Morgunblaðið - 10.10.1989, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 1989
17
Ymsar hækkanir SePt ss sePt sg
Smjör
44;5%
Rjómi
Rekstur bíls
Mjólk og skyr
Ýsuflök
Heimilisbúnaður |
Fatnaður
Kart0flur1.fl.
Appelssínur
Dilkakjkjöt
Epli
Húsnæðiskostn.
36,7%
| 30,9%
| 26,5%
25,7%
119,7%
118,7%
| 17,5%
12,8%
| 9,1%
| 5,6%
4,8%
■14,1%
Heildsala,
Landsvirkjun
Smásala, (RR)
meðalorkuverð
-6,3%
Smásala, (RR)
til heimila
J Bananar
Rafmagn
118,8%
114,0%
á föstu verðlagi m.v. byggingarvísitölu
-6,98%
32,5%
á föstu verðlagi m.v. byggingarvfsitölu
28.09.88
hinir flokkarnir vildu ekki ganga svo
langt, Alþýðuflokkurinn hafnaði
gengisfellingu. Eitt fyrsta verk ríkis-
stjórnar Steingríms Hermannssonar
var síðan að fella gengið um 3% og
síðan hefur það fallið þannig, að
meðalverð erlendra gjaldmiðla gagn-
vart krónunni er nú 29,1% hærra en
það var þá.
Títt hefur verið nefnt í umræðum
um fjármagns- og peningamarkað
að hafa þyrfti stjórn á vöxtunum.
Forsætisráðherra hefur marg lýst því
yfir, að beita verði handafli á vextina
til þess að ná niður fjármagnskostn-
aði í landinu, enda um að ræða einn
helsta vanda atvinnurekstrarins og
margra heimila. Hann boðaði meðal
annars þessa stefnu sína á fundi með
ungum framsóknarmönnum í byrjun
september í fyrra. í framhaldi af
þeim fundi sagði hann í samtali við
Morgunblaðið: „Það er heimild til að
hafa áhrif á vexti í 9. grein laga um
Seðlabankann og ég vil að henni sé
béitt til að lækka raunvexti ef þörf
krefur."
Síðan hefur gengið á ýmsu og
yfirlýsingar gengið, einkum á milli
forsætisráðherra og fjármálaráð-
herra annars vegar og Sverris Her-
mannssonar bankastjóra hins vegar.
Hafa hinir fyrrnefndu lýst þeirri
skoðun sinni að bankarnir væru treg-
ir til að lækka vextina með minnk-
andi verðbólgu og fljótir að hækka
í vaxandi verðbólgu. Bankamenn
hafa bent á að vextir voru óhagstæð-
ir og tap á bönkunum í byrjun árs-
ins. Staðan eftir árið er sú, að vext-
imir eru heldur hærri nú en þá og
hafa sveiflast nokkuð á árinu. Vext-
ir sem voru 25% til 26% eru nú í
kring um 30%. Þó hafa raunvextir
af verðtryggðum lánum ekki hækk-
að.
256.995 króna mánaðarlaun
Vísitölufjölskyldan svokallaða er
höfð til viðmiðunar þegar reiknuð er
framfærsluvísitala. Vísitölufjölskyld-
an telur 3,48 einstaklinga og er því
einhvers konar meðaltalsfjölskylda.
I september í fyrra þurfti þessi fjöl-
skylda um 187.600 krónur i mánað-
arlaun til að standa undir viðmiðun-
anítgjöldunum. Umreiknað fyrir
fjögurra manna fjölskyldu þýðir það
215.600 krónur á mánuði, eftir skatt.
Sama fjölskylda þyrfti nú 256.995
krónur á mánuði, eftir skatt, til þess
að standa straum af sömu viðmiðun-
arútgjöldum, miðað við hækkun
framfærsluvísitölunnar.
Margsinnis hafa stjórnmálamenn
og forsvarsmenn atvinnulífsins lýst
því yfir að við íslendingar siglum nú
inn í þriðja samdráttarárið og er
helst vitnað til Hafrannsóknarstofn-
unar, sem lagði til mikinn samdrátt
í fiskveiðum á næsta ári. Þeir segja
að kaupmáttur hafi minnkað og haldi
áfram að minnka. Spár benda til að
ísland verði eina ríkið innan OECD,
þar sem ekki verður hagvöxtur á
næsta ári. Láglaunahópar, fjölmenn-
ustu hóparnir, eru að beijast við að
lyfta launum sínum upp fyrir 40 og
upp fyrir 50 þúsund króna mörkin.
Einkaneysla hefur dregist saman,
eðlileg afleiðing minnkandi kaup-
máttar, þannig að almenningur hefur
greinilega tekið virkan þátt í efna-
hagsaðgerðum, þótt áhrifin séu
kannski ekki sem hagstæðust fyrir
ríkissjóð sem tapar við það skatttekj-
um. Þó eru lífskjörin ekki lakari en
þau voru fyrr á þessum áratug, að
meðaltali. Ekki er ólíklegt að minna
væri kvartað, ef launin væru, að
meðaltali, eins og vísitölufjölskyldan
hefur, að óbreyttu verðlagi.
Þjóðargjaldþrotið
Steingrímur Hermannsson forsæt-
isráðherra sagði í nóvember í fyrra:
„Eg verð svartsýnni' með hverjum
degi og hika ekki við að segja að
við erum líklega nær þjóðargjald-
þroti en nokkru sinni fyrr.“ Þegar
hann ræddi um leiðir tii að forðast
þennan voða, nefndi hann uppskurð
á bankakerfinu og spurði hvort ekki
þyrfti að fækka fiskiskipum og
frystihúsum á landinu. Og hann
sagði: „Mér finnst margt hafa mis-
tekist hryllilega, það er sárgrætilegt
þegar í hlut á grundvöllur okkar þjóð-
artilveru."
Fimm bankar hafa sameinast í
einn og Landsbankinn er að kaupa
Samvinnubankann. Það er nokkur
uppskurður, þótt ekki hafi komið
fram hvort hann bjargar okkur frá
þjóðargjaldþroti. Fiskiskipum fækk-
ar ekki, ný skip fyrir tvo milljarða
eru á leið til landsins frá erlendum
skipasmiðjum. Og frystihúsum hefúr
ekki fækkað. Eftir að tillögur Haf-
rannsóknar um samdrátt þorskaflans
um 90 þúsund tonn á næsta ári voru
birtar, hófst mikil umræða sem enn
stendur yfir um fækkun skipa og
frystihúsa.
Ríkissjóður hefur sitt á hreinu,
ætlar að halda í 26,5% af þjóðarkök-
unni og skera niður útgjöldin. Laun-
in hafa lítt hækkað í samræmí við
verðlag. Tvö þúsund gjaldþrot í
Reykjavík. Gengið hefur fallið og
fiskvinnslan er enn rekin með tapi.
Ríkisstjórnin hefur setið rétt rúmt
ár, þar af nokkrar vikur með liðs-
auka Borgaraflokksins innanborðs.
Fyrirsjáanlegt er að söluverð afurða
landsmanna verður svipað á þessu
ári og í fyrra, ef til vill einhver sam-
dráttur. Því er spáð að næsta ár
verði samdráttur og þegar eru hafn-
ar deilur um hvað eigi að gera í sjáv-
arútvegsmálum, kvótalögin á að end-
urskoða í haust.
Af fyrirliggjandi gögnum verður
ekki séð að þessari ríkisstjórn hafi
tekist að framkvæma þau megin-
markmið sem hún setti sér og skal
hér ekki dæmt hvort um ráða ytri
skilyrði eða innri. Aðdragandi stjórn-
arslitanna í fyrra bendir til að talið
hafi verið nauðsynlegt að skapa skil-
yrði fyrir félagshyggjustjórn með því
að losna við Sjálfstæðisflokkinn út
úr stjórn og ráðast í félagslegar að-
gerðir. Yfir 150 fyrirtæki hafa nú
notið þeirra aðgerða frá Atvinnu-
tryggingarsjóði og á eftir að sjá hve
endingargóðar þær eru.
í upphafi síðasta áratugar var
ráðist í miklar fj árfestingar.vestur á
Patreksfirði. Endalok þeirrar sögu
eru flestum kunn, fyrirtækin réðu
ekki við fjárfestinguna og þeim varð
ekki bjargað frá gjaldþroti. Forsætis-
ráðherra er flestum öðrum kunnugri
íslenskri stjórnmálasögu á þessu
skeiði, enda verið á þingi þann tíma
og síðasta áratuginn ráðherra. Hann
hefur tíðum gagnrýnt offjárfestingu
og þenslu og leiðir nú það starf sem
fjármálat'áðherra hefur sagt vera
unnið í ríkisstjórninni: Að draga úr
ríkisumsvifunum.
Einhvers staðar verður að skera
og þá hefur verið talað um að skera
niður velferðarkerfið, sem ríkis-
stjórnin setti sér í upphafi að vernda.
Það er velferðarkerfið fyrir almenn-
ing. Ef halda á við sama kerfi í at-
vinnuvegunum verður ekki séð að
hægt sé að draga úr skattheimtu til
að standa undir þeim kostnaði, þar
sem enn er tap í fiskvinnslunni.
Margt hefur mistekist hryllilega,
sagði forsætisráðherra í fyrra. En
nú? Þá sagði hann þjóðargjaldþrot
skammt undan, hefur þessi þjóð
færst fjær því?
■
NÝJAR
PLÖTUR
Nú er kominn sá tími þegar stórstjörn-
ur popp- og rokkheimsins keppast við
að senda frá sér hugverk sín. Verslanir
okkar eru nú sneisafullar af nýjum og
ferskum plötum þar sem allir finna eitt-
hvað við sitt hæfi.
Tracy Chapman - Crossroads Bob Dylait — OH Meriy
Með sinni tyrstu plötu sló Tracy Chap- pjý piata frá Dylan er aetíð viðburður
man svo rosalega í gegn að annað Qg þvj me|r| gem p|atan er bgtn, þessi
eins hefur varla gerst. Nu hefur hun er þvj stórviðbuðrur því Dy|an hefur
sent frá sér nýja plotu, alveg frabæra ekkj sent fra ser betrj p|ötu i árarað-
smið sem hittir beint i mark. Tryggðu jr Kynntu þer innihaldið, þú verður
þér, eintak sem fyrst. . ekki fyrir vonbrigðum.
AÐRAR NÝJAR/ RÉTT ÓKOMNAR
O LAURIE ANDERSON - STRANGE
ANGELS
□ GEORGIA SATELLITES - IN THE
LAND OF...
□ JEAN M. JARRE - LIVE IN LONDON
□ BtG AUDIO DYNAMITE - MEGATOP
PHOENIX
O MENTAL AS ANYTHING - CYCLONE
RAYMOND
O LOUDNESS - SOLDIER OF LOVE
OG TUGIR í VIÐBOT
99
T-O-P-P
TUTTU G U
□ 1. SYKURMOLARNIR - HERE TODAY, TOMORROW..
□ 2. ALICE COOPER - TRASH
□ 3. ÝMSIR - LAMBADA
□ 4. HALLBJÖRN HJARTARSON - KÁNTRÝ 5
□ 5. ROLLING STONES- STEEL WHEELS
□ 6. TRACY CHAPMAN - CROSSROADS
□ 7. AEROSMITH - PUMP
□ 8. MÖTLEYCRUE-DR. FEELGOOD
□ 9. TEARS FOR FEARS - THE SEEDS OF LOVE
□ 10. PRINCE - BATMAN
□ 11. BOB DYLAN - OH MERCY
□ 12. GUNS 'N' ROSES - APPETITE FOR DESTRUCTION
□ 13. IAN MCCULLOCH - CANDLELAND
□ 14. GUNS ’N’ ROSES - LIES
□ 15. GYPSY KINGS - GYPSY KINGS
□ 16. DISNEYLAND AFTER DARK - NO FUEL LEFT...
□ 17. STEVIE RAY VAUGHAN - IN STEP
□ 18. LIVING COLOUR - VIVID
□ 19. ÝMSIR- BANDALÖG
□ 20. SPANDAU BALLETT - HEART LIKE SKY
12"
TUGIR NÝRRA TITLA
HI-FIVIDEO
Mesta úrval landsins í Austurstræti 22
Póstkrölusimar
11620 og 28316
AUSTURSTRÆTI 22
GLÆSIBÆ
LAUGAVEGI24
RAUÐARÁRSTÍG 16
STRANDGÖTU 37
ALVÖRU PLÖTUBÚÐIR
S T E I N A R
PÓSTKRÖFUSÍMAR
11620 og 28316
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
LP/CD/kass.
POPPLÍNAN
O ART OF NOISE k BELOW THE WASTE
□ RANDY NEWMAN - PARENTHOOD
O DWIGHT YOKAM - JUST LOOKING FOR
HITS \
O IAN MCCULLOCH - CANDLELAND
O RICKY LEE JONES - FLYlNG COWBOYS
O DANIEL LANOIS - ACADIE
O RANDY TRAVIS - NO HOLDING BACK
□ RANDY CRAWFORD - RICH & POOR
O NEIL YOUNG - FREEDOM
O RY COODER - JOHNNY HANDSOME
O LINDA RONSTADT - CRY LIKE A
RAINSTORM
O DAVID BYRNE - REI MOMO
O EARL KLUGH - SOLO GUITAR
O JESUS & MARY CHAIN - AUTOMATIC
□ TOMMY BOLIN - THE ULTIMATE
O JOHN HIATT - Y’ALL CAUGHT
□ GEORGE HARRISON - BEST OF