Morgunblaðið - 30.03.1989, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1989
33
Minning:
Borghild Alberts-
son f. Aarset
Fædd 8. júlí 1900
Dáin 18. mars 1989
Amma mín, Borghild Albertsson,
er jarðsett frá Fossvogskirkju í dag.
Mig langar á kveðjustund til að
minnast hennar með nokkrum orð-
um.
Amma var norsk, frá Sunnmæri
í Noregi, en fluttist til íslands árið
1924. Hún var eins og ömmur eiga
að vera, hlý, kærleiksrík og örlát.
Sem bam var ég mikið hjá ömmu
minni og gisti hjá henni um hveija
helgi í mörg ár. Það var fastur lið-
ur að hringja í ömmu seinni hluta
laugardags. Þá var þegar ákveðið,
að ég ætlaði til ömmu, en ég vildi
ekki biðja um það, heldur láta hana
um að bjóða mér. Reyndar vissi hún
yfírleitt hvers kyns var, en Iét ekki
á neinu bera.
Amma var reglusöm, fór snemma
á fætur og yfírleitt snemma að sofa.
Oft kom þó fyrir að ég hélt fyrir
henni vöku. Upp í stóra hjónarúm-
inu hjá ömmu þurfti margt að ræða
og þar báðum við bænimar og oft
var ein þeirra á norsku.
Amma naut þess að dekra við
nöfnu sína og ég kunni vel að meta
það. Á sunnudögum greiddi hún
mér og batt slaufur í hárið, hvergi
mátti sjást blettur né hrukka. A
góðviðrisdögum vom sólstólarnir og
borðið með sólhlífínni sett út í garð.
Þar sátum við og drakkum gos og
kaffi og þótti mér það hið mesta
ævintýri.
Sumarið 1970, þegar ég var 10
ára, var ég svo heppin að fá að
fara með ömmu í fyrsta sinn til
Noregs. Þar dvöldumst við í einn
og hálfan mánuð í góðu yfirlæti hjá
systkinum hennar og öðram ætt-
ingjum og vinum. Meðan á dvölinni
stóð átti amma 70 ára afmæli. Var
henni haldin vegleg veisla í stóram
íþróttasal skammt frá kirkjunni þar
sem amma var skírð, fermd og gift.
Mér þótti mikið til alls þessa köma
og naut þess að vera í sviðsljósinu
með ömmu minni.
í Osló gætti amma þess að sleppa
ekki af mér hendinni. Þó tókst mér
að týnast í einni stórversluninni þar
sem „rúllustigamir“ freistuðu. Allt
fór þó vel og urðu fagnaðarfundir,
þegar týnda sonardóttirin kom í
leitimar.
Amma dó viku fyrir páska. Þá
minnumst við dauða og upprisu
frelsarans. Fyrir nær 2000 áram
fóra konur á páskadagsmorgni að
gröfinni sem Jesús var lagður í.
Hún var þá opin og þeim birtist
engill, er sagði: „Hann er ekki hér.
Hann er upprisinn." Þessi orð hafa
sífellt komið upp í hugann síðan
amma dó.
í þessu lífí fylgdi amma honum,
sem sigraði dauðann á páskadags-
morgun. Með honum dvelur hún í
dag. Og páskasálmur Helga Hálf-
dánarsonar á hér vel við:
Dauðinn dó, en lífíð lifír,
lífs og friðar sólin skær
ljómar dauðadölum yfir
dauðinn oss ei grandað fær,
lífið sanna sálum manna
sigurskjöld mót dauða ljær.
Við systkinin eigum ömmu mikið
að þakka og blessum minningu
hennar.
Bogga
Með fáeinum orðum langar mig
að minnast elskulegrar tengdamóð-
ur minnar, sem lést laugardaginn
18. mars.
Borghild fæddist í Noregi 8. júlí
árið 1900 í fögru og tignarlegu
umhverfi á bæ sem heitir Aarset í
Bondalen. Þar ólst hún upp við
mikið ástríki foreldra sinna ásamt
sex systkinum.
Alla tíð hefur verið mjög kært
og náið samband við öll systkinin
og íjölskyldur þeirra og hef ég ekki
farið varhluta af því eftir að ég
tengdist íjölskyldunni.
Enn lifa þijár aldraðar systur og
mágkona.
Tímamót verða í lífí tengdamóður
minnar 20. janúar 1924. Þá giftist
hún tengdaföður mínum, Guðmundi
H. Albertssyni, kaupmanni frá
Hesteyri í Sléttuhreppi. Hann hafði
áður víða farið, enda aðeins 15 ára,
þegar hann kvaddi foreldra og
systkini og hélt til Noregs og þaðan
til Suður-Afríku, þar sem hann
dvaldist í þijú ár.
Það vora mikil umskipti að koma
til íslands eftir margra ára útivist
vorið 1924, en vafalaust varð breyt-
ingin mest fyrir Borghild. Aðstæður
vora gjörólflcar því sem hún hafði
vanist í heimalandi sínu, þrátt fyrir
góðar móttökur foreldra og systk-
ina Guðmundar. Ýmsa ytri erfíð-
leika tókst þó að yfirstíga og fljót-
lega hóf Guðmundur verslunar-
rekstur, sem varð ævistarf hans upp
frá því, fyrst á Hesteyri og síðar í
Reykjavík.
Ungu hjónin vora afar samhent
og hjónabandið byggt á trú, von
og kærleika. Þau eignuðust þijú
böm: Dagnýju, sem hélt heimili með
móður sinni hin síðari ár, Reidar,
sem Iést aðeins 53 ára, en eftirlif-
andi eiginkona er Oddrún Jónas-
dóttir f. Uri, og Birgi kvæntan und-
irritaðri.
Árin liðu og bjartari tímar vora
framundan. Sléttuhreppur sem nú
er í eyði, eignaðist sitt blómaskeið
og á Hesteyri áttu tengdaforeldrar
mínir einnig sín góðu ár.
En árið 1945 verða enn þátta-
skil hjá Borghild. Það ár flytjast
þau hjónin ásamt bömum sínum
alfarin frá Hesteyri til Reykjavíkur.
Dvölin sem í upphafi var áætluð tvö
ár varð rúm tuttugu. Á Langholts-
vegi 42 eignuðust þau nýtt heimili
og þar stofnuðu þau verslun, sem
enn ber nafn tengdaföður míns.
í Reykjavík hefur Borghild búið
alla tíð síðan, en mann sinn missti
hún á besta aldri árið 1952. Eftir
lát hans urðu verslunarstörf ríkur
þáttur í lífí hennár. Þar undi hún
hag sínum vel eins lengi og aldur
og heilsa leyfðu. Hún átti góða
nágranna, en margir þeirra era nú
látnir.
í dag er komið að kveðjustund.
Tengdamóðir mín er kvödd hinstu
kveðju. Hún reyndist mér alla tíð
einstaklega vel og eftir lát móður
minnar 1969 var hún mér sem besta
móðir. Bömum mínum þótti afar
vænt um ömmu sína og þar var
þeim alltaf tekið opnum örmum.
Borghild var óvenju heilsteypt kona,
jafnlynd og jákvæð og gleði trúar-
innar endurspeglaðist í lífi hennar.
Það var gaman að gleðjast með
henni á tímamótum í lífi fjölskyld-
unnar.
Að leiðarlokum eftir rúmlega 30
ára samfylgd er mér vissulega sorg
og söknuður efst í huga, en jafn-
framt þakklæti fyrir einlæga vin-
áttu. Með Borghild er gengin góð
kona sem öllum vildi gott gera. Hún
þarf engu að kvíða, hennar bíður
góð heimkoma. Guð blessi minningu
hennar.
Evlalía K. Guðmundsdóttir
„Þakkið Drottni, því að hann er
góður, því að miskunn hans varir
að eilífu“. Þannig hljóða fyrstu og
síðustu versin í 118. Davíðssálmi.
Ég sé og finn Borghild svo vel fyr-
ir mér í þessum biblíuversum. Trú
hennar var svo bjargföst, hún ekki
aðeins trúði, hún treysti og vissi,
að hún og allt hennar var undir
öraggri handleiðslu Drottins í blíðu
og stríðu. Þó var það alls ekki svo,
að hún yrði ekki fyrir sárri
lífsreynslu. Hún missti mann sinn
snögglega, aðeins 56 ára að aldri,
og hún varð að horfa upp á erfíð
veikindi eldri sonarins og sjá honum
á bak 54 ára gömlum.
Borghild var fyrsta norska kon-
an, sem ég kynntist. Þau hjónin
Borghild og Guðm. H. Albertsson
bjuggu þá á Hesteyri í Jökulíjörð-
um, þar sem hann stundaði verslun,
og var eini kaupmaðurinn þar um
slóðir, viðskiptavinir komu alla leið
frá Homströndum, Aðalvík og
Sléttuhreppi, var því oft annasamt.
Einhver hafði bent þeim á að
fara til foreldra minna og fala mig
fyrir hjálparstúlku á heimilinu, þar
á meðal gæta 2ja ára gamallar
dóttur þeirra. Ég var þá 15 ára og
gekk í þann svokallaða Framhalds-
skóla á ísafirði. Þeim talaðist svo
til, að ég færi þangað að skólavetri
loknum. Ég vissi ekkert hvar þetta
var, aðeins það, að það varð að
fara yfír „Djúpið". Mamma sagðist
hafa heyrt, að þetta væri gott fólk.
Það varð því úr, að ég fór, og hef
aldrei séð eftir því, því úr þessu
varð ævilöng vinátta.
Eftir því sem ég kynntist Borg-
hild betur, varð mér ljóst, að hún
var ákaflega góð kona. Áf henni
lærði ég mína fyrstu norsku, og það
svo rækilega, að dönskukennarinn
minn spurði mig veturinn eftir, hvar
ég hefði eiginlega verið í sumar,
stflamir mínir væra norskir en ekki
danskir.
Borghild var ákaflega söngelsk
og kunni flölda söngva, ég tók eft-
ir því að allir textamir vora svo
fallegir, og eitthvað hreint og sak-
laust yfír þeim. Hún spilaði líka á
sítar, og vildi lofa mér að reyna.
Mér fannst þetta hreinustu töfra-
tónar, það þurfti ekki að hvetja
mig mikið til að reyna. Fyrsta lagið
sem ég lærði hjá henni var: „Nærm-
ere dig min Gud“ — Hærra minn
Guð til þín, það kunni ég. Hún söng
mikið af trúarljóðum, ég kunni tölu-
vert af sálmum, en ekki svona ljóð.
Ég hugsaði oft um það, hvort krist-
indómurinn í Noregi væri eitthvað
frábragðinn kristindómnum á ís-
landi. Eftir að ég fór að búa í Nor-
egi fór ég að skilja ýmislegt betur
eftir því sem ég kynntist mönnum
og málefnum og ýmsum aðstæðum.
Ég heimsótti æskustöðvar Borghild,
sem era næsta byggð við heim-
kynni dóttur minnar — við ókum
niður Ársethdalinn, og mér varð þá
kassa, þar sem maturinn var gufu-
soðinn.
Sigurlaugur fékk að reyna það
hve gæfuhjólið er fljótt að snúast,
þegar Jónína veiktist af alvarlegum
sjúkdómi sem dró hana til dauða á
skömmum tíma. Hún lést í árs-
byijun 1951. Hún var virt og vinsæl
ljósmóðir og síðar stofnaði Kvenfé-
lag Hveragerðis sjóð í minningu
hennar. Úr honum hefur verið veitt
fé til kaupa á fæðingarrúmi í
Sjúkrahús Suðurlands.
Fráfall Jónínu var mikið reiðar-
slag, en síðar kynntist Sigurlaugur
Aðalheiði Halldórsdóttur og gengu
þau í hjónaband. Eftir þetta ákvað
Sigurlaugur að breyta til í starfí,
hætta vörabílaakstri og snúa sér
að búskap og flutti hann að Bjarna-
stöðum í Selvogi. Fljótlega kom þó
aftur til breytinga, aðallega af
vel ljóst, hve feikileg breyting það
hafði verið fyrir hana að koma frá
þessari blómlegu byggð rétt fyrir
sunnan Álasund, og setjast að norð-
ur í Jökulfjörðum. Eg var ekki leng-
ur óreyndur unglingur, og skildi nú
vel, að þar kom margt til greina.
Þau vora hjónin mjög sterkir per-
sónuleikar, þau vora samhent, sam-
taka og trúuð, heil og heiðarleg í „
mannlegum samskiptum, og hjóna-
bandið mjög ástríkt. Sem unglingur
gat ég ekki líkt þeim við neitt ann-
að en mömmu og pabba, og það
segir ekki svo lítið, þegar litið er á
aldur og þroska þess, sem umsögn-
ina gefur.
Það er Ián fyrir óhamaðan ungl-
ing, sem í fyrsta sinn fer að heiman
til vandalausra, að lenda á heimili
hjá vönduðu og góðu fólki, sem
lætur sér annt um, ekki einungis
líkamlega velferð, heldur og líka
andlega. Slflct gleymist ekki, en
geymist í vitundinni sem gott vega-
nesti til viðbótar við það, sem lærst
hefur í föðurhúsum.
Það þurfti ekki að biðja mig oft
um að fara til þeirra sumarið eftir.
Þá fæddist eldri sonurinn, svo nú
vora systkinin orðin tvö, Dagný og
Reidar. Yngri syninum Birgi kynnt-
umst við ekki fyrr en við komum
heim frá Noregi eftir stríð. Þá vora
þau komin suður og flutt á Lang-
holtsveginn. Við voram fyrstu dag-
ana í næstu götu, og eldri sonur
okkar, sem ranglaði um og vildi
bara fara „heim“ aftur og tala
norsku hitti Birgi, sem sá víst að
þessi ókunni drengur var ósköp ein-
mana. Þeir komu inn og sonur minn
tilkynnti, að hann hefði „fundið
norskan dreng“, Birgir sonur Borg-
hild og Guðmundar var ekki seinn
að bjarga því máli, en ég flýtti mér
niður á Langholtsveg, og þar urðu
fagnaðarfundir.
Sumir þræðir slitna ekki þó togni
á þeim sökum fjarvistar og fjar-
lægðar. Vináttan á óteljandi end-
umýjunarmöguleika, þvi hún er
einn af neistunum af eilífum eldi
Guðs.
Ég veit að Borghild átti öragga
trú á handleiðslu Drottins, kærleika
hans, náð og miskunn. Ég er þakk-
lát fyrir þann skerf er ég hlaut af
kynnum mínum við hana og hennar
fólk. Drottinn blessi ástvini hennar
og allar góðu minningamar um
hana.
Hreftia Samúelsdóttir Tynes
heilsufarsástæðum og bjó hann þá
um tíma í Þorlákshöfn. En síðustu
áratugina hafa þau Sigurlaugur og
Aðalheiður átt heimili í Reykjavík.
Ingólfur sonur Sigurlaugs starf-
aði hjá Pósti og síma frá 1967.
Hann giftist 1980 Ingibjörgu Aðal-
steinsdóttur og eignuðust þau son
1982, sem skírður var í höfuð afa
síns, en fyrir átti Ingibjörg dóttur-
ina Guðrúnu. Það varð Sigurlaugi
þungt áfall þegar Ingólfur féll frá
langt um aldur fram árið 1986,
eftir stutta en erfíða sjúkdómslegu.
Hann sýndi þó stillingu og asðra-
leysi og á sama hátt brást hann við
sínum eigin veikindum og var bjart-
sýnn til hins síðasta. Þegar hann
lagðist inn á sjúkrahús í síðasta
sinn, sagðist hann koma heim eftir
viku, en sú heimkoma reyndist með
öðram hætti og til annarra og æðri
staða, eins og hann hefði líklega
sagt sjálfur. Hann lést 19. mars.
Það er bjart yfir minningu Sigur-
laugs Jónssonar. Hann var §öl-
hæfur maður, verklaginn og list-
hneigður, t.d. smíðaði hann á unga
aldri grammófón og nðtaði í hann
klukkuverk og síðar á ævinni
smíðaði hann ýmsa muni úr tré, svo
sem rokka. Hann greip í hljóðfæri
og hafði yndi af söng og kveðskap
og seinni árin fékkst hann nokkuð
við að teikna og mála og hafði af
því atvinnu. Sigurlaugur var léttur
í framkomu og hjá honum var allt-
af stutt í kímni og spaugsyrði, sem
hann hafði á hraðbergi jöfnum
höndum við tilvitnanir í lífsspekinga
og góðar bækur.
Nú er aðeins eftir að kveðja. Við
Valur og böm okkar íjögur þökkum
Sigurlaugi ógleymanlegar sam-
verastundir og vottum ástvinum
hans og frændliði öllu einlæga sam-
úð.
Erla Þórðardóttir
Sigurlaugur Jóns-
son - Minningarorð
Sigurlaugur Jónsson sem kvadd-
ur er í dag fæddist 2. maí 1907 á
Bijánsstöðum á Skeiðum, þar sem
foreldrar hans bjuggu allan sinn
búskap. Foreldrar Sigurlaugs vora
Helga Þórðardóttir, f. 12. septem-
ber 1876, d. 7. júní 1949, og Jón
Sigurðsson, f. 29. apríl 1865, d. 24.
apríl 1934. Þau eignuðust 18 böm,
af þeim komust 14 til fullorðinsára,
og var Sigurlaugur fimmti í röðinni
af þeim. Einnig ólu þau Helga og
Jón upp einn fósturson.
Níu ára að aldri fór Sigurlaugur
til dvalar að Þrándarholti í Gnúp-
veijahreppi og var þar mikið viðloð-
andi í mörg ár. Minntist hann oft
vera sinnar þar hjá systkinunum
Oddi Loftssyni, Guðnýju og Stein-
unni Loftsdætram.
Sigurlaugur réðst sem ungur
maður til starfa við akstur hjá
Mjólkurbúi Ölfusinga í Hveragerði.
Það kom fyrir að vélar búsins bil-
uðu og var þá iðulega leitað til Sig-
urlaugs að gera við þær, þegar
hann kom heim að kvöldi eftir akst-
ur með mjólk til búsins. Varð þá
vinnudagurinn stundum æði langur
og eftir því fjölbreytilegur. Um
þetta leyti lágu saman leiðir hans
og Jónínu Eiríksdóttur frá Feiju-
nesi í Villingaholtshreppi og gengu
þau í hjónaband 1936. Þau stofnuðu
heimili í Hveragerði, þar sem Jónína
var ljósmóðir, en Sigurlaugur vann
við vörabflaakstur, bflaviðgerðir og
ýmsar smáviðgerðir. Eiginlega
mátti segja að Sigurlaugur væri
hálfgerður þúsundþjalasmiður, til
hans var komið með úr, klukkur
og ýmis tæki, sem þörfnuðust við-
gerðar og var hann „nokkuð glúr-
inn“, eins og hann sagði sjálfur,
að koma þeim í lag.
Þau Sigurlaugur og Jónína tóku
mig í fóstur á unga aldri og á ég
þeim mikla skuld að gjalda, svo
góðir foreldrar sem þau reyndust
mér. Þau eignuðust síðar son, f.
16. mars 1942, sem skírður var
Ingólfur, góðan og efnilegan dreng.
Hveragerði bar á þessum áram
um margt sérstæðan svip, þótt
smáþorp væri. Þar risu margar
gróðrarstöðvar vegna jarðhitans,
heilsuhæli sem síðar varð hluti af
garðyrkjuskóla, en þangað söfnuð-
ust líka andans menn og til marks
um þessa blöndu var, að stærsta
skemmtun vetrarins var nefnd
Garðyrkju- og listamannaball og
vora þar iðulega fluttar drápur
miklar til heiðurs þorpinu og íbúum
þess. Mér fínnst það líka til marks
um góða ræktun til andans jafnt
og líkamans, að meðal góðra gesta
á heimili fósturforeldra minna vora
Jón Þorsteinsson íþróttakennari og
Eyrún kona hans og Sigvaldi
Hjálmarsson guðspekingur og rit-
höfundur, en Sigurlaugur var mik-
ill áhugamaður um spíritisma, guð-
speki og andans málefni yfírleitt.
Hann var þó ekki síður maður fram-
kvæmda svo sem nýting hans á
hverahitanum rétt við húsdymar
sýnir. í þró við húshliðina var hitað
allt vatn til heimilisnotkunar og
hveragufu leiddi hann í steyptan