Morgunblaðið - 24.02.1989, Blaðsíða 27

P8PI HAÍJHHPN US JTUOAOUTgfn UIG/uIU'/UOHOM'
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1989
32.
27
Efiiahagsstefina ríkisstjórn-
arinnar hefiir beðið skipbrot
- segir Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðisflokksins
Á fundi sameinaðs Alþingis í hefði þeim mistekist að lækka
gær lauk umræðum um tilkynn- vexti, þrátt fyrir að þeir hefðu
ingu frá ríkisstjórninni, sem
Steingrimur Hermannsson for-
sætisráðherra kynnti þann 6.
febrúar. í umræðunum gagn-
rýndi Þorsteinn Pálsson formað-
ur Sjálfstæðisflokksins ríkis-
stjórnina harðlega og sagði að
efnahagsstefha hennar hefði
beðið skipbrot. Þorsteinn sagði
enn fremur, að hvað sem ráð-
herrarnir berðu sér á brjóst, þá
reynt að beita „handafli" til þess
að ná því markmiði. í raun væru
allar aðgerðir ríkissfjórnarinnar
til þess fallnar að þrýsta upp
vöxtum.
í upphafí máls síns sagði Þor-
steinn Pálsson að forystumenn
stjómarflokkanna hefðu haft mjög
stór orð um það þegar þeir tóku
við völdum á liðnu hausti, hvemig
ætti að breyta til f þjóðarbúskapn-
V erðlagsyfirvöld
flalla um gjaldskrár
orkufyrirtækja *
í gær var samþykkt á Alþingi
breyting á lögum um verðlag,
Gengisskráning
krónunnar:
Hefiir við-
skiptaráð-
herra farið
að lögiim?
Kristinn Pétursson (S/Al) hefur
lagt fram á Alþingi fyrirspurn til
Jóns Sigurðssonar viðskiptaráð-
herra um gengisskráningu krón-
unnar.
Þingmaðurinn spyr, hvort ráð-
herra telji sig hafa farið eftir fyrir-
mælum 18. gr. laga um Seðlabanka
íslands varðandi gengi íslensku krón-
unnar og miðað við „að halda sem
stöðugustu gengi og ná jöfnuði í við-
skiptum við útlönd, en tryggja jafn-
framt rekstrargrundvöll útflutnings-
atvinnuvega og samkeppnisgreina,"
eins og kveðið er á um í greininni.
samkeppnishömlur og órétt-
mæta viðskiptahætti. Breytingin
hefur í för með sér aukið svigr-
úm verðlagsyfirvalda til af-
skipta af verðhækkunum. Meðal
annars er þeim nú faiið að fjalla
um gjaldskrár orkuvinnslufyrir-
tækja og dreifiveitna.
Matthías Bjamason (S/Vf)
mælti fyrir nefndaráliti minnihluta
fjárhags- og viðskiptanefndar
neðri deildar í þessu máli. Sagði
hann meðal annars, að það væri
skref aftur á bak að fela verðlags-
yfírvöldum að §alla um gjaldskrár
orkufyrirtælq'a og vísaði hann í
umsagnir sfjóma Sambands
íslenskra hitaveitna og Sambands
íslenskra rafveitna þar að lútandi.
Þingmaðurinn sagði að orkuverð
hefði á undanfömum árum hækk-
að minna en sem næmi hækkun
framfærsluvísitölunnar. Afskipti
verðlagsyfirvalda gætu nú leitt til
sömu vándræða og árið 1983 þeg-
ar verðsprenging varð í kjölfar of
lítilla hækkana árin á undan. Hann
sagði að lokum, að ef orkufyrir-
tækin fengju ekki eðlilega gjald-
skrá, þá myndu erlendar skuldir
þeirra aukast og þar með skuldir
þjóðarbúsins.
um. Aðgerðir þeirra hefðu hins veg-
ar verið smáar og þannig hefðu
þeir valdið gengisfellingu stóryrð-
anna. Rfkisstjómin hefði kallað
fyrstu aðgerðir sínar biðleik og boð-
að að gripið yrði til varanlegra ráð-
stafana. Þessar varanlegu ráðstaf-
anir virtust ætla að felast í varan-
legum taprekstri fyrirtækja í sjáv-
arútvegi og samkeppnisiðnaði.
Þorsteinn benti á, að fyrir lægju
upplýsingar frá Seðlabankanum um
hækkun raungengis eftir efna-
hagsráðstafanimar. Þó hefði for-
sætisráðherra lýst því yfír, að það
þyrfti að lækka. Taldi Þorsteinn að
þetta ástand myndi leiða til viðvar-
andi rekstrarhalla hjá útflutnings-
fyrirtækjum.
Síðan vék hann að verðbólgunni
og sagði hana hafa aukist eftir að
ríkisstjómin hefði haft forgöngu um
að brjóta niður eigin verðstöðvun.
Nú bentu spár til þess að hún yrði
á bilinu 20 til 30 af hundraði á
fyrri hluta þessa árs. Þetta hefði
gerst þrátt fyrir þann ásetning
ríkisstjómarinnar að lækka verð-
bólguna.
Ríkisstjómin hefði líka ætlað sér
Þorsteinn Pálsson
að lækka vexti. Það hefði mistek-
ist, hvað sem ráðherrar berðu sér
á brjóst. Hin nýja handaflsleið hefði
ekki borið árangur. Hún hefði hins
vegar leitt til mikillar óvissu í pen-
ingamálum. Til dæmis væru fram-
undan langvarandi málaferli vegna
ákvörðunar stjómarinnar um nýja
lánskjaravisitölu. Hann bætti því
við, að ríkisstjómin væri að kalla
yfir þjóðina stórfelldar erlendar lán-
tökur og þar mætti fínna eina orsök
vaxtahækkana. í raun væm allar
aðgerðir ríkisstjómarinnar til þess
fallnar, að þrýsta upp vöxtunum.
Þorsteinn ræddi síðan um þau
markmið stjómarinnar að koma af
stað uppstokkun og skipulagsbreyt-
ingu í atvinnulífinu. Spurði hann
hvort ná ætti því marki með því
að dæma undirstöðuatvinnuvegina
til hallareksturs, koma upp viða-
miklu sjóðakerfi og ná í gegnum
það valdi yfír fyrirtækjum vítt og
breitt um landið. Það væri beðið
eftir því að best reknu fyrirtækin
kæmust í sömu stöðu og sjóðafyrir-
tækin em í í dag. Þetta væri vissu-
lega skipulagsbreyting, en skyn-
samleg væri hún ekki, því þetta
leiddi til minni verðmætasköpunar
og versnandi lífskjara.
Þorsteinn Pálsson sagði í lok
ræðu sinnar, að á síðustu vikum
hefðu ýmsir úr stjómarherbúðunum
komið fram á ritvöllinn og kveðið
þyngri dóma yfír stjómarstefnunni
heldur en stjómarandstaðan hefði
gert. Vitnaði hann meðal annars í
Guðjón B. Ólafsson forstjóra Sam-
bandsins og Skúla Alexandersson
alþingismann Alþýðubandalagsins (
því sambandi. Sagði Þorsteinn, að
sú efnahagsstefna, sem stjómin
hefði boðað með komu sinni og ■
síðan endumýjað í tilkynningunni
6. febrúar hefði nú beðið skipbrot.
í ljósi þess ætti að knýja á um breyt-
ingar á stjómarstefnunni.
Sala áfengs öls:
Höfiim staðið okkur
illa í forvarnarstarfinu
- segir Svavar Gestsson, menntamálaráöherra
Þijár fyrirspurnir varðandi fræðslu og forvarnir vegna sölu
áfengs öls hér á landi voru til umræðu á fimdi sameinaðs Alþingis
í gær. Svavar Gestsson menntamálaráðherra sagði að ekki hefði
verið nægilega mikið að gert I sambandi við fræðslu meðal skóla-
fólks. Guðrún Agnarsdóttir (Kvl/Rvk) sagðist harma það vonleysi,
sem hefði gætt í máli ráðherrans.
Til umræðu voru þijár fyrir-
spumir um fræðslu og forvamir í
áfengismálum; ein frá Inga Bimi
Albertssyni (B/Vl) og tvær frá
Guðrúnu Agnarsdóttur (Kvl/Rvk).
Forsætisráðherra:
40% fyrirtækjanna hafa
ekki rekstrargrundvöll
Um 200 fyrirtæki hafa sótt um fyrirgreiðslu hjá Atvinnutryggingarsjóði
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, sagði ( þing-
ræðu sl. föstudag, að Atvinnu-
tryggingarsjóður hafi afgreitt
u.þ.b. 90 umsóknir af tæplega tvö
hundruð. Af þessum umsóknum
hafi nálægt 55 verið afgreiddar
jákvætt, það er skuldbreyting
hefiir fengizt. Önnur fyriríæki
hafi fengið neitun. Það er álit
starfsmanna Byggðastofnunar,
sagði forsætisráðherra, að 40%
fyrirtæiga sem þarna sækja um,
„fái neitun á þeirri forsendu að
þau hafi ekki rekstrargrundvöll
að mati samstarfsnefhdarinnar“.
Sum þessara fyrirtækja hafa já-
kvæða eiginfjárstöðu, sagði forsæt-
isráðherra, þótt rekstrargrundvöll
skorti. Önnur hafa mjög neikvæða
Bækur um Exel töflureikni
HJÁ fyrirtækinu Tölvutali eru
komnar út tvær bækur fyrir töflu-
reikninn Exel og er önnur bókin
sniðin fyrir Macintosh-tölvur, en
hin fyrir IBM og samhæfðar vél-
ar. Höfundar bókanna eru Guðjón
ísberg og Rafii Sigurðsson.
Forritinu má skiptaí fjóra hluta;
Töflureikni, Gagnasafn, Gröf og
Macro. Bækumar fjalla um þijá
fyrstu hlutana og vikið er að þeim
fjórða, en sérstök bók um hann er í
smíðum. í fréttatilkynningunni segir
að, bækumar séu ætlaðar jafnt byij-
endum sem og þeim sem þegar hafa
kynnst Exel. Fjallað er um allar skip-
anir og áhrif þeirra útskýrð með
dæmum.
Tekin eru fyrir atriði eins og töflu-
og eyðublaðagerð, uppsetning og
notkun gagnasafna, teiknun sam-
felldra falla, notkun fjármálafalla og
uppsetning reikninga. Báðar eru
bækumar um 300 bls. að stærð og
fjölritaðar af Stensli hf. Hönnun
kápu annaðist Guðjón Ingi Hauks-
eiginfjárstöðu „og alls ekki séð,
hvemig þeim verður komið til að-
stoðar án þess að málið sé gengið
í gegnum gjaldþrot eða nauðungar-
samninga ...“
Sum þessara fyrirtækja „em
meginstoð atvinnulífs í byggðarlög-
um allt í kringum landið," sagði
hann ennfremur. „Ég hef óskað
eftir því við Byggðastofnun að hún
skoði slík fyrirtæki mjög vandlega
og sömuleiðis hef ég beint þeirri
ósk til viðskiptabanka og Fiskveiða-
sjóðs að þeir geri það. Ríkisstjómin
hefur ekki sjálf haft afskipti af
þeim málum. Að mati forstjóra
Byggðastofnunar eru það 15-20
fyrirtæki sem eru máttarstoð at-
vinnulífs í byggðarlögunum."
Forsætisráðherra sagði að ríkis-
valdinu væri skylt „að skoða það
atvinnuástand sem skapast á ýms-
um stöðum ef fyrirtækin stöðvast
... Ég tel fyrir mitt leyti að hluta-
ijársjóður Byggðastofnunar geti
orðið mjög mikilvægur í þessu sam-
bandi ...“
Svavar Gestsson menntamálaráð-
herra var spurður hvort hann hefði
beitt sér fyrir sérstöku fræðsluá-
taki vegna sölu áfengs öls hér á
landi 1. mars næstkomandi. Ráð-
herra sagði að eitt og annað hefði
verið gert í málinu; staðið hefði
verið fyrir samkeppni meðal skóla-
nema um einkunnarorð og texta
með myndbandi, bæklingar hefðu
verið sendir í skóla og kennurum
bent á að þeir gætu nálgast
fræðsluefni hjá Námsgagnastofn-
un. Annars vegar væri þama á
ferðinni almenn fræðsla um fíkni-
efni en hins vegar um bjórinn sér-
staklega.
Menntamálaráðherra talaði um
að fjölmiðlar hefðu verið fullir af
umfjöllun um bjórinn og í sumum
tilvikum væri engu líkara en að
jólin væru að koma þann 1. mars.
„Ég dreg enga ijöður yfír að við
höfum ekki staðið okkur nógu vel,“
sagði hann. „Við höfum reynt
fræðslu, en við höfum ekki ráðið
yfír aðferðum sem duga til að
andæfa gegn þessu óskaplega
flóði." Ráðherra bætti því við, að
nauðsynlegt væri að hoifast I augu
við staðreyndir og ekki hefði verið
nægilega mikið að gert f þessum
efnum.
Ingi Bjöm Albertsson sagði að
víða virtist pottur brotinn í
frasðslumálunum og f mörgum
skólum hefði ekkert forvamastarf
átt sér stað. Athyglisvert væri, að
ráðherra og ráðuneyti hans virtust
gersamlega' ráðþrota í málinu.
Guðrún Agnarsdóttir lýsti von-
brigðum sínum vegna þess hve
seint fræðslustarf hefði hafíst
vegna sölu bjórsins. Sagðist hún
að lokum harma vonleysið, sem
gætt hefði í máli menntamálaráð-
herra.
Áfengisvarnaráð:
Lögaldur við kaup á áfengi
hækkaður í Bandaríkjunum
HVAÐ má helst tíl varnar verðaT,
spyr Áfengisvamarráð f frétt sem
blaðinu hefiir borist. Þar segir að
nú sé mikið rætt um forvamir f
tengslum við að sala á áfengum
bjór hefiist hér á landi á næst-
nnni
í fréttinni segir að Bandaríkja-
menn hafí nýverið hækkað lögaldur
til áfengiskaupa í 21 ár og að Banda-
ríkjaþing hafi samþykkt í haust að
á öllum áfengisumbúðum yrðu fram-
vegis viðvaranir, líkt og á tóbaksum-
búðum hér.
Sovétmönnum hafi tekist að draga
úr drykkju um meira en helming frá
árinu 1985 og hefur tjón vegna
dryklqu minnkað að sama skapi.
„Þama hafa komið til svipaðar að-
gerðir og Bandaríkjamenn beita,
m.a. hækkun lögaldurs til áfengis-
kaupa, svo og víðtækari hömlur aðr-
ar og efling bindindissamtaka."
Þá segir og að í mörgum þróunarl-
öndum, þar sem áfengi er selt, eru
takmarkanir litlar, hömlur lélegar og
lögaldur til áfengiskaupa lágur. Loks
er spurt: Hvað gerum við?