Morgunblaðið - 14.08.1990, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 1990
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 1990
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Ofbeldi
Tæknin hefur stytt fjar-
lægðir, er skildu að lönd
og álfur, og fært þjóðir heims
í nábýli, sem leitt hefur til nán-
ari samskipta þeirra, þekkingar
og skilnings á högum hverrar
annarrar - sem og á sameigin-
legri ábyrgð og velferð.
Almenn og sérhæfð menntun
og þekking leiðir og til aukins
skilnings þjóða á mikilvægi
friðsamlegra samskipta þeirra
í milli - sem og samskipta
mannkyns alls við móður jörð;
þær auðlindir umhverfisins,
sem framtíð lífs á jörðinni er
undir orpin.
En þrátt fyrir menntun og
þekkingu samtímans fer ofbeld-
ið enn eins og eldur í sinu um
heimsbyggðina. Ekki aðeins um
vanþróuð lönd, svokölluð, þar
sem hroðaverk hvers konar eru
sumstaðar daglegt brauð. Það
þarf ekki að leita langt yfir
skammt að hryðjuverkum og
ofbeldi í gamalgrónum menn-
ingarríkjum Evrópu. Ekki eru
margir dagar síðan brezkur
þingmaður var myrtur með
hroðalegum hætti. Ekki er
nema eitt og hálft ár síðan
hryðjuverkamenn grönduðu
þotu með um 260 farþegum
yfir Skotlandi. Blóði drifin slóð
Rauðu herdeildarinnar, sem átti
skálkaskjól í A-Þýzkalandi, og
skyldra samtaka, liggur um
flest Evrópuríki. Hér eru aðeins
tíunduð örfá af fjölmörgum
dæmum ofbeldis í samtíma og
nágrenni.
Islenzkt samfélag er hvergi
nærri án ofbeldis eða skemmd-
arverka af ýmsu tagi. Lögreglu-
stjórinn í Reykjavík telur að
meira sé af tilefnislausu ofbeldi
nú en áður. Þess eru jafnvel
dæmi að aldrað fólk er ekki
óhult á heimilum sínum. Öryggi
fólks í miðborginni á síðkvöld-
um er á stundum ótryggt, ef
marka má fréttir fjölmiðla. Of-
beldi á heimilum fólks - gegn
konum og börnum - er heldur
ekki einsdæmi. Oftar en ekki
tengizt ofbeldi af þessu tagi
neyzlu einhvers konar fíkni-
efna.
Það er ástæða til að taka
undir það sem biskup kaþólskra
hér á landi segir í grein í Morg-
unblaðinu sl. föstudag, þar sem
hann fjallar um vanda Norður-
íra: „Þeir sem drepa, særa,
ógna og kúga, þeir sem fylla
fólk ótta um líf sitt eða lífsaf-
komu, eru sekir um illvirki og
breyta gegn lögmáli Guðs.“
Mikilvægt er að þjóðfélögin
sporni gegn hvers konar ofbeldi
með öllum tiltækum ráðum:
löggjöf, löggæzlu og öðrum fyr-
irbyggjandi aðgerðum. En við
eigum enga betri leið að velferð
í samskiptum þjóða og einstakl-
inga en þá, sem felst í þessum
orðum: það sem sem þér viljið
að aðrir menn gjöri yður, það
skuluð þér og þeim gera.
Dýr sparn-
aður
L andspítalinn hóf hjartaað-
gerðir árið 1986. Góð
reynsla er af þeim og dánar-
tíðni lægri en annars staðar á
Norðurlöndum. Áður voru allir
sem þörfnuðust slíkra aðgerða
sendir utan, einkum til Bret-
lands. í fyrra voru framkvæmd-
ar rúmlega 90 hjartaaðgerðir
hér á landi en á milli 70 og 80
fóru utan til aðgerða.
Kostnaður við hveija aðgerð
hér var um sex hundruð þúsund
krónur. Kostnaður erlendis var
hins vegar langleiðina í eina
milljón króna, auk ýmis konar
hliðarkostnaðar viðkomandi
sjúklings og oftar en ekki ferða-
og dvalarkostnaður fylgdar-
manns. Áhætta vegna ferðar
og biðar eftir aðgerð erlends
er og jafnan nokkur.
Til stóð að fjölga hjartaað-
gerðum á Landspítala árið
1990. Stefnt var því að mæta
bróðurparti aðgerðaþarfar, til
mikils hagræðis fyrir viðkom-
andi og raunverulegs sparnaðar
fyrir samfélagið. Samdráttar-
aðgerðir stjórnvalda í heil-
brigðiskerfinu hafa hins vegar
komið í veg fyrir áformaða
ijölgun hjartaaðgerða. Þeim
hefur jafvel fækkað yfir sum-
artímann.
Sigurður Helgason, formað-
ur Landssamtaka hjartasjúkl-
inga, segir í grein hér í blaðinu,
að Tryggingastofnun ríkisins
hafi sent þrjá sérfræðinga til
Bretlands „til þess að tryggja
pláss fyrir hjartasjúklinga" þar,
enda hafi „langir biðlistar
myndast ... Hér hefur skapast
óþolandi ástand en mikið
vandamál og veruieg hætta
getur verið fyrir hendi, ef að-
gerðir dragast.“
Það er of dýr „sparnaður"
sem dregur úr brýnni þjónustu,
eykur áhættu og hækkar kostn-
að, bæði heildarkostnað og
kostnað á hveija aðgerð.
Dagblöð í Suður-Afríku
sækja á þótt á móti blási
eftir Eftir Anthony
Hazlitt Heard
RITSTJÓRAR og blaðamenn
suður-afrískra blaða sæta stöð-
ugum ofsóknum lögreglu, auk
þess sem öfgamenn ógna þeim
oft á svívirðilegan hátt - jafn-
vel með sprengjutilræðum.
Samt láta þeir engan bilbug á
sér fínna, enda vita þeir að blöð-
in gegna mikilvægu hlutverki í
því að knýja á stjórnvöld um
stjórnmálaumbætur. Ofugt við
þróunina í mörgum öðrum
löndum blómstra blöðin í
Suður-Afríku þrátt fyrir harða
samkeppni - og ný dagblöð líta
dagsins ljós.
í Jóhannesarborg voru fyrir
fimm stór dagblöð þegar nýtt bætt-
ist við, Daily Mail, 20. júní sl. Þótt
blaðið sé óháð helstu stjórnmála-
flokkum landsins er líklegt að það
móti svipaða ritstjórnarstefnu og
fijálslynda blaðið Rand Daiiy Ma-
il, sem var stofnað árið 1902 en
lagt niður fyrir fimm árum. Útgef-
endur blaðsins voru einnig eigend-
ur námafyrirtækja og báru því við
er þeir lögðu það niður að blaðið
væri rekið með tapi. Hins vegar
mun hafa ráðið meiru að eigend-
urnir höfðu áhyggjur af stöðugum
árásum ritstjórnarinnar á stjórn-
völd í Pretoríu en slíkt gat þorri
hvítu mannanna ekki liðið.
Ungir starfsmenn blaðsins not-
uðu bótagreiðslur, sem þeir fengu
vegna rofs á ráðningarsamningum,
til að fjárfesta í hófsömu viku-
blaði, Weekly Mail. Blaðið gekk
frábærlega vel og er nú orðið að
dagblaði, Daily Mail. Hópur fjár-
haldsmanna úr starfsliðinu hefur
yfirumsjón með útgáfunni. .
Áhersla lögð á mannréttinda-
og umhverfísmál
Frá því útgáfu gamla blaðsins,
Rand Daily Mail, var hætt 1985,
er aðskilnaðarstefnan var enn alls-
ráðandi, hafa orðið mikilvægar
breytingar í Suður-Afríku. Kaup-
máttur blökkumanna hefur aukist
mjög, þannig að „markaðsveik-
leiki“ gamla blaðsins (sem höfðaði
einkum til svartra) gæti orðið helsti
styrkur nýja blaðsins.
Anton Harber, aðstoðarritstjóri
Daiiy Mail, segir að blaðið verði
óháð og leggi meðal annars áherslu
á mannréttinda- og umhverfismál.
Blaðið hafi sín eigin einkenni og
verði ekki aðeins eftirlíking af
Rand Daily Mail. í blaðinu hafa
birst fréttir af stjómmálabarát-
tunni í bland við umfjöllun um
önnur málefni - til að mynda af-
hjúpaði blaðið mengun af völdum
eiturefna í vatnsbólum Jóhannes-
arborgar.
Öflugir andstæðingar munu
snúast öndverðir gegn Daily Mail
og búast má við harðri baráttu um
auglýsingar milli blaðanna enda
var samkeppnin mikil fýrir.
Blaðamenn ávallt í hættu
Blaðið verður einnig að komast
klakklaust frá hinni hörðu valda-
baráttu svartra og hvítra í Suður-
Afríku, sem einkennist af örvænt-
ingu og ofbeldi er torveldar mjög
óháða blaðamennsku.
Svartir blaðamenn, sem lenda
mitt í orrahríð Afríska þjóðarráðs-
ins (ANC), helsta stjómmálaafls
blökkumanna og andstæðinga þess
í Sameiningarráði Afríku (PAC)
og Inkatha-hreyfingunni, sem
sækir fylgi sitt einkum til Zulu-
manna, era í daglegri hættu. Til
að mynda var Sam Mabe, aðstoðar-
ritstjóri dagblaðsins Sowetan, ráð-
inn af dögum í Jóhannesarborg
nýlega og grunur leikur á að tengsl
hans við PAC hafi verið ástæða
morðsins.
Fijálslynt blað skrifað á
Búamáli
Annað dagblað nefnist Vrye
Weekblad og er ritstjóri þess litrik-
ur, einarður og fijálslyndur blaða-
maður, Max du Preez að nafni.
Blaðið er frábrugðið öðrum fijáls-
lyndum blöðum landsins því það
er gefið út á afrikaans, máli Búa,
og beinir því spjótum sínum að
stjórninni og afturhaldsöflunum á
þeirra eigin tungu. Hin óháða og
fijálslynda stefna Preez hefur
valdið mikilli reiði á meðal Búa —
sem kaupa blaðið auðvitað engu
að síður.
Nýlega sprakk sprengja í bygg-
ingu Vrye Weekblad í Jóhannesar-
borg og tjónið var meira en talið
var í fyrstu; útveggir byggingar-
innar skemmdust illa. Du Preez
sagði undirrituðum að þótt
sprengjutilræðið hefði skotið hon-
Sjö Islendingar verðlaun-
aðir á frímerkjasýningu
OLAUS MAC.NUS SIÖKORT OC LÝSINC NORPURI.ANnA ■ I5J9 ■ HLUTI
NORRÆN FRÍMERKJASÝNING REYKJAVÍK 27.-30. JÚNÍ 1991 VERÐ KR 170
Þessi smáörk kemur út 9. október nk. til að kynna sýninguna sem
haldin verður í Reykjavík á næsta ári.
Reuter
um skelk í bringu myndi hann
hvergi hvika frá óháðri stefnu
sinni. Hann hefur oft verið sak-
felldur fyrir mál, sem tengjast
stjórnmálum og á að minnsta kosti
yfir höfði sér málshöfðun í þremur
meiðyrðamálum þar sem krafist
er meira en einnar og hálfrar millj-
ónar randa í skaðabætur.
Það var Du Preez sem skýrði
fyrstur frá starfsemi morðsveitar
til höfuðs vinstrisinnum en stjórn-
völd eru sökuð um að hafa komið
sveitinni á fót. Nefnd hefur verið
skipuð til að rannsaka málið.
Hann tekur afturhaldsöflin al-
varlega, leggur áherslu á að fjalla
um starfsemi þeirra og telur að
þannig geti hann haft áhrif á þau.
Þótt blaðið búi við knappan fjárhag
- tölvur ritstjórnarinnar voru eitt
sinn gerðar upptækar vegna þess
að blaðið gat ekki borgað fyrir þær
- fær það verulegan fjárstuðning
frá erlendum aðilum, meðal annars
frá fjölþjóðafýrirtækjum eins og
Shell-olíufyrirtækinu. Hann segir
að þótt stofnun blaðsins hafi kost-
að tveggja ára baráttu hafi hún
borgað sig. „Stjórnvöld hafa til-
einkað sér margt af því sem við
skrifuðum fyrir tveimur árum,“
segir hann.
Höfundur er fyrrum ritstjóri Cape
Times í Höfðaborg, systurblaðs
Rand Daily Mail. Bók hans, „Cape
of Storms", sem fjallar um
persónulega reynslu hans af
ástandinu í Suður-Afríku, verður
gefin út í Bandarikjunum
bráðlega (University of Arkansas
Press). Hann hefur áður skrifað
greinar fyrir Morgunblaðið.
NORRÆNA frímerkjasýniugin
„NORDIA - 90“ var haldin í
Lundi í Svíþjóð í síðustu viku.
Þar sýndu að þessu sinni sjö Is-
lendingar, sem allir unnu til
verðlauna. Næsta samnorræna
sýning af þessu tagi verður svo
„NORDIA - 91“, sem haldin verð-
ur í Laugardalshöllinni í
Reykjavík dagana 27.—30. júní
1991. Umboðsmaður sýningar-
innar hér á landi var Sigurður
R. Pétursson.
Það var árangursrík þátttaka
Islendinganna á samnorrænu
frímerkjasýningunni í Lundi í vik-
unni sem leið. Öll íslensku söfnin
unnu til verðlauna. Hæstu verðlaun
fékk Þoivaldur Jóhannsson, fyrir
safn sitt af íslenskri flugsögu, en
hann hlaut gyllt silfur, eða vermeil
eins og það er kallað á fagmáli.
Var þetta safn flugbréfa frá upp-
hafi flugs til stríðsloka. Þá fengu
tveir aðilar stórt silfur. Það voru
þeir Páll H. Ásgeirsson, fyrir flug-
safn sitt sem spannar tímabilið frá
síðari heimsstyijöld til vorra daga
og Hjalti Jóhannesson fyrir póst-
sögusafn sitt. Jón Aðalsteinn Jóns-
son fékk silfur fyrir safn sitt af
dönskum ferningum, það er af
fyrstu útgáfum danskra frímerkja.
Guðmundur Ingimundarson fékk
svo silfrað brons fyrir Vestamanna-
eyjasafn sitt.
í bókmenntadeild sýndu svo tveir
íslendingar og hlutu þeir báðir silf-
ur fyrir framlag sitt til frímerkja-
bókmenntanna. Það voru þeir Þór
Þorsteins, sem sýndi bók sína um
Pósthús á íslandi og Sigurður H.
Þorsteinsson, sem sýndi bók sína
„íslensk frímerki 1990“, sem er
skrá yfir öll útgefin íslensk frímerki.
Auk Islendinganna sýndu svo
þrír Norðurlandabúar íslensk söfn
á sýningunni. Daninn Ebbe Eldrup
hlaut gull fyrir safn sitt og sömu
verðlaun hlaut Finninn Lars Trygg
fyrir safn sitt af íslenskurn frímerkj-
um. Þá hlaut Svíinn Stig Österberg
stórt silfur fyrir safn sitt af tveggja
kónga merkjum með mynd Kristj-
áns 9. og Friðriks 8.
Þannig hlaut íslenskt efni, eða
DAVÍÐ Oddsson, borgarstjóri,
segir að við gerð fjárhagsáætlun-
ar fyrir næsta ár verði stigin
fyrstu skrefin í þá átt, að foreldr-
ar, sem kjósa að annast börn sín
heima, fái fyrir það greiðslur.
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar
gaf Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík
efni í eigu íslendinga, góð verðlaun
á þessari sýningu: 2 gullmedalíur,
1 vermeil, 3 stór silfur, 3 silfur og
eitt silfur brons. Að hljóta silfur eða
hærri verðlaun á slíkri sýningu
heimilar viðkomandi þátttöku á al-
þjóðlegum frímerkjasýningum.
- SHÞ
loforð um að á kjörtímabilinu yrði ^
ákveðið fyrirkomulag á greiðslu til
foreldra, sem kysu að annast börn á
dagvistaraldri heima. Davíð segir að
málið verði tekið upp við gerð fjár-
hagsáætlunar borgaririnar fyrir
næsta ár.
Greiðslur til foreldra fyrir umönnun barna;
Fyrstu skref stigin við
gerð fjárhagsáætlunar
Athugasemdir vegna
greinar Sidneys Holts
— um niðurstöður vísindanefndar Alþjóðahvalveiðiráðsins
í grein eftir dr. Sidney Holt, er
birtist í Morgunblaðinu 4. ágúst
sl., eru aðdróttanir í garð íslenskra
fulltrúa í vísindanefnd Alþjóðahval-
veiðiráðsins. Sérstaklega er þess
getið, að frásögn eins okkar í dag-
blöðum, útvarpi og sjónvarpi hafi
verið „gróflega villandi" og að farið
hafi verið „rangt með staðreyndir
í ýmsum mikilvægum atriðum“.
Lesendum skal bent á að eintak af
skýrslu vísindanefndarinnar af um-
ræddum fundi er hægt að fá á skrif-
stofu Alþjóðahvalveiðiráðsins í
Cambridge, Englandi, eða í ljósriti
hjá höfundum þessarar greinar.
Það skal strax tekið fram, að
allt það sem sagt hefur verið við
fjölmiðla varðandi þetta mál af okk-
ar hálfu er samkvæmt okkar bestu
vitund og við reiðubúnir að endur-
taka það hvenær og hvar sem er.
í sjálfu sér er grein Sidneys Holts
í litlu samhengi við það sem við
höfum látið hafa eftir okkur um
málið. Hún íjallar aðeins að litlu
leyti um vísindalega úttekt á
hrefnustofninum við ísland, enda
Sidney Holt e.t-.v. betur þekktur í
dag fyrir störf sín í þágu dýrafrið-
unarsamtaka á borð við „Inter-
national Fund for Animal-Welfare“
(sem beijast fyrir alfriðun hvala,
a.m.k. fram til aldamóta), en fyrir
raunverulegt framlag til hvalrann-
sókna, a.m.k. hvað varðar hvala-
stofna hér við land. í greininni eru
slíkar missagnir og grófar rangtúlk-
anir á því sem fram fór á síðasta
fundi vísindanefndar ráðsins, að
undirritaðir, sem allir sátu umrædd-
an fund, telja óhjákvæmilegt að
leiðrétta nokkur mikilvæg atriði.
1. Varðandi niðurstöður vísinda-
nefndarinnar um hrefnustofninn við
Island segir Sidney Holt að félagar
í íslensku nefndinni hafi „ítrekað
haldið því fram að vísindanefndin
hafi „samþykkt" að flokka skuli
hrefnustofninn við ísland með
stofnum, sem lítið eða ekkert hafa
minnkað frá því atvinnuveiðar hóf-
ust“. Um þetta segir hann: „Þetta
er einfaldlega ósatt. Það sem
vísindanefndin samþykkti í raun var
að ef rétt væri að nota visst reikni-
líkan (sem nefnt er Hitter-líkan í
skýrslu nefndarinnar) þá bæri að
fylgja ofangreindri flokkun."
Þessi fullyrðing er afar villandi.
Það er að vísu alveg rétt að notkun
þessa reiknilíkans var forsenda þess
að nefndin kæmist að þessari niður-
stöðu. Hins vegar ber að geta þess,
að líkanið hefur verið notað við mat
á ástandi og afrakstursgetu hvala-
stofna um árabil án þess að ágrein-
ingur þar um hafi verið innan
vísindanefndarinnar. Meðal annars
hvatti Sidney Holt og fleiri til þess
að þessi sama aðferð yrði notuð til
að meta ástand hrefnustofnsins í
Barentshafl á fundi nefndarinnar
árið 1987. Þá var niðurstaðan sú
að ástand þess stofns væri ekki sem
■best. Ekkert nýtt hefur komið fram
síðan, sem breytir notkunargildi
aðferðarinnar. Til nánari skýringar
„Grein Sidneys Holts
vekur spurningar um
raunverulegan tilgang
skrifa af þessu tagi.
Óneitanlega mætti
halda að tilgangurinn
sé að sá tortryggni
meðal landsmanna um
heilindi okkar í starfí.
Ekki ætlum við þó nein-
um slíkt. Hitt er Ijóst
að mörgum svokölluð-
um hvalfriðunarsam-
tökum er akkur í mál-
flutningi af þessu tagi.“
skal þess getið, að rökin gegn því
að nota líkanið í því tilviki sem hér
um ræðir (þ.e. íslensk gögn), eru
þau að ekki eru til stofnvísitölur,
svo sem afli á sóknareiningu, og
því er ekki hægt að meta afrakst-
ursgetu stofnsins. Þess vegna var
nauðsynlegt að gera útreikninga
með nokkrum mismunandi forsend-
um um afrakstursgetuna. Niður-
stöðurnar sýndu, að þó svo að geng-
ið væri út frá þeirri ólíklegu for-
sendu að afrakstursgetan væri eng-
in, þá er ljóst að veiðar undanfar-
inna áratuga hafa haft lítil áhrif.
Þetta þarf heldur ekki að koma á
óvart þegar núverandi stærð stofns-
ins (28 þúsund dýr, sjá síðar) og
afli undanfarinna ára (innan við 300
dýr á ári) eru skoðuð.
2. Sidney Holt fullyrðir að aðeins
íslendingar og fylgismenn þeirra
frá Noregi og Japan hafi verið á
þeirri skoðun að rétt væri að nota
ofangreint reiknilíkan. Þetta er alls
ekki rétt. Staðreyndin er sú, að ein-
göngu Sidney Holt og ef til vill einn
eða tveir aðrir nefndarmenn létu í
ljós þá skoðun að notkun jíkansins
hefði hér takmarkað gildi. í vísinda-
nefndinni eru nú um 100 vísinda-
menn.
3. Á öðrum stað segir Sidney
Holt að sumir nefndarmanna hefðu
talið að notkun ofangreinds reikni-
líkans hafi verið „algjörlega óvið-
eigandi miðað við þær tæknilegu
aðstæður sem voru fyrir hendi þeg-
ar stofnmælingar Islendinga og
Norðmanna fóru fram“. Jafnframt
að „mikill meirihluti vísindanefnd-
arinnar hafnaði gögnum íslendinga
og Norðmanna um hvalveiðar á
Mið-Atlantshafssvæðinu (þ.e. við
A-Grænland, ísland og Jan Mayen,
innsk. höf.) vegna þessara tækni-
legu aðstæðna.“ Hér er ekki skýrt
nánar hvað átt er við með „tækni-
legar aðstæður", enda okkur og
eflaust fleirum ekki ljóst hvernig
beri að skilja þetta. Svo virðist sem
Sidney Holt hafi ekki fylgst með
umræðum um talninganiðurstöður
á þessu hafsvæði og hafi heldur
ekki kynnt sér umsögn visinda-
nefndarinnar um þetta atriði, en
þar er ekki getið einu orði um
tæknileg vandamál í tengslum við
talningarnar, sem drægju úr áreið-
anleika niðurstaðnanna. Þvert á
móti tók nefndin einróma gilda út-
reikninga er fyrir lágu úr talningum
á svæðinu, sem sýndu að heildar-
fjöldinn væri um 28 þúsund dýr
(95% öryggismörk 21.600-31.400).
Deilt var um óvissuþætti varðandi
talningu Norðmanna á hrefnu í
Barentshafi og kann að vera að það
hafi ruglað um fyrir Sidney Holt.
Þessir óvissuþættir voru ekki til
staðar við stofnmælingar á íslenska
hafsvæðinu. Óneitanlega stinga
nýjustu talninganiðurstöður í stúf
við útreikninga Sidneys Holts árið
1985, byggða á afar hæpnum for-
sendum, sem gáfu til kynna að
stofninn teldi aðeins 2-5 þúsund dýr
og bæri því að friða hann. Þessir
útreikningar Sidneys Holts nutu
reyndar lítils stuðnings vísinda-
manna.
4. Það er rétt að vekja athygli á
þeirri skoðun Sidneys Holts, að
ekki hafi verið rétt að sinna fyrir-
spurn íslenskra stjórnvalda um
áhrif tiltekinna veiða á viðgang
stofnsins næstu 5 árin. Þar fullyrð-
ir hann að vísindamennirnir hafi
„almennt verið þeirrar skoðunar að
þetta væri léttvæg spurning, sem
verðskuldaði léttvægt svar“. Sem
betur fer er það ekki rétt að vísinda-
mennirnir hafi almennt verið þess-
arar skoðunar, .enda eitt aðalhlut-
verk nefndarinnar að veita svör við
spurningum um hæfilegt veiðiþol
hvalastofna. Það er rétt að nokkrir
nefndarmanna töidu að slíkar
spurningar hefðu ekkert með
stjórnunaraðferðir að gera og væru
ekki rétta leiðin til að nálgast við-
fangsefnið. Það er hins vegar al-
rangt að þetta hafi verið almenn
skoðun nefndarmanna og nær sanni
að segja að sú skoðun hafi verið
almenn, að veiðar á 200 dýrum á
ári næstu 5 árin hefðu lítil sem
engin áhrif á stofninn. Að minnsta
kosti var Sidney Holt sá eini, sem
lýsti sig beinlínis ósammála þessu
þegar um var spurt í nefndinni.
Lokaorð
Grein Sidneys Holts vekur spurn-
ingar um raunverulegan tilgang
skrifa af þessu tagi. Óneitanlega
mætti halda að tilgangurinn sé að
sá tortryggni meðal landsmanna
um heilindi okkar í starfi. Ekki
ætlum við þó neinum slíkt. Hitt er
ljóst að mörgum svokölluðum hval-
friðunarsamtökum er akkur í mál-
flutningi af þessu tagi. Þar á bæjum
er allt lagt í sölurnar tii að skapa
óvissu og tortryggni um rannsókn-
arniðurstöður, ekki síst nú þegar
ljóst er orðið að ástand hvalastofna
við ísland og víðar er með þeim
hætti, sem hér hefur verið lýst.
Kjarni málsins er sá, að niður-
stöður rannsókna sýna að umhverf-
is ísland og á aðliggjandi hafsvæði
eru 20-30 þúsund hrefnur og að
veiðar undanfarinna ára hafa ekki
haft umtalsverð áhrif á þennan
stofn. Um þetta var ekki deilt á
fundi vísindanefndarinnar; það er
sama hvernig Sidney Holt reynir
að snúa út úr og draga athyglina
frá þessari staðreynd, henni verður
ekki breytt. Það er ljóst, að hrefnu-
stofninn hér við land þolir veiðar,
að sjálfsögðu undii' ströngu vísinda-
legu eftirliti, og því er í hæsta
máta eðlilegt að þeir, sem orðið
hafa fyrir alvarlegum búsiijum
vegna yfirstandandi banns við
hrefnuveiðum, vilji að málaleitan
þeirra um mat á veiðiþoli sé sinnt.
Sidney Holt hefur litlar áhyggjur
af afliomu þessa fólks uppá ís-
landi. Afstaða hans einkennist af
nokkurri óbilgirni, sem m.a. lýsir
sér í hótun hans í garð íslendinga
í greinarlok. Það er mikilvægt að
þessi mál séu rædd af yfirvegun
og sanngirni, sem okkur finnst mik-
ið skorta á f títtnefndri grein.
Fulltrúar í vísindanefnd Al-
þjóðahvalveiðiráðsins,
Alfreð Árnason,
Gísli Víkingsson,
Jóhann Sigurjónsson,
Kjartan G. Magnússon.
Höfundar eru sérfræðingar viif
Hafrannsýknastofnunina og við
Háskóla íslands, og hafa um árabil
starfað við hvalrannsóknir og
setið fundi vísindanefndar
Alþjóðabvalveiðiráðsins.