Morgunblaðið - 07.04.1990, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. APRIL 1990
,þú ski/cJir i/esk/S þitt e.H-ir i -fiskbú&inni!'
... að kyija man
söngva.
TM Reg. U.S. Pat Off.—all rights reserved
c 1990 Los Angeles Times Syndicate
POLLUX
Placido, Pavarotti, Bruce
Springsteen — Elton John?
HÖGNI HREKKVÍSI
„HONU/Vt riNNST GA/M/tN AÐ VELJA
KALKÚMANU.'1
Kemst þótt hægar fari ,
Til Velvakanda.
Það er hörmulegt að í byijun
átaksins um að sleppa nú sem fyrst
þessari kjánalegu sérgrein okkar
að keyra sem oftast á næsta bíl,
með tilheyrandi afleiðingum (og
virðist litlu breyta hvort um vetur
eða sumar er að ræða), erúm við
nú orðin að öllum líkindum öruggir
heimsmeistarar í þessari grein mið-
að við hausatölu. Varla er hægt að
kætast en skömmin er mikil, mörg
slys á mönnum og gífurlegt eigna-
tjón. Fólk verður ráðþrota um stund
en svo byrja bara ósköpin oft fljót-
lega aftur. Ef til vill má þó ætla
að framangreind reynsla standi þó
eitthvað til áminningar enda vanda-
málið meira en lítið. Erfitt mun
vera að skilgreina hvaða ósköp
liggja hér að baki en þó er eins og
rótgróið agaleysi og virðingarleysi
fyrir lögum og reglum, svo og sam-
ferðamönnum í lífinu, einkenni of
stóran hluta þjóðfélagsins. Spyija
má t.d. þegar ökumenn aka hik-
laust á miklum hraða í slæmu
Til Velvakanda.
Það er ekki á hveijum degi sem
ég gríp til pennans, en í gær sleppti
ég þó sleifinni og dró fram skriffær-
in. Grein Ólínu Þorvarðardóttur í
Morgunblaðinu, „Borg sem gleymir
börnum sínum“, olli því að upp úr
sauð (ekki pottinum) og ég gat
ekki orða bundist.
Nú er mér ekki illa við Ólínu,
síður en svo, enda þekki ég hana
ekki persónulega, en hún fer fram
með miklu offorsi í þessari grein
og minnir allnokkuð á riddarann
hugumstóra _sem lagði til atlögu við
vindmyllur. Ólína álasar Reykjavík-
urborg fyrir að hirða lítið um börn,
„hvort sem um er að ræða vöggu-
börn eða börn sem eru að stíga sín
fyrstu spor út í lífið". Þessi ásökun
er mjög ósanngjörn og það veit
Ólína vel. En Ólína er að stíga sín
fyrstu pólitísku spor út í lífið og fer
geyst. Árás Ólínu á borgina hefst
með þessum orðum: „Kindin sem
ekki vill kara lamb sitt, snýr við
því baki og hrekur það frá sér er
kölluð „óart“. Hegðun hennar vekur
skyggni eða blindbil án þess að sjá
nokkuð að ráði fram fyrir bílinn og
aka svo aftaná eða framaná næsta
bíl. Eða ef til vill gangandi menn
eða börn á leið í eða úr skóla. Eða
jafnvel fram af næsta hengiflugi.
andúð. Sama er að segja um for-
eldra sem ekki sinna börnum sínum
heldur vanrækja þau. Þeir standa
ekki undir nafni sem foreldrar.
Þetta eru alþekkt sannindi sem all-
ir eru sammála um.“
Þetta er harður dómur um þá
þjónustu sem borgin veitir og fjöl-
margir njóta góðs af, en heimtu-
freku fólki finnst aldrei nóg að gert.
Ólína segir að foreldrar sem van-
ræki börn sín standi ekki undir
nafni. Hvenær vanrækja foreidrar
börn sín? Ólína stundar erfitt nám,
hún hefur starfað við Ijölmiðla, ver-
ið fjölmiðlastjarna og t.d. stjórnað
„alþýðlegum" skemmtiþáttum þar
sem hún kemur fram í minipilsi
með uppskrúfaða stælhárgreiðslu
og ræðir við aðrar fjölmiðlasjúkar
persónur, hún hefur samið viðtals-
bók og nú er hún komin á kaf í
pólitík sem ein af aðalsprautunum
í hræðslubandalagi „Nýs vett-
vangs“. Skyldi Ölína vanrækja
börnin sín fjögur — eða er það bara
Reykjavíkurborg sem vanrækir sín
börn? Húsmóðir
Að hveiju eru menn að leita með *
þessum ósköpum. Getur verið að
einhvers staðar þurfi einhveija end-
urhæfingu? Eða að það vanti hrein-
lega eitthvað í kollinn?
Sjónvarpsmaðurinn Sigmundur
Ernir sagði að kvöldi klessudagsins
mikla er hann benti á ólögulega
járnhrúgu er einu sinni hafði verið
einn þeirra 117 bíla er tekist hafði
að klessa fyrr um daginn: Hann lifði
aðeins 10 þúsund kilómetra þessi.
Ekki meir, ekki meir . . . , sagði
Sigmundur og raddbeitingin gaf
sitthvað til kynna. Og oft berast
hin hörmulegustu tíðindi svo sem:
hún eða hann var aðeins 15 ára,
17 ára, 18 ára, 25 ára o. s. frv. i
Og við sjáumst aldrei meir.
Agaleysi og ábyrgðarleysi og ein-
hvers konar eirðarleysi virðist ein- <
kenna okkar litla dvergþjóðfélag.
Ótrúlega fáimkenndar ákvörðana-
tökur og ágiskanaformúlur eru oft |
látnar ráða í hrikalegum óráðsijár-
festingum opinberra aðila og ein-
staklinga sem tröllríða þessu litla
samfélagi. Og taugaspennan virðist
oft í hámarki er spilaborgir ein-
staklinga og félaga hrynja í rúst. í
þessari ógnvekjandi helreið mistaka
má sjá hláf taugabilaðan og ráðvilt-
an mannskap sem virðist tæpast
hafa tíma til að lifa.
í framhaldi af þessu gætum við
hugsanlega sagt það sem ef til vill
gæti átt við um frleira: Kemst þótt
hægar fari. Gefum okkur tíma til
að lifa og leyfa öðrum að lifa.
Jón Gunnarsson
Osanngjörn ásökun
l
Yíkveiji skrifar
Stundum virðist þurfa byltingar
til að sannleikurinn sigri. Það
hafa íbúar Austur-Evrópu þurft að
ganga í gegnum á undanförnum
mánuðum. Barátta Havels, forseta
Tékkóslóvakíu, var háð undir kjör-
orðunum samileikurinn sigrar. í
ávarpi til þjóðar sinnar lagði hann
út af þessum orðum og sagði tíma
til kominn að horfast í augu við
sannleikann. Það væri t.d. lygi að
Tékkar framleiddu góðar vörur,
þvert á móti væri gæðum mjög
ábótavant og verksmiðjur úr sér
gengnar. Það væri ágætt ef fleiri
þjóðum tækist að setja spurningar-
merki við eigið ágæti á ýmsum svið-
um. Við íslendingar gætum spurt
okkur t.d. hvort það sé rétt að við
séum bókmenntaþjóð. Víkveiji hef-
ur á tilfinningunni að þetta sé enn
ein þjóðarlygin, klisja sem marg-
búið er að tyggja, þannig að menn
eru farnir að ganga út frá því sem
vísuj að íslendingar lesi fleiri og
betri bækur en aðrar þjóðir. Slík
spurningarmerki væri okkur hollt
að setja við fleira, t.d. menntun.
Víkveiji hefur t.d. rökstuddan grun
um, að verkmenntun íslendinga
standi í stað samtímis því að tækrii-
þróun fleygir fram. Við höfum talið
okkur trú um að mengun hér á landi
sé nánast óþekkt fyrirbæri og kynnt
ferðamönnum landið á þeim for-
sendum. Svo kemur upp úr kafinu,
að við dælum hugsunarlaust eitri
og skólpi í hafið, hættuleg eiturefni
eru urðuð við vatnsból og svo mætti
lengi telja. Lygin er víða á kreiki
og tímabært að horfast í augu við
hana.
xxx
Nýlega varð mikill hvellur í
Svíþjóð út af því, að einn af
forystumönnum sænskra atvinnu-
rekenda kom með þá tillögu, að
starfsmenn þyrftu við ráðningu að
gera grein fyrir veikindaferli sínum.
Astæðan er hversu margir þar í
landi nota sér rétt til veikindadaga
á kaupi, svo mikið að ef satt reyn-
ist er Svíþjóð eitt mesta pestarbæli
veraldar. Fáir fullyrða þó slíkt í
alvöru en benda á, að viðhorf
margra til vinnu séu á slíkum villi-
götum, að þeir víli ekki fyrir sér
að tilkynna sig veika, þó fullfrískir
séu. Það er ástæðan fyrir tillögu
fyrrnefnds sænsks atvinnurekanda,
hann vill einfaldlega að atvinnurek-
endur geti varað sig á slíku fólki.
Hann hefur bent á að sérstaklega
hafi smáatvinnurekendur farið illa
út úr þessu sænska veikindakerfi.
Það var mikið framfara- og réttlæt-
isspor þegar farið var að borga fólki
laun í veikindum. Áður gátu veik-
indi fyrirvinnu fjölskyldunnar þýtt
fádæma niðurlægingu og jafnvel
upplausn fjölskyldunnar. Það væri
sorglegt ef misnotkun þessara rétt-
inda yrði til þess að þrengja réttinn
til launa í veikindum. Best væri ef
með einhveijum hætti væri hægt
að ná til sökudólganna. Það var
reyndar hugsunin á bak við tillögu
sænska atvinnurekandans. Ástæð-
an fyrir þeim úlfaþyt sem tillaga
hans vakti er e.t.v. hversu sannleik-
urinn leiðir oft fram slæmar hliðar
manns og þjóðfélags. Og sannleik-
urinn er oft mun erfiðari viðfangs
en lygin.