Morgunblaðið - 10.10.1989, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTOBER 1989
Heildarupphæð vinninga
07.10. var 8.786.831.
2 höfðu 5 rétta og fær
W hvor kr. 2.593.071.
Bónusvinninginn fengu 5
og fær hver kr. 106.806.
Fyrir 4 tölur réttar
fær hver kr. 7.253
og fyrir 3 réttar tölur
fær hver um sig kr. 473
Sölustaðir loka 15 mínútum fyrir út-
drátt í Sjónvarpinu.
Sími685111.
Upplýsingasímsvari 681511.
Lukkulína 99 1002
Þ.P0B6BÍMS50H&C0
E3HE3ÐQQO.
gólfflísar- kverklistar
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640
Menntun dýralækna við
læknadeild Háskóla Islands
eftir Ólaf Odd-
geirsson
Á vegum Dýralæknafélags íslands
hefur síðastliðið ár starfað nefnd sem
vinnur að stofnun dýralæknaháskóla
hér á landi. Helstu niðurstöður
nefndarinnar eru þær að með litlum
tilkostnaði megi nú þegar koma upp
fyrri hluta námi í dýralækningum i
tengslum við læknadeild Háskóla
íslands. Nefndin hefur kynnt sér
kennsluskrár dýralæknaháskóla í
nágrannalöndum okkar, samið drög
að kennsluskrá í fyrri hiuta námi við
HI og kynnt hana viðkomandi ráð-
herrum, háskólarektor og lækna-
deild. Afstaða læknadeildar liggur
fyrir og deildin reiðubúin til frekara
samstarfs um þetta mál.
Ég ætla áður en lengra er haldið
að byija á að segja hér stutta sögu
sem gerðist haustið 1778 við lítið
landamærahús á landamærum
furstadæmisins Hannover í Þýska-
landi.
Við hliðið er nautgripahirðir með
tólf gripa hjörð sem húsbóndi hans
hefur keypt í nálægu héraði og bíður
leyfis til að reka gripina áfram til
borgarinnar. Inni í húsinu er eigand-
inn sem hefur lagt skjöl sín fyrir
tollvörðinn. Vörðurinn kinkar
ánægður kolli því skjölin sanna að
gripirnir séu frá héraði sem um þess-
ar mundir er laust við búfjárfarsótt-
ir. Hann óskar gripasalanum til ham-
ingju og telur hann hafa gert góð
kaup. Slíkt sé ekki svo algengt um
þessar mundir. Vörðurinn opnar hlið-
ið og hjörðin rennur baulandi í gegn
og hverfur í í'ykmekki í átt til Hanno-
ver.
Þegar landamæravörðurinn geng-
ur í átt að húsinu sér hann hvar
vagn, sem fyrir eru spenntir tveir
hestar, rennur í hlað. Hann þekkir
vagninn en undrast að ekki eru nema
tveir hestar í stað fjögurra eins og
venja var. Hér var kominn háttsettur
embættismaður frá hirðinni í Hanno-
ver.
Ökumaðurinn stekkur niður af
vagninum og spyr hvar hann geti
án tafar fengið tvo hesta. Húsbóndi
hans sé á mikilli hraðferð en því
miður hefðu tveír hestar orðið veikir
síðastliðna nótt. Þeir hafi reynt að
finna einhvern er gæti læknað hest-
ana en án árangurs. Ekki hafi gest-
gjafinn sem þeir gistu hjá heldur
getað lánað þeim hesta. Því hafi
þeir lagt af stað án fremri hestanna,
en með því móti yrðu þeir ekki tíman-
lega_ í Hannover.
Ja, svarar landamæravörðurinn,
það þyrftu vissulega að vera til dýra-
læknar. Fyrir stundu hafi verið hér
nautgripasali er tjáði honum að í
sumar hafi þeir sett á stofn dýra-
læknaskóla í Hannover, en hvort
nokkuð gott hljótist af slíku uppá-
tæki, það viti enginn, bætir hann við
með armæðusvip.
Þessi litla saga lýsir aðstæðum
eins og þær voru á seinni hluta 18.
aldar. Þar kemur einnig fram ákveð-
ið athyglisveit viðhoi’f til menntunar
sem vonandi er annað nú tveimur
öldum síðar.
Við erum sem betur fer ekki jafn
illa sett í dag hér á landi, því vissu-
lega höfum við dýralækna, en við
höfum hvorki getu né aðstöðu til að
menntn þá í landinu né gera þeim
sem fyrir eru mögulegt að nýta til
fullnustu það sem þeir hafa lært.
Skortur á dýralæknum
Það er ljóst að á næstu árum
verður verulegur skortur á dýra-
læknum hér á landi. íslenskir dýra-
læknar hafa á seinni árum víkkað
mjög starfsvettvang sinn, s.s. í heil-
brigðiseftirliti, fiskeldi, loðdýra-
rækt, gæludýralækningum auk
margvíslegra rannsóknastarfa.
Þriðjungur starfandi héraðsdýra-
lækna mun láta af störfum á næstu
10-15 árum fyrir aldurs sakir.
Sú bylting sem varð á læknaþjón-
ustunni með tilkomu heilsugæslu-
stöðva og gerði læknum kleift að
vinna á nokkurn veginn mannsæm-
andi tíma sólarhringsins er enn
ekki orðin að veruleika hjá dýra-
læknum. Hún mun leiða til frekari
verkaskiptingar hjá dýralæknum í
framtíðinni, þar sem tveir, þrír eða
fleiri dýralæknar munu deila með
sér þeim störfum sem einn annast
nú.
Miklar breytingar hafa átt sér
stað í íslenskum landbúnaði síðustu
árin. Hér er um að ræða bæði nýj-
ar búgreinar og eins breytta bú-
skaparhætti,sem leitt hafa til áður
óþekktra úrlausnarefna hérlendis.
Krafist er aukinnar framleiðni og
staðlaðra gæða í ríkari mæli en
áður var.
Lausn þessara mála og þjónusta
við hinar nýju búgreinar kalla á
auknar rannsóknir og mannafla.
Aukin þekking og betri aðstaða til
rannsókna á íslenskum nytjadýrum
mun án efa gera landbúnaðinn að
arðbærari atvinnugrein.
Það hafa átt sér stað stórstígar
framfarir í líftækni í heiminum
undanfarin ár, sem eiga eftir að
valda byltingu á ýmsum sviðum
dýralæknisfræðinnar, svo sem inn-
an bóluefnisframleiðslu og annarra
ónæmisvarna og ekki síst innan
sjúkdómaerfðafræðinnar. Þekking
og reynsla á þessum sviðum mun
í framtíðinni verða í æ ríkari mæli
undirstaða og jafnvel forsenda fyrir
ýmsum landbúnaðargreinum. Víst
er að ef ekki verður hugað að þess-
um málum í tíma hér á landi munu
íslendingar verða endanlega ósam-
keppnisfærii' í öllum greinum land-
búnaðar, jafnvel þeim greinum sem
búa við náttúrulegar aðstæður sem
ættu að gefa okkur töluvert forskot
fram yfir aðrar þjóðir (t.d. fisk-
eldi). Þetta forskot getum við því
aðeins nýtt okkur ef við höfum á
okkar valdi sömu þekkingu og
reynslu og aðrir.
Dýralæknismenntun í dag
Fram til þessa hafa dýralæknar
alfarið aflað sér menntunar erlend-
is. Þeir skólar sem flestir hafa sótt
eru í Osló, Kaupmannahöfn og
Hannovér í V-Þýskalandi. Til
skamms tíma voru teknir inn 2 ís-
lendingar á ári í Osló, en nú hefur
þeim fækkað í einn. í Noregi er
mikill skortur á dýralæknum og
hefur svo verið í nokkur ár. Til að
bæta úr þessu hafa Norðmenn
keypt sér pláss við skóla í öðrum
löndum. Hannover-skólinn hefur
tekið 1-2 Islendinga á ári þar til
nýlega, en nú stundar aðeins einn
Islendingur þar nám. Skólinn í
Kaupmannahöfn hefur tekið reglu-
lega við íslendingum, 1-3 á ári. í
Bretlandi er skortur á dýralæknum.
Það hefur verið að hluta til vegna
sérstakrar góðvildar í okkai' garð
að við höfum fengið inni með okkar
Ólafur Oddgeirsson
fólk í þessum skólum. Hve margir
íslenskir stúdentar fá pláss við
dýralæknaháskóla erlendis á kom-
andi árum er allsendis óvíst því
ekki hefur verið samið við þessa
skóla sérstaklega, nema þann
norska. Það hefur aukist skilningur
manna á því á seinni árum, hversu
mikilvæg þessi menntun er, þó dýr
sé. Sem dæmi um kostnað við nám
í dýralækningum má nefna að talið
er að erlendis kosti námið viðkom-
andi ríki 4 til 5 millj. íslenskar kr.
pr. stúdent. Ýmislegt bendir til þess
að það gæti orðið erfiðara í framtíð-
inni fyrir stúdenta frá löndum utan
Efnahagsbandalagsins að fá skóla-
pláss innan EB eftir 1992.
Tilhögun sem stefiit er að
í fyrsta áfanga
Talið er að fyrri hluta nám í
dýralækningum eigi best heima inn-
an læknadeildar fyrst um sinn.
Kemur þar margt til.
í fyrsta lagi er nauðsynlegt að
námið fari fram við háskóladeild
sem hlotið hefur fræðilega viður-
kenningu og þar sem skipan náms-
ins, og þær kröfur sem gerðar eru
til kunnáttu nemenda, fellur að
kröfum þeirra erlendu dýralækna-
háskóla sem hugsanlega munu taka
við íslenskum dýralæknanemum til
seinni hluta náms. Þessi akadem-
iska viðurkenning er nauðsynleg og
að mínu mati er læknadeild HÍ eina
stofnunin hérlendis sem gæti veitt
slíka viðurkenningu fyrstu árin. Það
skal þó tekið skýrt fram að slíkt
fyrirkomulag getur aðeins orðið til
bráðabirgða og að stofnun sjálf-
stæðrar dýralæknadeildar við HÍ
þarf að verða að veruleika strax
og þeir starfskraftar eru til staðar
Við hjónin ætluðum að gæða okkur á krækibeijagrauti um daginn. Flaskan með
saftinni var tæplega hálf, og henni var hellt í pottinn. Nei, þetta var ekki nóg,
beijagrautur var svo góður. Farið var í hilluna og önnur flaska líka tæplega hálf
sótt. Þetta var saft frá því í fyrra. Henni var líka heilt í pottinn. Svo var kartöflu-
mjöl hrært út í og grauturinn ilmaði yndislega. Skyldi saftin frá því í fyrra vera farin að geijast?
Byijað var að borða grautinn, hann var öðru vísi en venjulega. Bóndinn var ekki ánægður.
Það hlaut eitthvað að vera að saftinni. „Blessuð, helltu þessu niður.“ En það var sama hvað
hann sagði, mér fannst grauturinn góður og fékk mér meira af þessum gæðagraut. En allt í
einu rann upp Ijós fyrir mér. Portvínsflaskan! Um daginn hafði ég sett hana í hilluna með
saftinni. Ég greip flöskuna á eldhúsborðinu, portvínsflaskan var tóm. Þetta var þá skýringin
á skrítna bragðinu af grautnum. Ég fékk mér enn af grautnum og bóndi minn teygði sig í
skálina, honum fannst grauturinn ekki lengur vondur.
Venjulegur berjagrautur
1 flaska sæt krækiberjasaft (3
pelar)
1—2 msk. sítrónusafi
'3 msk. kartöflumjöl
2 tsk. sykur
1. Setjið saftina í pott. Kreistið
safann úr sítrónunni og setjið 1—2
msk. saman við saftina.
2. Setjið kartöflumjöl út í og
hrærið vel saman.
3. Hitið hellu, þar til rýkur úr
henni.
4. Setjið pottinn á helluna og
hrærið stöðugt í þar til þykknar.
Grauturinn á helst ekki að sjóða.
5. Takið strax af hellunni og
hellið í skál.
6. Stráið sykri yfir og berið
grautinn fram heitan eða kaldan
með rjómablandi.
Gæðagrautur
5 dl sæt berjasaft
2—3 dl rautt portvín
3 msk. kartöflumjöl
2 tsk. sykur
1. Setjið saft og portvín í pott.
Farið síðan að eins og setjir í
uppskriftinni hér að ofan.
Krækiberjagrautur
m/eplumogkanil
1 flaska sæt krækibeijasaft (3
pelar)
'k kanilstöng
3 græn, súr epli
1 dl vatn
3 msk kartöflumjöl
2 tsk sykur
1. setjið saftina í pott. Afhýðið
eplin, stingið úr þeim kjarnann,
rífið síðan gróft á rifjárni eða í
grænmetiskvörn. Setjið saman við
saftina.
2. Setjið pottinn með saftinni
og eplunum á heita hellu, setjið
kanilstöngina út í. Sjóðið við hæg-
an hita í 10 mínútur.
3. Setjið vatn og kartöflumjöl
í hristiglas og hristið vel saman.
4. Takið pottinn af heilunni,
hrærið kartöflumjölsblönduna út
í, bregðið pottinum aftur á helluna
og látið grautinn þykkna, en hann
á ekki að sjóða.
5. Hellið í skál, takið kanil-
stöngina úr. Stráið sykri yfir og
berið grautinn fram heitan eða
kaldan með ijómablandi eða
þeyttum ijóma.
Til lesenda:
í síðasta þætti mínum „Af
hverju" kvartaði ég yfir, að ekki
fengist þurrger í stórum pakkn-
ingum. Nokkrir lesenda minna
hafa hringt í mig og sagt mér að
þetta ger fengist í Kronbúðum.
Vil ég þakka þeim fyrir að láta
mig vita.