Morgunblaðið - 08.11.1988, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. NÓVEMBER 1988
15
nokkuð tvístígandi varðandi end-
umýjun og eflingu kjamorkuher-
aflans en er andvígur því að kom-
ið verði upp hreyfanlegum kjarn-
orkueldflaugum af gerðinni „Peac-
ekeeper" (áður MX) sem geta bo-
rið allt að 12 kjarnaodda. Dukakis
hefur hins vegar boðað að hann
muni beita sér fyrir því að hinn
hefðbundni herafli verði efldur og
endumýjaður samtímis því sem
hann hefur lýst yfir því að al-
mennt þurfí að skera niður fram-
lög til vamarmála. Þetta hefur
vakið furðu margra þar eð hinn
hefðbundni herafli er mun dýrari
í rekstri heldur en kjamorkuher-
aflinn auk þess sem almennt er
viðurkennt að fælingarmáttur
kjamorkuvopna sé mun meiri en
fælingarmáttur venjulegra dráp-
stóla.
Ágreiningur frambjóðendanna
tveggja á vettvangi utanríkismála
er þó að líkindum einna gleggstur
í málefnum Suður-Afríku, Mið-
Ameríku og Mið-Austurlanda.
Bush hefur, í anda lærimeistara
síns, lýst sig andvígan því að grip-
ið verði til harkalegra refsiaðgerða
gegn stjóm hvíta minnihlutans í
Pretoríu í því augnamiði að neyða
stjómvöld þar til að falla frá kyn-
þáttaaðskilnaðarstefnunni. Duk-
akis hefur á hinn bóginn hvatt til
þess að gripið verði til afdrátta-
lausari aðgerða í þessum tilgangi
en hingað til.
Milljarður araba móðgaður
Þá hafa þeir Bush og Dukakis
einnig mjög ólíkar hugmyndir um
Skoöanir frambjóðendanna í utanríkis-
og öryggismáium
ÓSAMMÁLA:
ABstoB viB kontra-
IIBa I Nlcaragua
Á aB steypa stjórn sand-
inista i Nicaragua af stóli?
StuBningur viB
geimvarnaáætlunina
eins og hún er nú
Aðstoö viö UNITA-
skæruliða í Angólu
Á aö flytja bandariska
sendiráBIB I Israel frá
Tel Aviv tll Jerúsalem?
Bar íhlutun Bandaríkja-
manna á Persaflóa
árangur?
LA:
Á aB semja um
frekari afvopnun viB
Sovétmenn?
Á aö hvetja Gorbatsjov til
að halda áfram umbótum?
óskert tengsl vlB
fsraela
Mikill stuöningur viö
NATO
Á aö beita valditll aö
verja bandarfska
hagsmunl erlendls?
Bush ðfljá P'Nei
DukakisCÍ Já ^Nei
Bush frfl Já P Nei
DukaklsQjá ^Nei
Bush ðfl Já □ Nei
DukaklsÖjá ^Nei
Bush &Já PNei
DukakisO Já ^Nei
Bush O Já Nei
Dukaklsp^Já O Nei
Bush Jt Já O Nei
DukaklsO Já Nei
Bush -ðfl Já O Nei
Dukakls^Já O Nei
Bush ftfl Já O Nei
Dukakisj^Já O Nei
Bush ðfljá O-Nei
Dukakls^f já I I Nei
Bush ^fljá O Nei
Dukaklsy^Já O Nei
Bush jfl Já O Nei
Dukakls9\Já O Nei
Knight-Ridder Graphics Network

Michael Dukakis (t.h) og Lloyd Bentsen veifa til ákafra stuðningsmanna sinna. Þá greinir á um ýmsa
mikilvæga þætti utanríkis- og varnarmála svo sem stuðning Bandarikjamanna við kontra-skæruliða
hvemig stuðla megi að friði í Mið-
Austurlöndum og hvemig leysa
megi átök ísraela og Palestínu-
manna á herteknu svæðunum.
Bush er hlynntur því að haldin
verði alþjóðleg ráðstefna um leiðir
til að binda enda á átökin og
fryggía öryggi Ísraelsríkis. Duk-
akis telur á hinn bóginn að friðar-
viðræður eigi að fara fram innan
ramma Camp David-sáttmálans
sem þeir Sadat Egyptalandsforseti
og Begin, forsætisráðherra ísra-
els, undirrituðu í marsmánuði árið
1979 er Jimmy Carter var forseti
Bandaríkjanna. Meinið er það fle-
stallar arabaþjóðir líta svo á að
sáttmálinn sé með öllu gagnslaus
og úr sér genginn og telja má
hæpið að ríkisstjómir viðkomandi
landa reyndust reiðubúnar til við-
ræðna á grundvelli hans. Þá er
þess að geta að Dukakis telur að
Bandaríkjamenn eigi að flytja
sendiráð sitt í ísrael frá Tel Aviv
til Jerúsalem og þar með viður-
kenna borgina sem hina réttu höf-
uðborg Israelsríkis. Með því að
halda þessu fram hefur Dukakis
tekist að móðga á að giska einn
miiljarð araba á einu bretti. Jerú-
salem er þriðja helgasta borgin í
íslömskum sið og arbar byggja
austurhluta hennar. Þessi ágrein-
ingur frambjóðendanna varpar
raunar nokkuð ským ljósi á það
hvemig einstök málefni geta ráðið
úrslitum um hvemig tilteknir þjóð-
félagshópar ákveða að veija at-
kvæðum sínum. í Detroit í Mic-
hican-ríki búa um 300.000 arabar.
Þetta fólk studdi blökkumannale-
iðtogann Jesse Jackson, sem al-
mennt er talinn lengst til vinstri
í bandariskum stjómmálum, í for-
kosningum Demókrataflokksins
vegna afstöðu hans til vandamála
Palestínumanna. Nú hyggjast
þessir sömu menn greiða George
Bush atkvæði sitt af sömu ástæð-
um!
Fjárlagahallinn
Það verður tæpast sagt að kosn-
ingabaráttan hafí verið málefnaleg
og eitt gleggsta dæmið um þetta
er hvernig frambjóðendumir hafa
rætt alvarlegasta vanda þjóðarinn-
ar, fjárlagahallann. Bush hefur
heitið þvi að hann muni ekki
hækka skatta og þess í stað sagt
að framlög til ótilgreindra mála-
flokka verði takmörkuð. Margir
telja að næsti forseti Banda-
ríkjanna komist ekki hjá því að
hækka skatta og hafa vænt Bush
um ósvífni. Það er algjörlega á
huldu hvemig hann hyggst bæta
rekstrarafkomu ríkissjóðs og víst
er að útgjöldin munu frekar auk-
ast frekar en hitt haldi hann fast
við stefnu sína í vamarmálum.
Dukakis hefur ekki viljað útiloka
skattahækkanir en jafnframt sagt
að herða þurfí eftirlit með skatt-
svikum. Flestir telja fráleitt að
takast megi að ná jöfnuði með
þessu móti auk þess sem stefna
demókrata í vamarmálum virðist
lítt til sparnaðar fallin eins og
minnst var á hér að framan.
Breska tímaritið The Economist
gagnrýndi báða frambjóðenduma
harðlega nýiega fyrir að hafa ekki
lagt fram raunhæfar hugmyndir
til lausnar þessum vanda. Kvaðst
ritsjóm blaðsins geta mælt með
hvorugum frambjóðandum af
þessum sökum. Þess er þó að geta
að fjárlagahallinn er æði flókið
mál og fullyrða má að hinn al-
menni kjósandi skilji ekki eðli van-
dans og kæri sig ekki um að kynna
sér hann. Mergurinn málsins er
sá að fjárlagahallinn er enn ekki
tekinn að hafa áhrif á afkomu
almennings. Verði hins vegar ekki
fljótlega gripið til róttækra ráð-
stafana til að eyða fjárlagahallan-
um mun almenningur án nokkurs
vafa taka að finna fyrir honum.
Kjörmenn ráða úrslitum
Sökum kjörmannakerfins, sem
hefur verið við lýði í Bandaríkjun-
um í tæpar tvær aldir, er ekki
tryggt að meirihluti atkvæða á
landsvisu dugi til að tryggja sigur
í kosningum. Fjöldi kjörmanna í
hverju ríki ræðst af Qölda þing-
manna í fulltrúadeildinni, sem er
ákaflega misjafn eftir fjölda íbú-
anna, og fjölda þingmanna í öld-
ungadeildinni en hvert ríkjanna
50 á tvo fulltrúa þar. Sá frambjóð-
andinn sem fær meirihluta at-
kvæða í tilteknu ríki tryggir sér
þar með alla kjörmenn þess.
Stærstu og þar með mikilvægustu
ríkin eru Kalifornía (47 lgör-
menn), New York (36) og Texas
(29). Til fróðleiks má geta þess
að enginn frambjóðandi demó-
krata hefur sigrað í forsetakosn-
ingum án þess að tryggja sér at-
kvæði kjörmanna í Texas. Það er
vafalítið af þessum sökum sem
Michael Dukakis afréð að tilnefna
Lloyd Bentsen sem varaforseta-
eftii flokksins.
Heildarfjöldi kjörmanna í
ríkjunum 50 er 538 og því nægja
270 kjörmenn til að tryggja öðrum
hvorum frambjóðandanum sigur í
kosningunum. Þegar greinarhöf-
undur var í Bandaríkjunum í
síðasta mánuði þótti sérfróðum
mönnum sýnt að George Bush
ætti vís atkvæði 210 kjörmanna
en Dukakis á að giska 130. Sé
þetta rétt mun Bush nánast örugg-
ur um að hreppa forsetaembættið
ef hann nær að vinna sigur í Kali-
fomíu, sem telja má afar líklegt
ekki síst í ljósi þess að Reagan
forseti nýtur verulegra vinsælda
þar, einkum í suðurhlutanum.
Neikvæð kosningabarátta
I ræðum sínum hefur George
Bush lagt áherslu á að valið snú-
ist um hvort Bandaríkjamenn vilja
halda áfram á sömu braut eða
hvort þeir vilja kjósa yfír sig
skattahækkanir og meint dugleysi
Dukakis jafnt á vettvangi utanrík-
ismála sem og á heimavelli. Þá
hefur varaforsetinn einnig vafalí-
tið náð að vinna atkvæði með harð-
orðum yfirlýsingum sínum um
hvemig refsa beri eiturlyfjasölum,
sem sífellt gerast bíræfnari og
hættulegri í Bandaríkjunum. Að
þessu leyti hefur kosningabarátta
Bush verið neikvæð þ.e.a.s. hann
hefur lagt megináherslu á dug-
og þekkingarleysi Dukakis í stað
þess lofa eigið ágæti. í anda þessa
hefur Dukakis oftlega verið hafður
fyrir rangri sök. Þessi aðferð, sem
jafnvel á bandaríska vísu er al-
mennt er talin fremur ósvífin, hef-
ur skilað ríkulegum árangri. Svo
virðist sem kosningastjórar og
auglýsingaráðgjafar Dukakis hafi
ekki verið undir þetta búnir. Duk-
akis tók að lokum að svara í sömu
mynt en að líkindum hefur það
verið of seint. Raunar má fullyrða
að kosningabarátta Bush hefur að
flestu leyti verið mun betur skipu-
lögð. Á sama hátt hefur barátta
Dukakis verið þung í vöfum. Að-
stoðarmenn hafa verið svifaseinir
og repúblikanar hafa ávallt haft
ftumkvæðið. Þetta kemur ekki síst
til af því að baráttu Dukakis hef-
ur, af einhvetjum óskiljanlegum
ástæðum, verið miðstýrt frá höf-
uðstöðvum Demókrataflokksins í
Boston. Niðurstaðan er því sú að
tapi Bush í kosningunum í dag
þurfa sjálfskipaðir og löggiltir sér-
fræðingar um bandarísk Stjómmál
ekki að kvíða verkefnaskorti
næstu vikur og mánuði við að
skýra það sem úrskeiðis fór á
síðustu vikum kosningabaráttunn-
ar.
Birgir Svan Símonarson.
Ný ljóða-
bókeftir
BirgiSvan
ÚT ER komin ný ljóðabók eftir
Birgi Svan Símonarson. Bókin
nefíiist Farvegir og er áttunda
bók höfímdar.
„Viðfangsefni bókarinnar em
margvísleg,“ segir í bókarkynningu.
„Hinn rauði þráður virðist þó vera
tilvistarkreppa landkrabbanna.
Tónn bókarinnar er þó fremur bjart-
ur og Farvegir geta skilað okkur
eitthvað áleiðis, nema við viljum
standa í stað.“
Farvegir em gefnir út í 150 ein-
tökum og fást í helztu bókaverzlun-
um á höfuðborgarsvæðinu. Bók-
arkápu gerði Filip Franksson, út-
gefandi er Fótmál og offsetfjölritun
sá Letur hf um.
Sigurður Á. Friðþjófsson
Bókum
utangarðs-
unglinga
Bókaútgáfan Forlagið hefur
sent frá sér bókina íslenskir ut-
angarðsunglingar — vitnisburð-
ur úr samtímanum sem Sigurður
Á. Friðþjófsson hefúr tekið sam-
an. Bókin geymir tíu firásagnir
af lífsbaráttu óharðnaðra ungl-
inga.
I fréttatilkynningu frá útgefanda
segir: „Unglingamir sem segja frá
hafa af einhveijum ástæðum kiknað
undan ofurálagi í lífinu. Sumir hafa
farið of geyst, ætt beint af augum
án þess að huga að stefnunni, þar
til þeir vom komnir í blindgötu
sjálfseyðingarinnar. Aðrir urðu
fórnarlömb ofbeldis og skeytingar-
leysis, enn aðrir guldu þess beinlín-
is að vera öðmvísi en fjöldinn.
Hér er rætt við það fjölmarga
fólk sem vinnur ráðgjafar- og hjálp-
arstarf meðal íslenskra unglinga,
oft á tíðum við lítinn skilning þeirra
sem með völd fara hér á landi. En
fyrst og fremst er það unga fólkið
sem hefur orðið."
íslenskir utangarðsungiingar er
160 blaðsíður. Prentsmiðjan Oddi
hf. prentaði. Guðrún Ragnarsdóttir
hannaði kápu.