Morgunblaðið - 10.01.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. JANÚAR 1989
13
Halldór Laxness
og leikhúsið
eftirSvein
Einarsson
í nýrri og annars vel gerðri heim-
ildamynd um þjóðskáldið Halldór
Laxness, sem sýnd var í Stöð 2 nú
um hátaðimar er einn þáttur í
starfi Halldórs, sem ekki eru gerð
þau skil sem vert er, sennilega
vegna ókunnugleika. En ef mynd
þessa á að nota sem heimildamynd
í framtíðinni, verður ekki komist
hjá því að gera hér athugasemdir
og vara við því, að hún sé tekin
gild á því sviði. Þetta svið er sam-
skipti Halldórs Laxness við leik-
húsin.
Af þessari mynd gætu menn skil-
ið sem svo, að þessi samskipti hafi
verið sársaukafull og Halldór aldrei
verið þar aufúsugestur. Þetta er
hin mesta fjarstæða. Þó að Halldór
líti trúlega fyrst og fremst á sig sem
sagnaskáld, þá hafa fáir eða engir
samtímahöfundar átt betri hlut að
því að gera okkar leikhús að
„íslensku leikhúsi" á undanfömum
áratugum. Fáir eða engir íslenskir
höfundar hafa og verið vinsælli
meðal leikhúsáhorfenda, þannig að
sú goðsaga, sem stundum er þyrlað
upp, að íslenskir leikhúsmenn „hafi
ekki ráðið við“ verk Halldórs á við
lítil rök að styðjast. Það em einkum
tvö leikrita Halldórs, Strompleikur-
inn og Prjónastofan Sólin, sem ekki
náðu til stórs hóps áhorfenda, þeg-
ar þau vom fyrst flutt; þetta em
flókin verk og sérstæð og kalla
ugglaust á margs konar túlkunar-
möguleika, og má kannski segja,
að ekki sé seinna vænna að fara
að ráðast til atlögu við þau að nýju
(reyndar mun María Kristjánsdóttir
hafa staðið fyrir nýstárlegri upp-
færslu á öðm þeirra fyrir margt
löngu, en ég sá því miður ekki þá
sýningu).
Ef undan er skilið byijendaverkið
Straumrof, hefur hinum fmm-
sömdu leikritum Halldórs, Silfur-
túnglinu og Dúfnaveislunni, famast
mjög vel í leikhúsi og verið sýnd
við mjög góða aðsókn (Dúfnaveisl-
una þarf reyndar að fara að setja
upp aftur!); sama máli gegnir um
allar leikgerðir skáldsagna hans,
íslandsklukkuna, Kristnihald undir
Jökli, Atómstöðina, Sjálfstætt fólk,
Sölku Völku og Hús skáldsins. Fá
verk hafa gengið aðra eins sigur-
göngu í íslensku leikhúsi og t.d.
Islandsklukkan og Kristnihald undir
Jökli; 25 ára starf í íslensku leik-
húsi hefur kennt mér, að þó að
aðsóknartölur séu ekk. gilt mat á
listrænan árangur, þá flykkjast
ekki áhorfendur í leikhúsið þijú
leikár í röð, eins og var um Kristni-
haldið og íslandsklukkuna, án þess
að eitthvað hafi þótt þar vemlega
bitastætt á ferð; ég leyfi mér nú
bara að minna á leik Gísla Halldórs-
sonar í hlutverki séra Jóns Prímus-
ar svo eitt óumdeilanlegt dæmi sé
nefnt. Salka Valka var sýnd í Leik-
húsi þjóðanna við góðan orðstír, og
bæði Kristnihaldið og Salka hafa
verið flutt í erlendum leikhúsum í
leikstjóm íslenskra leikstjóra; Silf-
urtúnglið og Dúfnaveislan hafa og
verið flutt í útlendum leikhúsum,
svo að það em ekki aðeins íslend-
ingar, sem gert hafa sér títt um
skáldið; ný uppfærsla á Sölku er og
Sveinn Einarsson
í undirbúningi ytra.
Ég sá umrædda mynd á forsýn-
ingu, og benti þegar á, að þessi
þáttur myndarinnar gæti misskilist.
Nú hef ég heyrt af viðbrögðum
áhorfenda, að sá granur _ minn
reyndist því miður réttur. Ég vil
því hvetja forsvarsmenn þessarar
annars ljómandi skemmtilegu
myndar um skáldið okkar, til að
kippa þessum þáttum í liðinn, áður
en myndin verður öðmm sýnd og
aftur; annað er ekki maklegt og
sæmilegt, og ef litið er á aðsóknar-
tölur og sýningafjölda á verkum
Halldórs í leikhúsum, hrein sögu-
fölsun.
Hötiindur er leikstjóri og rithöf-
undur.
ITSAIW
stendur semiiæst
Allt nýjar og
nýlegar vörur.
50%
AFSLÁTTUR!
OFT hefur ÞU getað gert 1
góð kaup á útsölum okkar *
en aldrei eins og WfÍJ !!
© KARNABÆt
iMUBMr r Laugavegi 66, s: 22950
Austurstræti 22, s: 22925
Glæsibæ, s: 34004
Austurstræti 22, s: 22771
Austurstræti 22, s: 22925
k kkMMMMM M M ^ ^ k:
k
k
k
STORUTSALAIKVOSIWI
PEVSfflE'UMN
Hafnarstræti.

M M *¥■ M M M M ^