Morgunblaðið - 28.02.1990, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 1990

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Lýðræðið sigrar
í Nicaragna og
Litháen
Fæstir áttu von á því, að kjós-
endur í Nicaragua myndu
hafna stjóm sandinista undir for-
ystu Daniels Ortega með jafn
miklum glæsibrag og gert var í
kosningunum á sunnudag. Skoð-
anakannanir fyrir kjördag gáfu
einkum óljósa mynd af því, sem
kynni að gerast en sýndu þó flest-
ar, að Ortega og þrautþjálfað og
skipulagt vinstra lið hans, sem
notið hefur stuðnings Sovét-
manna og Fidels Castros á Kúbu,
myndi bera sigur úr býtum. Voru
þetta fyrstu lýðræðislegu kosn-
ingarnar sem efnt hefur verið til
í landinu síðan sandinistar kom-
ust þar til valda fyrir rúmum
áratug.
Gleðilegustu stjórnmálaat-
burðir samtímans snúast um það,
að alræði marxista er að víkja
fyrir lýðræði og fjölflokkakerfi.
Skipulags- og forsjárhyggjan
sem hefur getið af sér oftrú á
sterkt ríkisvald er á undanhaldi.
Síst dregur það úr fögnuði yfir
þessum breytingum, að þær
verða á friðsamlegan hátt. Um
síðustu helgi fylktu íbúar Lithá-
ens í fyrstu fijálsu kosningunum
sem efnt hefur verið til í Sovét-
ríkjunum liði um þá frambjóðend-
ur sem vilja lýðræði og sjálf-
stæði. Krafan er að í verki verði
viðurkennt, að Litháar voru
neyddir til að ganga í Sovétríkin
með leynimakki þeirra Hitlers og
Stalíns og nú verði þessari nauð-
ung létt af þjóðinni.
Fyrir aðeins fáeinum mánuð-
um átti sú fullyrðing við rök að
styðjast, að marxistar hefðu ekki
afsalað sér völdum í fijálsum
kosningum. Nú er allt annað á
döfínni. Marxistar fjúka úr valda-
og áhrifastöðum fyrir tilverknað
fólksins, annaðhvort í fijálsum
kosningum eða vegna mótmæla
á götum úti eins og gerst hefur
í Austur-Evrópu.
Fögnuðurinn yfir þessu er
blandinn ótta um, að ekki verði
farið að vilja fólksins, þegar á
reynir. Þótt sandinistum hafi ver-
ið hafnað með eftirminnilegum
hætti og Daniel Ortega viður-
kenni ósigur þeirra ráða þeir enn
yfir gífurlega öflugum her og
öryggislögreglu landsins, sem
starfar í anda starfsbræðra sinna
í öðrum löndum kommúnista og
sósíalista. Hið fyrsta sem þjóðim-
ar í Austur-Evrópu hafa gert er
að leysa þessa lögreglu upp, Stasi
í A-Þýskalandi og Securitate í
Rúmeníu. Verður það ekki gert
núna strax í Nicaragua, þegar
þeir sem stjómuðu í krafti henn-
ar eru á föram úr stjórnarráðinu?
Christopher N. Donnelly, sér-
fræðingur Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) í málefnum Sovét-
ríkjanna, sem flutti hér fyrirlest-
ur á vegum Samtaka um vest-
ræna samvinnu og Varðbergs á
laugardag, er þeirrar skoðunar,
að Mikhaíl Gorbatsjov Sovétleið-
togi hafi þegar gert upp hug sinii
varðandi framtíð Eystrasaltsríkj-
anna; hann sjái að þeim verði
ekki haldið nauðugum innan Sov-
étríkjanna. Gorbatsjov sá einnig,
að Sovétmenn hefðu ekki efni á
að dæla peningum í eyðsluhít
sandinista í Nicaragua, þar sem
verðbólga nam tugum þúsunda
prósentna á tímabili og er nú
talin um 2.000%. Þegar sú stað-
reynd er skoðuð, er ástæða til
að spyija: Hvenær fá íbúar Kúbu
eða Eþíópíu að láta skoðun sína
í ljós í fijálsum kosningum? Hver
verður útreið marxista, kommún-
ista eða sósíalista þar?
Ortega og félagar hans hafa
verið friðarspillar í Mið-Ameríku
og valdið Bandaríkjastjórn veru-
legum vandræðum. Ósigur þeirra
í kosningunum vekur vonir um
að skæruhernaði og blóðsúthell-
ingum Iinni á þessum slóðum.
Því aðeins fá þjóðirnar tækifæri
til að bijótast út úr fátæktinni
og eymdinni að þær njóti friðar.
Lýðræðislegir stjórnarhættir eru
öruggasta forsenda friðar.
A sama tíma sem nágrannaríki
Sovétríkjanna eru að losa um
tengslin við þau eða réttara sagt
bijótast undan valdi þeirra kjósa
íbúar Nicaragua yfir sig valdhafa
sem vilja treysta og efla tengslin
við hið öfluga stórveldi í ná-
grenni smáríkisins, Bandaríkin.
Kosningamar í Nicaragua og Lit-
háen hafa þannig áhrif langt út
fyrir landamæri þessara ríkja og
era enn eitt mikilvægt skref til
nýrrar heimsmyndar.
Að skjóta
skildi fyrir
sjómenn
Iforystugrein Morgunblaðsins
í gær átti að standa að Krist-
inn Pétursson, alþingismaður,
hafi skjaldað sjómenn í málflutn-
ingi sínum, þ.e. skotið skildi fyrir
þá, tekið málstað þeirra. Orðið
skjalda breyttist hins vegar í
skjalla — vegna prentvillu — og
gjörbreytir merkingu textans.
Þessi leiða villa leiðréttist hér
með.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 1990
23
Herra Olafur Skúlason biskup með brasilískri fjölskyldu.
Frá einu af safhaðarheimilum kaþólskra í Recife. Nýr erkibiskup, arftaki Helders Camara, vill nú meina
kvennahóp að halda áfram fræðslustarfi á heimilinu. A veggnum er mynd eftir einn af eiginmönnunum
af önnum kafinni húsmóður. Félagsskapur kvennanna neftiist Mulher maravilha eða Undrakonur.
Ferð biskupshjónanna á þing Lúterska heimssambandsins í Curitiba:
Mannleg reisn heldur velli
þrátt fyrir ægilega eymd
segir herra Ólafiir Skúlason biskup um fátækt og misskiptingu lífsgæða í Brasilíu
UM EITT þúsund manns sóttu heimsþing Iúterskra kirkjudeilda sem
haldið var í Brasilíu um mánaðamótin janúar-febrúar. Slík þing eru
haldin á sjö ára fresti og var þetta í fyrsta sinn sem land í Rómönsku
Ameríku var gestgjafi. 1970 var hætt við að halda þingið í Brasilíu
í mótmælaskyni við ítrekuð mannréttindabrot þáverandi sfjórnvalda.
Lúterska sambandið var stofnað 1947 og eiga nú um 55 milljónir
manna aðild að því. Samþykktar voru allmiklar skipuiagsbreytingar
að þessu sinni og verður m.a. fækkað um þriðjung í starfsliði sam-
bandsins, sem hefur aðalstöðvar í Genf, til þess að hafa meira fé til
starfa í þriðja heiminum. Hlutur kvenna var aukinn og skipa þær nú
43% sæta í sljórn sambandsins en ungt fólk 20%. Biskup Islands,
herra Ólafur Skúlason, var kjörinn í stjórnina en aðrir íslenskir full-
trúar voru sr. Dalla Þórðardóttir og sr. Bernharður Guðmundsson.
Ebba Sigurðardóttir biskupsfrú og sr. Þorbjörn Hlynur Arnason voru
gestir á þinginu og Gunnbjörg Óladóttir háskólanemi var í hópi starfs-
manna þess. Morgunblaðið bað biskupshjónin að segja frá því sem
fyrir augun bar í Brasilíu.
Á myndinni sést þingfulltrúi frá Eþíópíu (lengst t.v.) ásamt konu frá
Suður-Afríku og Ebbu Sigurðardóttur biskupsfrú. Er Eþíópíukonan
heyrði fulltrúa frá norðurhéruðum Brasiliu tala um að eina lausnin
á ægilegum vandamálum þeirra væri marxisminn stóð hún upp. „Þið
vitið ekki hvað þið eruð að tala um,“ sagði hún. „Marxisminn hefur
verið við lýði í mínu landi í mörg ár. Má ég þá heldur biðja um
aðskilnaðarstefnuna í Suður-Afríku en marxismann eins og við höfum
kynnst honum.“
„Curitiba er um 600 km_ frá
Atlantshafsströndinni,“ segir Ólaf-
ur. „Borgin hefur um milljón íbúa
og gæti verið hvar sem er í Evr-
ópu, venjuleg nútímaborg. En vik-
una áður en þingið hófst vorum við
í borginni Recife, í norðausturhluta
landsins, ásamt röskum tug ann-
arra þingfulltrúa frá öllum heims-
hornum. Þetta er rétt sunnan við
miðbaug, hitinn yfir 30 - 40 stig
allt árið um kring og fátæktin alveg
ofboðsleg. Þetta voru tveir heimar;
annars vegar þetta þing, að vísu í
nokkrum tengslum við íyálft gest-
gjafalandið, og hins vegar þessi
mynd af fátæktinni í norðaustur-
Brasilíu sem líður okkur alls ekki úr
minni.
Þegar við höfðum verið þarna í
tvo daga höfðum við ekkert séð
nema hverfi sem voru eiginlega
ömurlegri en svo að hægt sé að
kalla þau fátækrahverfi, þessar
svonefndu favelur. Fátækrahverfi
sáum við í Rio de Janeiro og Cu-
ritiba en í favelum Recife eru slík
örbirgðarhreysi að engu öðru líkist.
Á loftinu á einum kofanum, sem
ég fór inn í, voru breiðar rifur svo
að regnvatnið átti greiða leið inn.
Ég spurði Ieiðsögumanninn okkar
hvort ekki væru nein hverfi í borg-
inni þar sem fólk byggi við svona
sæmilega afkomu. Þá sýndu þeir
okkur hús og sögðu: „Hérna býr
ríka fólkið.“ Þetta þættu nú ekki
ríkmannleg heimili hér á íslandi en
þegar við fórum niður að ströndinni
þá sáum við háhýsi og þar voru
vopnaðir verðir við dyrnar. Þar var
raunverulega ríka fólkið og dýru
hótelin. Sjö af hundraði landsmanna
eiga um 93% af öllu jarðnæði og
öðrum eignum í Brasilíu; misskipt-
ingin er alveg ótrúleg. Ungbarna-
dauði hér á Islandi og víðast á
Vesturlöndum fram að árs aldri er
sex af hveiju þúsundi. í Brasilíu
allri er hann 64 af þúsundi en í
norð-austurhlutanum 248 af hveiju
þúsundi fæddra barna. Nær fjórða
hvert barn sem fæðist þarna deyr
innan eins árs! 42% deyja innan við
fermingaraldur.
Óréttmæt tortryggni
Þarna er mikið um rán og þjófn-
aði og þegar við vildum fara í
gönguferð var okkur sagt að skilja
eftir öll verðmæti á hótelinu, konan
mín varð meira að segja að taka
af sér giftingarhringinn! Þeir sögðu
okkur að fólk eins og við, hvítt á
hörund, væri svo greinilega auð-
unnin bráð, þarna væri enginn
óhultur. Reyndar urðum við aldrei
vör við neitt af þessu tagi, þrátt
fyrir margar viðvaranir. I Recife
var ég að taka mynd af strákahóp
og fjölskyldu. Ég kemst að því að
þau vilja fá mig til að vera með á
myndinni. Þá fer ég að velta fyrir
mér hvort þetta sé ekki bara bragð
til að ná af mér myndavélinni og
hlaupa svo með hana á brott. Þetta
var líka svolítið óvenjulegt heimili;
eins og dálítið uppstillt. Þarna voru
nefnilega bóndinn og annar fullvax-
inn karlmaður heima og tiltölulega
fá börn. Annars staðar sá maður
yfirleitt bara konuna og aragrúa
af börnum, fyrst hélt ég að þarna
væri barnaheimili í hveiju húsi! En
ég hugsa með mér: „Ég vil heldur
tapa myndavélinni en sýna þessu
fólki að ég beri ekki traust til þess
svo að ég fæ einum stráknum vél-
ina. Og svipurinn á honum! Hann
var svo himinlifandi og yfir sig
montinn þegar ég var að segja
honum til. Síðan tók hann myndina
— og skilaði mér myndavélinni."
Kaþólska kirkjan er sem kunnugd-
er andvíg hvers konar getnaðar-
vörnum en Ólafur varð var við að
hjá liðsmönnum kirkjunnar eru
mjög skiptar skoðanir í þessum
málum. Kirkjan er enn einn af
stærstu landeigendum Brasiliíu.
Þeir sem vinna meðal almennings
í fátæktinni, basla með fólkinu,
þeir gagnrýna sumir yfirstjórn
kaþólsku kirkjunnar mjög harka-
lega, að sögn Ólafs. Fyrir nokkru
tók nýr maður við embætti erkibis-
kups í Recife af hinum heimsþekkta
Helder Camara sem upprunalega
var íhaldssamur og vildi að kirkjan
skipti sér ekki beinlínis af félagsleg-
um vandamálum. Camara varð
síðar einn þekktasti baráttumaður
fyrir bættum kjörum og réttindum
fátæklinga sem kaþólikkar hafa átt
í Rómönsku Ameríku. Ólafur segir
arftaka hans hins vegar vera aftur-
haldssaman, hann hafi m.a. bannað
konum að halda uppi atvinnustarf-
semi og fræðslu í safnaðarheimili
nokkru í Recife. Flestir karlar á
staðnum hafi verið andvígir starfi
kvennanna og telji þær eiga að
halda sig heima við. Þeir líti á það
sem hræðilega móðgun við karl-
mennsku sína að konur vinni úti,
sætti sig ekki við það, karlremban
sé ríkjandi.
„Undrakonur" beija frá sér
„Ég ræddi við nokkrar þessara
kvenna, þær kalla félagsskapinn
Undrakonur," segir Ebba. „Þær
sögðust einfaldlega hafa farið að
beija frá sér! Þær tóku sig saman
og fóru að sauma, komust yfir
saumavélar og brátt fóru þær að
selja framleiðsluna. Þær fóru að
kenna öðrum konum, m.a. að baka
og skreyta kökur til að selja. Konum
var kennt að nýta betur ávexti og
grænmeti, einnig að lesa og útve-
guð voru dagblöð, konur hvattar
til að kynna sér hvað væri að ger-
ast í heiminum, hverjir væru í fram-
boði í kosningum og hvað þeir
stæðu fyrir. Eiginmennirnir urðu í
fyrstu alveg trylltir en konurnar
gáfust ekki upp. Smátt og smátt
sáu sumir karlarnir hvað þetta
gerði konunum gott. Ég skoðaði
húsnæðið þeirra, sem erkibiskupinn
vill reka þær úr, og þær höfðu
komið sér vel fyrir þótt allt væri
fátæklegt og þakið læki.“
Ólafur sagðist halda að starf
þessara kvenna gæfi vonir um úr-
bætur í norðaustur-héruðunum og
ekki mætti gleyma að enn héldu
margir sjálfsvirðingu sinni innan
um alla eymdina. „Við sáum að
þetta fólk hefur ekki látið svipta
sig allri von, allri lífsbjargarvið-
leitni. Og þar kemur trúin óhemju
sterkt við sögu. Ekki þessi opinbera
kirkjutrú heldur sú einlæga trú að
Guð hafi, þrátt fyrir allt, ekki yfir-
gefið það. Þegar það les eða lætur
lesa fyrir sig biblíuna, 38% manna
eru ólæsir, þá er lesinn texti og
fólk lifir sig inn í atburðina sem
búið er að segja því frá. Það túlkar
þá og heimfærir upp á eigin aðstæð-
ur; þetta_ er því ekki framandlegt
orð frá ísrael, 2.000 ára gamalt,
heldur er þetta sá veruleiki sem
fólkið upplifir hveiju sinni og lætur
biblíuna varpa sínu ljósi á. Þegar
verið er að segja frá angistarveini
ísraelsþjóðarinnar í herleiðingunni
þá er þetta bara þeirra hróp til
Guðs.“
Reyna að halda reisn sinni
Alls staðar eru opin göturæsi
sem að vísu hreinsast alltaf öðru
hveiju þegar rigningardemburnar,
allt að hálftími í senn, fylla þau og
skola úr þeim, rétt eftir skúr er
alls ekki nein ólykt þarna. Ebba
sagði að hins vegar væri víða megn
reykjarstybba því að alls staðar
væri verið að brenna rusli. Ólafur
sagði að tvennt hefði sýnt sér allra
best að þetta fólk væri ekki að
gefast upp. „Ég sá konurnar vera
að sópa moldarstígana upp að leku
kofunum sínum, líka moldargólfin
í hreysunum. Og ég sá að þegar
fór að líðá á daginn _þá var alltaf
þvottur á snúrum. Ég hugsa að
hver drengur eigi ekki nema einar
stuttbuxur, stúlkurnar einn kjól,
yfirieitt hvítan, en það var alltaf
verið aðJjvo, reynt að halda reisn-
inni. Konurnar gefast ekki upp,
þrátt fyrir barnadauðann, karlarnir
eiga það frekar til að flýja vand-
ann. Það er reyndar sjaldgæft að
þessar konur eigi öll börnin með
sama manninum og mér var sagt
að algengt væri, þarna í þessari
örbirgð, að stúlkur um tvítugt ættu
3 — 4 börn, með jafnmörgum
mönnum. Oft eru stúlkur, niður í
11 ára aldur, seldar í vændishús.“
Hjónin sögðu að átakanlegast
hefði verið að sjá fólkið sem bjó á
ruslahaugunum við Recife, þar búa
heilar íj'ölskyldur. Flugnamergðin
var slík að bíllinn, sem þingfulltrú-
arnir voru í, fylltist um leið og
farið var út. Álls staðar loguðu
eldar í sorpinu. „Þarna var bókstaf-
lega ekki hægt að draga andann,“
segir Ebba, „og við vorum þarna
aðeins augnablik en fólkið býr
þarna, sumir jafnvel allt sitt líf.“
Tvær telpur, sjö — átta ára gaml-
ar, voru að rogast með stóran
poka, sem fullorðnir höfðu fyllt af
einhveiju nýtilegu, heim í hreysið
sem þær áttu heima í. Kofarnir
voru ömurlegri en nokkuð sem þau
hjón höfðu áður séð.
Andstæðurnar eru hróplegar. Er
Ólafur ákvað að kaupa sér sandala
fóru þau hjón í einhveija glæsileg-
asta verslunarmiðstöð sem þau
höfðu séð, þar sem vöruúrvalið var
framúrskarandi. Sitt hvorum megin
við verslunina voru ömurleg fátækt-
arhreysi. Mánaðarlaun afgreiðslu-
manns hefðu rétt dugað fyrir einum
venjulegum sandölum, enda var
enginn skortur á afgreiðslufólki,
það kostar verslunareigandann svo
til ekkert. Óðaverðbólga er í landinu
og nefndi Ebba sem dæmi að
leigubíll af flugvellinum í Rio til
hótelsins hefði kostað um 400 cruz-
eiros; þrem vikum seinna kostaði
600 cruzeiros að fara frá hótelinu á
flugvöllinn!
Stéttskipt kirkja
Ólafur sagðist halda að ríki
minnihlutinn, sem hefði þessa eymd
óhjákvæmilega fyrir augunum alla
daga, hagaði sér eins og Nelson
flotaforingi forðum við Kaup-
mannahöfn; setti bara kíkinn fyrir
blinda augað og þættist ekkert sjá.
Sterkasta vígi mótmælenda er í
Curitiba þar sem mikið er um fólk
af þýskum uppruna er lltt hefur
reynt að samlagast þorra Brasilíu-
manna sem flestir mæla á portúg-
ölsku og eru margir af afrískum
uppruna. Prestur eins lúterska
safnaðarins í borginni vildi nýlega
opna kirkjuna fyrir íbúum fátækra-
hverfanna í nánd við kirkjuna en
því var andmælt af sóknarnefnd-
inni. „Gömlu Þjóðveijarnir eru
vanir þessari stéttaskiptingu og
kirkjan er í þeirra augum fyrir ofan
fátæklingana, þeir eru á lægra
plani. Kirkjudeildirnar þarna eru í
rauninni allar tvískiptar, annars
vegar þessar opinberu stofnanir en
hins vegar grasræturnar,“ sagði
Ólafur.
(Viðtal: Kristján Jónsson).
Stón bróðir
enn a
eftir Birgi ísleif
Gunnarsson
Það er einkenni flestra mála sem
ríkisstjórnin leggur fyrir Alþingi að
þau fela í sér aukin umsvif ríkisins
og meifi miðstýringu. Forsjárhyggj-
an skín alls staðar í gegn og Stóri
bróðir, eins og George Orwell, lýsir
honum í bókinni 1984, gengur ljós-
um logum í frumvörpum ríkisstjóm-
arinnar.
Frumvarp um skipulagsmál
Eitt slíkt frumvarp var til 1.
umræðu í neðri deild Álþingis fyrir
stuttu, þ.e. frumvarp til nýrra skip-
ulags- og byggingarlaga, sem fé-
lagsmálaráðherra mælti fyrir. Ég
mun nú I þremur greinum hér í
blaðinu fjalla nokkuð um þessi
mál. Fyrst er rétt að huga að því
hvernig þróun hefur verið í meðferð
skipulagsmála á Norðurlöndum.
Dr. Bjarni Reynarsson, skipu-
lagsfræðingur, hefur ritað ýmislegt
um skipulagsmál, og m.a. í tímarit-
ið Arkitektúr og skipulag, 3.
tölubl., 10. árg. 1989, grein sem
hann nefnir: „Einfalt og skilvirkt:
Nýjar áherslur í skipulagslöggjöf á
Norðurlöndum." Þar rekur hann
m.a. þær breytingar sem orðið hafa
á meðferð skipulagsmála hjá ná-
grönnum okkar en þar miðar allt í
sömu átt: Minni afskipti ríkisvalds-
ins af skipulagsmálum sveitarfé-
laga.
Aðalskipulag
Um aðalskipulag segir dr. Bjarni
m.a.: „Með endurbótum á skipu-
lagslögum á Norðurlöndum hefur
verið dregið mjög úr eftirliti ríkis-
valdsins á aðalskipulagi sveitarfé-
laga. Ríkið þarf þá hvorki að stað-
festa né samþykkja aðalskipulag.
Það gegnir hins vegar því hlutverki
að skera úr um ágreiningsmál sem
upp koma.“
I einstökum löndum eru nokkuð
mismunandi reglur. í Danmörku og
Noregi er meginreglan sú að aðal-
skipulag öðlast gildi án þess að
vera samþykkt af ríkisvaldinu, en
þó eru á því mikilvægar undantekn-
ingar sem einkum lúta að rétti ná-
grannasveitarfélaga. í Svíþjóð er
ekki lengur eftirlit með framfylgd
aðalskipulags sveitarfélaga, en hins
vegar fagleg umsögn lénsstjórnar
meðan á afgreiðslu skipulagsins
stendur. í Finnlandi eru sveitarfélög
sjálfráð hvað varðar staðfestingu
aðalskipulags. ísland er því eina
landið þar sem ákveðið er í lögum
að ráðherra skuli staðfesta aðal-
skipulag. Um það eru ákvæði í
núgildandi skipulagslögum frá
1964 og er enn hert á því í hinu
nýja frumvarpi félagsmálaráðherra.
Deiliskipulag á Norðurlöndum
Dr. Bjarni rekur einnig í um-
ræddri grein hvernig meðferð déili-
skipulags hefur þróast á Norður-
löndum. Deiliskipulag er að öllu
jöfnu samþykkt af sveitarstjórn. í
Danmörku er það samþykkt án
skilyrða. I Noregi, Svíþjóð og Finn-
landi geta jafnvel veigaminni breyt-
Njarðvík:
ferð
Birgir ísleifur Gunnarsson
„Það vekur því fiirðu
þegar lagt er fram á
Alþingi frumvarp sem í
nær öllum atriðum
herðir að sveitarfélög-
unum í meðferð skipu-
lagsmála og fiytur auk-
ið vald til ríkisins.“
ingar á skipulagi verið fengnar
undirnefndum sveitarstjórna (skip-
ulags- og byggingarnefndum).
Minnkandi stjórn ríkisins á deili-
skipulagi er einkennandi fyrir Norð-
urlönd. í Danmörku, Noregi og
Svíþjóð þarf ríkisvaldið að öllu jöfnu
ekki að staðfesta deiliskipulag. í
Finnlandi skal leggja deiliskipulag
til staðfestingar fyrir ríkið.
Hert að hér á landi
Samkvæmt skipulagslögum frá
1964 þarf ekki að leggja deiliskipu-
lag til staðfestingar ríkisvaldsins
nema um sé að ræða deiliskipulag
í þegar byggðu hverfi. Að vísu er
ekki minnst á hugtakið deiliskipu-
lag í skipulagslögum frá 1964, en
þessa niðurstöðu má ráða af lögun-
um, enda hefur sú regla gilt hér í
reynd. Samkvæmt frumvarpi fé-
lagsmálaráðherra á að herða að
sveitarfélögunum í þessu efni og
allt deiliskipulag þarf að samþykkj-
ast af ríkinu, eins og nánar verður
greint frá síðar.
Hér hefur í stórum dráttum verið
rakin þróun í meðferð skipulags-
mála á Norðurlöndum samkvæmt
heimildum Bjarna Reynarssonar.
Það vekur því furðu þegar lagt er
fram á Alþingi frumvarp sem í
nær öllum atriðum herðir að sveit-
arfélögunum í meðferð skipulags-
mála og flytur aukið vald til ríkis-
ins. Frumvarpi ráðherrans verður
nánar lýst í síðari greinum.
Höfiindur er einn af
alþingismönnum Sjálfstæðisflokks
fyrir Reykjavíkurkjördæmi.
Framboðslisti Sjálfstæð-
isflokksins ákveðinn
Keflavík.
FRAMBOÐSLISTI Sjálfstæðis-
flokksins í Njarðvík fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar í vor hefur
verið ákveðinn af kjörnefnd.
Listinn verður þannig skipaður:
1. Ingólfur Bárðarson, rafverktaki.
2. Kristbjörn Albertsson, kennari.
3. Valþór Söring Jónsson, yfirverk-
stjóri. 4. Árni Ingi Stefánsson,
framkvæmdastjóri. 5. Hafdís Garð-
arsdóttir, ritari. 6. Rebekka E. Guð-
finnsdóttir, bókavörður. 7. Jón Jó-
hannsson, læknir. 8. Guðrún
Greipsdóttir, húsmóðir. 9. Haraldur
Helgason, matreiðslumaður. 10.
Sigfríður Sigurgeirsdóttir, kennari.
11. Jóhann G. Jóhannsson, flugum-
ferðarstjóri. 12. Vignir Haraldsson,
nemi. 13. Sigríður Aðalsteinsdóttir,
verslunarmaður. 14. Ingi F. Gunn-
arsson, stöðvarstjóri.
BB