Morgunblaðið - 12.02.1991, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, PRIÐJUDAGUR ,12. FEBRÚAR 1991 I
Kína:
Umbótaleiðtogi fyr-
ir rétti sakaður
um byltingaráform
Peking. Reuter.
CHEN Ziming, einn af fremstu leiðtogum í kínversku umbóta-
og lýðræðishreyfingunni sem kæfð var í blóði á Torgi hins him-
neska friðar í Peking 1989, var dreginn fyrir rétt í gær, sakaður
um samsæri gegn stjórnvöldum. Svo getur farið að Chen hljóti
dauðadóm. Frá því í desember hefur verið skýrt frá réttarhöldum
yfir 17 manns í tengslum við mótmælin gegn einræði kommún-
ista 1989 en þyngsti dómurinn var sjö ára fangelsi.
Chen er einnig sakaður um
gagnbyltingaráróður. Vinir hans
segja að hann hafi byijað hungur-.
verkfall sl. fímmtudag og svipt sig
klæðum að mestu þrátt fyrir ní-
standi kulda til að mótmæla rétt-
arhöldunum. Lögregla umkringdi
byggingu réttarins í Peking i gær
og vestrænum fréttamönnum var
sagt að hafa sig á brott.
Chen er 37 ára gamall, hag-
fræðingur að mennt, og var for-
stjóri rannsóknunarstofnunar í
einkaeigu en hún var rekin í sam-
vinnu við róttæka umbótamenn í
kommúnistaflokknum. Sjálfur hef-
ur Chen barist fyrir lýðræðisum-
bótum allt frá árinu 1976. Yfír-
völd telja hann einn af fjórum
hættulegustu frammámönnum
umbótahreyfingarinnar sem eink-
um var haldið uppi af stúdentum
í Peking. Annar er Wang Juntan,
32 ára og einnig hagfræðingur;
hann er sagður þjást af lifrar-
bólgu.
Chen Xiaoping háskólakennari
og stúdentinn Liu Gang komu fyr-
ir rétt fyrr í mánuðinum, sakaðir
um samsærisáform gegn ríkis-
stjóminni. Búist er við þvi að þess-
ir fjórmenningar fái hörðustu dó-
mana.
Stúdentaleiðtoginn Wang Dan
var nýlega dæmdur í fjögurra ára
fangelsi en annar stúdent, Ren
Wanding, fékk sjö ára fangelsi
vegna þess að hann sýndi engin
merki iðrunar, að sögn yfírvalda.
Eiginkona Wangs hefur farið
fram á það við dómstóla að réttar-
höldin verði opinber til þess að
fólk geti fengið „sanna og hlut-
Iausa“ lýsingu á atburðunum er
herinn var látinn brjóta mótmælin
á bak aftur í byijun júní 1989.
Þá er talið að hundruð, jafnvel
þúsundir hafi látið lifið. Alls hafa
um 1.000 manns hlotið dóma, oft
þrælkunarvinnu eða svonefnda
endurhæfingu, fyrir þátttöku í
mótmælunum, að sögn bandaríska
utanríkisráðuneytisins.
Erlendir stjórnarerindrekar í
Peking álíta að margir verkamenn,
sem tóku þátt í aðgerðunum, hafi
verið skotnir umsvifalaust.
Óeirðir í Albaníu:
Reuter
Prunskiene heimsækir Prag
Kazimiera Prunskiene, fyrrverandi forsætisráðherra Litháens, er nú í heimsókn í Tékkóslóvakíu til að ræða
við þarlend stjómvöld. Á myndinni spjallar hún við Vaclav Havel, forseta Tékkóslóvakíu, á fundi mannrétt-
indahreyfingarmnar Charta 77 í Menningarhöllinni í Prag um helgina.
Þúsundír streymdu til hafn-
arborgar í von um fararleyfi
Durres, Albaníu. The Daily Telegraph.
ÞÚSUNDIR Albana streymdu til hafnarborgarinnar Durres við Adría-
haf fyrir helgina í þeirri von að fá að fara úr landi. Til átaka kom
milli fólksfjöldans og lögreglu þegar í ljós kom að orðrómur um að
ferðafrelsi væri komið á reyndist ekki á rökum reistur.
A.m.k. 10.000 manns komu til frá ungu fólki sem hrópaði „lýðræði
Durres, aðalhafnarborgar Albaníu, á
föstudag. Fólkið kom í þeirri trú að
það mætti ferðast til Italíu og jafn-
vel setjast að í Suður-Afríku. Að
sögn sjónarvotta þurfti lögregla að
setja upp víggirðingar til að afstýra
því að fólkið ryddist um borð í feiju
á leið til Ítalíu. Lögreglumennimir
reyndu ítrekað að skýra út fyrir fólk-
inu að ekkert væri hæft í því að það
mætti nú ferðast úr landi. Þegar lög-
reglan reyndi að beina fólkinu inn í
miðbæ Durres mætti hún gijóthríð
og frelsi". Síðan braust fólkið inn í
búðir á aðalgötu Durres og tók sér
matvöm og sígarettur. Kveikt var í
veitingahúsi og veggskjöldur til
minningar um Envar Hoxha, fyrrum
leiðtoga landsins, var brotinn. Lög-
regla segir að rúmlega þúsund
manns hafi tekið þátt í óeirðunum.
Fólkið hafi streymt inn á aðaltorg
bæjarins, ráðist á byggingar komm-
únistaflokksins og slegist við óeirða-
lögreglu. Svo virðist sem skotum
hafi verið hleypt af en sjónarvottum
ber ekki saman um hvort einhver
hafí særst. Sumir sögðu að a.m.k.
tveir hefðu fallið en Fadil Canaj, lög-
reglustjóri í Durres, vildi ekki stað-
festa að svo væri. Hann sagði að
rúmlega 40 manns hefðu verið hand-
teknir og tugir lögreglumanna hefðu
særst.
Stjómvöld í Albaníu tilkynntu á
föstudag, áður en óeirðimar í Durres
hófust, að her, lögregla og dómstólar
yrðu teknir undan yfirstjóm komm-
únistaflokksins. Þetta hefur verið ein
aðalkrafa stjómarandstæðinga og
fögnuðu þeir tilkynningunni.
Reuter
Kjötkveðjuhátíð í Ríó
Hin árvissa kjötkveðjuhátíð í Ríó de Janeiro er byijuð. Á myndinni
má sjá þijár þokkafullar meyjar veifa til áhorfenda á veitingastaðn-
um Flamengó við upphaf hátíðarinnar um helgina.
Spáð 2% samdrætti í
breska efnahagslífínu
St. Andrews, frá Guðmundi Ileiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
HORFURI bresku efnahagslífi fara sífellt versnandi. Þrýstingur eykst
jafnt og þétt á sljórnvöld um að lækka grunnvexti. Efnahagssérfræð-
ingar spáðu á þessu ári allt að 2% hagvexti í Bretlandi. En vegna
hárra vaxta, aukins atvinnuleysis og minni bjartsýni hefur skoðun
þeirra breyst. Nú er allt eins búist við, að á þessu ári verði 2% sam-
dráttur í bresku efnahagslífi.
Tvær ástæður em helst nefndar
fyrir þessari breytingu. Annars veg-
ar óvissa vegna Persaflóastríðsins.
Hins vegar háir gmnnvextir. En nú
fjölgar fyrirtækjum dag frá degi,
sem annaðhvort segja fólki upp í
stómm stíl eða hreinlega hætta
rekstri vegna þess mikla kostnaðar,
sem hlýst af háum vöxtum á lánsfé.
Á síðasta ári urðu fleiri bresk fyrir-
tæki gjaldþrota en nokkm sinni fyrr.
Mun fleiri fyrirtæki urðu gjaldþrota
í janúar á þessu ári en í janúar í
fyrra. Svo gæti farið að 1991 yrði
metár hvað gjaldþrot varðar.
Samkvæmt opinbemm spám er
búist við, að verðbólga verði komin
niður í 5% fyrir lok ársins, en hún
er nú 9,3%. Sumir efnahagssérfræð-
ingar spá því, að verðbólga verði
komin niður í 3,5% í lok ársins.
Bæði John Major forsætisráð-
herra og Norman Lamont fjármála-
ráðherra sögðu um helgina, að lækk-
un vaxta byggðist á minni verð-
bólgu. Vandi yfirvalda er sá, að þátt-
taka sterlingspundsins í evrópska
myntkerfinu festir gengið miðað við
aðrar Evrópumyntir og styrkur
pundsins ræðst meðal annars af
vöxtum. Pundið hefur ekki verið
sterkt innan kerfísins, síðan gengið
lækkunar vaxta er því lítið.
Horfur í breskum iðnaði em erfið:
ari en nokkm sinni síðan 1980. í
könnun, sem Samband breskra iðn-
rekenda birti í gær kemur fram, að
í minni iðnfyrirtækjum búast næst-
um allir við minni framleiðslu á
þessu ári en í fyrra og að starfs-
mönnum fækki.
Þingmenn íhaldsflokksins hafa
margir hveijir krafist þess að vextir
verði lækkaðir vegna þess að sam-
drátturinn gæti orðið að efnahags-
hmni. Aukning atvinnuleysis hefur
orðið mest í Suður-Englandi á síð-
ustu mánuðum. í dagblaðinu The
Times kom fram í gær, að aukning
atvinnuleysis í kjördæmum þing-
manna Ihaldsflokksins hefur verið
fimmföld miðað við kjördæmi þing-
manna Verkmannaflokksins.
Suður-Afríka:
Mannskæð árás á
rútur í Natal-héraði
Pietermaritzburg. Reuter.
AÐ MINNSTA kosti sautján manns biðu bana og ellefu særðust í gær
þegar árás var gerð á tvær rútur úr umsátri í bæ blökkumanna skammt
frá Pietermaritzburg, höfuðstað Natal héraðs í Suður-Afríku.
Ekki var vitað í gær hveijir árás-
armennimir vom. Óstaðfestar fregn-
ir hermdu að þeir hefðu setið um
rúturnar, skotið á þær úr rifflum og
skammbyssum og grýtt þær. I rútun-
um vora stuðningsmenn Inkatha-
frelsisflokksins, hreyfmgar Zulu-
manna. Þeir höfðu verið á fundi, þar
sem ræddar voru leiðir til að koma
á friði í Natal.
var í það á -síðasta ári, .S.vigrúm til Alls hafa um 40 manns.beðið bana
í átökum í byggðum blökkumanna í
Suður-Afríku frá því 29. janúar er
Nelson Mandela, leiðtogi Afríska
þjóðarráðsins (ANC), og Mangosut-
hu Buthelezi, leiðtogi Inkatha-frelsis-
flokksins, undirrituðu yfirlýsingu,
þar sem sem þeir hvöttu til þess að
endi yrði bundinn á átök milli stuðn-
ingsmanna hreyfinganna. Þau hafa
kostað meira en 4.000 manns lífið á
undanfömum fimm árum.