Morgunblaðið - 19.10.1990, Side 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. OKTÓBER 1990
33
Leit að sönnum
lífsgæðum
eftir Ara Halldórsson
Hluti af þeim jákvæðu umskipt-
um sem heimurinn gengur nú í
gegnum kemur fram í aukinni leit
manna að sönnum lífsgæðum svo
sem hamingju og heilbrigði. Skiln-
ingur eykst á því að þessir þættir
eru undir okkur sjálfum komnir —
okkar eigin þroska.
Jafnframt hefur það runnið upp
fyrir mönnum að hefðbundin
menntun veitir ekki nema að tak-
mörkuðu leyti þann þroska sem
sóst er eftir og því leita menn eitt-
hvað annað.
Hér á landi er hin andlega leit
farin að taka á sig æ fjölbreytilegri
mynd og kemur víst engum á óvart
að íslendingar skuli helst hallast
að því sem telst dulrænt eða yfir-
skilvitlegt. Þar sem mig grunar að
á þeim sviðum fullnægi menn frem-
ur almennri forvitni sinni en and-
legri leit langar mig að rifja upp
hugmyndir læriföður míns, Mahar-
ishi Mahesh Yogi, um andlegan
þroska og hin sönnu lífsgæði.
Þegar Maharishi kom frá Ind-
landi til að kenna Vesturlandabúum
tækni sína, Innhverfa íhugun, lagði
hann áherslu á að andlegur þroski
væri ekki yfirskilvitlegur og dul-
rænn heldur áþreifanlegur og hag-
nýtur og kæmi einfaldlega fram í
hæfileikanum til að lifa og starfa.
Hann hélt því fram að eiginleikar
eins og góð greind, sköpunargáfa
og gleði auk almennrar velgengni
í lífinu væri merki um andlegan
þroska.
Þetta viðhorf kom mönnum
nokkuð á óvart og enn óvenjulegri
þótti mönnum sú kenning að ónauð-
synlegt væri fyrir manninn að gera
mistök og þjást af þeim sökum.
Hann taldi að heilbrigði og ham-
ingja væri fæðingarréttur hvers ein-
asta manns sem hægt væri að öðl-
ast með því að fullnýta óþtjótandi
möguleika vitundarinnar. Fátt væri
í raun einfaldara. í þessu skyni
kenndi Maharishi íhugunartækni
sína; til þess að veita huganum
aðgang að „uppsprettu skapandi
greindar og orku“, eins og hann
orðaði það. Ekki vakti það minni
furðu er Maharishi hélt því fram
að íhugun eða hugleiðsla væri á
færi hvers einasta manns og að það
væri tómur misskilningur að hún
krefðist aga og einbeitingar eða
breytinga á lífsháttum.
A sjöunda áratugnum féll þessi
boðskapur í góðan jarðveg hjá stúd-
entum sem sungu um frið, ást og
hamingju en öðrum þótti lausn
Maharishi full mikil einföldun á
lífinu ef ekki bara skrum.
Fáir skildu að honum var full
alvara. Maharishi varð ljóst að þrátt
fýrir gífurlegan áhuga á íhuguninni
og góðan árangur þeirra sem hana
stunduðu þyrfti meira að koma til
svo að menn gerðu sér skýra grein
fýrir áhrifamætti hennar. Hann
ákvað því að beita hinni hefðbundnu
leið Vesturlanda til þekkingar
vísindunum. Hann hélt því fram að
einmitt vegna þess að árangur íhug-
unar væri áþreifanlegur væri hægt
að mæla hann með aðferðum
nútíma vísinda.
Fyrstu rannsóknir
I þessum anda hóf ungur Banda-
ríkjamaður, Keith Wallace að nafni,
þá nemandi í lífeðlisfræði við Harv-
ard-háskóla, að kanna breytingar á
líkamsstarfsemi fólks á meðan það
sat með lokuð augu og iðkaði Inn-
hverfa íhugun. Með því að rannsaka
ýmsa ólíka þætti líkamsstarfsem-
innar komst hann að því að íhugun-
in framkallaði óvenjulegt líkamlegt
hvíldarástand sem reyndist vera
dýpra en í dýpsta svefni þrátt fyrir
vökulleika hugans. Keith setti fram
þá kenningu í doktorsritgerði sinni
að Innhverf íhugun skapaði líkam-
legt og andlegt ástand sem væri
svo ólíkt því sem gerðist í vöku,
draumsvefni og djúpsvefni að
ástæða væri til að líta á það sem
fjórða megin vitundarástand
mannsins. Rannsóknin birtist í
Scientific American árið 1972 og
vakti mikla athygli.
Þetta var upphafið að liðlega 20
ára sögu rannsókna á Innhverfri
íhugun sem enn eru að birtast í
úrvals vísindaritum. Nægir þar að
nefna rit eins og Lancet, Science,
Ameriean Journai of Physiology eða
Psychosomatic Medicine.
Tær vitund
Um leið og þetta sérstæða
hvíldarástand myndaðist í líkaman-
um, sem Keith Wallace vildi kalla
„vökula hvíld“, höfðu iðkendur
íhugunarinnar reynslu af því að
hugurinn kyrrðist. Með því að beita
íhuguninni virtist athygli hugans
sjálfkrafa dragast í átt að aukinni
kyrrð og þögn uns jafnvel kom að
því að engin hugsun var lengur til
staðar, aðeins tær vitund. Allir lýstu
þessu sem einstaklega þægilegri
reynslu sem hefði í för með sér
ferskleika og gleði eftir á. Ihugun-
arástandið virtist vera einhvers
konar núllpunktur eða grunnástand
sem gæfi huganum tækifæri til að
endurnýja sig.
Sálfræðingar hófu nú að rann-
saka þessi áhrif á hugann og kom-
ust að því að iðkendur íhugunarinn-
ar tóku stórstígum framförum á
Ari Halldórsson
„Innhverf íhugun á sér
uppruna í elstu þekk-
ingararfleifð mann-
kynsins.“
ýmsum sviðum. Þeim gekk betur á
greindarprófum og sköpunarhæfn-
isprófum; minni þeirra batnaði og
einbeitingarhæfnin óx. Á sálfræði-
legum prófum til að meta persónu-
leika- og siðferðisþroska manna
sýndu íhugendurnir einnig framfar-
ir. Sú kenning Maharishi að íhugun
veitti huganum reynslu af „upp-
sprettu skapandi greindar" gat
vissulega staðist.
Maharishi hafði einnig haldið því
fram að „greind“ líkamans mundi
aukast, sem þýddi m.ö.o. aukið heil-
brigði. Einmitt þetta hafa svo marg-
ar læknisfræðilegar rannsóknir
staðfest. Ein þeirra birtist í Psycho-
somatic Medicine árið 1987 og
sýndi að iðkendur Innhverfrar íhug-
unar notuðu læknisþjónustu um 50
af hundraði minna en aðrir, þar af '
87 af hundraði minna vegna hjarta-
sjúkdóma og 55 af hundraði minna
vegna krabbameins. Þetta má rekja
til þess að hvíldarástandið sem
myndast við íhugunina upprætir
streitu í líkamanum, einn helsta
áhættuþátt margra sjúkdóma, en
einnig þess að íhugendur taka sjálf-
krafa upp hollari lifnaðarhætti.
Lokaorð
Á þeim rúmlega 20 árum sem
rannsóknir á Innhverfri íhugun •
hafa staðið yfir er fjöldi þeirra kom-
inn upp í um 360. Engin íhugunar-
eða hugleiðslutækni, að meðtöldum
alls kyns streitu- og slökunarað-
ferðum, hefur verið jafn ítarlega
rannsökuð.
Einhvers konar íhugunartækni
hefur verið að fínna í nánast hveiju
einasta menningarsamfélagi gegn-
um aldimar. Það er því engin furða
að aðferðimar séu margar og ólíkar
þó að þær miði ef til vill að sama
marki. Eins og gefur að skilja eru
þær mismunandi góðar og eðlilegar
huganum.
Innhverf íhugun á sér uppruna í
elstu þekkingararfleifð mannkyns-
ins: Vedunum. Maharishi var falið
það hlutverk innan hinnar vedísku
hefðar að breiða þekkinguna á Inn-
hverfri íhugun út mannkyninu til
góðs. Hann hefur lagt mikla áherslu
á örugga og nákvæma kennslu
tækninnar. Állir sem kenna Inn-
hverfa íhugun í dag hafa gengið í
gegnum strangt nám úndir stjórn
Maharishi og hlotið traust hans til
að kenna. Þess vegna geta menn
reitt sig á kennsluna hvar sem er.
Þessi trausta hefð, vísindalegar
rannsóknir og áratuga reynsla.
kennara í Innhverfri íhugun er lykil-
atriði öllum sem leita leiða til and-
legs þroska.
Saman staðfesta rannsóknir á
Innhverfri íhugun þá einföldu skoð-
un Maharishi að eftirsóknarverð-
ustu lífsgæðin sé hægt að öðlast
með því að varpa hulunni af því sem
maður nú þegar er^óþijótandi upp-
spretta skapandi greindar — og að
andlegur þroski komi fram í hæfi-
leikanum til að lifa — hér og nú.
Hötundur startar sem kennari í
Innhverfri íhugun á vegum
Islenska íhugunarfélagsins.
HÆGARI ANDARDRÁTTUR
0 Andadrættir
Meðal fyrstu rannsókna Keith Wallace sem gaf til kynna hið sér-
stæða hvíldarástand sem skapast við Innhverfa íhugun var þessi
breyting á öndunartíðni. Andartökum fækkaði á eðlilegan og
áreynslulausan hátt úr 14 á mínútu í 11.
I.O.O.F. 1 = 17210198'/2 =
i.O.O.F. 12 = 17210198’/2 = E.
Aðalfundurinn
verður í Flensborgarskóla í Hafn-
arfirði laugard. 20. okt. kl. 14.00.
Venjuleg aðalfundarstörf og
sagt frá vinnuferðum sumarsins
í máli og myndum. Nýir félagar
velkomnir.
Stjórnin.
Frá Guöspeki-
fólaginu
Ingótfsstraati 22.
Áskrtftsrsfml
Ganglsrs sr
39673.
Fundur í kvöld kl. 21.00. Birgir
Bjarnason spjallar um vitund,
huga og tilfinningar.
Föstudag 26. okt. verður Jón L.
Arnalds með erindi um sjálfs-
skoðun - hindranir.
Fundirnir eru öllum opnir.
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Biblíulestur í kvöld kl. 20.30.
Ræðumaður: Róbert Thomsson.
Allir hjartanlega velkomnir.
FERÐAFELAG
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3 & 11798 19533
Sunnudagsferðir
21. október kl. 13.00
a. Fjöruferð fjölskyldunnar:
Hvítanes-Brynjudalsvogur.
Skemmtilegt fjörulall í Hvalfirðin
um. Hugað að lífríki fjörunnai
m.a, kræklingi. Hernámsminjar
Hvítanesi skoðaðar. Munið fjöru-
lífsbók Ferðafélagsins. Seld mei
afslætti á kr. 500,- f ferðinni.
b. Botnsdalur-Glymur
Gengið að Glym, hæsta fossi
landsins. Verð í feröirnar kr.
1.000,.- frítt f. börn m. fullorön-
um. Brottför frá Umferðarmið-
stöðinni, austanmegin. Mætið
vel á sunnudaginn svo farþega-
fjöldi í Ferðafélagsferðum á
árinu nái tölunni 6000; það
vantar aðeins 24 til að það
rætist. Það borgar sig að ger-
ast félagi í Ferðafélaginu, Skrá-
ið ykkur í ferðunum eða hringið
á skrifstofuna.
Ferðafélag íslands.
Af krimmunum Krays
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Háskólabíó:
Krays bræðurnir — The Krays
Leikstjóri Peter Medak. Aðal-
leikendur Billie Whitelaw, Tom
Bell, Gary Kemp, Martin Kemp.
Bretland 1990.
Þá er farið að auðkenna evróp-
skar myndir frá flóðinu að vestan
og það svo ærlega að markið
ætti ekki að fara framhjá neinum
sæmilega sjáandi manni. En ef
þetta nýja tákn á að vera sá
gæðastimpill sem því er augljós-
lega ætlað, hefði mátt fara betur
af stað. Bæði er verið að sýna
tvær evrópskar myndir í kvik-
myndahúsinu sem eru mörgum
gæðaflokkum betri (Paradísarbíó-
ið, Vinstri fóturinn) og þá er Kra-
ysbræðurnir einstaklega ljót og
ónotaleg meðalmynd, þar sem
kvikmyndaleg afreksverk liggja
ekki í loftinu
En mynd um þessa djöfla-
mergi, Kraysbræðurna og ára
þeirra, sem náðu umtalsverðum
áhrifum meðal undirheimalýðs
Lundúnaborgar á sjöunda ára-
tugnum góða, getur aldrei orðið
falleg. Og það skásta við hana
er að öllum líkindum sú ótrúlega
mannvonska og hreinræktaða
illska sem skín útúr söguhetjun-
um. Og ekki er móðirin (leikin
með meistarabrag af Whitelaw,
The Omen, o.fl.) par geðug held-
ur. Hún heldur löngum verndar-
hendi yfir skrattakollunum sínum
af sjúklegu hugarfari sem örugg-
lega hefur sést í fari frú Axlar-
Bjamar.
Og við fylgjumst með þessum
sögufrægu tvíburum alast upp úr
ósköp venjulegum brókarlöllum í
eldspúandi, limlestandi ómenni,
sem enginn gat verið óhultur fyr-
ir nema elsku mamma. Persónu-
sköpun er öll afar grunn, ef undan
eru skildar aðalpersónurnar þtjár,
en góðir leikarar bæta það tals-
vert upp. Bretar hafa úr minnu
að moða en kollegar þeirra í Holly-
wood, því eru tökustaðir smærri,
skot þrengri. En endursköpun lið-
ins tíma er engu síður fagmann-
legri í smáu sem stóru, en hjá
stóra bróðir í Hollywood. Næsta
djöfulleg mynd, hlaðin ljótustu
atriðum sem sést hafa lengi, enda
Medak aldrei verið talinn stór
spámaður. Gæti eins vel verið eft-
ir Winner.
Sálnahirðir í hefndarhug
Stjörnubíó:
Heilög hefnd
Leikstjóri Peter Maris. Aðal-
leikendur John Schneider, Ned
Beatty, Appolonia, George
Kennedy, Yaphet Kotto, James
Tolkan. Bandarísk. 1990.
Mynd af þeim gæðaflokki
sem mann rekur í rogastans yfir
að sjá í kvikmyndahúsi, oftast er
hann frumsýndur á myndbandi,
(e. kapalsjónvarpi erlendis). Sljó
hasarmynd þar sem flest hefur
sést hundraðþúsundsinnum áður,
annað en hér er það guðsmaður
sem missir konu og barn fyrir
morðvopnum hermdarverka-
manna, leggur hempunni og stu-
far rykið af gömlu Vietnamtólun-
um sínum og hefnir. Dugar þessi
„frumleiki“ skammt að halda at-
hygli manns vakandi. Hér er því
verið að viðra væntanlega mynd-
bandaútgáfu, skaffa henni nauð-
synlega auglýsingu. En þessar
ódýru og ómerkilegu hefndar-
þemumyndir eiga mun betur
heima á litla skjánum, á tjaldinu
hrein og bein tímasóun.