Morgunblaðið - 06.03.1991, Blaðsíða 28

28
MOKGUNBLAÐIÐ, ?4I£(VIKyi)AGUR ,6.. MARZ (19pi
Hve mikið kostar frum-
varp um grunnskóla?
Skiptar skoðanir um kostnaðaráætlanir
ALLIR þingmenn virðast sam-
mála þeim markmiðum grunn-
skólafrumvarps Svavars Gests-
sonar menntamálaráðherra um
að skólinn verði einsetinn og að
börnunum verði boðinn máls-
verður i skólanum. — Hins vegar
j ber mikið á milli hvað þessar
framfarir kosti. Menntamálaráð-
herra telur að sveitarfélögunum
sé ekki íþyngt óhóflega. Sólveig
Pétursdóttir vitnar hins vegar til
talna á bilinu 7-8 milljarðar.
Frumvarp menntamálaráðherra
um grunnskóla var til annarrar
umræðu í neðri deild í gær — í
þriðja sinn. Ragnar Arnalds for-
maður menntamálanefndar mælti
fyrir frumvarpinu á þriðjudegi í
síðustu viku. Umræðunni var fram-
haldið síðastliðinn föstudag en mál-
ið ekki útrætt. Menntamálaráð-
herra vill að frumvarpið verði sam-
þykkt en sjálfstæðismenn vilja að
. því verði vísað til ríkisstjórnarinnar
sem taki það til endurskoðunar og
geri framkvæmdaáætlun í nánu
samráði við sveitarfélögin.
Áherslur og peningar
Guðný Guðbjörnsdóttir (S-Rv)
tók undir ummæli Svavars Gests-
sonar menntamálaráðherra um að
grunnskólinn væri mannréttinda-
mál barna og taldi ekki að kostnað-
ur yrði óhóflegur. Spumingin væri
um áherslur. Hún furðaði sig á við-
horfum og tortryggni sjálfstæðis-
manna og Áma Gunnarssonar um
það efni. Spurði m.a. hvort þeir
teldu tíu ár vera of hraða uppbygg-
ingu eða hvort þeir væru á móti
einsetnum skóla. Ólafur Þ. Þórð-
arson (F-Vf) taldi auknum fjár-
munum vel varið til grannskóla og
sveitarfélögin hefðu ekki önnur mál
brýnni.
Rannveig Guðmundsdóttir (A-
Rn) vildi benda Guðnýju Guðbjörns-
dóttur á að nú væra sveitarfélögun-
um ætlað að byggja grannskólana.
Það væri rétt, þetta væri spurning
um áherslur — en því miður líka
um peninga. Og stundum væra
sveitarfélögum fengin verkefni án
þess þeim væru ætlaðir tekjustofnar
' til að hrinda þeim í framkvæmd.
Gagnrýni Guðnýjar á þá sem bentu
á þetta atriði væri ómakleg.
Sólveigu Pétursdóttur (S-Rv)
þótti mjög miður að Guðný rang-
túlkaði málflutning annarra. Sjálf-
staaþismenn hefðu lýst því yfir að
þeir væru fullkomlega sammála
þeim markmiðum að skólinn ætti
að vera einsetinn, skóladagurinn
lengdur og samfelldur og nemend-
um gefínn kostur á máltíðum í skó-
lanum. En ekki hefði samt verið
hjá því komist að benda á að Sam-
band íslenskra sveitarfélaga gæti
ekki mælt með framvarpinu í
óbreyttri mynd.
Þrátt fyrir kosningar
Sólveig lagði ríka áherslu á að
grannskólinn ætti og þyrfti að vera
á forgangslista stjórnvalda en svo
mikilvægt mál væri ekki hægt að
afgreiða án þess að hafa hugmynd
um kostnaðinn. Og menn yrðu að
hafa hugrekki til að horfast í augu
við það — jafnvel þótt kosningar
væru í nánd. Menntamálaráð-
herrann hefði ekki gert fullnægj-
andi grein fyrir hvað frumvarpið
kostaði í framkvæmd. í athuga-
semdum með framvarpinu væri því
haldið fram að allir skólar gætu
orðið einsetnir með svipuðu fram-
kvæmdafé og lagt væri fram á
þessu ári. Ræðumaður vitnaði til
umsagnar Sambands íslenskra
sveitarfélaga: „Þessi staðhæfing
virðist því miður byggð á afar vill-
andi forsendum, bæði hvað varðar
stöðu mála nú og kostnað við skóla-
byggingar. Það er engum til góðs
að setja slíkar fullyrðingar fram svo
illa grundaðar."
Þær tölur sem hún hefði nefnt
síðastliðinn föstudag (um 7,2 millj-
arðar) hefðu eingöngu fjallað um
viðbótarkostnað vegna einsetningar
skólans en fjöldi annarra kostnaðar-
liða væri ekki inni í þessum tölum,
t.d. varðandi mötuneyti. Þessar töl-
ur væru varlega áætlaðar enda árs-
gamlar, gera mætti ráð fyrir að
þegar allt væri saman talið væri
þessi fjárhæð komin yfir átta millj-
arða. Sólveig rakti nýlegar upplýs-
ingar frá Skólaskrifstofu
Reykjavíkurborgar þar sem bent
væri á að samkvæmt skýrslum
menntamálaráðuneytisins í mars
1989 hefði verið tvísett í 656
kennslustofur, samkvæmt normi
ráðuneytisins skyldi almenn
Ljótt að sukka með mat
segir Ásgeir Hannes
ASGEIR Hannes Eiríksson
(B-Rv) hefur nýverið lagt fram
fjögur mál á Alþingi. Þingmaður-
inn vill hindra að fasteignir
manna, munir og lausafé séu seld
undir sannvirði á nauðungarupp-
boðum. Þingmaðurinn vill breyta
vaxtalögum. Og þingmaðurinn
vili banna að fleygja matvælum.
Ásgeir Hannes Eiríksson hefur
lagt fram þingsályktunartillögu
þess efnis að Alþingi feli dómsmála-
ráðherra að undirbúa og leggja
fram framvarp um að fasteignir
manna séu ekki seldar langt undir
markaðsverði heldur verði freistað
að selja þær á fijálsum markaði.
.Ásgeir Hannes hefur einnig lagt
fram frumvarp til laga um breyt-
ingu á lögum um nauðungarappboð
sem gerir ráð fyrir því að áður en
uppboð muna fari fram skuli þeir
boðnir til sölu á frjálsum markaði
á því verði sem þolandi uppboðsins
ákveði. En seljist munir ekki innan
þriggja rhánaða fari uppboðið fram
samkvæmt ákvæðum laga.
Ásgeir Hannes vill freista þess
að draga úr „vaxtaokri á íslandi."
Hann hefur á nýjan leik lagt fram
frumvarp um að 12. gr. vaxtalaga
nr. 25/1987 verði á þá leið að:
„Ekki er heimilt að leggja áfallna
dráttarvexti við höfuðstóll skuldar
og reikna nýja dráttarvexti af sam-
anlagðri fjárhæð höfuðstóls og
vaxta eða reikna aðra vaxtavexti
af skuld.“ Flutningsmaður segir í
greinargerð að með núgildandi
reiknireglum, „vaxa skuldir svo
hratt að engar eðlilegar hækkanir
á launum eða verðlagi ná að halda
í við þennan okurvöxt." Frumvarp
þetta var flutt á síðasta löggjafar-
þingi en hiaut þá ekki undirtektir
þingheims.
Ásgeir Hannes endurflyttur einn-
ig framvarp um bann við að farga
matvælum: „Bannað er að fleygja
matvælum á íslandi, urða þau eða
brenna, kasta í sjó innan frskveiði-
lögsögu, eða í ár og vötn, eða farga
þeim á annan hátt hverju nafni sem
nefnast," segir í 1. gr. „Ef framleið-
andi, ræktandi eða kaupmaður
matvæla eða annar leyfishafi stend-
ur frammi fyrir því að birgðir af
matvælum hlaðast upp án þess að
hann nái að selja þau á fijálsum
markaði ber honum að gefa neyt-
endum kost á að bjóða í vöruna á
meðan hún er enn söluhæf," segir
í 4. gr. „Viðurlög samkvæmt lögun-
um eru sektir sem nema a.m.k.
tvöföldu andvirði þeirra matvæla
sem fargað er í bága við lögin og
mest tíföldu við ítrekað brot,“ segir
í 6. gr.
í greinargerð segir flutningsmað-
ur m.a: „Þetta gengur ekki lengur.
Það er glæpsamlegt að fleygja
mat. íslendingar hafa að vísu nóg
að bíta og brenna þessa stundina
en stutt er síðan matur var munað-
ur hér á landi og óvíst hvað fram-
tíðin ber í skauti sér.“ En Ásgeir
Hannes segir einnig: „Hér skal að
vísu fúslega viðurkennt að ofát er
jafnslæmt fyrir þjóðina og sultur.
Best er meðalhófið en það næst
seint með þeim öfgum að fleygja
óskemmdum mat á öskuhauganna
eða fyrir borð.“
kennslustofa vera 88,14 fermetrar.
Ef reiknað væri með að hver fer-
metri með lóð og búnaði kosti u.þ.b.
100.000 kr. yrðu það samstals
57,820 fermetrar margfaldað með
100.000 kr. Sólveig sagði menn
geta margfaldað þessar tölur (57,82
milljarðar).
Geir H. Haarde (S-Rv) sagðist
verða að gera athugasemdir við
nokkur atriði frumvarpsins. Geir
rakti síðan margar greinar fram-
varpsins. T.d. sýndist honum sam-
kvæmt 9. grein hlutur foreldra í
grunnskólaráði nokkuð fyrir borð
borinn; þeir hefðu einn fulltrúa af
ellefu. Eðlilegt væri að þeir væru
tveir, frá þéttbýlinu og dreifbýlinu.
Það mátti greina að ræðumanni
þótti nóg um stjómlyndi gagnvart
sveitarfélögum og skólamönnum.
Einnig þótti honum sumstaðar
orðalag svo óljóst að ágreiningi
gæti valdið; „í samráði við“. Geir
vildi heldur ekki kannast við að
orðið heimavist væri í karlkyni sbr.
25. gr. „Við gerð heimavista skal
kappkostað að þeir minni sem
mest á venjuleg heimili."
Árna Gunnarssyni (A-Ne) hafði
verið það þolraun að sitja undir
ræðu Guðnýjar Guðbjörnsdóttur.
Alþingismenn yrðu að vita hvað
þeir væru að samþykkja, þ.m.t.
hvaða útgjöld þeir væra að leggja
á sveitarfélögin sem væru ekki öll
jafnveUstæð og Reykjavík.
Guðný Guðbjörnsdóttir (SK-
Rv) kvaðst enga ástæðu hafa til
að ætla að tölur menntamálaráð-
herra væru óáreiðanlegri en tölur
sjálfstæðismanna. Stefán Val-
geirsson (SFJ- Ne) var sammála
Árna Gunnarssyni um að mörg
sveitarfélög væra tæpast til stór-
ræðanna; ættu erfítt með að verða
við þeim kröfum sem í frumvarpinu
fælust. Einu sveitarfélagi virtist
Stefán þó hafa næga peninga —
og mátti ráða að hugsað væri til
höfuðstaðarins. Stefán hvatti til
fj ármagnstilfærslu.
Ekki óhóflegt
Svavar Gestsson sagði það sína
skoðun að íslenski grunnskólinn
væri að mörgu leyti vanbúninn mið-
að við það sem gerðist í nágranna-
löndum. Lágmarksréttindi barna til
menntunar yrði að tryggja. Sum
sveitarfélög væru betur í stakk
búin en önnur. Menntamálaráð-
herra lét þess getið að á síðasta
ári hefði Jöfnunarsjóður sveitarfé-
laga varið 177 milljónum til bygg-
ingar skólahúsnæðis. Ræðumaður
rakti m.a. tölur frá Fjárlaga- og
hagsýslustofnun. Samkvæmt þeim
yrði kostnaðarauki ríkisins næstu
fimm árin um 260 milljónir.
Ráðherrann vísaði því á bug að
verið væri að íþyngja sveitarfélög-
unum óhóflega og vitnaði til ræðu
sinnar fyrir málinu við 1. umræðu
í nóvember síðastliðnum þar sem
m.a. kom fram að Fjárlaga- og
hagsýslustofnun hefði áætlað stofn-
kostnað sveitarfélaga vegna ein-
setningar og hámarksfjölda nem-
enda í skóla geta numið 2-3 mill-
jörðum kr. á tíu ára tímabili. Það
fæli í sér skuldbindingar á hendur
sveitarfélögunum til að veija
250-300 milljónum árlega á næstu
tíu árum til byggingar grunnskóla
en það væri lægri upphæð en ríkis-
sjóður hefði varið til grannskóla
allt til ársins 1989. í ársbyijun
1990 hefðu sveitarfélögin yfirtekið
byggingu grunnskóla með lögum
um breytta verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga. Því virtist ljóst að
sveitarfélögin þyrftu ekki að veita
meira fjármagni til byggingar
grannskóla en ráðgert hafði verið
samkvæmt áætlunum um breytta
verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga. Menntamálaráðherra ræddi
fleiri atriði framvarpsins en þau
sem að krónum og aurum lúta,
m.a. nauðsyn þess að hafa samráð
við kennara og samtök þeirra.
Ragnhildur Helgadóttir (S-Rv)
var líkt og Áma Gunnarssyni raun
af málflutningi Guðnýjar Guð-
björnsdóttur. Ragnhildi fannst
Kvennalistakonur ekki haga sér í
samræmi við sjónarmið hinnar hag-
sýnu húsmóður heldur Setja upp
Potkímtjöld blekkinga. Yið yrðum
að haf a lög sem væru skýr og fram-
kvæmanleg. Ragnhildi sýndist svo
ekki vera um grunnskólafrumvarp
þetta.
Sólveig Pétursdóttir (S-Rv)
fundust svör menntamálaráðherra
og tilvitnanir í umsögn Fjárlaga-
og hagsýslustofnunar ófullnægj-
andi. Stofnunin gerði þann fyrir-
vara að: „Hins vegar virðist full
þörf á að endurskoða áætlanir um
þörf fyrir aukið skólahúsnæði og
aukinn rekstrarkostnað sveitarfé-
laga samfara því að allir grunnskól-
ar verði einsetnir."
Umræðu var lokið kl. 18.00 en
atkvæðagreiðslu var frestað.
Stuttar þingfréttir
Prestar í kjaradóm
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra mælti í gær í efri
deild fyrir framvarpi til laga um
starfskjör presta þjóðkirkjunnar.
Framvarpið kveður á um að kjara-
dómur ákveði launakjör presta.
Þetta mál er flutt í samræmi við
óskir Prestafélags íslands. Frum-
varpinu var vísað til ljárhags- og
viðskiptanefndar.
Loðnubresturinn
Halldór Ágrímsson sjávarút-
vegsráðherra mælti í gær í neðri
deild fyrir frumvarpi sínu um ráð-
stafanir vegna aflabrests í loðnu-
veiðum. Frumvarpið var sam-
þykkt í efri deild með stuðningi
eða hlutleysi sjálfstæðismanna en
nokkrir stjórnarliðar voru andvíg-
Ráðherrann sagði þingmönnum
vera kunnugt um það áfall sem
leiddi af aflabrestinum á loðnu.
Ráðherra gerði stuttlega grein
fyrir þeim ráðstöfunum sem fram-
varpið gerði ráð fyrir til að veita
loðnuútgerðinni nokkra úrlausn.
En það hefðu verið lagðar fram
sérstakar tillögur til að mæta
vanda loðnuverksmiðjanna og
yrðu þær til umfjöllunar við af-
greiðslu láhsfjárlaga.
Að tillögu sjávarútvegsráð-
herra var málinu vísað til 2. um-
ræðu og sjávarútvegsnefndar.