Morgunblaðið - 29.06.1989, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 1989
------------------—------------
19
f
Hvað varð um Haf-
skipsgjaldþrotið ?
Hvað verður um „glæpinn“?
eftirHalldór
Guðmundsson
Innihald aðal baksíðufréttar
Morgunblaðsins þriðjudaginn 20.
júní sl. virðist hafa farið framhjá
býsna mörgum. Það er ef til viil
ekkert undarlegt þegar haft er í
huga að fréttin var um lok á þrota-
bússkiptum Hafskips.
Flestir virðast vera búnir að fá
sig fullsadda, og í hugum margra
er Hafskipsmálið þegar afgreitt
sem: „stærsta gjaldþrot og glæpa-
mál síðustu ára“.
Látum vera þótt þessi tilfinning
sé almenn. Hún á sér augljósa skýr-
ingu í matreiðslu fjölmiðla á Haf-
skipsmálinu, allt frá því að Helgar-
pósturinn hóf atlöguna í hinum
miklu rekstrarerfiðleikum Hafskips
árið 1985. En hvað veldur því að
þeir fjölmiðlar sem mest veltu sér
upp úr „gríðarlegu gjaldþroti",
„gífurlegu tapi Utvegsbankans“,
„stórkostlegum glæpum“ og hand-
töku og gæsluvarðhaldi forsvars-
manna Hafskips, skuli ekki sjá
ástæðu til þess nú að leggja mat á
niðurstöðu í skiptum á þrotabúi
Hafskips?
Sú staðreynd að Útvegsbankinn
tapar 292 milljónum króna og að
almennir kröfuhafar fá yfir 50% af
kröfum sínum greiddar gefur sann-
arlega ástæðu til fjölmiðlaumfjöll-
unar.
Er hugsanlegt að þekkingar-
og/eða skilningsleysi „fréttahauk-
anna“ valdi þessari þögn — eða
getur það verið að það sé enginn
áhugi á „góðum“ fréttum af Haf-
skipsmálinu?
Getur það verið að tíminn sé
smám saman að leiða það í ljós,
að blaðran sem fjölmiðlar blésu upp
í Hafskipsmálinu sé að springa í
andlit „fréttahaukanna" og því
þjóni það ekki hagsmunúm þeirra
að vekja of mikla athygli á þeirri
staðreynd sem við blasir: Hafskip
var alls ekki gjaldþrota!
Nú kann einhvern að undra og
spurningin vaknar óhjákvæmilega:
Varð Hafskip þá ekki gjaldþrota?
Jú að sönnu, en Hafskip var gert
gjaldþrota!
Hugum lítillega að því hvað fjöl-
miðlar sögðu í fárinu miðju og hver
er niðurstaðan í þrotabússkiptun-
um.
Fjölmiðlar töluðu um algert hrun
Hafskips og milljarða gjaldþrot!
Fjölmiðlar töluðu um að Ötvegs-
bankinn einn myndi tapa 100 millj-
ónum króna, jafnvel 1.500 milljón-
um króna. Hver er raunin? Útvegs-
bankinn tapar 292 milljónum króna.
Almennar kröfur námu 1.071 millj-
ón króna, upp í þær greiðast 536
milljónir eða rúmlega 50%!
Það er Ijóst af þessum tölum að
líklega hefði enginn þurft að tapa
neinu ef svigrúm hefði verið veitt
á sínum tíma til þess að endurskipu-
leggja rekstur Hafskips eða til þess
að selja rekstur þess og viðskipta-
vild — í stað þess að selja eigurnar
i pörtum.
Sem einfalda samlíkingu mætti
hugsa sér að við sölu á bíl væri
beitt þeirri aðferð að rífa hann í
sundur og selja sem varahluti. Það
þarf enga sérstaka skarpskyggni
til þess að sjá hvernig verðmæti
rýrna við slíkar aðfarir.
Hafskip var að sjálfsögðu í gífur-
legum rekstrarerfiðleikum, en þessi
niðurstaða í þrotabússkiptunum
bendir til þess að fráleitt hafi verið
og fullkomlega óþarft að knýja fyr-
irtækið í gjaldþrot.
Þessi niðurstaða í þrotabússkipt-
unum leiðir einnig vel í ljós á
hvílikum villigötum fjölmiðlar voru
og vekur til umhugsunar um ábyrgð
þeirra.
Það er ekki ætlunin að rekja frek-
ar hér hvernig hlutir gengu fyrir
sig í Hafskipsmálinu. Sú saga verð-
ur sjálfsagt skrifuð í smáatriðum í
fyllingu tímans. Megindrættirnir
liggja hins vegar nokkuð ljósir fyr-
ir: Ofurþungi neikvæðrar fjölmiðla-
umræðu þegar reksturinn hékk á
bláþræði gerði útslagið og þegar
við bættist að stjórnmálamenn
héldu ekki haus myndaðist banda-
lag um aftöku. Hjuggu þá ýmsir
þeir sem hlífa áttu, s.s. þingmenn
Reykjavíkur. í framhaldi fór.svo
réttvísin á taugum.
(Innskot: Það kom berlega í ljós
það sem oft hefur verið haldið fram,
að Reykvíkingar eigi í raun enga
þingmenn, ekki á sama hátt og
„Er hugsanlegt að
þekkingar- og/eða
skilningsleysi „frétta-
haukanna“ valdi þess-
ari þögn — eða getur
það verið að það sé eng-
inn áhugi á „góðum“
fréttum af Hafskipsmál-
inu?“
önnur kjördæmi. Það má leiða að
því líkur að Hafskip hefði aldrei
verið gert gjaldþrota hefði aðsetur
þess verið utan Reykjavíkur.)
Þar sem bandalag um aftöku var
Notaðu tækifærið! Allar fKsar
á feikigóðu verði þessa viku.
Halldór Guðmundsson
komið á þurfti að sjálfsögðu hand-
töku samkvæmt leikreglum „rétt-
arríkisins".
Það má segja sem svo að fyrst
réttvísin fór á taugum undan fjöl-
miðlaþrýstingi' hafi handtaka for-
svarsmanna Hafskips verið „eðli-
leg“ mistök. Hitt er með öllu óskilj-
anlegt hvernig fjölmiðlum var gef-
inn kostur á því að framkvæma
aftökuna opinberlega um leið og
handtakan fór fram.
En það skýrir ef til vill um leið
áhugaleysi þeirra á málinu nú —
Hafskipsmálið er í þeirra augum
„dautt mál“. Hvort einhveijir hljóti
uppreisn æru eða ekki — það breyt-
ir engu.
Að lokum fullyrðing sem hvorki
er hægt að sanna né afsanna:_Helm-
ingur allra fyrirtækja á Íslandí
myndi koma svipað út eða lakar ef
rekstur þeirra yrði stöðvaður og þau
tekin til skipta á sama hátt og
Hafskip.
Og ein spurning sem væri verð-
ugt verkefni fyrir „rannsóknar-
blaðamann“ að leita svara við:
Hversu mörg gjaldþrotafyrirtæki
hafa náð því að greiða 50% upp í
almennar kröfur á t.d. síðastliðnum
10 árum?
Höfundur er framkvæmdastjóri
GBB Auglýsingaþjónustunnar hf.
Fagurt umhverfi bætir manulífið!
HÚSA
SMIDJAN
SKÚTUVOG116 SÍMI 6877 00
Efni, áhöld og góðar hugmyndir.