Morgunblaðið - 16.12.1989, Blaðsíða 46

46 n
MORGUNBIAÐI0 LAtIGARI?AGUR 16. DESEMBER 1989
Dulmál dódófuglsins
Kafli úr bókJóhönnu Kristjónsdóttur
Vaka-Helgafell hefur gefið út
bókina „Dulmál dódófuglsins",
sem hefúr að geyma minningar-
þætti Jóhönnu Kristjónsdóttur,
blaðamanns, afframandi slóðum.
■ilér á efitir verður birt brot úr
kaflanum frá Máritíus. Nefhist
kaflinn Segadans á Sykurey og
harmsaga dódófúglsins:
Eg lá í sandinum, sleikti sól og
sötraði kókoshnetudrykk; mig
vantaði ekkert nema strápilsið. I
grænu lóninu voru karlar að leita
perluskelja og utan rifsins grillti í
fólk á fleygiferð á sjóskíðum. Pál-
matrén sungu í blænupi og öldur-
gjálfur við tærnar. Ég hugsaði:
Svona hefur lífið verið í Paradís.
Ég heyrði einhvern nálgast og
mild karlmannsrödd sagði: „Eg vona
þér líði mjög vel í dag, frú ísland."
Ég reis upp við dogg. Toto hafði
sest í sandinn og horfði glaður á
mig.
„Ætlarðu að kaupa af mér í dag?
Manstu þú sagðir í gær þér fyndist
faliegt það sem ég er að selja.“
Toto var einn margra sölustráka
á ströndinni. Hann átti meira undir
sér en ýmsir hinna sem gengu um
og buðu festar, ananas og smá-
glingur. Á hveijum degi kom hann
siglandi inn á lónið. Báturinn var
drekkhlaðinn fínofnum máritískum
klæðum, skræpóttum strandfötum
sem voru vinsæl meðal ferðamann-
anna, skyrtum, flöggum og dódó-
styttum.
Á Máritíus hafði hver sölustrákur
sitt svæði og inn á það fóru engir
aðrir en þeir sem höfðu leyfi. Þetta
hefur þann kost að ferðamenn verða
ekki fyrir endalausum truflunum.
að Norðurlandabúar tylli niður tá.
Ríkisferðaskrifstofumenn vissu ekki
til að íslendingur hefði komið þar
fyrr.
Fyrir þremur árum var ég um
tíma í Dubai í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum við Persaflóa. Á
hveijum morgni bar mér morgun-
verð óvenju falleg og brosmild
stúlka. Hún sagðist heita Shirley
og vera frá Máritíus og ég upp-
götvaði að ég hafði óljósa hugmynd
um hvar það land væri en vissi ekki
nokkum skapaðan hlut um hvers
konar þjóð byggi þar. Shirley var
ásamt eiginmanni sínum á tveggja
ára samningi í furstadæmunum.
Þau vonuðust til að leggja nægilega
mikið fyrir til að kaupa sér hús á
Máritíus þegar heim kæmi. Eitt
kvöldið buðu þau mér heim. Við
skoðuðum myndir frá eyjunni þeirra
og þau voru svo indæi í framan
þegar þau töluðu um hana. Síðan
hafði blundað í mér löngun að heim-
sækja þennan stað.
Höfúndur og Coco í veiðiferð út af strönd Máritíus.
J Dódófúglinn svífiir nú á bleiku
skýi til eilífðarnóns.
Þessir sölustrákar voru afar kurteis-
ir og höfðu komið sér upp nokkrum
orðaforða í helstu tungumálum sem
ferðamenn töluðu. Þeir kölluðu sig
nöfnum frægra poppara, knatt-
spyrnuhetja eða stjórnmálamanna.
Toto hét þó Toto, hann sagði að
móðir sín yrði sár ef hann notaði
ekki sitt rétta nafn.
„Ekki í dag, Toto,“ sagði ég,
^kannski á morgun."
„Allt í lagi. Ekkert mál. Og þú
manst hvað ég heiti. Ég skal láta
þig fá afslátt, góðan afslátt af því
þú manst nafnið mitt. Þú kaupir af
mér á morgun i staðinn. Eða hinn
daginn."
Hann bandaði George Harrison,
Paul McCartney, Maradonna og
John Vorster valdsmannlega frá.
„Frú ísland ætlar ekki að kaupa
neitt núna,“ sagði hann, „ekki ónáða
hana. Hún ætlar að kaupa af mér,
kannski á morgun.“
Það gætu verið einkunnarorðin á
Sykureyju — kannski á morgun. Eða
seinna. Lífið gekk rólegan gang,
mýktin i landslaginu og loftinu
færðist yfir á viðmót fólksins.
Máritíus er örlítil eyja, innan við
tvö þúsund ferkílómetrar að stærð
og liggur í Indlandshafi um sex
hundruð kílómetra austur af Mad-
agaskar. Helmingur eyjarinnar er
vaxinn sykurreyr. Þegar sykurr-
eyrinn blómstrar er hann tilbúinn
til skurðar. Á fimm til sjö ára fresti
verður að hvíla jörðina í eitt eða tvö
ár. Síðan er plantað á ný.
Ég var oft spurð hvernig mér
hefði dottið í hug að koma til Márit-
íus. Ferðamenn frá ýmsum Evrópu-
löndum sækja þangað en sjaldgæft
, Á Máritíus býr fólk af ólíkum
trúflokkum og kynþáttum í sátt og
samlyndi. Rúmlega helmingur íbúa
er af indversku bergi brotinn en
enginn er þó öðrum fremri. Kínveij-
ar fluttust til Máritíus í talsverðum
mæli eftir síðari heimsstyijöldina
og þar búa einnig margir kynblend-
ingar af afrískum og evrópskum
stofni. Máritíus hlýtur að vera eitt
fárra landa í veröldinni þar sem
engar trúmáladeilur eru þó að sam-
an komi menn af mörgum ólíkum
trúflokkum.
Ég lýsti hrifningu minni á þessu
í samtali við herra Vijaye frá Ríkis-
ferðaskrifstofunni. Hann leit á mig
örlítið spyijandi. „Við erum öll Má-
ritíusar," sagði hann. „Okkur finnst
eðlilegt að virða trú, litarhátt og
skoðanir. Það er ekki í frásögur
færandi."
Vijaye Houlder reyndist hin
mesta hjálparhella. Ég hafði skrifað
Ríkisferðaskrifstofunni í Port Louis.
Miðað við afleitar móttökur á sams-
konar stofnun í Rúanda í þessari
ferð nokkrum vikum áður gerði ég
mér engar gyllivonir. En á Máritíus
var annað uppi á teningnum. Ríkis-
ferðaskrifstofumenn voru einlægt
að bjóða aðstoð; ég hafði pantað
gistingu á Beachcomber Club fyrstu
tvær næturnar því að það var rétt
hjá flugvellinum og við fagra strönd.
Ég sá fljótlega að þar mundi ég
ekki una mér allan tímann. Herra
Vijaye bauðst til að útvega mér
hótelherbergi á norðurhluta Márit-
íus þar sem hann gæti jafnvel feng-
ið afslátt. Starfsfólkið sendi mér bók
með myndum frá eynni og mér var
boðinn bíll og bílstjóri þegar ég vildi
skoða mig um. Að því ógleymdu að
ég þáði ófaár veislur hjá þessu höfð-
inglega fólki.
Sagnir herma að arabískir sæfar-
ar hafi vitað ,um Máritíus löngu
áður en menn settust þar að. Þeir
kölluðu eyna Dinarobin — Silfurey.
Portúgalar, á ieið til strandhéraða
LAUGARNESBUAR
oo aðiir velunnarar Laugarneskirkju fyrr og síðar
HÁTÍDARMESSUR
í tilefni 40 ára afmælis Laugarneskirkju verða
sunnudaginn 17. desember sem hér segir:
Barnaguðsþjónusta kl. 11.00: Barnakór Laugarnesskólans syngur nokkur lög undir
stjórn Sigrúnar Ásgeirsdóttur.
Hátíðarmessa kl. 14.00: Próf. Jónas Gíslason, vígslubiskup, prédikar. Óli Þ. Guð-
bjartsson, kirkjumálaráðherra, flytur ávarp. Ólöf Kolbrún Harðardóttir syngur ein-
söng. Kór Laugarneskirkju syngur undir stjórn Ann Toril Lindstad. Við altarisþjón-
ustuna aðstoða auk sóknarprestsins: Dómprófasturinn í Reykjavík, sr. Guðmundur
Þorsteinsson, og dómkirkjupresturinn, sr. Hjalti Guðmundsson. Ritningarorð lesa:
Carl P. Stefánsson, formaður sóknarnefndar, og Ástráður Sigursteindórsson, safnað-
arfulltrúi.
Eftir messu verður öllum kirkjugestum boðið að þiggja kaffiveitingar í safnaðar-
heimili kirkjunnar.
Allir eru hjartanlega velkomnir meðan húsrúm leyfir.
Sóknarnefnd Laugarneskirkju.
Indlands, voru fyrstir til að gera sér
ból á Máritíus. Þetta var snemma á
sextándu öld og sagt er að þeir
hafi sleppt nokki-um öpum og kvik-
fénaði á landi. Portúgalar gáfu
Máritíus nýtt nafn, Ilha do Verne —
Eyja svansins. Þeir komu með þræla
frá Austur-Afríku og voru þeir
ásamt Portúgölum fyrstu íbúarnir.
Það var ekki fyrr en Hollendingar
komu á sautjándu öld að eyjan var
numin. Kryddveldi þeirra í Áustur-
Indíum stóð þá með mestum blóma.
Það voru Hollendingar sem gáfu
eyjunni Máritíusarnafnið í höfuðið
á hollenskri prinsessu. Síðar fékk
eyjan enn önnur nöfn en það var
Máritíus sem festist við hana.
Hollendingum er illa borin sagan.
Þegar þeir settust að var eyjan skógi
vaxin, dýr og fuglar og þessir fáu
íbúar bjuggu í þeirri sátt og sam-
lyndi sem einkennir mannlífið þar
nú.
Hollendingum er að vísu þakkað
að þeir fluttu sykurreyrinn frá Jövu
og plöntuðu honum því sykurrækt
hefur verið undirstaða í atvinnulífi
eyjarinnar síðustu tvær aldirnar.
Máritíusar segja að Hollendingar
hafi verið að hugsa um sjálfa sig
og plantað sykurreyrnum svo þeir
gætu búið til nóg romm og haft er
fyrir satt að þeir hafi kneyfað það
ósleitilega.
Hollendingar tóku fjölda þræla
frá Indlandi og lendum sínum í
Austur-Indíum og settu þá í vinnu
á sykurekrunum.
Beiskjan sem enn gerir vart við
sig í garð Hollendinga stafar þó
ekki af því að þeir hjuggu skóginn
og misþyrmdu þrælunum. Það voru
Hollendingar sem útrýmd dódófugl-
inum...
Þeir slátruðu honum sér til matar
eða til skemmtunar og þar kom að
síðasti dódófuglinn hvarf upp á sitt
bleika ský. Á Máritíus þylja menn
söguna um dódófuglinn eins og þeir
séu að fara með ástarljóð.
Enginn veit með vissu hvernig
dódófuglinn leit út. Fyrir allmörgum
árum fundust fuglsbein þegar verið
var að stækka flugvöllinn sem er
kenndur við Sir Seewosagur
Ramgoolam en hann stjórnaði Már-
itíus fyrstu þrettán árin eftir að
sjálfstæði varfengið, 1968,Vísinda-
menn og fuglafræðingar rannsök-
uðu beinin og komust að þeirri nið-
urstöðu að þau væru úr dódó-fuglin-
um. Samkvæmt þeim vísbendingum
sem beinin gáfu bjuggu sérfræðing-
ar til eins nákvæma eftirlíkingu af
dódófuglinum og hægt var. Af henni
að dæma hefur dódófuglinn verið
stór og hlussulegur með breitt
kubbslegt nef og stuttar digrar lapp-
ir en yfir honum er einhver spaugi-
legur þokki sem hrífur mann, ekki
ósvipaður þeim sem górillur bera
með sér. Þennan fugl getur maður
skoðað á Þjóðminjasafninu í Port
Louis.
En á Máritíus er dódófuglinn alls
staðar nálægur. Litlar eftirlíkingar
af honum skornar í tré, mótaðar í
málm eða höggnar í stein, eru mik-
il söluvara á eynni. Búðir eru nefnd-
ar eftir honum og stærsta íþróttafé-
lagið heitir auðvitað Dódó.
„Viltu að ég segi þér söguna af
síðasta dódófuglinum," sagði John
Vorster við mig. Við vorum bæði í
sólskinsskapi, hann af því að hafa
selt mér perluskel og ég að hafa
keypt þessa perluskel.
„Dódófuglinn var stór og gat
ekki flogið. Hann var þungur og
klunnalegur, en hann var góðviljað-
ur og gerði engum mein. Dódó var
vinur allra og dýrunum og hinum
fuglunum þótti vænt um hann.
Svona höfðu þau lifað frá því guð
skapaði himinn og jörð. En allt í
einu var friðurinn rofinn. Hollend-
ingar gengu á land og þeir létu eins
og villimenn. Þeir hjuggu skóginn,
drukku sig fulla og voru grimmir
og gráðugir. Þeim fannst kjötið af
dódófuglinum gott og urðu sólgnir
í það. Dódófuglinn átti sér naumast
undankomu auðið því hann gat ekki
flogið. Þó að hann reyndi að hlaupa
á stuttu fótunum sínum náðu veiði-
mennirnir honum fljótlega."
John Vorster lækkaði róminn.
„Þar kom,“ sagði hann dapur í
bragði, „að ein fjölskylda var eftir.
Karlfuglinn vissi að þau voru í mik-
illi hættu. Allir ættingjar þeirra og
vinir höfðu verið myrtir af svívirði-