Morgunblaðið - 23.12.1990, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1990
35
Jafnframt breytti Verdi nafni hirð-
fíflsins úr Triboletto í Rigoletto og
varð það einnig titill óperunnar.
Við öðru var nánast ekki hróflað,
meira að segja kviðlingur sá sem
Franz fyrsti orti sjálfur um hverf-
lyndi kvenna, „Souvent femme
varie“ („La donna é mobile"), fékk
að vera í friði.
Óperan var svo frumsýnd 11.
mars í Feneyjum og hefur haldið
óslitinni sigurgöngu allar götur síð-
an. Sagan segir að Verdi hafí hald-
ið aríunni „La donna é mobile"
leyndri allt fram á lokaæfingu.
Hann gerði sér grein fyrir þeim
vinsældum sem hennar beið.
Engu að síður var þungamiðja
tjáningarinnar að færast til. Verkið
byggði nú á samfelldri, heilsteyptri
sviðsmynd, þar sem hvert atriði
þjónaði tilgangi heildarinnar. Óp-
eran var ekki lengur röð sjálfstæðra
aría, resetatíva, dúetta og kóra.
Grunnform Rigoletto er þó dúett-
amir, milli Rigoletto og Gildu, milli
Rigoletto og Sparafucile og milli
Gildu og hertogans.
í fyrstu uppfærslu á Rigoletto í
Róm óskaði sópransöngkonan Ter-
esa De Giuli-Borsi, sem syngja átti
Gildu, eftir viðbótararíu fyrir sig.
Verdi svaraði í bréfí sínu til hennar:
„Ef Rigoletto þykir fullunnið
líklega tvöfalda geymslugetuna.
Ennfremur þarf strax að hefja
byggingu nýrrar stórrar toppstöðv-
ar, sem kynda mætti hvort heldur
væri með rafmagni, olíu eða kolum,
til viðbótar þeirri gömlu. Til örygg-
is ætti að staðsetja hana á suður-
hluta kerfísins, miðsvæðis fyrir
Kópavog, Garðabæ og Hafnarfjörð.
Hún þyrfti að afkasta að minnsta
kosti sem svarar einum þriðja nú-
verandi laugavatns.
I þessi verkefni hefðu peningam-
ir átt að fara: Leiðslu til Hafnar-
fjarðar, nýja tanka, nýja toppstöð
og sjálfsagt fleira sem koma myndi
í ljós við rannsókn á nlálefnum
Hitaveitu Reykjavíkur. Þau eru í
vanrækslu hjá mönnum sem hugsa
smátt, eða þá um aðra hluti.
Hugmyndir þær, sem ég hefí
hreyft og reynt að lýsa í fáum orð-
um sem leikmaður, eru sjáanlega
handan sjóndeildarhrings núverandi
stjómenda og ráðsmanna hitaveit-
unnar, borgarstjóra og hitaveitu-
stjóra. Það er því bráðnauðsynlegt
að skipta hið fyrsta um menn í
þessum embættum. íbúar höfð-
borgarsvæðisins eiga kröfu á því,
að í þessum embættum sitji menn
sem hugsi um og sinni fmmþörfum
þeirra og sýni í verki, að þeir beri
fullt skyn á þær. Eins og nú er
komið málum þá er augljóst að það
gera þeir ekki. Vér eigum ekki að
sætta oss við sæt orð og blekkingar.
Höfundur yaráður um árabil
ráðunautur ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum, síðar bankastjóri
Framkvæmdabanka íslands.
fjögur. Er rætt við Magnús Láms-
son á Holum, Trausta Þór Guð-
mundsson sem mikinn sigur vann
á Vindheimamelum, Freyju Hilm-
arsdóttur í Votmúla og Ragnar Ól-
afsson. Fimmta viðtalið er svo við
Jon Karlsson bónda og hrossarækt-
anda í (eða kannski á) Hala í
Þykkvabæ. Jón varð skyndilega
frægair á Landsmótinu í sumar
vegna Þokka síns. Þessi viðtöl eru
öll skemmtileg og fróðleg.
Saga fyrstu tíu landsmótanna er
hér sögð í sérstökum kafla í heldur
stuttu og ágripskenndu máli.
Þá er í lokin tekin saman skrá
yfír úrslit í þremur framangreindum
stórmótum ársins.
Myndir em margar í þessu riti
eins og venjulega. Sumar þeirra em
ágætar og flestar vel sæmilegar.
Texti er þokkalegur. Stundum að
vísu tilþrifalítill og fremur flatur
og ekki allskostar laus við málvillur
eða klaufalegt orðalag. Versti ann-
markinn er þó óhæfilega mikill
fjöldi prentvilla. Aðstandendum
þessarar annars ágætu og gagnlegu
bókar virðist ætla að ganga erfíð-
lega að kveða niður þann leiða
draug, hvað sem veldur.
U 1 ‘1 RrUiltWVtMb JJ,GCL/1U iJl
gUlitl? 1»V
verk eins og það er nú, þá er sér-
hverri viðbót ofaukið. Og hvar ætti
að bæta við? Hægt er að semja
tónlist og skrifa texta en það er
tilgangslaust ef slík viðbót fellur
ekki að réttum tíma og réttum stað
í verkinu.... En svo við snúum
okkur aftur að fyrstu spurning-
unni, þá vil ég ítreka að ætlun mm
var sú að Rigoletto yrði ein sam-
felld röð dúetta, án aría og niður-
lagskafla, því þannig greip efnið
mig. Ef einhver svarar, „en þú hefð-
ir getað gert hitt eða þetta eða enn
annað“, þá get ég aðeins sagt, „má
vera, en mér fannst ég ekki geta
gert betur“.“
Victor Hugo lagðist gegn því að
saga sín væri notuð sem ópemtexti
og gramdist vinsældir hennar. Þeg-
ar hann svo um síðir sá óperuna,
varð hann að viðurkenna ágæti
hennar og eftir honum er haft um
kvartettinn í lokaþætti óperunnar
„Bella fíglia dell’amore“: „Ef ég
gæti látið fjórar persónur í leikritum
mínum tala samtímis og fengið
áheyrendur til að skilja hvert orð
og skynja hveija kennd, næði ég
sömu áhrifum.“
Rigoletto var 16. ópera Verdis
og með henni urðu kaflaskipti í
ópemgerð hans. Tónmálið varð per-
sónubundnara, þótt ekki væm það
hrein leiðsögustef eins og hjá
Wagner. Rigoletto og tvær næstu
óperar hans, H trovatore og La trav-
iata slógu allar strax í gegn og
hafa haldið stöðugum vinsældum
síðan. Á eftir fylgdi svo hvert stór-
verkið á fætur öðm þar til hann
samdi síðustu ópem sína Falstaff
árið 1893, á 90. aldursári, og er
hún talin ein allra besta ópera hans
og engin ellimörk þar að finna.
Höfundu r er styrktarfélagi
tslensku óperunnar.
0*^}}* ftHfrttfrtU* 4IH}}
OPIÐ I DA(
Sunnudag
Orval af nýjum
undirfatnaði
á dömur og herra
SANDRA
Snyrtivöruverslun
Reykjavfkurvegi 50 ■ Hafnarfirði
Sfml 53422