Morgunblaðið - 27.04.1989, Blaðsíða 14

MQRP;VNBLAPIE>. FIMMTUDAGUR 27, APRÍL 1989
14
Verður íslensk
tunga metin til ijár?
SNYRTIVÖRU-I
KYNNING
A MORGUN
föstud. 28. apríl
kl. 14-18
\Íj
&
JötAyj
PARIS
SNYRTIVÖRUR
SEM FAGFOLKIÐ VELUR
ÖLFUS
APOTEK
ÞORLÁKSHÖFN
eftirHörpu
Hreinsdóttur
Undanfarið hefur menntamála-
ráðherra haft um það fögur orð
hvemig íslenskri tungu verði bjarg-
að í eitt skipti fyrir öll. En hveijar
hafa svo efndimar orðið? Jú, ráð-
herra hefur stofnað nefnd eins og
ráðherrar gera gjarnan. En í þeirri
nefnd situr enginn kennari (og eng-
in fóstra).
Ef til vill er menntamálaráðherra
sammála þeim röddum sem segja
íslenskukennslu hafa brugðist. En
þá skýtur skökku við ef hann vill
ekki aðstoða kennara sem vilja
bæta kennsluna! Samtök móður-
málskennara hafa reynt að skipu-
leggja endurmenntunamámskeið
fyrir framhaldsskólakennara, en
mjög hefur skort á að menntamála-
Af og til rekst maður á fréttir
um svokallaðar Qölpersónur. Þetta
fólk hefir, einhverra hluta vegna,
orðið hýslar fyrir eina eða fleiri
utanaðkomandi persónur. Þær berj-
ast svo um að fá aðgang að
skrokknum, og verður viðkomandi
manneskja þannig að mörgum per-
sónum. Aðskotapersónumar eru
auðvitað fólk, sem löngu er dautt
og komið undir torfu, en virðist
ekki hafa fundið sér samastað eftir
dauðann. Skiljanlega klæjar alla
almennilega sálfræðinga í lófana
eftir að komast í svona tilfelli.
Fyrir skömmu Ias ég grein um
eina slíka ljölpersónu. Var greint
frá baráttu sálfræðinga til að reka
burt aðskotalýðinn, sem tekið hafði
sér bólfestu í manneskjugreyinu.
Um svipað leyti var ég líka að
glugga í frásagnir af Vínlands-
ferðum, m.a. Sögu Eiríks rauða,
Grænlendingaþátt og Þorfinns sögu
karlsefnis. Það er því ef til vill ekki
að undra, að mig skyldi dreyma
skrítna drauma eftir að vera búinn
að fræðast um fjölpersónur og rifja
upp afrek forfeðranna við könnun
Vesturheims.
I einum draumnum fannst mér
ég vera að lesa frétt í blaði um
kvenmann nokkum hér syðra, sem
væri þijár persónur. Fyrsta persón-
an var hún sjálf, Andrea Brown,
34 ára húsmóðir og tveggja barna
móðir. Aðskotapersónumar voru 8
ára stelpa, sem sagðist heita Elíza-
beth og vera frá Kanada og svo
ráðuneytið hafi viljað veita nægu
fé í slíkt. Þannig hefur fjárveiting
til námskeiðs, sem haida á í haust,
verið skorin niður um 120.000 kr.
frá því sem veitt var til ámóta nám-
skeiða í fyrra. Á sama tíma skulu
móðurmálskennarar efla íslenska
tungu! Það eru því greinilega kenn-
ararnir sjálfir sem borga eiga hluta
af brúsanum en ekki vinnuveitandi
þeirra (þ.e. ríkið). Vonandi em til
nægir áhugasamir kennarar sem
fórna vilja fé, frístundum og fjar-
veru frá fjölskyldu sinni til þess að
átak menntamálaráðherra megi
lánast. Því kröfur HÍK um kennslu-
afslátt em hunsaðar, svo ekki sé
minnst á kröfur um mannsæmandi
laun fyrir dagvinnu.
Og ekki virðist menntamálaráð-
herra hafa stórar áhyggjur af því
að flestir íslenskukennarar í fram-
haldsskólum em í verkfalli, sem og
félagsmenn í Félagi íslenskra
fræða.
Á sama tíma og ráðherra
dularfullur kvenmaður, sem talaði
framandi tungumál, sem enginn
hafði enn getað skilið. Sérfræðingar
töldu, að nafn kvenmannsins, sem
sagður var baldinn mjög, væri
Fradees. Hér tók hjartað í mér kipp.
Nafnið var stafað eins og það var
borið fram á ensku, en ég gat ekki
betur séð en hér gæti verið um
íslenska nafnið Freydís að ræða.
Áfram hélt draumurinn og fannst
mér ég setja mig í samband við
sálfræðing nokkurn, sem með
Andreu hafði að gera. Tók hann
því vel, að ég fengi að hlusta á
segulbandsspólu með rausi hinnar
dularfullu kvenpersónu, sem troðið
hafði sér inn í skrokk sjúklinga
hans. Ekki tók sögumann ykkar
langan tíma að upplýsa fræðimenn-
ina um það, að hér væri hvorki
meira né minna komin Freydís
Eiríksdóttir, hálfsystir hins fræga
könnuðar Ameríku, Leifs Eiríksson-
ar hins heppna. Það kom mér hér
heldur en ekki til góðs að vera nýbú-
inn að glugga í sögur þeirra
Vínlandsfara.
Dreymdi mig áfram, að ég hefði
samþykkt að reyna að hjálpa sál-
fræðingunum að særa eða reka
burt úr líkama Andreu Brown þessa
óvelkomnu, fomíslenzku kvenveru.
Sögðu þeir mér, að Andreu stafaði
mikil hætta af þessari Freydísi, því
hún væri sterk persóna og virtist
vera að koma upp á yfirborðið oftar
og oftar. Væri hún uppivöðslusöm
og óstýrilát í meira lagi og væri á
menntamála býst til að leggja
grunn að skólastefnu næstu tíu ára
reynir flokksbróðir hans, fjármála-
ráðherra, allt hvað hann getur til
að leggja skólakerfið endanlega í
rúst og íslenskukennslu þar með.
Á samráðsfundi skólameistara í
byijun mars tilkynnti menntamála-
ráðherra að nú skyldi, saihkvæmt
skipun fjármálaráðuneytis, skera
niður Iaunakostnað um 4%. Mælst
var og til þess að þessi niðurskurð-
ur bitnaði ekki á nýjungum í skóla-
starfi.
Ég sé í anda hvemig þessi niður-
skurður kemur út í raun; í hefð-
bundnum kennslugreinum, eins og
íslensku, verður fjölgað í hópum og
valmöguleikar nemenda skertir. Þar
sem þessi skipun fjármálaráðuneyt-
is kom ekki fyrr en eftir áramót
er líklegT að allur niðurskurðurinn
verði á haustönn, þ.e. allt að 8%. í
mínum skóla gæti farið svo að 100
vikustundir yrðu felldar niður. Og
í bréfi til stjórnenda framhalds-
góðri leið að eyðileggja líf konu-
garmsins. Eitt sinn hafði hún t.d.
lagt hnífi til eiginmanns hennar.
Væri hún mjög sólgin í áfengi og
drykki frá sér vit og sans. Töldu
sérfræðingar það lífsspursmál að
Iosa konugreyið við þennan vágest
hið allra fyrsta.
Til fyrsta fundarins með ijölper-
sónunni og sálfræðingunum tók ég
með mér Þorfinns sögu karlsefnis.
Ekki þurfti lengi að bíða þess, að
persóna Andreu þokaði fyrri
Freydísi Eiríksdóttur. Hún byijaði
strax að pata mikið með höndunum
og reyndi að losa um klæði sín, eins
og henni liði ekki vel í þessum
granna og netta búk og þessum
fötum. Þegar ég ávarpaði hana,
leit hún á mig með undrunarsvip
og mælti: „Hvat hrognamál mun
þetta vera? Eitt ok eitt orð má
greina, en tal þú hægar maðr
minn.“ Vandaði ég nú framburðinn
og gerði hann eins foman og ég
gat. Tókst henni loks að skilja mig
að mestu leyti.
Varð hún vinsamleg og virtist
hreykin af því, að hér væri kominn
maður, sem vissi hver hún var.
Sagðist hún vera orðin leið á því
að tala við þetta fólk í þessu landi,
sem hvorki skildi né gæti talað
mælt mannamál. Sagði ég henni
þá, að hún væri reyndar hvergi í
heiminum þekkt persóna nema á
íslandi, og jafnvel fækkaði nú því
fólki, sem læsi gamlar bækur þar
sem hennar væri getið. Bróðir henn-
Harpa Hreinsdóttir
„A sama tíma og ráð-
herra menntamála býst
til að leggja grunn að
skólastefinu næstu tíu
ára reynir flokksbróðir
hans, fjármálaráð-
herra, allt hvað hann
getur til að leggja
skólakerfið endanlega í
rúst og íslenskukennslu
þar með.“
ar, Leifur, væri aftur á móti heims-
frægur. Hún fussaði yfir því.
í Þorfinns sögu karlsefnis er sagt
frá annarri Vínlandsferðinni, en
Freydís og maður hennar, Þorvarð-
ur, tóku þátt í henni. Undir lok
dvalarinnar í Vínlandi tóku skræl-
ingjar, líklega forfeður indíánanna,
að heija á víkingana og gerðu þeir
þeim margar skráveifur. Eitt sinn
brast flótti f lið Þorfínns og flúðu
menn hans til skógar. Freydís
reyndi að stappa í þá stálinu og
kallaði til þeirra: „Hví renni þér
undan slíkum auðvirðismönnum svá
gildir menn, er mér þætti líklegt
at þér mættið drepa þá svá sem
búfé, ok ef ek hefði vápn þætti mér
sem ek munda betr beijast en ein-
hverr yðvarr.“
Þeir önsuðu henni engu, en hún
dróst aftur úr á hlaupunum. Skræl-
ingjamir drógu hana uppi og sóttu
að henni. Segir svo í sögunni: „Hon
fann fyrir sér mann dauðan, Þor-
brand Snorrason, og stóð hellu-
steinn í höfði honum. Sverdit lá hjá
honum, ok hon tók þat upp og býsk
að veija sig með. Þá koma skræl-
ingjarnir at henni. Hon tekr bijóst-
it upp ór serkinum og slettir á beru
sverðinu. Þeir fælask við ok hlaupa
undan ok á skip sín ok heldu á
brottu. Þeir Karlsefni fínna hana
ok lof kapp hennar.“
Las ég þetta fyrir Freydísi og
virtist hún skemmta sér vel, því hún
hló og dillaði sér. Spurði ég hana,
hvort hér væri rétt frá greint. Sagði
hún þá, að aðeins vantaði að lýsa
svipnum á skrælingjunum, þegar
hún vippaði bijóstunum upp úr
kyrtlinum. Augun hefðu ætlað út
úr tóftunum, því ábyggilega hefðu
þeir aldrei áður séð hvítrar konu
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída
Freydís Eiríksdóttir
Fjórar ólíkar rútuferðir. Þægilegar,
stuttar dagleiðir og aðeins er gist á
góðum hótelum. Hæfilega stórir
hópar og fararstjórar sem gjör-
þekkja þau svæði sem farið er um.
Frakídand 6/7 2 vikur kr. 73.106,-
Austur Evrópa 26/7 2 vikur kr.
87.006,- Austurríki - Ungverjaland
18/8 2 vikur kr. 81.724,- Ítalía 3/6
18 dagar kr. 108.150,- Eitt símtal . .
og þú getur bókað góða ferð.
FERÐASKRIFSTOFAN