Morgunblaðið - 06.05.1989, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Mengun
og dauf físksala
Ibaráttu þeirra George Bush
og Michaels Dukakis um
bandaríska forsetaembættið á
síðasta ári sakaði Bush keppi-
naut sinn meðal annars um
slóðaskap í mengunarmálum
og benti meðal annars á höfnr
ina í Boston, þar sem Dukakis
er ríkisstjóri, því til sönnunar.
Komst það í hámæli eftir að
hvölunum var bjargað úr
ísnum við Alaska, að vonandi
ætti leið þeirra ekki eftir að
liggja til Boston því að þar
biði þeirra bráður bani! Eftir
hið mikla olíumengunarslys við
strendur Alaska á dögunum
hafa menn þar ekki lengur
slíkt í flimtingum og með öllu
er ástæðulaust fyrir okkur ís-
lendinga að gera það. Þvert á
móti ættu fréttir af ótta fólks
við sjávarafurðir vegna meng-
unar að vekja ugg í bijóstum
okkar.
Hér í Morgunblaðinu hefur
verið skýrt frá umræðum um
þessi mál vestan hafs. Á bak-
síðu blaðsins hinn 18. apríl
síðastliðinn er frá því sagt, að
neikvæð umfjöllun hafi dregið
úr sölu sjávarafurða í Banda-
ríkjunum. Meðal annars er
vitnað í bandarískt mánaðarrit
um sölu sjávarafurða, The
Erskins Seafood Letter, sem
nefnir þijár meginástæður fyr-
ir því að sala sjávarafurða
hafí gengið verr í Bandaríkjun-
um en menn væntu: Verð á
flestum sjávarafurðum hafi
verið of hátt miðað við verð á
öðrum matvælum; auglýsingar
og kynning á sjávarafurðum
hafi verið minni en undanfarin
ár, og neikvæð umfjöllun hafi
farið vaxandi. Um síðasta at-
riðið hefur ritið þau orð, að
allir matvælaflokkar vestan
hafs hafi orðið fyrir neikvæðri
umfjöllun. Talað sé um skor-
dýraeitur í ávöxtum, krabba-
meinsvaldandi eiturefni í
komi, mengun vatns og sjávar
og slakt gæðaeftirlit á sjávar-
afurðum og salmonellu í fugla-
kjöti. Fiskiðnaðurinn verði að
rísa upp gegn þessu neikvæða
umtali með því að stærstu inn-
flytjendur á fiski til Banda-
ríkjanna leggi áherslu á þá
staðreynd í auglýsingum og
fréttatilkynningum að fiskur-
inn frá þeim sé gæðaprófaður.
Allt er þetta athyglis- og
íhugunarvert fyrir þjóð sem á
jafn mikið undir matvælafram-
leiðslu og við íslendingar. Á
síðasta ári töpuðu stóru sölufé-
lögin íslensku Coldwater og
Iceland Seafood 12,2 milljón-
um dollara eða um 640 milljón-
um króna á fisksölu í Banda-
ríkjunum. Þar komu þeir þrír
þættir til sögunnar sem nefnd-
ir eru hér að ofan en einnig
íslenska hvalveiðistefnan; hún
hefur ekki orðið neinum utan
Japans hvatning til viðskipta
við íslenska fiskseljendur.
Vegna hvalamálsins hefur
íslenskum fiskseljendum vafa-
lítið þótt óskynsamlegt að hafa
sig mikið í frammi í auglýs-
ingamiðlum, sem þó er bráð-
nauðsynlegt til að minna fólk
á, að sjórinn við land okkar
er ekki mengaður eða að
minnsta kosti ekki jafn mikið
mengaður og hafið undan
ströndum iðnríkja í Norður-
Ameríku og Evrópu. Magnús
Gústafsson, forstjóri Cold-
waters, telur að skýra megi
deyfð yfir fisksölu vestan hafs
meðal annars með „mjög nei-
kvæðri umfjöllun um sjávaraf-
urðir vegna mengunar", eins
og hann komst að orði í Morg-
unblaðsfrétt á föstudag.
í umræðum um mengun
höfum við gjaman viljað und-
anskilja land okkar og sagt
að fjarlægðin veitti okkur þar
dýrmæta vernd. Þess vegna
vöknuðu margir upp við vond-
an draum þegar upplýst var
að mengun í Reykjavík væri
hættulega mikil'. Slíkar yfirlýs-
ingar hafa ekki verið gefnar
um sjóinn við landið. Á hinn
bóginn hlýtur að vera áhyggju-
efni að grindhveli í Færeyjum
eru talin óhæf til matar vegna
eiturefna í kjöti þeirra. Og‘
nýlega var sagt frá því með
nokkrum bægslagangi í
Svíþjóð, að þar teldu menn
varasamt að taka inn íslenskt
lýsi vegna eiturefnis.
Með vísindalegum rann-
sóknum þarf að fylgjast náið
með mengun hafsins við
landið. Raunar ættu upplýs-
ingar um hana að vera á
pakkningum utan um fisk, svo
að kaupendur sjái svart á hvítu
að hverju þeir ganga. Það hef-
ur löngum verið aðalsmerki
okkar að gæði íslenska fisksins
væm óumdeilanleg. Vaxandi
mengun í höfunum verður von-
andi ekki til að breyta þeirri
staðreynd.
Meiri loforð
o g stærri svik
eftir Þorstein Pálsson
í byijun þessarar viku voru
gerðir kjarasamningar á almenn-
um vinnumarkaði. Þessir samn-
ingar eru gerðir við þau skilyrði
að útflutnings atvinnugreinamar
og samkeppnisiðnaðurinn búa við
verulegan hallarekstur. Um það
er á hinn bóginn ekki ágreiningur
að tryggja varð launafólki á al-
mennum vinnumarkaði sömu
kjarabætur og opinberir starfs-
menn höfðu fengið.
í kjölfar þess að fjármálaráð-
herrann sótti sjö miljarða króna í
nýjum sköttum ofan í vasa al-
mennings og niður í kassa at-
vinnufyrirtækjanna í vetur var
unnt að hækka laun opinberra
starfsmanna án þess að raska
mjög verulega fjárhagsáætlunum
ríkissjóðs. En kjarasamningamir
skila þó ekki nema broti af þeirri
kaupmáttarrýmun sem fólst í
skattahækkunum Ólafs Ragnars
Grímssonar.
Samið um rýrnun
kaupmáttar
Allir bera þessir kjarasamning-
ar þess merki að forystumenn
verkalýðsfélaganna telja óhjá-
kvæmilegt að semja um kaup-
máttarrýrnun þegar vinstri stjórn
situr að völdum. Það er raunsætt
mat. Afleiðingar vinstri stefnu em
ávallt þær að lífskjör versna og
kaupmáttur minnkar. Þegar
vinstri stjómin fer svo frá mun
forysta verkalýðsfélaganna á ný
telja tímabært að hefja sókn til
þess að auka kaupmátt.
Við þessar aðstæður hafa há-
skólamenntaðir ríkisstarfsmenn
verið í einhveiju lengsta verkfalli
sem um getur. Fjármálaráðherra
hefur haldið þannig á samninga-
málum af sinni hálfu að hann á
nánast enga möguleika á að stuðla
að lausn þessarar deilu.
í raun og veru hefur ríkisstjórn-
in komið sér í blindgötu. Stað-
reyndin er sú að fjármálaráðherra
hindraði samninga Alþýðusam-
bandsins og Vinnuveitendasam-
bandsins sem voru á döfinni í
marsmánuði. Það gerði hann með
því að knýja á um niðurstöðu í
viðræðum við Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja.
Með tiltölulega litlum launa-
hækkunum féllust forystumenn
ríkisstarfsmanna á umtalsverða
kjaraskerðingu á þessu ári. En til
þess að ná samningum af þessu
tagi varð fjármálaráðherrann að
gefa opinberum starfsmönnum
fyrirheit um að engar efnahags-
ráðstafanir yrðu gerðar sem rösk-
uðu forsendum þjóðhagsáætlunar.
Þetta fól í raun og veru í sér fyrir-
heit um að kjör myndu ekki skerð-
ast vegna gengisbreytinga eða
gengissigs.
Það mátti glöggt merkja á ræð-
um forystumanna opinberra
starfsmanna 1. maí, að þeir ætlast
til þess að ríkisstjórnin raski ekki
þessum forsendum. Það er nokkuð
augljóst að það myndi grafa undan
trúnaðartrausti þeirra innan sinna
eigin samtaka ef ríkisstjórnin með
efnahagsaðgerðum gerði kjara-
skerðinguna meiri en samningarn-
ir gera ráð fyrir.
Ögranir flármálaráðherra
Það var við þessar aðstæður
sem fjármálaráðherrann byijaði
að ögra atvinnufyrirtækjunum og
launafólki á almennum vinnu-
markaði. Hann vissi að vegna að-
gerðaleysis ríkisstjórnarinnar var
verulegur halli á útflutningsfram-
leiðslunni og samkeppnisiðnaðin-
um. En skilaboðin sem hann lét
ríkisstjómina gefa út vom þau að
fyrirtækin skyldu semja svo sem
þau hefðu efni á. Engin ríkisstjórn
hefur gert jafn lítið úr gildi út-
flutningsatvinnugreinanna og iðn-
aðarins eins og þessi stjóm undir
forystu Ólafs Ragnars Grímsson-
ar.
Vinnuveitendur tóku á hinn
bóginn þá ákvörðun að tryggja
starfsfólki sínu sambærilega
launahækkun og opinberir starfs-
menn höfðu fengið. Flestir höfðu
vænst þess að ríkisstjómin væri
tilbúin með aðgerðir til þess að
rétta við stöðu útflutningsgrein-
anna og iðnaðarins þegar kjara-
samningar lágu fyrir. Það kom því
jafnvel þeim sem minnsta trú hafa
á ríkisstjóminni nokkuð á óvart
að hún skyldi engar lausnir leggja
á borðið á þeirri stundu. Þvert á
móti gerði hún það eitt að opin-
bera úrræðaleysi sitt.
Miðað við núverandi ástæður
gerir Þjóðhagsstofnun ráð fyrir
því að halli á rekstri sjávarútvegs-
ins verði 10% næsta haust. Það
er tvöfalt meiri halli en var á
rekstri sjávarútvegsins haustið
1988. Forsætisráðherrann hefur
gefið til kynna að gengið verði
látið síga til þess að mæta vax-
andi verðbólgu. Engin önnur svör
hafa verið gefin utan þau að hald-
ið verði áfram að taka erlend lán
til þess að standa undir millifærsl-
um yfir til frystingarinnar sem
síðan á að færa á reikning ríkis-
sjóðs eftir þijú ár þegar þessi ríkis-
stjórn er farin frá.
Aumleg ásjóna
Aumkunarverðari getur ásjóna
ríkisstjómar tæpast orðið. Hvor-
ugt þetta getur komið rekstri sjáv-
arútvegsins í viðunandi stöðu. Og
full ljóst er á hinn bóginn að geng-
issig mun bijótas gegn þeim fyrir-
„Er nokkur í kór-
ónafötum hér inni?“
eftir Kristin Björnsson
Um daginn var ég að laga til í
bókaskápnum mínum og rakst þá
á lítið kvæðakver eftir Einar Má
Guðmundsson, rithöfund og skáld.
Kver þetta var gefið út árið 1981
og heitir: „Er nokkur í kórónafötum
hér inni?“ Þegar ég var að blaða í
gegnum kverið og riíja upp með
sjálfum mér hugmyndaríkan mál-
flutning höfundar, kom til mín vin-
ur minn, þrettán ára að aldri og fór
að Iesa yfir öxlina á mér. „Hvaða
bók er þetta?“ spurði hann. Ég sagði
honum það. „Kórónaföt? Hvemig
föt eru það eiginlega?" spurði hann
þá. Ég skal ekki neita því að mig
setti hljóðan eitt andartak. Síðan
hefur þetta samtal okkar félaganna
oft komið upp í huga mér.
íslensk iðnaðarsteíría
Eftir á að hyggja átti það auðvit-
að ekki að koma mér á óvart, að
þessi ungi piltur myndi ekki eftir
Kórónafötum. Þó svo íslenskir karl-
menn hafi fyrir tveimur áratugum
eða svo varla klæðst öðmm fötum
en frá Kóróna, Gefjun, Últíma,
Andersen & Lauth, Karnabæ eða
frá öðrum íslenskum iðnfyrirtækj-
um, þá er það því miður að mestu
liðin tíð. Fataiðnaður á íslandi er
ekki svipur hjá sjón. En þetta á
ekki bara við um fataiðnaðinn, held-
ur standa margar aðrar iðngreinar
höllum fæti. Þannig má nefna
tréiðnað og húsgagnaiðnað, prjóna-
vömiðnað og áfram mætti lengi
telja iðngreinar sem hafa mátt þola
umtalsverðan samdrátt á undan-
fömum ámm og missemm. Að
margra áliti hefur þetta ástand
skapast vegna þess, að ákveðna,
opinbera iðnaðarstefnu hefur skort
á íslandi nú um margra ára skeið.
Félag íslenskra iðnrekenda hefur
að vísu ávallt sett og mótað sér
skýr markmið í stefnuskrá á hveij-
um tíma, en mikið virðist skorta
á, að stjórnvöld undanfarinna ára
hafí borið gæfu til að sveigja stefnu
sína í málefnum iðnaðarins að
stefnuskrám samtaka iðnaðarins.
íslensk iðnfyrirtæki hafa nefnilega
um langt árabil ekki getað treyst
því, að stefna stjómvalda vari út
misserið eða árið, hvað þá út
kjörtímabilið.
Um hvað er beðið?
Á það hefur verið bent, að iðnað-
urinn sé ein af undirstöðuatvinnu-
greinum Islendinga vegna þess, að
hann framleiði vörur til útflutnings
og vömr, sem spara gjaldeyri. Auk
þess, sem hann veiti mjög mörgum
Islendingum atvinnu. Það, sem far-
ið er fram á er, að iðnaðurinn búi
við eðlilegan starfsgmndvöll og
njóti jafnréttis á við aðrar atvinnu-
greinar og sömu starfsskilyrða og
erlendir keppinautar.
í samtölum em flestir sammála
um, að þetta séu ekki bara eðlileg-
ar óskir, heldur sjálfsagðir hlutir.
En rétt eins og blómin fölna á einni
hélunótt, þá getur ýmislegt gerst í
skjóli nætur niðri við Austurvöll og
jafnvel um hábjartan dag í Arnar-
hváli.
Síðustu aðgerðir
Á síðustu jólum var það sam-
þykkt með atkvæði fyrrverandi
formanns Verkakvennafélagsins
Sóknar, að breyta lögum um vöm-
gjald þannig, að fjölmargir vöm-
flokkar, þ.m.t margar almennar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1989
23
Þorsteinn Pálsson
„ Aumkunarverðari get-
ur ásjóna ríkisstjómar
tæpast orðið. Hvorugt
þetta getur komið
rekstri sjávarútvegsins
í viðunandi stöðu. Og
fúll ljóst er á hinn bóg-
inn að gengissig mun
bijóta gegn þeim fyrir-
heitum sem opinberum
starfsmönnum vom
gefín við gerð kjara-
samninganna. Þannig
blasir það við að ríkis-
stjórnin ætlar sér að
svíkja fyrirheit sín bæði
gagnvart launafólki og
atvinnufyrirtækjunum í
landinu.“
heitum sem opinberum starfs-
mönnum vom gefin við gerð kjara-
samninganna. Þannig blasir það
við að ríkisstjómin ætlar sér að
svíkja fyrirheit sín bæði gagnvart
launafólki og atvinnufyrirtækjun-
um í landinu.
Þó að æskilegast sé að aðilar
vinnumarkaðarins semji um kaup
og kjör án íhlutunar eða afskipta
stjórnvalda verður oft ekki hjá því
komist að þau taki þátt í endanleg-
um niðurstöðum. Fullyrða má að
afskipti stjórnvalda hafa aldrei
verið jafn kauðaleg sem nú þegar
fyrir liggur við gerð kjarasamning-
anna að ríkisstjómin ætlar sér að
svíkja báða samningsaðila.
Og segja má að það sé enn
furðulegra að mál skuli hafa lent
í þessari blindgötu í ljósi þess að
forystumenn verkalýðsfélaganna,
og reyndar forystumenn atvinnu-
rekenda einnig, hafa gert allt sem
í þeirra valdi er til þess að hjálpa
ríkisstjórninni við þessar aðstæð-
ur. Sennilega hefur engin ríkis-
stjórn fengið jafn mikla aðstoð
aðila vinnumarkaðarins eins og
þessi og engri ríkisstjórn tekist
að klúðra þeirri aðstöðu jafn herfi-
lega og þessari.
Þora ekki að leiðrétta
ekkju- og ekklaskattinn
Til þess að láta sem svo að eitt-
hvað hafi gerst á vettvangi ríkis-
stjórnarinnar í tengslum við kjara-
samninga viðurkenndu ráðherr-
amir að þeim hefði orðið á mikil
mistök með þeirri óhóflegu skatt-
heimtu sem þeir ákváðu undir for-
ystu Ólafs Ragnars Grímssonar
um síðast liðin áramót. Um þá
skattheimtu urðu harkalegar deil-
ur. Ríkisstjórnarflokkarnir felldu
til að mynda tillögu sjálfstæðis-
manna um lægri skatt á skrif-
stofu- og verslunarhúsnæði. Nú
ætla ríkisstjórnarflokkamir að
leiðrétta mistök sín að hluta. Sama
á við um vörugjaldið en þar er þó
einungis stigið tiltölulega lítið
skref til baka.
Það mikilvæga við þessar
ákvarðanir er að ríkisstjórnin við-
urkennir mistök sín þó að þær
feli ekki í sér umtalsverða leiðrétt-
ingu á því ranglæti sem sjö millj-
arða skattheimta var.
Alvarlegustu áhrifin af skatt-
heimtunni era þó fólgin í þeirri
miklu hækkun sem varð á eignar-
sköttum og hefur komið með mest-
um þunga niður á einstæðingum,
einkum ekkjum og ekklum. Ragn-
hildur Helgadóttir hefur í nafni
sjálfstæðisþingmanna borið fram
frumvarp á Alþingi sem gerir ráð
fyrir því að leiðrétta þetta mesta
ranglæti félagshyggju- skatt-
heimtunnar. En ríkisstjórnarflokk-
arnir ætla að koma í veg fyrir að
framvarpið nái fram að ganga.
Það sýnir af hversu skornum
skammti vilji þeirra er til þess að
bæta fyrir þau mistök sem þeir
hafa þegar gert í skattamálunum.
Treysti BHMR á
Alþýðubandalagið?
Ýmsum þykir það nokkuð sér-
stætt að háskólamenntaðir ríkis-
starfsmenn skuli heyja eitt lengsta
verkfall í sögu samtaka sinna gegn
fjármálaráðherra og formanni Al-
þýðubandalagsins. Þetta á ekki
síst við um kennara þegar fyrrver-
andi formaður Alþýðubandalags-
ins er á sama tima menntamála-
ráðherra.
Alþýðubandalagið hefur talið
sig eiga meira fylgi í þessum
starfshópum en aðrir stjórnmála-
flokkar. Forystumenn Alþýðu-
bandalagsins, einkum þeir Ólafur
Ragnar Grímsson og Svavar
Gestsson, hafa á undanförnum
áram verið háværastu pólitísku
talsmenn kröfugerðar fyrir há-
skólamenntaða ríkisstarfsmenn.
Þeir hafa reynt að eigna sér, ef
þannig má að orði komast, kjara-
baráttu og kröfugerð þessara sam-
taka.
Flest bendir til þess að forystu-
menn háskólamanna í ríkisþjón-
ustu hafi farið fram með meiri
kaupkröfur en aðrir og meiri bar-
áttugleði en aðrir launahópar ein-
mitt í ljósi þess að forystumenn
Alþýðubandalagsins hafa á und-
anförnum áram tekið svo einarð-
lega undir kröfur þeirra. Alþýðu-
bandalagið hefur fram til þessa
ekkert séð athugavert við sérstak-
ar launahækkanir til BHMR um-
fram það sem aðrir hópar fá í
þeim tilgangi að færa launin nær
markaðslausnum eins og það er
kallað. Ef marka hefði mátt fyrri
orð átti að vera auðvelt að fá
slíkum kröfum framgengt þegar
núverandi og fyrrverandi formað-
ur Alþýðubandalagsins sitja í
helstu valdastólum núverandi
ríkisstjómar.
En niðurstaðan af langvarandi
verkfalli er sú að Ólafur Ragnar
Grímsson kemur fram með meiri
hroka og stærilæti gagnvart þess-
um hópi opinberra starfsmanna
en nokkur dæmi era um af hálfu
fjármálaráðherra í kjaradeilum.
En sennilega hefur enginn maður
kynnt jafn mikið undir þessari
kröfugerð og einmitt fjármálaráð-
herrann sjálfur. í þessu efni eins
og öðram gerir hann hvort tveggja
að lofa meir en aðrir og svíkja
meir en aðrir.
Höfundur er formaður Sjálfstæð-
isflokksins.
Þórarinn Eld-
járn.
FJÓRÐA efnisskráin úr „Nám-
um“ Islensku hljómsveitarinnar
verður flutt í Menningarmiðstöð-
inni Gerðubergi á morgun,
sunnudag, og hefst dagskráin kl.
16.00. Oldin sautjánda verður þá
gerð að yrkisefhi.
Ásgeir H. Steingrímsson tromp-
etleikari og Oddur Björnsson bás-
únuleikari, ásamt íslensku hljóm-
sveitinni undir stjórn Guðmundar
Emilssonar, framflytja tónverkið
„Sinfonia Concertante; ferðalangur
af íslandi" eftir Pál P. Pálsson.
Tónverkið er samið út frá framortu
ljóði Þórarins Eldjárns „Jón Ólafs-
son slysast" þar sem segir af Jóni
Indíafara. Á undan tónlistarflutn-
ingi verður afhjúpað glerlistaverk,
sem Leifur Breiðfjörð hefur gert,
og nefnir „Perlan“, en svo hét það
herskip danakonungs er Indíafarinn
sigldi á um heimshöfin. Listaverkin
þrjú, ljóðið, glerskúlptúrinn og tón-
verkið, voru gerð að tilhlutan ís-
lensku hljómsveitarinnar.
Á tónleikunum verða einnig flutt
innlend sönglög við hljóðfæraundir-
leik. Fjórir óperusöngvarar, þau
Elísabet F. Eiríksdóttir, Hrafnhild-
ur Guðmundsdóttir, Viðar Gunnars-
son og Júlíus Vífill Ingvarsson,
flytja lög eftir Sigvalda Kaldalóns,
Emil Thoroddsen, Þórarin Guð-
mundsson, Áma Thorsteinsson og
fleiri. í undirleiknum verður líkt
eftir hljómi útvarpshljómsveitarinn-
ar gömlu sem skemmti landsmönn-
um í beinum útsendingum fyrr á
áram.
Tónleikaröðin „Námur“ fjallar
um tiltekin brot úr íslandssögunni,
ýmist stóratburði eða daglegt líf,
söguhetjur eða almúgafólk. „Ljóð-
skáld, tónskáld og myndlistarmenn
Leifur Breið- “ Guðmundur
§örð. Emilsson.
nema þjóðararfinn líkt og málm úr
jörðu og beina sjónum að honum á
öld sterkra erlendra rnenningar-
áhrifa. Listaverkum þeirra er ætlað
að túlka óblíða náttúru landsins,
og glímu mannsins við hana og
sjálfan sig,“ segir í fréttatilkynn-
ingu. Ljóðin verða jafnmörg öldum
íslandssögunnar, tólf að tölu, sem
og tónverkin og myndverkin. Alls
verða því 36 listaverk framflutt og
frumsýnd á tólf tónleikum. Þá era
ekki talin önnur innlend tónvers,
sem íslenska hljómsveitin flytur
jafnframt. ,
Úr fréttatilkynningu
Útívistar-
dagnr Qöl-
skyldunnar
Ferðafélagið Útivist efiiir á
sunnudaginn 7.mai til útivistar-
dags Fjölskyldunnar og í tilefhi
dagsins verður boðið upp á létta
Qölskyldugöngu um gönguleiðir
í friðlandi Heiðmerkur.
Farið verður í Heiðmerkurferðina
frá BSÍ klukkan 13.00, en áætlað
er að heim verði komið upp úr
klukkan 16.00. Göngunni lýkurmeð
pylsuveislu, söng og leikjum. Á
laugardaginn verður lagt af stað
klukkan 10.30 í árlega fuglaskoð-
unarferð um Suðumes og á sunnu-
dagsmorgun klukkan 10.30 verður
lagt upp í fyrstu ferðina af fjóram
upp í Bláflöll, þar sem ætlunin er
að ganga þaðan til Reykjavíkur. Á
sunnudaginn verður gengið niður í
Heiðmörkina.eins og segir í frétta-
tilkynningu frá Útivist.
Páll P. Páls-
son.
Menningarmiðstöðin Gerðuberg:
Fjórða efnisskráin
úr „Námum“ íslensku
hlj ómsveitarinnar
Kristinn Björnsson
neysluvörur fólks, hækkuðu um-
talsvert. Við þá breytingu hækkaði
t.d. vörugjald á kexi og sælgæti,
öli og gosi upp í 25 af hundraði.
Iðnaðarráðherra lýsti því þá yfir,
að þetta myndi á engan hátt skerða
samkeppnisstöðu íslensku fyrir-
tækjanna. í framhaldi þar af veitti
viðskiptaráðherra hemild til þess, 1
að innflytjendur fengju 90 daga
greiðslufrest á innfluttri vöra,
þ.m.t. innflytjendur á sælgæti.
Þetta gildir að sjálfsögðu einnig um
innflutt hráefni, t.d. til sælgætisiðn-
aðar. En vegna úreltrar landbúnað-
arstefnu má alls ekki flytja inn sum
hráefni, t.d. mjólkurafurðir. Sæl-
gætisiðnaðurinn á Islandi notar
„Er það ekki aldeilis
óviðunandi, að innan
bara einnar greinar
iðnaðarins, matvæla-
iðnaðar, geti gilt mis-
munandi sjónarmið og
steftiur ráðherra, svona
nokkurn veginn eftir
því hvaða fyrirtæki
eiga í hlut? Jaftivel þó
að þau séu að framleiða
sömu vöruna? Að það
skipti meira máli hvað
fyrirtækin heita en
hvað þau framleiða?
Þegar af þessari
ástæðu er ljóst, að sú
dæmalausa röksemda-
færsla, sem heyrðist á
Alþingi á jólunum fyrir
því, að verið væri að
fylgja einhverri mann-
eldissteftiu, er út í hött.
Hér er verið að skatt-
leggja framleiðslu
sumra fyrirtækja, ekki
framleiðsluna al-
mennt.“
u.þ.b. 1.6 milljón lítra af mjólk á
ári í framleiðslu sína, eða sem nem-
ur um 40 af hundraði af heildar-
framleiðslu mjólkurbúsins á
Blönduósi. Það er svipað og nemur
allri mjólkurframleiðslu í A-Skafta-
fellssýslu. Þetta hráefni er selt til
framleiðendanna fyrir milligöngu
Osta- og smjörsölunnar. Eins og
títt er um einkasölufyrirtæki hirða
þau ekkert um almennar viðskipta-
venjur heldur móta sér sína eigin
stefnu. Þannig er íslensku framleið-
endunum gert að greiða sínar út-
tektir hjá Osta- og smjörsölunni
þijátíu dögum eftir að úttéktarmán-
uði lýkur. Þetta þýðir, að lánstími
íslensku framleiðendanna er alltaf
30 dögum styttri en innflytjendanna
og getur orðið allt að 60 dögum
styttri. Annan fastan kostnað verða
framleiðendur einnig að greiða á
umsömdum tíma, t.d. launakostnað
við framleiðslu o.s.frv. Þannig að
af og frá er hægt að halda því fram,
að íslenskir framleiðendur njóti
sömu starfsskilyrða og erlendir
keppinautar.
Ofangreint vöragjald var ekki
lagt á framleiðsluvörar bakaríanna,
þrátt fyrir augljósan skyldleika
þessara vara og í sumum tilvikum
er hreinlega um sömu vöra að ræða.
Ekki var mikið veður gert út af því
á sínum tíma, en hinn 31. mars sl.
birtist reglugerð í Stjórnartíðindum
um jöfnunartoll á innfluttar kökur
og majones. Þar tilkynnti fjármála-
ráðherra að leggja skyldi 24 af
hundraði jöfnunartoll á innfluttar
kökur og 16 af hundraði jöfnunar-
toll á innflutt majones!! Hér virðist
því eiga að vemda þessar tvær iðn-
greinar fyrir innflutningi á meðan
aðrar beijast í bökkum.
Þessi ákvörðun um jöfnunartoll-
ana er einkar athyglisverð í ljósi
þess, sem svo gerðist nokkra síðar,
þegar iðnaðarráðherra ákveður að
heimila Hagkaupum að flytja inn
20 tonn af smjörlíki. Innflutningur
á smjörlíki hefur ekki verið leyfður
um áratugaskeið. Ástæðan fyrir
heimildinni var m.a. sú, að sögn
ráðuneytismanna, að skerpa á sam-
keppninni og lækka verðlag. Ekki
var innlendum framleiðendum gefin
nein aðvöran um væntanlegan inn-
flutning og ekki heldur veittur ein-
hver aðlögunartími, sem þó er eðli-
legt.
Fróðlegt er að velta aðeins fyrir
sér samræminu á milli þessara
þriggja stjórnvaldsákvarðana, sem
að ofan greinir. í fyrsta lagi er lagt
sérstakt 25 af hundraði vöragjald
á sælgæti, innlent og erlent, en 90
daga greiðslufrestur veittur á inn-
kaupsverði erlendu vörannar. í öðru
lagi er ekkert sambærilegt gjald
lagt á bakaríssælgæti, en sérstakur
jöfnunartollur, 24 af hundraði,
lagður á innfluttar kökur! (Til að
skerpa á samkeppni og ná niður
verði, eða hvað?) Og í þriðja lagi
er heimilað að flytja inn smjöríki
án allra gjalda og án þess að inn-
lendir framleiðendur fái nokkra
aðlögun, í þeim tilgangi að lækka
verðlag. Ég fæ ekki séð samræmi
í þessum ákvörðunum. Þvert á
móti er hér um alvarlega mismunun
að ræða.
Niðurlag
Hér sýnist vanta nauðsynlega
ákveðna, opinbera stefnu i málefn-
um iðnaðarins. Er það ekki aldeilis
óviðunandi, að innan bara einnar
greinar iðnaðarins, matvælaiðnað-
ar, geti gilt mismunandi sjónarmið
og stefnur ráðherra, svona nokkurn
veginn eftir því hvaða fyrirtæki eiga
í hlut? Jafnvel þó að þau séu að
framleiða sömu vörana? Að það
skipti meira máli hvað fyrirtækin
heita en hvað þau framleiða? Þegar
af þessari ástæðu er ljóst, að sú
dæmalausa röksemdafærsla, sem
heyrðist á Alþingi á jólunum fyrir
því, að verið væri að fylgja ein-
hverri manneldisstefnu, er út í hött.
Hér er verið að skattleggja fram-
leiðslu sumra fyrirtækja, ekki fram-
leiðsluna almennt.
Á það var minnst áður, að íslend-
ingar klæðast ekki lengur Kóróna-
fötum, nema þá allra nýtnustu
menn. Enn eru á íslandi rekin mörg
fyrirtæki í matvælaiðnaði. Sum
þeirra njóta algjörrar vemdar fyrir
innflutningi, önnur engrar. Við, sem
vinnum við matvælafyrirtækin, sem
eram í samkeppninni, hljótum að
vilja trúa því, að það sé vilji fyrir
hendi hjá ráðamönnum til að þessi
fyrirtæki megi líka lifa og halda
áfram að afla þjóðfélaginu tekna
og veita fólki atvinnu. Aðgerðir
stjórnvalda undanfarið auka okkur
að vísu ekki bjartsýni í þeim efnum,
en vonlaus megum við aldrei verða.
Höfundur er framkvæmdasijóri
Nóa-Sírius hf.