Morgunblaðið - 06.06.1990, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JUNI 1990
Á ítölskum fótboltaleik
Það sem ekki sést í beinu útsendingunni
ÞESSAR vikurnar og mánuðina
er Róm á hvolfi og allt er það
útaf þjóðarástríðu Itala, fótbolt-
anum. I júli verður heimsmeist-
arakeppnin í fótbolta á Italíu
og Róm verður miðpunktur
þess fyrirtækis. Þar er verið
að reyna að bæta samgöngurn-
ar innan borgarinnar og útúr
henni. Rómverjar sjálfir kippa
sér ekki upp við að það getur
tekið þá rúman klukkutíma að
þokast 13 kin leið í og úr vinnu.
En það er álitið að það þurfi
að greiða leið fótboltaunnenda,
sem munu streyma til og lrá
Olympíuleikvangingum, en
hann liggur utan miðborgar-
innar. Auk ýmissa endurbóta á
vegum og strætum, er verið að
leggja sporvagnaleiðir. Þessar
framkvæmdir hafa auðvitað
ekki orðið til að bæta umferðina
meðan á þeim stendur.
Miðað við hvað er stutt til leik-
anna, sýnist ótrúlega mikið eftir.
Rómveijum sjáifum virðist ekki
detta í hug að seinagangurinn sé
tilviljum. Ofróðum aðkomumanni
er tjáð að með því að láta allt
komast í eindaga, sé erfiðara að
hafa eftirlit með þeim summum
sem streyma í vasa verktakanna,
er voru svo heppnir að fá verk-
efni í sambandi við keppnina.
Það er þó greinilega ekki aðeins
á Ítalíu sem ítalskur fótbolti þyk-
ir spennandi, því leikir þaðan eru
sendir í beinni útsendingu
víðsvegar um Evrópu og þar hefur
Island ekki verið útundan. En eitt
y er nú hvernig útvaldir leikmenn
fara fótum um tuðruna og annað
er sá áfergjulegi áhugi sem inn-
fæddir sjálfir sýna þessu fyrir-
bæri, fótboltanum. Maður þarf
ekki að vera haldinn neinum sér-
stökum áhuga á fótbolta til að
smitast og fara uppveðraður á
fótboltaleik á Ítalíu. Það er nóg
að hafa aðeins áhuga á mannlífinu
almennt til að njóta þeirrar
skemmtunar í botn.
Mætið snemma á pallana
Innfæddir njóta þess svo mjög
að fara á fótbolta, að þeir mæta
löngu áður en leikurinn byijar og
það ættu aðrir einnig að gera, sem
ætla sér að virða fyrir sér ítalskt
mannlíf á áhorfendapöllunum.
Það er óhætt að vera á staðnum
klukkustundu eða þremur stund-
aríjórðungum áður en leikurinn
er flautaður á. Rétt utan við völl-
inn fer að renna upp fyrir aðkomu-
manninum að líklega geti öldurn-
ar stundum risið hátt, því vask-
legt lið vopnaðra lögreglumanna
á himinháum hestum hefur stillt
sér þar upp. Í kringum völlinn er
yfirleitt að minnsta kosti tvöföld
gir^ing og við hliðin er leitað á
væntanlegum áhorfendum hvort
þeir beri vopn á sér eða annað
sem hægt væri að nota til að lú-
skra á þeim sem halda með hinu
liðinu.
Miðað við að verðlag á nauð-
synjum eins og mat er fremur
lágt á Ítalíu, þá eru miðar á fótbol-
taleiki rándýrir. Ódýrustu sætin
eru svokölluð bogasæti, sætin í
boganum aftan við mörkin. Næs-
tódýrustu sætin, aimenn sæti,
kosta um tvö þúsund ísl. kr.,
stúkusæti allt upp í fjögui' þús-
und. Það kosta um eða innan við
200 ísl. kr. að fara í bíó. í boga-
sætunum koma áköfustu stuðn-
ingsmenn liðanna sér fyrir. Stuðn-
FÓr-eöL-TAunr]
Hj*e.T7*JS Uír 06.
LYsr. ahusí/oíj A tuðCu
EC TtyUMJ5SLE6u.<<./J4f4j7
M6öal, uAcca sen lA&ka--
ingsmenn þess liðsins, sem ekki
er á heimavelli, láta fara lítið fyr-
ir sér við inngöngu og hafa fán-
ana og treflana í liðslitunum innan
á sér. Þeir safnast síðan saman á
einum stað og lögreglumenn slá
hring um þá. Og fyrst þegár lög-
reglan er komin á sinn stað í
kringum þá, draga þeir einkenni-
sliti sína fram.
Meðan beðið er eftir að leikur-
inn byrji, láta menn tímann líða
á ýmsan hátt. Þeir, og það er
óhætt að segja þeir, því það er
fátt um kvenfólk á vellinum, spila
á spil, lesa blöðin, að sjálfsögðu
íþróttatímarit eða íþróttablöðin,
sem eru digrir fylginautar dag-
blaðanna eða ræða horfurnar
þennan daginn. Sumir eru með
útvarpstæki til að geta fylgst með
öðrum leikjum víðs vegar um
landið. Sölumenn rápa um, selja
og spjalla.
Vírgirðing og blóðhundar
Það eru ekki aðeins girðingar
utan vallarins. Völlurinn sjálfur
er rækilega girtur af með himin-
hárri vírgirðingu. Innan við hana
spígspora lögreglumenn með gap-
andi blóðhunda. Það er vinsæl
íþrótt að reyna að komast inn á
völlin í hléi og eftir leikinn, svo
gæslumennirnir og hundarnir
slaka hvergi á.
Þegar leikmennirnir fara að
tínast inn á völlinn til að hita sig
upp, fara stuðningsmennirnir
einnig að hita sig upp. Allt í einu
blasa við borðar í boganum, heil
borg af stuðningsborðum. Þetta
eru treflarnir, sem nú er haldið
uppi. Og margra metra löngum
áletrunum er brugðið upp. Ef
stuðningsmennirnir eru upp á
kant við forstöðumenn liðsins fá
þeir síðastnefndu ádrepu, eins og
forstöðumenn Roma, sem vilja
spara kaup á erlendum leikmönn-
um og fá skömm í hattinn fyrir.
Og kannski taka þjálfararnir einn-
ig einn hring á vellinum fyrir
...úc öoWóÆruMukl a
iT&U&tXiM FÓr&OLTAL&lc-
TZBFLUn M6£l UA&OtíHsUT
EC VtUtr&iQ rA tovr rtUKOn-
lÉllCAHAgJoHL 7XonnA,
þ&LA tAÍutÍTUjJA 9itrU<C-
MA/OíÚMíO út AiPU. - - 06-
Acli<. MöfM wOeiMMOí 0&
OJTQ&ibAtsQi mtTVÚuCrSK-
06- nAesyt&i. euv&un
tdtubQÍ-d 'A LOt-T- - ■
áhorfendur, veifa þeim og þiggja
í staðinn aðdáunaröskur stuðn-
ingsmannanna.
Þegar leikmennirnir hlaupa á
sinn stað, leikurinn er flautaður
á og boltanum er sparkað af stað,
fer fiðringur um áhorfendur. I
bogunum er veifað blysum eins
og þeim sem við köllum neyðarb-
lys. Þau lýsa ekki jafn skært í
glampandi sólinni og í vetrarrök-
krinu á gamlárskvöld, en grænn
og rauður reykurinn liggur eins
og band yfir bogasætunum. Og
trumbuslagararnir fara af stað.
Þeir standa framarlega í bogasæt-
unum í langri röð, kannski
fimmtíu talsins og slá taktinn
undir hvatningarsöngvunum.
Lögin er fengin víða að, sigurm-
arsinn úr Aidu, Bítlamelódíur,
Jingle Bells og fleiri slagarar, við
valda texta, sem flestir nærstadd-
ir virðast kunna.
Forfeðurnir öskruðu á
blóð og leiki
En stuðningsmennirnir láta sér
ekki nægja að hvetja eigið lið,
heldur hæða þeir andstæðinginn
harðvítuglega, bæði leikmenn og
stuðningsmenn andstæðinganna.
ítalir eiga sér mergjaðar formæl-
ingar og þær eru óspart n'otaðar.
Leikmönnum er hótað dauða og
djöfulskap. Það er ekki erfitt að
sjá forfeður viðstaddra fyrir sér í
Colosseum, hringleikahúsinu í
Róm, grenja af fögnuði þegar
ljónin rifu kristnu fangana í sig
eða skylmingaþrælar söxuðu
hvern annan niður.
En þessi þjóð, eða öllu heldur
karlþjóðin, er afar upptekin af
líkamsstarfseminni neðan við
beltisstað, bæði að framan og aft-
an og málfarið á vellinum ber
þessum áhuga mjög merki. I sið-
prúðri blaðagrein er alveg glatað
að reyna að þýða þær glósur sem
fjúka á ítölskum fótboltavelli. Og
það er heldur ekki hægt að lýsa
látæðinu se_m sprettur af nátt-
úruáhuga ítala, handapati og
líkamshreyfingum. Allt ber þetta
vitni um óheftan áhuga á kyn-
hvötinni og endastöð meltinga-
vegarins.
I leikhléi ei-u málin rædd ákaf-
lega. ítalir virðast ekki spara
kraftana í daglega lífinu, tala
hátt.og mikið um hvunndagslega
hluti og þegar annað eins lífsins
mál og fótboltinn er annars vegar
er allt á útopnuðu. Menn fregna
eftir öðrum leikjum og velta fyrir
sér ástandi og horfum. Meira er
selt og keypt og svo er aftur tek-
ið til við að fylgjast með boltanum
og þeim sem elta hann. Og enn
eru bumbur barðar, meira af
hvatningum og svívirðingum au-
sið út af ótt'úlegri rausn. Eftir
lögboðinn leiktíma er leikurinn
útkljáður, sumir eru svekktir, aðr-
ir glaðir eins og gengur. Ef æsing-
urinn er mikill, er stuðningsmönn-
um annars liðsins hleypt út á
undan hinum, allt undir stífri lög-
gæsiu, til að koma í veg fyrir
slagsmál.
Þegar sjónvarpsáhorfendur vítt
og breitt um Evrópu slökkva á
tækinu eftir að hafa horft á ítalsk-
an fótbolta, hafa þeir séð allt sem
skiptir máli á sjálfum leikvellin-
um. En lífið á áhorfendapöllunum
hefur farið framhjá þeim. Þeir
sem leggja leið sína um Ítalíu
ættu að hugleiða að landið er
ekki aðeins risastórt safn, heldur
þrífst þar einnig fjörlegt mannlíf.
Það leynir sér ekki þegar farið er
á völlinn þar syðra.
Texti og teikningar:
Sigrún Davíðsdóttir.
Gamli maðurinn og blómið
Morgunblaðið/Líney Sigurðardóttir
Guðmundur Bjarnason heilbrigðisráðherra óskaði Þórshafnarbúum
til hamingju með nýja dvalarheimilið.
Vel búið að öldr-
uðum á Þórshöfii
Þórshöfn.
NÝTT dvalarheimili fyrir aldraða var opnað við fornilega athöfn hér
á Þórshöfn í sólskini og 17 stiga hita sunnudaginn 25. mai sl. og hlaut
það nafhið Naust. Daníel Arnason sveitarstjóri bauð alla velkomna á
opnunariiátíðina en auk heimamanna voru viðstaddir Guðmundur
Bjarnason heilbrigðisráðherra, Olafur Oddsson læknir og Olafur Er-
lendsson framkvæmdastjóri heilsugæslustöðvarinnar á Húsavík.
Sftir Guðmund
Hallgrímsson
Ef marka má skrif Hallgríms
Magnússonar svæfingarlæknis í
Morgunblaðinu (27. apríl sl.) og
málflutning hans í fleiri fjölmiðium
er engu líkara en hafið sé nýtt trú-
boð hér á landi. Þótt fámennt sé er
trúin boðuð af miklum þrótti og hún
beinist að því að koma megi sök allra
krankleika sem nútímamanninn þjá
á heilbrigðisyfirvöld annars vegar og
sætuefnið aspartam, eða Nutra-
Sweet, hins vegar.
Það sem einkennir málflutning
svæfingalæknisins er það að hann
iseitar að viðurkenna að heilbrigðis-
yfirvöld hafi í sínum röðum hæfa
sérfræðinga sem sinna grein sinni
af alúð og metnaði. Hann neitar líka
að hlusta á niðurstöður þeirra
vísindalega unnu rannsókna, sem
staðfesta allar að sætuefnið aspait-
am er hafið yfir allan grun um skað-
leg áhrif á starfsemi líkamans.
Þess í stað fyllir hann hóp þeirra
, sem elta uppi órökstuddar getgátur,
þeirra sem leita sér syndasela fyrir
aðrar-. og líklegri orsakir vanda síns
og taka blinda og óbifanlega trú á
hinaeinföldu lausn. í Bandaríkjunum
nafa nokkrir athyglisjúkir menn val-
ið þann kost að ráðast á framleiðend-
ur lyfja eða þekktra matvæla og
matarefna með dylgjum og óhróðri.
Þeim tekst stundum að ná athygli
fjölmiðla sem ekki eru vandir að virð-
ingu sinni né heimilda sinna. Slíkan
fréttaflutning þýða svo boðberar
hindurvitnanna yfir á önnur tungu-
nfál og halda að fréttafólki.
I þeirri Morgunblaðsgrein, sem hér
er vifnað til, ber Hallgnmur Magnús-
„ Af öryggisástæðum
væri rétt að neytendur
hefðu vernd frá villandi
og röngum upplýsing-
um um jafii mikilvæg
mál og þau sem varða
heilsu fólks.“
son sætuefnið Canderel þeim sökum,
að það drepi blóm á fáum mínútum,
og spyr: „Hvaða áhrif hefur það þá
ekki á mannfólk?" Hann segir sögu
af gömlum manni sem hafi drepið
blóm konu sinnar með því að vökva
þau með vatnsblöndu er innihélt tvær
töflur af Canderei.
Það er með ólíkindum að læknir
skuli leggja nafn sitt við annan eins
þvætting.
Af þessum ástæðum þykir rétt að
koma þessu á framfæri. Canderel er
sætuefni sem inniheldur aspartam
frá NutraSweet. í því eru nánast
engar hitaeiningar, en það gefur
sama sætubragð og sykur. Aspartam
er einföld samsetning tveggja amínó-
sýrusambanda (eggjahvítuþátta)
sem er einnig að finna í flestri dag-
legri fæðu okkar, ekki síst í ávöxt-
um. Það þjónar því hlutverki að gefa
sætubragð, og síðan hverfur efnið
um meltingarvegi út úr líkamanum
á fáum klukkustundum.
Ekkeit nýtt tilbúið efni á matvæla-
markaði hefur verið rannsakað jafn
náið og aspartam. Engar vísindalega
unnar rannsóknir hafa leitt í ljós
skaðleg áhrif. Öll tilfelli um grun á
heilsuskaðlegum áhrifum af völdum
aspartamneyslu, sem rannsökuð hafa
venð.og. fundjs.t. hefur_skýring._áJ
hefur mátt rekja til ofneyslu annarra
efna.
Þetta vita sérfræðingar heilbrigð-
isyfirvalda. Það kemur í þeirra hlut
að ganga úr skugga um að allar
rétt gerðar rannsóknir staðfesti ör-
yggi þeirra efna, lyfja eða matvæla,
sem hlut eiga að máli. Órökstuddar
árásir og söguburður um skaðsemi
efna í matvælum eru því atvinnuróg-
ur sem beint er gegn starfsheiðri
þessa fólks. Jafnframt eru þær at-
vinnurógur sem beint er gegn þeim
fyrirtækjum sem nota fullkomlega
öruggt sætuefni í framleiðslu sinni.
Loks er þeim beint gegn hagsmunum
neytenda, sem eiga rétt á því að
mönnum með fagréttindi, svo sem
læknum, megi treysta.
Sætuefnið Canderel hefur verið á
markaði hér á landi um nokkurra
ára skeið. Það hefur fært mörgum
blessun, bæði hinum sykursjúku, sem
þurfa að eiga aðgang að fjölbreyttum
mat með sætubragði án sykurs, og
það gerir fjölda fólks kleift að njóta
sætubragðs áhyggjulaust af auka-
þyngd, tannskemmdum eða of mik-
illi ííolvetnaneyslu. Það hefur ekki
valdið neinum manni heilsutjóni. Um
það geta heilbrigðisyfirvöld borið
vitni, svo og allir þeir læknar, sem
stunda þekkingarleit og armt er um
starfsheiður sinn.
Af öryggisástæðum væri rétt að
neytendur hefðu vernd frá villandi
og röngum upplýsingum um jafn
mikilvæg mál og þau sem varða
heilsu fólks. En því miðui' hlífir mál-
frelsið kuklurunum.
Ilörundiir er lyfjn íiæáingur og
fríimkvæmdastjóri LYFhf., sem
flyturinn sætuefniiJ Canderel.
Þegar ný heilsugæslustöð var tek-
in í notkun hér fyrir tveimur árum,
var ákveðið að breyta þeirri gömlu
í heimili fyrir aldraða og er þetta
fyrri áfanginn í þeirri breytingu.
Húsið er á tveimur hæðum og er
neðri hæðin nú tilbúin til að hýsa
vistmenn. Hún er hönnuð sem hjúk-
runaraðstaða og er þar rými fyrir
sjö. Þijár starfsstúlkur munu starfa
þar og einnig sinna heimahjúkrun,
svo sem verið hefur.
Nýja heimilið er bjart og hlýlegt,
öll aðstaða mjög góð og innréttingar
faljegar. Efri hæðin mun fyrst um
sinn verða óbreytt og nýtt áfram sem
íbúð fyrir starfsfólk heilsugæslu-
stöðvarinnar en í framtíðinni verður
henni einnig breytt í rými fyrir aldr-
aða og verður það líka fyrir sjö
manns eins og á neðri hæð. Dvalar-
heimili með fjórum íbúðum er fyrir
á Þórshöfn og er það fullnýtt.
Af þessu má sjá að hér er vel
búið að öldruðum og má því segja
að litla Þórhöfn standi Stór-
Reykjavíkursvæðinu síst að baki
hvað snertir aðbúnað eldi'i borgara
og er það vel.
- L.S.