Morgunblaðið - 28.02.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRUAR 1990
Af blindum og heyrnarlausum
eftir Steinar Jónsson
Flestir hafa vafalaust tekið eftir
því í síðustu viku að Stéttarfélag
verkfræðinga og Félag Ráðgjafar-
verkfræðinga (félag verkfræði-
stofueiganda) höfðu samið. Já,
menn hafa mátt vera virkiiega
blindir og heyrnarlausir, samanber
orð Þórarins V. Þórarinssonar, til
að láta það fram hjá sér fara. En
eftir á að hyggja, þegar fjölmiðla-
fárinu slotar þá fmnst mérað ýms-
ar staðreyndirþessa máls hafi ekki
enn komið fram. Mun ég reyna að
skýra þær hér.
Það ber fýrst að nefna að Stétt-
arfélag verkfræðinga er stéttarfé-
lag rúmlega fimm hundruð verk-
fræðinga, sem semur fyrir hönd
sinna félaga við ríki, borg og Félag
Ráðgjafarverkfræðinga. Samning-
ar Stéttarfélags verkfræðinga hafa
verið lausir við Félag Ráðgjafar-
verkfræðinga um þó nokkum tíma.
Samninganefnd okkar var búinn
að leggja á sig mikla undirbúnings-
vinnu fyrir þessa samninga og
var albúin til viðræðna strax í
haust. Okkar skoðun var að gera
samninginn sem fyrst og hafa hann
þá til skamms tíma vegna þeirra
óvissu er ríkti í samningamálum
stóru launþegasamtakanna og við-
semjenda þeirra. Hvorki stjórn
Stéttarfélags verkfræðinga né
samninganefnd stéttarfélagsins
við Félag Ráðgjafarverkfræðinga
hafði neitt sérstakt samband við
ASÍ, Stéttarsamband bænda^
banka, sparisjóði, ríkisstjóm, VSI
eða VMS né þeir við okkur meðan
á samningaviðræðum okkar stóð.
Einnig höfðu áðurnefndir aðilar
aldrei sambandvið okkur er þeir
stóðu í sínum samningaviðræðum.
Einn meginþáttur málsins er að
Stéttarfélag verkfræðinga er' sjálf-
stætt stéttarfélag með öllum þeim
réttindum og skyldum sem því
fylgir.
I þessum samningi okkar voram
við að semja fyrir hönd 68 félaga
(skv. félagsskrá). Þessir félagar
hafa orðið að þola mikla launa-
skerðingu á undanfömum áram
langt umfram aðra þegna þjóð-
félagsins eins og sjá má á með-
fylgjandi línuriti.
Einnig era kjör þeirra á margan
hátt mun lakari en tíðkast í kjara-
samningum annarra launþega. Má
þar til nefna að í þeirra samning
er enginn orlofsuppbót, engin des-
emberappbót og fæðingarorlof er
einungis þrír mánuðir. Enn er ótal-
in sú mismunun sem ef til vill er
alvarlegust og hún er sú að verk-
fræðingar fá ekki samkvæmt iög-
um greiddar atvinnuleysisbætur
verði þeir atvinnulauSir. Það segir
nefnilega í grein þijú samkvæmt
lögum nr. 64/1981 um Atvinnu-
leysistryggingarsjóð að „Akvæði
laga þessara taka ekki til félags-
manna í samtökum opinberra
starfsmanna, lækna, lögfræðinga,
endurskoðenda, verkfræðinga né
annarra sambærilegra aðila.“
Stéttarfélagið hefur vakið athygli
á þessari mismunun áður og nú
er tillaga á borði Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra sem undið
gæti bug á þessu. Vafasamt má
telja að lagaákvæði sem þessi er
mismuna þegnunum fái staðist
alþjóða mannréttindayfirlýsingar,
sem íslendingar hafa skuldbundið
sig til að hlíta. Vegna alls þessa
og hins að vinnuálag þessara
manna er mikið ætti það ekki að
koma á óvart þegar það er upplýst
að meðalstarfsaldur umræddra 68
verkfræðinga er einungis rétt rúm
átta ár á þessum vinnustöðum.
Samninganefnd Stéttarfélags
verkfræðinga undirritaði samninga
þann 29. janúar síðastliðinn
nokkru á undan stóra launþega-
samtökunum og viðsemjendum
þeirra. Helstu kostir þessa samn-
ings vora að okkar mati aukning
endurmenntunar, hækkun á launa-
lið og svo var texti samningsins
uppfærður miðað við breytingar
sem hafa orðið á lögum. Með þess-
um samning vonuðumst við til að
við drægjumst ekki enn frekar
aftur úr öðrum launþegum í kaup-
mætti launa og e.t.v. tækist okkur
að ná einhveiju til baka. Rétt er
að taka fram að í okkar samning
voru engin rauð strik, engin verð-
trygging, það skyldu þeir gaum-
gæfa er bera vilja prósentuhækk-
anir í okkar samning saman við
prósentuhækkanir í öðrum samn-
ingum.
Samningurinn var samþykktur
á félagsfundi 12. febrúar síðastlið-
inn. Daginn eftir var ég boðaður
af Félagi Ráðgjafarverkfræðinga á
þeirra fund. Formaður Ráðgjafar-
verkfræðinga tjáði mér að hann
hefði á fundi um morguninn fengið
sérstök tilmæli frá forsætisráð-
herra, og þeirra vegná myndi hann
segja upp áður gerðu samkomulagi
við Stéttarfélag verkfræðinga.
Hvað hann hefur og gert. Stjórn
stéttarfélagsins hefur svarað því
samningsrofí í fjölmiðlum og er
ekkert frekar um það að segja
núna.
Rétt er að taka fram í þessu
máli öllu að einungis fjölmiðlamenn
og samningsaðili okkar (Félag
Ráðgjafarverkfræðinga) hafa haft
samband við okkur. Nokkrir aðilar
sem stóðu að stóra samningnum,
sem gerður var á eftir okkar
samning, létu í ljósi skoðanir á
okkar samning og sögðust myndu
beita sér gegn samningi okkar og
það ekki með friði. Ekki nenni ég
að fara tíunda fúkyrði og heit-
strengingar vanstilltra manna útaf
samning vorum en vil þó segja
eftirfarandi. Það er hörmulegt
þegar fyrirferð annarra launþega-
samtaka og viðsemjenda þeirra er
orðin slík að áðurgerðum samningi
sjálfstæðs stéttarfélags er sagt
upp, vegna þess að þeir álitu hann
gefa meiri launahækkanir en sinn.
Samningi fyrir 68 verkfræðinga.
Stjóm Stéttarfélags verkfræðinga
mun vinna að því eftir sem áður
að bæta kjör þessara manna sem
Steinar Jónsson
„Með þessum samningi
vonuðumst við til að við
drægjumst ekki enn
frekar aftur úr öðrum
launþegum í kaupmætti
launa og e.t.v. tækist
okkur að ná einhverju
tilbaka.“
og annarra félaga okkar sérstak-
lega vegna þeirrar kjararýrnunar
sem þeir hafa mátt þola á liðnum
árum.
Að iokum vil ég benda á þann
þátt sem mér finnst hvað kynleg-
astur og það er Fréttatilkynning
Verðlagsstofnunar. í fréttatilkynn-
ingunni segir „Jafnframt var sett
hámarksverð á gjaldskrár sjálf-
stætt starfandi sérfræðinga sem
byggja á kjarasamningum milli
Stéttarfélags verkfræðinga og Fé-
lags ráðgjafarverkfræðinga eða
gjaldskrám Félags ráðgjafarverk-
fræðinga". Með þessari setningu
virðist mér Verðlagsstofnun sé að
setja jafnaðarmerki milli samninga
Stéttarfélags verkfræðinga og
gjaldskrár vinnuveitenda fýrir út-
selda vinnu. Því mótmælir stjórn
Stéttarfélags verkfræðinga opin-
berlega hér og nú. Af sömu ástæðu
frábiður stjóm Stéttarfélags verk-
fræðinga sér öll afskipti Verðlags-
stofnunar af samningum Stéttarfé-
lags verkfræðinga a.m.k. meðan
að stéttarfélög eiga að heita fijáls
í þessu þjóðfélagi, ef ekki þá mun
stéttarfélagið leita síns lagaréttar
gagnvart umræddri ríkisstofnun.
Höfundur er verkfræðingur og
formaður Stéttarfélags
verkfræðinga.
ÞROUN kaupmattar launa
MIÐAÐ VIÐ FRAMFÆRSLUVÍSITÖLU
Meðaltal kaupmáttar 1980 er 100 stig
Heimildir:
a. Fréttabröf Kjararannsóknarnefndar
b. Tillaga aö launaakrám frá FRV
Vagnadans
Leiklist
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir
Leikhópurinn Fantasía sýnir
sjónleikinn Vagnadans.
Höfiindar: Leikarar og leik-
stjóri.
Ljósamaður: Snorri Guðjóns-
son.
Leikmynd: Kári Halldór.
Leikstjóri: Kári Halldór.
Leikhópurinn Fantasía var
stofnaður af ungu og fram-
kvæmdasömu fólki sl. ár eftir að
þau höfðu unnið saman einn vetur
undir stjórn Kára Halldórs. Fyrsta
sýning þeirra var Ég býð þér von
sem lifir, leikgerð sem hópurinn
vann að í sameiningu og var sýnd
í fyrrasumar. Fantasíuhópurinn
hefur haldið áfram að vinna undir
dyggri stjórn Kára Halldórs og
árangurinn lítur nú dagsins ljós í
ieikhúsnæði Frú Emilíu í Skeif-
unni. Hér er aftur á ferðinni leik-
smiðjuvinna þ.e. leikarar og leik-
stjóri hafa unnið þessa sýningu í
samvinnu. Vagnadans er sýning
án orða sprottin upp úr hugmynd-
um sém hópurinn hefur unnið
með í spuna, nk. fijáls leikur
ímyndunaraflsins. Það er ekki oft
að slíkar sýningar líti dagsins ljós
hér í Reykjavík enda þarf ákveðið
hugrekki til og það er því miður
ekki mjög algengt innan leikhús-
veggja borgarinnar. Vagnadans
er þó ekki látbragðsleikur þar
sem þetta er ekki ieiksýning held-
ur sjónleikur. Ég veit ekki hvort
fólk sér mikinn mun á því (reynd-
ar var sjónleikur yfirleitt notað
um leiksýningar hér áður fyrr) en
það er ekki um dramatík að ræða
í Vagnadansi, ekki mikil leikræna
ef svo má að orði komast. Þetta
era mikið frekar sjónrænar at-
hafnir, margir litlir gjömingar
hver á eftir öðrum sem mynda
eina heild.
Allir þeir sem hafa rúllað á
undan sér innkaupakerru í stór-
markaði á annatíma hljóta ein-
hvern tímann að hafa fundið fyrir
því samskiptaleysi sem ríkir þar
þrátt fyrir allan mannijöldann.
Hver rígheldur í sína kerru og
tínir vörur og aftur vörur í hana
sem era nauðsynlegar til þess að
við getum lifað samkvæmt þeim
þjóðfélagsrömmum sem við erum
skilgreind af. Vagnadans.
Leikarar eru átta talsins og
það era kerrurnar líka. Sjónieikur-
inn hefst á því að sviðið er autt
nema hvað tómir rammar hanga
á baksviðinu og innkaupakerrurn-
ar bíða í snyrtilegri röð til hliðar.
Atta gamlar og lokaðar mann-
eskjur koma inn og lýsa myrkrið
með vasaljósi. Þær eru allar eins,
steríótýpur. En smám saman
afhjúpa þau sig meira og meira,
ytri gervin ijúka hvert af öðru.
Það sem meira er uppgötvar fólk-
ið sig sjálft, að það er lifandi
persónur en ekki dauðar vörar
sem era settar í innkaupakerruna
síðdegis á föstudögum. Það upp-
götvar iíka hvert annað og um
leið vilja þau breyta hvert öðru,
móta að sinni mynd. í lokin er
enginn eins og allir eru ungir og
kátir. Kannski er þetta önnur
veröld?
Það má spinna svona lengi og
það er einmitt hálf ánægjan við
svona sýningar, áhorfandinn fær
að leika sér svolítið sjálfur. Það
eru mörg góð atriði í Vagnadansi
og sjálf hugmyndin með kerramar
er stórgóð. Én sum atriðin eru
of langdregin og deyfa þannig
kraftinn sem sýningin gæti ann-
ars búið yfir. Þetta á sérstaklega
við um miðbik sjónleiksins, upp-
hafið og lokin eru góð. Mér
fannst stundum eins og það vant-
aði einhveija ákveðnari hugmynd
í sum atriðin, alla vega voru þau
misvel mótuð.
Leikararnir stóðu sig allir vel.
Þetta er hópsýning og reynir því
á samæfingu og samstillingu. Allt
var það vel unnið og varð ég
aldrei vör við að nokkur slakaði
á klónum í þeim efnum.
Það ættu allir að geta skemmt
sér á þessum sjónleik, ef þeir
hafa ímyndunaraflið og góða
skapið i lagi. Tónlistin spillir ekki
fyrir, hún kemur úr ýmsum áttum
og á mikinn þátt í því að skapa
stemmningu. Ég var ekki sátt við
lýsinguna, mér fannst það hefði
mátt gera meira með hana og á
stundum var hún fulllítil.
Það verður örugglega gaman
að fara í stórmarkaðinn næst,
svo er Fantasíu fyrir að þakka.