Morgunblaðið - 21.12.1990, Blaðsíða 34

ð8 34
, MQIiGlJNBI,Aл3 PQSTHDAG^R 21, DESEMBEH. 1990
Jóhann J. Ólafsson formaður stjórnar Stöðvar 2:
Lögfræðiálitið gefur enga
ástæðu til úrsagnar úr stjórn
Eignarhaldsfélag Verslunarbankans
íhugar að breyta ábyrgðum í hlutafé
JÓHANN J. Ólafsson stjórnarformaður Stöðvar 2 segir lögfræði-
álit Jóns Steinars Gunnlaugssonar enga ástæðu gefa til afsagnar
Steingríms Ellingsen úr stjórn Stöðvar 2 á miðvikudaginn og úr-
sögnin sé því fullkomið ábyrðarleysi. Eignarhaldsfélag Verslunar-
bankans íhugar að breyta 90 milljóna króna ábyrgð, sem það hef-
ur gengist í fyrir Stöð 2, í hlutafé.
í áliti sínu getir Jón Steinar aðal-
lega athugasemdir við þrjú atriði.
í fyrsta lagi að þrír stjórnarmenn
hafi tekið þátt í afgreiðslu stjómar-
innar á heimild til sjónvarpsstjóra
Stöðvar 2 að leita eftir ábyrgðum
til þeirra sjálfra gegn þóknun. í
öðru lagi hafi inneign á viðskipta-
reikningi fjögurra hluthafa, sem
skapaðist vegna ábyrgðargreiðslna,
ekki nægt fyrir kostnaði sem Stöð
2 greiddi við framlengingu víxia
fyrir hluthafana og megi því skoð-
ast sem lán til þeirra. I þriðja lagi
hafi í einu tilfelli verið greidd mun
hærri þóknun en stjómin hafí gefið
heimild fyrir.
Jóhann J. Ólafsson sagði um
þessi atriði, að það væri út í hött
að segja að menn sem hefðu greitt
fyrir lánveitingu til Stöðvar 2 upp
á annað hundrað milljónir, væru að
taka lán hjá félaginu. „Jón Steinar
kemst að þeirri niðurstöðu að eðli-
legt 'hafi verið að taka ábyrgðar-
þóknanir og einnig sé félaginu
heimilt að greiða kostnað fýrir hlut-
hafana eigi þeir inneign hjá félaginu
á sama tíma. Frá þessu hafa orðið
smávægileg tímabundin frávik sem
endurskoðandi Stöðvar 2 hefur ekki
gert athugasemdir við, enda hvorki
hagsmunum annara hluthafa né
skuldunauta á nokkum hátt rask-
að,“ sagði Jóhann.
Hann sagði ákvörðun um ábyrgð-
arþóknanirnar hafa verið tekna á
fullskipuðum stjómarfundi þar sem
allir stjórnarmenn voru fylgjandi
henni. Jóhann vitnaði í álit lögfræð-
ings StöðVar 2, sem telur að hafi
einhveijir stjómarmenn átt að víkja,
leiði það ekki til þess að ákvörðun
stjómar sé ógild, þar sem þeir hefðu
þá verið í minnihluta. Þá sagði Jó-
hann lögmann Stöðvar 2 telja að
útreikningur ábyrgðaþóknananna
væri í fullu samræmi við ákvörðun
stjómarinnar og í samræmi við
ákvarðanir banka og vátrygginga-
félaga sem veiti slíkar ábyurgðir.
Jóhann er formaður Verslunar-
ráðs, en auk hans eiga þama í hiut
Haraldur Haraldsson formaður Fé-
lags íslenskra stórkaupmanna og
Guðjón Oddsson formaður Kaup-
mannasamtakanna. Þegar Jóhann
var spurður, hvort ekki væri eðli-
legt að gera þá kröfu til forsvars-
manna þriggja helstu samtaka við-
skiptalífsins, að viðskipti þeirra
væru hafin yfir gagnrýni, sagði
hann þá aðeins vera mannlega.
„Menn geta auðvitað sofnað við
stýrið augnablik og bíllinn lent út
í kanti, en þá er hann réttur strax
af aftur. Þarna er ekki um nein
stórvægileg brot að ræða; það er
erfitt að fylgjast dags daglega með
reikningum og þegar verið er að
slökkva eld hafa menn ekki laga-
safnið við hendiná. Það má gagn-
rýna þetta en þessi atriði eru ekki
þess eðlis að rétt sé að blása þau út
í fjölmiðlum eða segja sig úr stjórn.
Tilgangurinn með því hlýtur að
vera allt annar,“ sagði Jóhann.
Eignarhaldsfélag Verslunar-
bankans á 100 milljóna króna hlut-
afé í Stöð 2 og hefur einnig gengist
í ábyrgð fyrir um 90 milljóna króna
skuld stöðvarinanr. Einar Sveinsson
varaformaður félagsins sagði að
stjórn eignarhaldsfélagsins fylgdist
með atburðum á Stöð 2, en vildi
að öðru leiti ekki tjá sig um málið.
Hann staðfesti að að rætt hefði
verið að breyta skuldarábyrgð fé-
lagsins í hlutafé í Stöð 2, en enn
eru óseldar 180 milljónir af alls 815
milljóna króna hlutafé sem sam-
þykkt er fýrir.
Gunnsteinn Skúlason kemur nú
inn í stjóm Stöðvar 2 sem fulltrúi
minnihluta eigenda, eftir að
Steingrímur Ellingsen sagði af sér.
Gunnsteinn - sagði að ekkert lægi
fyrir hvort minnihlutinn gripi til
frekari aðgerða í kjölfar lögfræðiá-
litsins.
Morgunblaðið/PPJ
Helga Jónssyni flugstjóra fagnað af Jytte konu sinni við komu
nýrrar flugvélar flugfélags þeirra hjóna, Odin Air. T.v. sést Jón
sonur þeirra sem flaug nýju vélinni heim með föður sínum.
Þriðja skrúfuþotan til Odin Air
Ný farþegaflugvél bættist í
flugflota Islendinga sl. þriðju-
dagskvöld þegar Handley Page
Jetstream-skrúfuþota flugfé-
lagsins Odin Air, TF-ODN, lenti
á Reykjavíkurflugvelli eftir
tæplega þriggja klukkustundar
flug frá Syðra Straumfirði á
Grænlandi. Flugstjóri I heim-
ferð vélarinnar var Helgi Jóns-
son en Odin Air er í eigu Helga
og fjölskyldu. Flugmaður með
Helga í þessari ferð var Jón
sonur hans, en vélina sóttu þeir
um Chicago, borgina Quebec
og Goose Bay til Straumfjarð-
Vélin, sem hefur fengið nafnið
Huginn er ein þriggja sömu gerð-
ar sem Odin Air festi kaup á vest-
ur í Bandaríkjunum. Fyrsta vélin
kom til landsins á aðfangadag í
fyrra en önnur vélin í maí sl.
Fyrri vélarnar bera nöfnin Þundur
og Muninn.
Nafnvextír hækka hjá Búnað-
arbanka og sparisjóðunum
Bankaráðsmenn virðast þrælar bankasljóra segir forsætisráðherra
Vinn af þeirri ábyrgð sem Alþingi ætlast til segir formaður bankaráðs
NAFNVEXTIR Búnaðarbanka og sparisjóðanna hækka í dag. Skulda-
bréfavextir hjá Búnaðarbankanum hækka um 1,25% og um hálft pró-
sent hjá sparisjóðunum. Skuldabréfavextir Búnaðarbankans eru nú
örlítið hærri en hjá íslandsbanka en sömu vextir sparisjóðanna heldur
lægri. Hins vegar eru sömu vextir Landsbankans mun lægri, en vextir
breytast ekki hjá Landsbankanum að þessu sinni. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins frestaði bankastjórn Landsbankans vaxtabreytingum
til áramóta; Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra gagnrýnir
harðlega vaxtahækkunina og segir hana jafnvel stangast á við lög.
Hann segir að bankaráðsmenn, sem valdir séu í bankaráð ríkisban-
kanna, virðist verða þrælar bankastjóranna um leið og þeir komi þar
inn og því ekki starfi sínu vaxnir. Guðni Agústsson formaður bankar-
áðs Búnaðarbankans segist einskis þræll vera og vinna af þeirri ábyrgð
sem Alþingi ætlast til af honum.
Vextir skuldabréfa hjá Búnaðar-
bankanum, kjörvextir, hækka úr
.11,25 í 12,5%, víxilvextir hækka úr
12,75 í 13,75%, vextir af yfirdráttar-
lánum úr 16 í 17,5% og af afurðalán-
um úr 12,5 í 13,75%. Búnaðarbank-
inn hækkar vexti innlána, vextir af
Hitaveita Reykjavíkur:
Hugsanleg bóta-
skylda verði könnuð
BORGARSTJÓRN Reykjavíkur samþykkti í gær tillögu um að fela
borgarlögmanni að kanna hugsanlega ábyrgð og bótaskyldu Hitaveitu
Reykjavíkur gangvart þeim húseigendum sem orðið hafa fyrir fjárútlát-
um og eða tjóni í kjölfar útfellinga og þrýstingstaps í dreifikerfi Hita-
veitunnar. Davíð Oddsson, borgarstjóri, sagði við umræður um málið
að hann teldi eðlilegt að Hitaveitan bætti húseigendum tjón af þessum
sökum.
Tillaga um að leita umsagnar
borgarlögmanns var flutt af fulltrú-
um minnihlutaflokkanna í Borgar-
stjóm Reykjavíkur.
Nokkrar umræður urðu á borgar-
stjómarfundinum í gær um málefni
hitaveitunnar. Borgarstjóri kynnti
meðal annars greinargerð um útfell-
ingar í dreifikerfí Hitaveitunnar frá
sérfræðingum fyrirtækisins. Þar er
meðal annars lagt til að eftirlit með
útfellingum í dreifikerfinu verði auk-
ið og kortlagt við hvaða aðstæður
þær verði. Jafnframt verði gerðar
rannsóknir á þeim þáttum sem ráði
myndun útfellinga af magnesíumsil-
íkati og fundið út hvaða þættir hafj
áhrif á myndunarhraða þessara út-
fellinga.
í greinargerðinni er lagt til að á
meðan unnið sé að ofangreindum
rannsóknum verði daglegum rekstri
Hitaveitunnar þannig háttað að sem
minnst blöndun verði á vatni frá
Grafarholti við vatn frá lághitasvæð-
um í borgarlandinu. Lækkað verði
ph-gildi á upphituðu vatni frá Nesja-
völlum og kannað hvemig lækka
megi pH-gildi frá lághitasvæðunum
áður en því er blandað saman við
Nesjavallarvatn.
Með þessu móti telja sérfræðingar
hitaveitunnar að draga megi úr út-
..fellingum í .dreifikerfinu. .,
almennum bankabókum og gull-
reikningi hækka úr 2,5 í 3%.
Sparisjóðirnir hækka vexti skulda-
bréfa um hálft prósent, úr 11,5 í
12%, víxilvexti úr 12,75 í 13,5%,
vexti af yfirdráttarlánum úr 16 í 17%
og af afurðalánum úr 13,5 í 13,75%.
Vextir innlána hækka einnig, af al-
mennum sparisjóðsbókum úr 2,5 í
3%, vextir af öryggisbók hækka á
lægsta þrepi úr 11 í 11,5% og á
hæsta þrepi úr 11,5 í 12%, vextir
af trompbók hækka úr 8,75 í 9,5%
og af sértékkareikningi úr 2,5 í 3%.
Jón Adolf Guðjónsson, bankastjóri
Búnaðarbankans, sagði í gær að við
þessa vaxtaákvörðun hefði verið lögð
áhersla á að samræma kjör á óverð-
tryggðum útlánum og verðtryggðum.
Á árinu sem er að líða hefði verið
7,15% verðbólga og spáð væri svip-
aðri verðbólgu á næsta ári, eða á
bilinu 7-8%. Bankinn væri að laga
vextina að þessari staðreynd.
Þrælar bankastjóranna
Steingrímur Hermannsson sagði
að Búnaðarbankinn hefði ætlað að
miða ákvörðun um vexti við láns-
kjaravísitölu fyrir janúar. „Þegar
talan kemur núna er hún jafnvel
lægri en lægsta spá Seðlabankans
var og þá hækka þeir vextina. Mér
er þetta satt að segja óskiljanlegt
og skýringin sem ég fæ er að bank-
inn verði að hækka vextina nú til
að ná íslandsbanka, sem hækkaði
vexti fyrir mánuði á grundvelli al-
rangrar spár Seðlabankans," sagði
Steingrímur.
Hann sagði að bankarnir ættu
samkvæmt lögum að taka sjálfstæð-
ar ákvarðanir um vexti en ekki miða
sig við aðra banka. „Það er ekkert
miðað við afkomu bankans og ef svo
fer eins og mig grunar að bankar
og sparisjóðir skili á þessu ári gífur-
legum hagnaði þá er þetta ein sú
versta aðför að þjóðarsáttinni sem
hér hefur verið gerð. Þeir bankaráðs-
menn sem sem valdir í ríkisbankana
eru þar ekki síður til að gæta hags
atvinnuveganna og lántakenda, þótt
vitanlega verði þeir einnig að gæta
að hagsmunum bankanna," sagði
Stejngrímur.
Á flokksþingi Framsóknarflokks-
ins fyrir rúmum mánuði sagði
Steingrímur að lögð hefði verið
áhersla á að fulltníar flokksins í
bankaráðum ríkisbankanna stæðu
gegn óþörfum vaxtahækkunum.
Formaður bankaráðs Búnaðarbank-
ans er Guðni Ágústsson þingmaður
Framsóknarflokksins. Þegar þetta
var borið undir Steingrím sagði hann
að svo virtist sem um leið og menn
færu inn í bankaráð væru þeir orðn-
ir þrælar bankastjóranna. Hann benti
þó á að Kristinn Finnbogason, sem
er fulltrúi Framsóknarflokksins í
bankaráði Landsbankans, hefði stað-
ið sig en þar var ákvörðun um vaxta-
hækkun frestað í gær.
Einskis þræll
Guðni Ágústsson sagði f gær að
með þessari hækkun sé verið að jafna
á milli hinna tveggja forma lána,
verðtryggðra og óverðtryggðra. Mik-
ill munur hafi verið á þessum formum
nú í desember og verði ekkert að
gert verði sá munur einnig í febrúar
og mars. Hann segir 80 til 85% af
sparifé bankakerfisins tengd vísitölu,
eða um 18 milljarða króna, hins veg-
ar séu 12 milljarðar útlána, eða 60%,
tengd vísitölu. Sé mikill munur á
vaxtakjörum verðtryggðra og óverð-
tryggðra forma, þá myndist halli.
„Við erum aðeins að hreyfa til
nafnvexti á 15% af sparifénu, við
höfum verið að elta verðtryggða spa-
riféð niður allt árið, nú verðum við
aðeins að skríða upp til að halda í
við hitt,“ sagði hann.
Guðni sagði það áróður, að bank-
arnir hafi ekki staðið við þjóðarsátt.
„Ég er með í höndunum plagg sem
staðfestir það, að aðilar vinnumark-
aðarins og bankarnir sáú ástæðu til
þess, í janúar síðastliðnum, að ná
sérstöku samkomulagi um að
vaxtaákvarðanir síðar á árinu muni
'verða miðaðar við að ávöxtun verð-
tryggðra og óverðtryggðra lána verði
sem jöfnust yfir árið. Síðan er það
eins og hvert annað rugl að hagnað-
ur bankakerfisins verði þrír milljarð-
ar á árinu. Ég get upplýst það að
hagnaður Búnaðarbankans verður
all þokkalegur, en um 100 milljónum
lakari á þessu ári heldur en á
síðasta."
Guðni var spurður um ummæli
forsætisráðherra, að bankaráðsmenn
væru þrælar bankastjóranna. „Ég
er hvorki fangi bankastjóranna né
ríkisstjórnarinnar," sagði hann. „Við
höfum tæki og öfl til að vinna með
okkur. Endurskoðun bankans til
dæmis heyrir sjálfstætt og beint
undir bankaráðið og þar hef ég mjög
náið samráð og leita upplýsinga, til
þess að vera hvorki fangi eins eða
neins, heldur ftjáls með þá ábyrgð
sem Alþingi íslendinga hefur falið
mér sem bankaráðsmanni. Það eru
þær skyldur sem ég hef og verð að
fara eftir lögum og reglum í þeim
efnum.“
Má ekki líka hækka kaupið?
Guðmundur J. Guðmundsson
formaður Verkamannasambands ís-
Iands sagðist vera sár og beiskur
yfir þessum vaxtaákvörðunum. Hann
sagði hagnað Landsbankans í bytjun
desember hafa verið um einn milljarð
og hagnað Búnaðarbankans um 900
milljónir. „Er nú hægt að bjóða
launafólki upp á það að þeir séu að
spá í verðbólguna, þessir ríkisbank-
ar, með sinn hvorn milljarðinn, með-
an allt of margt fólk er hér með
þetta 40 til 70 þúsund krónur á
mánuði?" sagði Guðmundur.
„Hvað á ég að segja við félaga
mína í Dagsbrún ef þeir spyija um
kauphækkun? Ég skil ekki svona
ábyrgðarleysi, hreinlega skil það
ekki. Hveiju er verið að þjóna? Þurfa
þeir að græða meira?“ sagði Guð-
mundur og jafnframt að vaxtahækk-
unin fari út í verðlagið bæði beint
og óbeint.
„Þetta eru einhveijir hagfræðing-
ar sem reikna þetta út. Er ekki
hægt að fá þá til að reikna líka
hækkun á kaupið?" sagði Guðmund-
ur J. Guðmundsson.