjanda á
menningarefni er efnt var til vegna
gestakomu þar vestra naut hann
þess og eigi síður að ferðast sjálfur
og þá hvort heldur á eigin vegum
eða í samfylgd sýslunga og stéttar-
bræðra sinna um fjarlægar sveitir
og héruð.
Hann átti stóran hóp kunningja
og vina víðs vegar um landið og var
hvarvetna aufúsugestur. Við hjónin
áttum þess stundum kost að vera í
samfylgd þeirra hjóna m.a. að og
frá Stéttarsambandsfúndum. Mikið
dáðumst við að staðgóðri þekkingu
hans á byggð og býlum, landi og
fólki og sögu, nánast hvar sem farið
var. Væri ekið f hlað á einhveijum
bæ var Kristján sjálfsagður am-
bassador hópsins er kvaddi dyra.
Og var hvarvetna fagnað líkt og fjar-
skyldum ættingja, eða nánum vini
endurheimtum eftir langar flarvistir.
Stundum áttu þau hjón hjá okkur
náttstað og oft bar fundum okkar
saman við ýmis tækifæri. Urðu þá
ætið fagnaðarfundir. Einu sinni hitt-
umst við norður í Axarfirði, þar sem
við hjónin dvöldum í sumarhúsi með
vinafólki okkar frá Akureyri. Þau
Brekkuhjón voru á ferð um þessar
slóðir og fljótlega bar fundum saman
og þeim tekið tveim höndum, enda
fljót að samlagast hópnum. Síðan
var haft samflot um nágrennið, m.a.
ekið yfir Axarfjarðarheiði og komið
til Raufarhafnar og farið um Mel-
rakkasléttu í fegursta veðri. Síðan
er Raufarhöfn tengd sólskini f endur-
minningunni og yfir heimskauts-
bauginn var ekið í aftanskini
hnígandi kvöldsólar í stafalogni. Það
var dýrðlegur dagur. Margt fleira
mætti rifja upp frá þessari för og
fleiri atburðum bundnum minning-
um frá samverustundum með Kristj-
áni á Brekku. Það bíður betri tíma
og verður kannski aldrei skráð. Það
sem hæst ber í minningunni frá sam-
verustundunum var þessi geislandi
gleði og lffshamingja, er frá honum
stafaði enda var hann hamingjumað-
ur f einkalffi sínu, en stærsti ham-
ingjudagurinn í lífi hans hygg ég
hafi verið 19. september 1948. Þann
dag gengu þau f hjónaband Kristján
og eftirlifandi eiginkona hans, Árelía
Jóhannesdóttir. Tólf bama varð þeim
auðið, tíu eru á lífi, öll mannvænlegt
fólk. Tvo drengi misstu þau í frum-
bemsku og mun hafa verið þung
raun. En létt verk mun það tæpast
hafa verið að sjá tíu bömum far-
borða, en tókst giftusamlega með
elju og útsjónarsemi. Oft mun vinnu-
dagurinn hafa verið langur og
strangur og efalaust hafa þau ein-
hvem tíma átt áhyggju- og andvöku-
nætur. En hvorugt var þeirrar gerð-
ar að láta brauðstritið buga sig.
Hugðarefnin voru mörg eins og áður
er fram komið og þeim varð að sinna
án þess að skyldustörfin væru van-
rækt. Fjölskyldan var sérlega sam-
Kristinn Hallvarðs-
son — Kveðjuorð
Fæddur 5. ágúst 1971
Dáinn 26. apríl 1988
Hvert örstutt spor var auðnuspor með þér.
Hvert andartak er tafðir þú hjá mér
var sólskinsstund og sæludraumur hár,
minn sáttmáli við Guð um þúsund ár.
Hvað jafnast á við andardráttinn þinn?
Hve oft sú gleði er fyrr naut hugur minn
er orðin hljómlaus, utangátta og tóm
hjá undrinu að heyra þennan róm.
(H.K.L)
Fáein kveðjuorð frá frænda og
litlu frænku til að þakka samfylgd-
ina sem við vonuðum öll svo inni-
lega að yrði lengri. Því alltaf var
haldið f vonina um að svo yrði, von-
ina sem gaf styrk og baráttuþrek
á erfiðum stundum þegar syrti eftir
bjartsýnistímabil hjá Qölskyldunni.
En baráttan er á enda. Lífi ljúflings-
ins okkar hans Kristins er lokið á
því aldursskeiði þegar flestum
finnst þeir vera að byija lífið og
móta sína framtíð.
Hann Kristinn hefði svo sannar-
lega gert mörgum lífíð ljúfara
áfram hefði hann fengið til þess
tíma. Það sýndi hann og sannaði
okkur með lffsgleði sinni og ljúf-
mennsku sem allir nutu í kringum
hann bæði menn og málleysingjar.
Vinátta hans við dýrin sem hann
eignaðist og umgekkst var traust
og varanleg, enginn augnabliks
áhugi. Enda var Kristinn alltaf svo
rólegur og yfirvegaður og ekki fyr-
ir að æðrast og kom það sér vel
þegar á reyndi.
Gaman hefði verið að fylgjast
með elsku frænda vaxa upp og sjá
óskir hans og vonir rætast. Sjá
hann taka bílprófið og kaupa bínnn
sem hann drymdi um eins og svo
marga á hans aldri.
í fyrrasumar var allt á góðri leið
og draumurinn ekki svo fjarlægur.
Hann farinn að vinna og taka þátt
í-öllu með vinum og félögum af
fullum krafti. Gott var að sjá hann
koma heim úr vinnunni með bros á
vör og bjart framundan. Alltaf gaf
hann sér tíma til að spjalla við litlu
frænku og klappa Snotru og segja
fréttir af Tinna sfnum. Svo skólinn
í haust og brautin bein og erfíðleik-
amir virtust að baki.
Svo sannarlega fannst okkur öll-
um að þið ættuð það skilið, elsku
Sísi, Halli, Hildur og Ágúst, eftir
að þið höfðuð þraukað erfiðan tíma
veikindanna. Þá hefði þetta einung-
is verið reynslutími til að þið fengj-
uð að sýna hvað í ykkur bjó og
samheldni ykkar og baráttuvilji
aðeins til að gefa öðrum fordæmi.
Öll stóðuð þið við hlið drengsins
ykkar og gáifuð honum í raun bæði
andlegan og líkamlegan styrk.
Sísí sem aldrei vék frá honum
og fór bókstaflega með honum í
gegnum allar hans meðferðir.
Ágúst sem gaf bróður sfnum sinn
skerf og Halli og Hildur litla sem
heima sátu og þurftu að halda sínu
jafnaðargeði hvemig sem á stóð.
Þessum eriða reynslutíma er lok-
hent og samstæð bæði í leik og
starfi. Þar átti sönghneigðin ekki
sístan hlut að máli. Oft mun hafa
verið safnast saman, sungið og leik-
ið þegar veturinn gnauðaði á glugga
sem ekki mun með öllu fátftt á In-
gjaldssandi og fjölskyldan þá sungið
sólina og vorið inn í bæinn í þess
orðsins fyllstu merkingu.
Með þessum fáu og fátæklegu
orðum skulu Kristjáni á Brekku
færðar þakkir fyrir hin ágætu kynni
er með okkur tókust. Það hafði ver-
ið óskráð regla okkar og Brekku-
hjóna um skeið að skiptast á nýárs-
óskum símieiðis á nýársnótt. Krist- j
ján hélt og þessari hefð um síðustu
áramót. Eg vissi þá að hann hafði
átt við vanheilsu að stríða um hrfð
og við óttuðumst að tvísýnt gæti
orðið um úrslitin. Ég spurði hann
því grannt um heilsufar hans. Lét
hann vel af og vildi sem minnst úr
gera. Skömmu síðar bárust okkur
fregnir um að hann lægi þungt hald-
inn á Landspftalanum og séð væri
að hann ætti þaðan ekki aftur-
kvæmt.
Við hjónin litum inn til hans á
sjúkrabeðinn nokkru áður en til lykta
dró og þá var ljóst að hveiju stefndi.
Ekki skiptumst við á við hann mörg-
um orðum enda löngum svo, að
mönnum verður stirt um mál og orð
leika ekki laus á tungu við þvílíkar
aðstæður. En æðruleysi hans og
sálarró mun okkur seint úr minni
líða. Það duldist ekki að þar var
karlmenni að kveðja. Handtakið
hinsta var þétt og hlýtt og seiðmagn-
að sem áður og samfylgdin þökkuð,
fáum og látlausum orðum. Það
leyndi sér ekki heldur að hann var
umvafinn ást og kærleika Qölskyld-
unnar enda munu þau hafa skipt
með sér að vera hjá honum hveija
stund til hins síðasta. Fáum dögum
eftir var hann allur. En minningin
lifir um mætan mann og góðan
dreng er stráði ylgeislum hvar sem
hann fór.
Við Elladís vottum Árelíu og ást-
vinum hans öllum okkar innilegusta
samúð.
Jónas R. Jónsson
ið og við tekur tími tómleika og
saknaðar. Eftir er skarð sem aldrei
verður fyllt og eftirsjá eftir indælum
dreng sem alltaf var kankvís og ljúf-
ur og átti alltaf eitthvað af gefa
okkur þrátt fyrir allt sem hann
mátti þola í veikindum sfnum.
Það er sagt að þeir sem guðimir
elska deyi ungir en við elskuðum
hann líka og hefðum viljað fá að
hafa hann hjá okkur áfram. En
ekki þýðir að deila við dómarann
þó við skiljum ekki alltaf tilgang
dómanna og vitandi það að nú lfðiw-
honum þó vel, kveðjum við hann
með þökk fyrir samfylgdina og for-
dæmið sem hann var okkur hinum
sem mæðumst yfir mörgu og smáu
í lífinu.
Við ættum því að virða og kunna
að meta hvort annað og hvað það
skiptir miklu að standa saman þeg-
ar á bjátar. Það sýndu þið okkur
öll, elsku Sísí, Halli, Ágúst og Hild-
ur og vonandi hjálpar það ykkur
núna þegar þið enn á ný þurfið á
styrk að halda að leiðarlokum.
Guð gefi mér æðruleysi
tíl að sætta mið við það sem ég fe ekki breytt,
kjark til að breyta því sem ég get breytt
og vit til að greina þar á miUi.
Frændsystkini •
Hann Kristinn vinur minn er
dáinn! Það er svo margt sem kemur
upp í hugann á stundu sem þess-
ari. Það er margs að minnast og
þær minningar mun ég ætíð varð-
veita.
Kristinn var alltaf svo hress og
kátur og átti ótrúlega auðvelt með
að fá mann til að hlæja og koma f
gott skap. Ég kynntist Kristni fyrir
u.þ.b. 8 árum sfðan, þegar ég gekl^,
í Hólabrekkuskóla. Við vorum sam-
an í skólanum og á flestum stundum
utan hans. Ég er afar þakklátur
fyrir að hafa kynnst Kristni því það
var alltaf glatt á hjalla þegar hann
var með og það var svo margt sem
við tókum okkur fyrir hendur.
Ég votta foreldrum hans og
systkinum mínar dýpstu samúð.
Blessuð sé minning hans.
Jón Hjálmarsson