Morgunblaðið - 21.12.1990, Qupperneq 53

f
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 21. DESEMBER 1990
53
i
i
i
Einu gildir hvaðan gott
kcrnur — bara að það komi
4
eftir Guðmund Örn
Ingólfsson
Ekki ætlaði ég mér út í ritdeilur
þegar ég setti fyrir skömmu orð á
blað um áfengis- og önnur fíkni-
efnamál og forvarnir þar að lút-
andi. Engu að síður kýs ég að svara
hér ágætlega skrifaðri grein Jóns
K. Guðbergssonar sem birtist í
Morgunblaðinu 13. des. sl.
Joni er heitt í hamsi og er það
vel. Mönnum sem láta sig þennan
málaflokk varða ætti að vera enn
oftar heitt í hamsi en raun ber
vitni. Þannig mætti a.m.k. ná fram
hressilegum skoðanaskiptum og
rökræðum sem leiddu af sér að-
gerðir í stað orða. Fyrir mér erum
við Jón satnherjar, fyrst og fremst,
þó sínum augum líti hver á silfrið.
Því þakka ég Jóni fyrir að hafa
mundað penna gegn mínum mál-
flutningi og skammar hann mig
víða listilega. — Hann veltir því
fyrir sér hvort umrædd grein mín
sé skrifuð á ábyrgð SÁA en svar
við því er nei. Greinin er á mína
persónulegu ábyrgð.
Hvað grein Jóns varðar þá er
ég ekki sammála ýmsum túlkunum
þar, en túlkanir skipta ekki megin-
máli heldur mannslífin sem for-
varnarstarf snýst um. „Enginn er
hafinn yfir gagnrýni" segir hann
m.a. og á þar við að ég telji SÁÁ
samtök yfir slíkt hafín. Einnig seg-
ir hann að ég tileinki SÁÁ „guð-
lega fullkomnun". Mikið hrósa ég
starfí þessara samtaka í heild, en
það jafngildir ekki því að ég telji
þau óskeikul, yfir gagnrýni hafin.
Þá talar Jón um orð mín um
forvarnarstarf og rétt er að þar
sýnist sitt hverjum, en ég er hins
vegar enn á öndverðri skoðun við
Jón þegar hann telur fráleitt að
láta Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins sjá um forvarnir. Hvers
vegna ætti það að vera fráleitt að
téð ríkisverslun legði vænan skerf
til þessara mála? Þetta er vel stætt
fyrirtæki, sem alþjóð á! Nokkrar
milljónir í fornvarnarstarf myndu
skila sér í fækkun sjúkradaga,
meiri vellíðan barna og ungmenna
(og þá minni séraðstoð í skólum,
færri félagslegum vandamálum),
minni nauðsyn á útgjöldum til fé-
lagslegrar og fjárhagslegrar að-
stoðar, minna vinnutapi, færri slys-
um o.s.frv.! — Já, því ekki það?!
En forvarnarstarfið sjálft á að
mínu mati best heima hjá þeim sem
sjá flestar og íjölbreyttastar mynd-
ir neyslunnar hjá öllum aldurshóp-
um. Mér fínnst að á meðan núver-
andi forvarnir skila ekki meiri
árangri en raun ber vitni, sé brýn
þörf á að skipuleggja mun alvar-
legri herferðir á hendur þessum
vímuefnum, en hingað til hefur
verið gert. Auðvitað kostar allt slíkt
peninga og auðvitað blasir við hin
eilífa spurning um hvaðan þeir eigi
að koma. En fjármögnunarmögu-
leikana læt ég þá um sem hafa
menntun og reynslu á því sviði.
En þegar ég tala um forvarnar-
starf hjá SÁA á ég m.a. við opna
fræðslufundi fjölskyldudeildarinn-
ar, löng námskeið um alkóhólisma,
fræðsluferðir reyndra ráðgjafa um
landsbyggðina, ráðgjöf tii allra fjöl-
skyldumeðlima fjölskyldna áfengis-
og vímuefnasjúklinga hvenær sem
þeir kjósa, svo nokkuð sé nefnt.
Að sjálfsögðu veit Jon að einn
mesti áhættuhópurinn hefur ein-
mitt reynst vera innan vébanda fjöl-
skyldnanna, t.d. ungir synir alkó-
hólista.
En að ég sjálfur telji mig þekkja
allar raunhæfar leiðir í forvarnar-
starfi er af og frá. Á þeim vett-
vangi þarf að safna saman allri
nýjustu vitneskju, fólkinu sem
mesta reynsluna hefur og áhugann
ög belta nútímalegustu starfsað-
fylgt eftir? Hvar er það statt í kerf-
inu? Ég ska! upplýsa hér að þessu
efni hefur ekki verið fylgt eftir og
það gert aðgengilegt fyrir kennara
um land allt. Það er ekki sök gef-
endanna, heldur einhverra annarra,
sem eiga að stýra þessum málum.
Hvar er þetta efni niðurkomið? Það
er a.m.k. ekki í Keflavík, Flateyri,
Hvammstanga, Raufarhöfn, Suð-
ureyri, Eskifirði, Patreksfirði,
Blönduósi, Bíldudal, Vopnafirði ...
— það er miklu fljótlegra að telja
upp þá staði þar sem efnið er til
staðar og kennt, heldur en þá sem
ekki geta boðið börnunum það, af
ýmsum ástæðum.
Á ferðum mínum umhverfis
landið, svo ég vitni aðeins til ársins
sem er að kveðja, hef ég rætt við
presta, lækna, félagsmálaráð, fé-
lagsmálafulltrúa, barnaverndar-
nefndir, áfengisvarnarnefndir og
oftar en ekki segir þetta fólk mér
frá miklu máttleysi í forvörnum og
skorti á markvissri vinnu. Því mið-
ur, Jón, þetta er mál fólksins sem
málin brenna á heima í héraði, á
hveijum stað. Þetta fólk hefur að
stærstum hluta ekki orðið vart við
raunhæfa markmiðssetningu og
skipulagt foi"varnarstarf. Og það
er sorglegt og við þurfum að laga
það, snúa bökum saman og setja
markið hátt, svo hátt að fólkið í
landinu verði vart við tilvist skipu-
lagðs forvarnarstarfs. Svo einfalt'
er málið.
Auðvitað hafa margir lagt hönd
á plóg og viljað vinna að forvörn-
um, þó ég persónulega telji framlag
SÁÁ vega þyngst. En ég hef' mína
skoðun og Jon sína á þeim málum.
Aðalatriðið er að við höldum áfram
að talast við og samræmum krafta
okkar. Svo læt ég þessum skrifum
lokið frá minni hálfu, og óska Joni
velfarnaðar í starfi sínu að forvörn-
um og fíkniefnamálum og lands-
mönnum öllum vímulausrar hát-
íðar.
Höfundur er ráðgjafi og hefur um
árabil starfað að meðferð
alkóhólista ásamt þvíað byggja
upp landsbyggðarþjónustu SAA.
Guðmundur Örn Ingólfsson
„Þar þarf að koma til
ærlegt samstarf allra
færustu manna, sama
hvaðan þeir koma, und-
ir hvaða merkjum sem
þeir vinna.“
ferðum sem völ er á. Þar þarf að
koma til ærlegt samstarf allra fær-
ustu manna, sama hvaðan þeir
koma, undir hvaða merkjum sem
þeir vinna. Og ég er feginn að sjá
að Jon veit rétt eins og ég, að þetta
er ekki mál eins manns, heldur
verður að sameina alla jákvæða
krafta.
Og svo er það spurningin um
hvort ég vanmeti vitsmuni ung-
menna og uppeldisstarf foreldra.
Alls ekki. En foreldrar eru misjafn-
ir, aðstaða og tími er með misjöfnu
sniði, lagni og þekking er með
ýmsu móti. Margir foreldrar vinna
frábært forvarnarstarf og mörg
ungmenni eiga því láni að fagna
að fínna sig hvorki knúin vegna
hópþrýstings, fordæma heima fyrir
né vanþekkingar, til að fara út í
vímuefnaneyslu. Af þeim höfum við
ekki áhyggjur né lánsömum for-
eldrum þeirra. Þessu fólki sam-
gleðjumst við. Hinir þurfa fræðslu
og stuðning tæjiitungulaust.
Því miður, Jon, það er heill her-
skari fólks sem kýs að brenna sig
og heill herskari foreldra sem hefur
þrátt fyrir margvíslegar tilraunir
ekki tekist að halda áfengi og öðr-
um vímuefnum frá börnunum
sínum. Við verðum að horfast í
augu við það, án þess að verið sé
að móðga einn né annan.
Þá er nú komið að stefnumörkun
aðalnámskrár grunnskóla, þar sem
Jon segir réttilega að vímuefna-
varnir séu á dagskrá. í því sam-
bandi verður að segjast eins og er,
að sitt lítið smálegt er langt frá
að vera komið til framkvæmda í
ýmsum atriðum sem sett voru á
stefnuskrá í árdaga grunnskólans.
Um það vitna kennarar landsins
hátt og í hljóði. Eins er um vímu-
efnafræðsluna og þær forvarnir
sem hún felur í sér. Þar hangir
starfið á því hve mikinn tíma, svig-
rúm og áhuga kennarinn hefur í
hverju tilviki, mannafla hvers skóla
og hvað er látið hafa forgang í
skólakerfí þar sem ekki eru til pen-
ingar fyrir hlutum sem bráðvantar
s.s. kennslubókum — svo nokkuð
sé nefnt. Og svona rétt til að forð-
ast misskilning: ýmsir kennarar
sinna þessu fræðslustarfi vel, aðrir
sáralítið.
Að gefa gott fræðsluefni um
vímuefnamál er frábærl framtak
og enginn efar gæði þess né góðan
hug gefendanna. En hvernig er því
ÞU FÆRB JOLAGIOFIÞROITAMANNSINS
ISPÖRTU
SkíÖasamfestingar. Verö 7.995,-
Grænirnr. 116-176
Rauðirnr. 140-176
Liðstreyjur: Holland, Þýskaland, Ítalía, Brasilía, Argentína,
Liverpool, A.C. Milan, Inter Milan, Juventus, Real Madríd.
Stærðir frá 3ja ára. Verð frá 2.970,-
Adidas Mariott
glansgalli
Nr. 116-176. Verð 5.580,-
Nr. 3-8. Verð 5.980,-
Adidas Kingsroute
tvöfaldur glansgalli, 2 litir:
Dökkblátt og kóngablátt
Nr. 128-176. Verð 7.980,-
Nr. 3-7. Verð 8.980,-
Wimont krumpuefni
svart/bleikt/grænt
fjólubl./bleikt/blátt
Nr. 3-10. Verð 7.995,-
MongeTactel krumpuefni.
Svartur/grænn/rauður.
nr. 4-8. Verð 11.750,-
AdidasTorison 1000.
Nr. 39-47. Verð 8640,-
Nr 36-40. Verð 8440,-
Skautar, leðurskautar Nr.31-45. Kuldaskór m/frönskum lás. Nr. 24-36. Verð 1.890,- Litir: Svart, lilla og blátt.

Adidas 2010 Hi
Nr. 31-35. Verð 3.990,-
Nr. 36-39. verð 4.120,-
Adidas Handball Special
nr. 36-47. Verð 6.990,-
Borfitennisvönir
Dómarabúningar
frá Adidas.
Treyjur og buxur.
Munið
Frftt f alla stöðumæla
eftlr kl. 16.00.
Frítt í stöðumæla alla
laugardaga.
Póstsendum.
Mjög mikið úrval af hjóla- Adidas snyrtivörur
buxum frá Arena og Adidas Adidas snyrtitöskur
5% staðgreióslupfsláttur
SPORTVÖRUVERSLUNIN
tíDiiLtVi
Laugavegi 49, sími 12024.
Laugavegi 97, sími 17015.