Morgunblaðið - 16.04.1991, Blaðsíða 35

34
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. APRIL 1991
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. APRIL 1991
35

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannssori,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Fortíð sem ekki má
gleymast
Aþví kjörtímabili, sem senn er
liðið, urðu þáttaskil á vett-
vangi alþjóðamála. Þar bar hæst
hrun kommúnismans í Austur-Evr-
ópu. Berlínarmúrinn illræmdi var
brotinn niður, Þýzkaland sameinað
og kommúnistar hrökkluðust frá
völdum í hvetju A-Evrópuríkinu á
fætur öðru. Jafnvel Sovétríkin sjálf
eru á falianda fæti.
Hrun kommúnismans í Austur-
Evrópu kallaði á uppgjör hér heima
fyrir, uppgjör við þau stjómmálaöfl,
sem áratugum saman hafa gerzt
talsmenn þeirrar svívirðilegu kúg-
unar, sem framkvæmd var i nafni
sósíalismans í Austur-Evrópu. Og
jafnframt hlaut fall kommúnismans
í þessum löndum að verða til þess,
að hörð krafa kom fram um, að
þessi stjórnmálaöfl gerðu sjálf upp
við fortíð sina.
Það er Alþýðubandalagið, sem
hér á hlut að máli. Fyrir sextíu árum
var Kommúnistaflokkur íslands
stofnaður. A grundvelli hans var
Sameiningarflokkur alþýðu - Sósí-
alistaflokkurinn stofnaður nokkrum
árum síðar og á grundvelli hans var
Alþýðubandalagið stofnað. Sá
flokkur á sér því fortíð í íslenzkum
stjómmálum, sem ekki hefur verið
gerð upp.
Forystumenn Kommúnistaflokks-
ins, Sósíalistaflokksins og Alþýðu-
bandalagsins voru áratugum saman
talsmenn, málsvarar og erindrekar
þeirra kommúnísku afla, sem kúg-
uðu fólkið í Austur-Evrópu og Sov-
étríkjunum. 'Þegar sovézkir skrið-
drekar myrtu verkamenn á götum
Austur-Berlína.r á þjóðhátíðardegi
íslendinga 1953 höfðu þessir menn
skýringar á reiðum höndum. Þegar
sovézkir skriðdrekar brunuðu um
götur Búdapest haustið 1956 var
enn að finna þá menn í forystusveit
Sósíalistaflokksins og Alþýðubanda-
lagsins, sem töldu sig geta afsakað
þá atburði. Og þegar sovézkir skrið-
drekar ruddust um götur Prag í
ágústmánuði 1968 endurtók sagan
sig_ hér heima á íslandi.
I forystusveit Alþýðubandalags-
ins í dag og í framboði fyrir Alþýðu-
bandalagið í þessum kosningum eru
menn, sem hlutu menntun sína á
vegum kommúnistaflokkanna í
Austur-Evrópu. í þeim hópi eru
bæði Svavar Gestsson og Hjörleifur
Guttormsson. Meira og minna alla
helztu höfunda Rauðu bókarinnar
svonefndu, leyniskýrslna, sem þessir
námsmenn í Austur-Evrópu sömdu
á sínum tíma, er að finna í virku
starfi í Alþýðubandalaginu í dag.
Þessir menn hafa ekki gert upp
við fortíð sína. Þessir menn hafa
ekki beðið íslenzku þjóðina afsökun-
ar á framferði-sínu á þessum árum.
Þeir telja það einfaldlega sjálfsagt,
nú þegar glæpir kommúnismans í
Austur-Evrópu hafa verið afhjúpað-
ir, að þeim sé sýndur fyllsti trúnað-
ur hér heima á íslandi. Áratugum
saman héldu þessir menn því fram,
að fréttir Morgunblaðsins af atburð-
um í ríkjum sósíalismans væru svo-
■np.fnd „Mnggalygi". Nú sbinrla þeir
frammi fyrir því, að hvert orð, sem
sagt var í þessu blaði áratugum
saman, um grimmdarverk kommún-
ismans í Austur-Evrópu, var satt
og yfirleitt var of lítið sagt en að
of mikið hafi verið sagt.
Það skiptir verulegu máli, að
þessir menn og Alþýðubandalagið
sjálft fái verðuga ráðningu í kosn-
ingunum, sem fram fara um næstu
helgi, að íslenzka þjóðin felli sinn
dóm um þá menn, sem gerðust er-
indrekar erlendra kúgunarafla og
telja sig nú hvergi hafa komið
nærri, ganga jafnvel svo langt að
viðra sig upp við þá gesti íslenzku
þjóðarinnar, sem sátu árum saman
í fangelsi af völdum þeirra kúgunar-
afla, sem Alþýðubandalagsmennirn-
ir, voru talsmenn fyrir. Þjóðin má
ekki gleyma þessari sögu og þess-
ari fortíð Alþýðubandalagsins. Og
alveg sérstaklega má íslenzkt æsku-
fólk ekki gleyma þessari fortíð.
EB-aðild
ekki á dag-
skrá
TXavíð Oddsson, formaður Sjálf-
| 9 stæðisflokksins, undirstrikaði
rækilega á fundi á Selfossi fyrir
nokkrum dögum, að aðild íslands
að Evrópubandalaginu er ekki á
dagskrá, hvorki í þessum kosning-
um né næstu árin. Með þessari yfir-
lýsingu hefur formaður Sjálfstæðis-
flokksins tekið af skarið svo ræki-
lega, að enginn kjósandi þarf að
velkjast í vafa um afstöðu Sjálfstæð-
isflokksins til þessa máls.
Aðild að Evrópubandalaginu er
alls ekki á dagskrá. Af furðulegum
ástæðum hefur Steingrímur Her-
mannsson, formaður Framsóknar-
flokksins, haldið því fram, að aðild
að EB væri á dagskrá. Þetta er
auðvitað fráleitt eins og talsmenn
Sjálfstæðisflokksins hafa tekið
rækilega fram, hver á fætur öðrum
að undanförnu, bæði á fundum og
hér í Morgunblaðinu. Fyrir nokkrum
dögum lýsti Geir H. Haarde, einn
af frambjóðendum Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík, því yfir, að
væri flokkurinn spurður nú um að-
ild að EB yrði svarið nei. Greinar
þingmanna flokksins hér í Morgun-
blaðinu, eins og Eyjólfs Konráðs
Jónssonar og Guðmundar H. Garð-
arssonar, segja það sama.
Morgunblaðið hefur fyrir sitt leyti
undirstrikað mánuðum og raunar
misserum saman, að ekki komi til
greina, að nokkru erlendu fiskiskipi
verði hleypt í íslenzka fiskveiðilög-
sögu og að ekki megi hleypa erlend-
um stórfyrirtækjum inn í íslenzk
sjávarútvegsfyrirtæki.
Þannig er afstaða bæði Sjálfstæð-
isflokksins og Morgunblaðsins svo
skýr í þessu máli, að skýrar verður
tæpast talað.
Ríiðstjórn í
meimingarmálum
eftirÞuríði
Pálsdóttur
Þegar rætt erum listir og menn-
ingu er eins og fólk vilji oft skil-
greina þessi hugtök sem eitthvað
sérstætt sem bara komi listamönn-
um við eða í mesta lagi vinstri
pólitík. Ekkert hefur jafnlamandi
og seigdrepandi áhrif á listsköpun
og pólitísk einstefna í menningar-
málum. Eina stjórnmálaaflið sem
hefur stundað stefnu þessarar teg-
undar hér á íslandi eru „vinstri"
menn. Hér áður fyrr var haft á
orði að ef ungir menn vildu komast
til áhrifa og hreppa góðar stöður
þá væri greiðfærasta leiðin að
ganga í Framsóknarflokkinn. Ef
menn vildu aftur á móti fá náms-
styrki; þá var Sósíalistaflokkurinn
kjörinn vettvangur. En ef menn
höfðu hug á að fara í listnám eða
verða listamenn þá gilti einn „passi“
öðrum fremur, og það var að vera
kommúnisti. Ef menn tilheyrðu ekki
þeirri menningarklíku, þá áttu þeir
á hættu að vera frystir úti, fá enga
styrki, slæma gagnrýni og vera
útskúíaðir úr listasamfélaginu.
Þessi menningarpólitík er mjög
áberandi hér á landi enn í dag. I
flestum menningar- og mennta-
stofnunum, þ.e. skólum, listastofn-
unum og alls kyns félagasamtökum
þjappa vinstri menn sér saman og
láta eins og þeir einir hafi vit og
þekkingu á menningarmálum.
Einkum er þetta tíðkað í ríkisrekn-
um menningarstofnunum, þar sem
þeir hygla sínu fólki og sölsa gjarn-
an undir sig öll völd. Þessi menning-
arpólitíski vinstri leikur hefur víða
verið stundaður með góðum árangri
fyrir þá sjálfa, en margir sjálfstæð-
ir einstaklingar á menningarsviðinu
hafa liðið fyrir það. Þær fréttir ber-
ast frá Evrópu að það muni taka
langan tíma að leiðrétta skekkjur í
námsefni, sem samið var í stjórn-
artíð kommúnista, einkum á sviði
sagnfræði. Það skyldi þó ekki vera
að þörf vaeri slíkrar endurskoðunar
hér á landi?
Að vera í náðinni
Það er ekkert launungarmál að
ungir Iistamenn vita vel hvaða
stefnu þeim ber að fylgja ef þeir
eiga að hljóta náð hjá gagnrýnend-
um og koma til greina við úthlutun
starfsstyrkja fýrir listamenn. Það
var fróðlegt að sjá nafnalistann
yfír þá 85 sem fengu úthlutað
margra mánaða launum úr Launa-
Þuríður Pálsdóttir
„Ættum við ekki eftir
uppskrift fjármála-
ráðuneytisins að krefj-
ast þess að ráðuneytið
verði innsiglað uns
skuldin er greidd, eða
að öðrum kosti að fara
í mál við ríkissjóð?“
sjóði rithöfunda á dögunum, en það
væri kannski ennþá fróðlegra að
sjá nöfn þeirra 114 sem sóttu einn-
ig um en fengu hann ekki! Og það
var kaldhæðnislegt hér í fyrra þeg-
ar Havel forseti Tékkóslóvakíu kom
í heimsókn til íslands til að horfa
í fyrsta sinn í 20 ár á leikverk flutt
eftir sig, og þá í Þjóðleikhúsi íslend-
inga, að horfa á frammámenn Al-
þýðubandalagsins, sem höfðu lært
á styrkjum í austurevrópskum há-
skólum, fagna Havel eins og vini
sínum. Þeir höfðu þagað þunnu
hljóði meðan hann sjálfur var
útskúfaður úr háskóla af stjórnvöld-
um í heimalandi sínu, fangelsaður
og öll ritverk bönnuð eftir hann,
af því að hann hafði það fijálsan
anda að láta ekki kúga sig til
kommúnisma.
Auglýsingar og boðskort
Furðulegar heilsíðuauglýsingar
Svavars Gestssonar á kostnað
menntamálaráðuneytisins um að
Þjóðleikhúsið hafi verið opnað með
hamingjuóskum til þjóðarinnar og
mynd af honum -sjálfum, eftir að
leikhúsið hafði þegar opnað og haf-
ið leiksýningar með tilheyrandi
umfjöllun, er enn eitt dæmið um
þessa vinstri menningarpólitík. Við
framkvæmd á breytingum Þjóðleik-
hússins áttu fjölmargir aðilar stóran
þátt í verkinu allt frá upphafi. Þá
sendu þeir félagar Ólafur Ragnar
og Svavar boðskort í „eigin nafni“
til listamanna til að skoða hús Slát-
urfélagsins sem ríkið hafði fest
kaup á til að rúma listfræðslu á
háskólastigi og greitt er af skatt-
borgurum, en ekki þeim sjálfum
persónulega. Það hefur ekki farið
fram hjá landsmönnum að ráðherr-
ar Alþýðubandalagsins hafa staðið
að útgáfu rándýrra auglýs-
ingabæklinga á kostnað ráðuneyta
sinna. Svavar þjófstartaði að vísu
með því að auglýsa frumvarp um
grunnskóla sem var ennþá á um-
ræðustigi á Alþingi og viðurkenndi
að birtingin hefði verið mistök. Þá
gaf hann út bækling um Lánasjóð
íslenskra námsmanna sem var
skraddarasaumað auglýsingaplagg,
sniðið fyrir Svavar Gestsson. En
það er eðlilega í verkahring LÍN
að gefa út rit um starfsemi sjóðs-
ins. Þá lætur menntamálaráðuneyt-
ið gefa út litprentaða 12 síðna af-
rekaskrá Svavars Gestssonar sem
mun varlega reiknað kosta hátt á
aðra milljón.
Almannafé
Það þarf engum að koma á óvart
að ráðherrar Alþýðubandalagsins,
þeir Steingrímur J., Ólafur Ragnar
og Svavar láti ráðuneyti sín greiða
fýrir sig kosningabaráttu sína með
útgáfustarfsemi sem mun kosta
skattborgara hátt á annan tug millj-
óna. Þeir kunna manna best þær
aðferðir sem duga til að fá styrki
kostaða af almannafé. Nú vantar
bara að þeir endurgreiði þeim skatt-
greiðendum sem gert var að greiða
Þjóðarbókhlöðuskattinn (mörg
hundruð milljónir), sem var ekki
notaður í bókhlöðuna. Það þýðir í
raun, að þeir skattgreiðendur hafa
greitt meira í samneysluna en þeim
bar. Og hvernig er það? Ættum við
ekki eftir uppskrift fjármálaráðu-
neytisins að krefjast þess að ráðu-
neytið verði innsiglað uns skuldin
er greidd, eða að öðrum kosti að
fara í mál við ríkissjóð?
Höfundur er yfirkennnri við
Söngskólann íReykjavík ogskipar
10. sætið álista
Sjálfstæðisflokksins þar.
Morg-unblaöið/Sigurður Jónsson
Ingólfur Þorláksson bakarameistari í rústum brauðgerðarinnar.
Bruninn í brauðgerð og kjötvinnslu KÁ:
Tjónið nemur 40
til 50 milliónum
Selfossi.
UNNIÐ er að því að meta það tjón sem hlaust af eldsvoðanum
í brauðgerð og kjötvinnslu Kaupfélags Árnesinga. Gert er ráð
fyrir að tjónið nemi 40—50 milíjónum króna. í báðum þessum
deildum kaupfélagsins unnu ríflega 20 manns.
Húsið sem brann var á tveimur dag, þar sem Sigurður sagði að
hæðum og er efri hæðin gjörónýt
eftir brunann. Neðri hæðin slapp
nánast alveg en þar voru geymsl-
ur og nokkur tækjabúnaður
vegna kjötvinnslunnar. Þak húss-
ins féll niður yfir verulegum hluta
hússins og er gjörónýtt. Svo er
og um öll tæki og annað sem var
á efri hæðinni.
Strax eftir brunann var unnið
að því að útvega störf handa
fólkinu sem vann í brauðgerðinni
og kjötvinnslunni. Tekist hefur
að útvega stærstum hluta starfs-
manna kjötvinnslunnar atvinnu,
hjá Sláturfélagi Suðurlands og
hluta starfsfólks brauðgerðarinn-
ar hjá öðrum fyrirtækjum í sams
konar rekstri.
Sigurður Kristjánsson kaupfé-
lagsstjóri sagði ljóst að ekki yrði
unnið í þessum deildum á næst-
unni. Stjómarfundur verður í
kaupfélaginu á morgun, miðviku-
þetta mál yrði tekið fyrir ásamt
öðrum.
Ekki er fulljóst hvernig elds-
upptök áttu sér stað en þó er
víst að þau urðu í öðrum bakar-
ofninum. í honum varð sprenging
og eldurinn gaus upp. Mikinn
reyk lagði yfir næsta nágrenni
en ekki urðu skemmdir af hans
völdum í nálægum húsum.
Þegar svipast var um í bruna-
rústunum mátti sjá að inni í ein-
um bökunarskápnum þar sem
deigið var látið lyftast, voru
brauð í hillum. Þau voru auðvitað
svört af sóti en þegar Ingólfur
Þorláksson bakarameistari braut
þau í sundur kom í ljós hvítt og
fullbakað brauð sem bragðaðist
ágætlega enda var hitinn mikill
sem lék um skápinn á meðan á
brunanum stóð.
— Sig. Jóns.
*
Greinargerð vegna undirbúnings ASI fyrir kjarasamninga:
Lækkun matarskattsins
betri fyrir láglaunafólk en
hækkun skattleysismarka
LÆKKUN virðisaukaskatts á nauðsynjum myndi í ríkari mæli auka
kaupmátt lágtekjufólks en hækkun skattleysismarka sem kemur meðal-
tekju- og hátekjufólki mun betur en lágtekjufólki. Þetta kemur fram í
greinargerð sem gerð hefur verið fyrir nefnd Alþýðusambands Islands
sem vinnur að tillögum um hækkun Iægstu launa vegna undirbúnings
næstu kjarasamninga. Umræður innan ASI hafa einkennst af því að
menn vilja fara blandaða leið í kjarasamningunum, það er breytingar
á skattamálum og launahækkanir til þeirra lægst launuðu. Hins vegar
eru skiptar skoðanir um hvaða leið eigi að fara innan þessa ramma og
er tilgangur greinargerðarinnar að rekja þessi sjónarmið.
Markmið skattalegu aðgerðanna
sem fjallað er um í nefndinni er að
lækka skattbyrði lágtekjufólks og
með því móti auka ráðstöfunartekjur
þeirra. Þær aðgerðir sem skoðaðar
eru sérstaklega eru báðar miðaðar
við óbreytta heildarskattbyrði. Ann-
ars vegar er um að ræða að hækka
skattleysismörk og samhliða því
hækka tekjuskattsprósentuna og
hins vegar að lækka virðisaukaskatt
af nauðsynjum og hækka tekju-
skattsprósentuna á móti.
Skattleysismörk eru nú 57.379 kr.
á mánuði. Ef þau yrðu hækkuð í 70
þúsund krónur myndi tekjutap ríkís-
sjóðs nema 6,9 milljörðum kr. á ári.
18-20% landverkafólks innan ASÍ
eru með laun innan núverandi skatt-
leysismarka og myndu engan hag
hafa hækkun markanna, nema mak-
ar þeirra geti yfirfært ónýttan pers-
ónuafslátt. Ráðstöfunartekjur þeirra
sem eru með laun á bilinu 57.379
til 70.000 kr. á ‘ mánuði, það er
10-12% af landverkafólki innan ASÍ,
myndu aukast að meðaltali um 2.500
kr. Aftur á móti fengi fólk með
70.000 kr. tekjur og þar yfir 5.000
kr. hækkun ráðstöfunartekna á mán-
uði. „Það er því ljóst að hækkun
skattleysismarka kemur meðaltekju-
og hátekjufólki mun betur en lág-
tekjufólki."
Höfundar greinargerðarinnar telja
að tekjumissi ríkisins verði að mæta
með einhvetjum hætti og líklegasta
leiðin sé að hækka tekjuskattsprós-
entuna, í 47-48% hið minnsta miðað
við 70 þúsund kr. skattleysismörk á
mánuði. Slík hækkun hefur þau áhrif
að skattbyrði eykst á tekjum yfir 135
þúsund kr. á mánuði, þrátt fyrir
hækkun skattleysismarka. Aukning
ráðstöfunartekna þeirra sem eru á
bilinu 70-135 þúsund minnkar veru-
lega miðað við það að hækka skatt-
leysismörkin án hækkunar tekju-
skattanna.
Ríkissjóður fær um 8 milljarða kr.
í tekjur af virðisaukaskatti af mat-
vælum, miðað við síðasta ár og um
4*/2-5 milljarða kr. af virðisauka-
skatti af fatnaði, segir einnig í grein-
argerðinni. Ef miðað er við meðal-
tekjur launafólks hjá ASÍ á 3. árs-
ljórðungi 1990 myndi lækkun virðis-
aukaskatts af matvælum og fatnaði
úr 24,5 í 14,5% minnka útgjöld
launamanns um 1.560 kr. á mánuði
eða 1,6% af tekjum. Ef virðisauka-
skatturinn yrði lækkaður í 10%
myndu útgjöldin lækka um 2.560 kr.
á mánði sem er 2,7% af tekjum. Fram
kemur að erlendar kannanir benda
eindregið til þess að vægi matvæla
sé mun meira hjá lágtekjufólki en
hátekjufólki. Að teknu tilliti til þess
er áætlað að áhrif þessarra tillagna
til lækkunar neysluútgjalda yrði á
bilinu 2,2-3,4%.
Tap ríkissjóðs vegna lækkunar
virðisaukaskatts vrði á bilinu 4,7 til
6 milljarðar kr. á ári. Til að brúa
tekjutap ríkissjóðs yrði að hækka
tekjuskatt í 45% ef matarskatturinn
yrði lækkaður í 14'/2% og 46,46% ef '
hann yrði lækkaður í 10%. Miðað er
við að skattleysismörk verði áfram
við 57.379 kr. Við þetta myndu ráð-
stöfunartekjur meðallaunþegans inn-
an ASÍ minnka um 2,2-2,8%. Á
móti kæmu lægri neysluútgjöld um
1,6-2,7%, þannig að nettóáhrifin
yrðu lækkun kaupmáttar um
0,1-0,5%. Kaupmáttur þeirra sem
hafa tekjur undir 70.000 kr. á mán-
uði myndi aukast við þessa aðgerð
um 1,2-3,1%, en skattbyrði þeirra
sem eru með 200 þúsund á mánuði
hækka um 3,7-4,8% og kaupmáttur
þeirra því lækka um 2% eftir að.tek-
ið hefur verið tillit til lækkunar
neysluútgjalda.
í samanburði við hækkun skatt-
leysismarka myndi lækkun matar-
skattarins í ríkari mæli auka kaup-
mátt lágtekjufólks, að mati höfunda
greinargerðarinnar. Hún- nær til
þeirra launþega sem eru með tekjur
á bilinu 42-95 þúsund kr. á mánuði,
mest til þeirra sem eru lægstir. En
hækkun skattleysismarka næði að-
eins til þeirra sem eru með laun á
bilinu 57-135 þúsund kr. á mánuði
og mest til þerra sem eru með tekjur
á bilinu 65-85 þúsund.
Ætluðum aldrei að
leggja fram tillögu
á ráðherrafundi EB
— segir talsmaður franska sendiráðsins
ÞAÐ ER rangt sem komið hefur
fram í fjölmiðlum hér að Frakkar
hafi í dag, mánudag, ætlað sér að
leggja fram tillögu í Evrópu-
bandalaginu til málamiðlunar í
deilum EB og Fríverslunarbanda-
lags Evrópu (EFTA) um sjávarút-
vegsmál. Málið var ekki einu sinni
á dagskrá fundar utanríkisráð-
herranna í Lúxemborg,“ sagði
Hughes Beaudouin, blaðafulltrúi
Sjómenn mótmæla ráðningu erlendra háseta:
Erum að skapa atvinnu-
tækifæri fyrir farmenn
- segir framkvæmdastjóri Samskipa
GUÐMUNDUR Hallvarðsson formaður Sjómannafélags Reykjavíkur seg-
ir að félagið muni berjast af öllu afli gegn því að frystiskipið Polar
Nanoq sem Samskip hf. er að kaupa verði að hluta til mannað Pólverj-
um. Samskip hafa yfirtekið siglingar dansk-grænlenska skipafélagsins
Polar Line a/s og hyggjast Samskip samhæfa siglingamar eigin flutn-
ingaþjónustu sem hefur í för með sér að Polar Nanoq mun flytja fryst-
an fisk frá Islandi til Bandarikjanna.
Ómar Hl. Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri Samskipa hf., segir að
yfirtaka á flutningaþjónustu Polar
Line sé liður í þeirri stefnu fyrirtæk-
isins að hasla sér völl á erlendum
markaði. Polar Line hefur aðallega
annast flutning á frystri rækju og
bolfiski frá Grænlandi og Nýfundna-
landi til Danmerkur og Englands,
auk fiskflutninga og almennra flutn-
inga frá Norðurlöndunum og Færeyj-
um til Bandaríkjanna og Nýfundna-
lands. Ómar segir að með því að
tengja þessa flutninga freðfiskflutn-
ingum Samskipa frá íslandi til
-Ranrfnríkjanna ankist nýt.ing skip-
anna og þar með hagkvæmni rekstr-
arins því óhagstæður munur væri
nú á flutningunum Samskipa í aust-
ur- og vesturveg.
Með í yfirtöku Polar Line fylgir
kaup á frystiskipinu m/s Polar
Nanoq. Skipið átti að afhendast í
aprílmánuði en vegna formsatriða
hjá seljanda verður ekki af afhend-
ingu fyrr en eftir rúman mánuð.
Ómar segir að um tveir þriðju hlutar
af flutningum skipsins verði á milli
erlendra hafna en um einn þriðji frá
íslandi. Þessir flutningar væru í
grimmri samkeppni við erlend skipa-
félöp- sem hefðu minni kostnað, með-
M/s Polar Nanoq.
al annars við áhafnirnar, en hægt
væri að hafa með íslenskri áhöfn.
Því ætlaði félagið og teldi það sann-
gjarnt að vera með blandaða áhöfn
á skipinu, helminginn íslendinga og
helminginn Pólveija. Öðruvísi væri
erfitt að standast samkeppnina. „Við
erum að afla okkur nýrra verkefna
og skapa atvinnutækifæri fyrir
nokkra íslenska farmenn," sagði
Ómar.
Polar Nanoq siglir undir dönskum
fána og Samskip þurfa ekki að leita
leyfis hjá Sjómannafélagi Reykjavík-
ur fyrir erlendum hásetum. Guð-
mundur Hallvarðsson, formaður Sjó-
mannafélagsins, sagði að félagið
skipti sér ekkert af erlendum áhöfn-
um kaupskipa í eigu íslenskra fyrir-
tækja ef þau sigldu eingöngu á milli
hafna erlendis eins og dæmi væru
um hjá Eimskip. En í þessu tilviki
væri um að ræða reglubundnar sigl-
ingar til og frá íslandi og því myndi
félagið spyrna við fæti eins og mögu-
legt væri.
Sjómannafélagið auglýsti nýlega
eftir því að komast í samband við
farmenn sem ekki fengju vinnu við
starf sitt. 28 menn hafa gefið sig
fram, að sögn Guðniundur, flestir í
annarri vinnu.
Bresk sendinefnd til við-
ræðna um Hatton-Rockall
VIÐRÆÐUNEFND Breskra stjórnvalda er væntanleg hingað lil lands
á morgun, miðvikudag, til að ræða við íslensk stjórnvöld um réttindi
til nýtingar og eignarhalds á hafsbotninum á Hatton-Rockall svæðinu.
Fyrir bresku nefndinni fer David Anderson yfirmaður hafréttardeildar
breska utanríkisráðuneytisins. Auk embættismanna eru í viðræðunefnd-
unum bresku og islensku vísindamenn, sem að sögn Eyjólfs Konráðs
Jónssonar alþingismanns bera saman bækur sínar um þetta hafsvæði.
Hann segir að ætlunin sé að reyna í þessum viðræðum að komast að
niðurstöðu um hafsbotnsréttindin á svæðinu.
„Þetta er framhald viðræðna sem
staðið hafa lengi, formlegar og
óformlegar, við Breta um Hatton-
Rockall svæðið," sagði Eyjólfur í
samtali við Morgunblaðið, en hann
tekur þátt í viðræðunum af íslands
hálfu. Hann sagði að þegar Breta-
drottning var hér í fyrra hafi orðið
að samkomulagi milli utanríkisráð-
herra íslands og varautanríkisráð-
herra Breta að efna til fundar sér-
fræðinga og embættismanna. Bretar
hafi boðist til að heimsækja okkur
og halda fund hér.
Fundirnir heijast á morgun, halda
áfram á fimmtudag og hugsanlega
einnig á föstudag.
„Það verður rætt almennt um
stöðu málsins, en eins og kunnugt
er gera fjórar þjóðir tilkall til rétt-
inda á þessu mikla hafsvæði, íslend-
ingar, Færeyingar, Bretar og írar,“
sagði Eyjólfur. Hann sagði ekki vera
tímabært að segja hvers mætti vænta
af fundunum, en næstu skref verði
væntanlega ljós á fimmtudag.
„Þegar hafa um átta ára bil verið
í gangi beinar viðræður milli ríkis-
stjórnanna um hvernig málið skyldi
leysast og auðvitað eiga svona mál,
bæði samkvæmt hafréttarsáttmáian-
um og almennum lögum, að leysast
með viðræðum, í fyrsta umgangi í
öllu falli. Síðan eru mörg úrræði ef
það tekst ekki, til að byija með sátta-
nefnd, eins og gerðist í síðara Jan
Mayen málinu, um landgrunnið þar,
þar sem Hans Andersen, Jens Evens-
en og Elliot Richardson sem odda-
maður, leystu það mál í raun og
veru því að ríkisstjórniniar sam-
þykktu þeirra tillögur og íslendingar
hafa góða reynslu af því. Síðan eru
auðvitað margs konar gerðardómar
hugsanlegir, en íslendingar hafa allt-
af frá því að fyrst var ályktað 20.
desember 1978 um þetta hafsbotns-
svæði óskað eftir samvinnu við ná-
grannana um að leysa rnálin," sagði
Eyjólfur konráð.
Hann sagði Hatton-Rockall málið
snúast um hafsbotninn, allt sem í
honum er og á honum er, eignarrétt
og yfirráðarétt á því. Þar með eru
fiskveiðiréttindi ( botnvörpu og því
fylgir einnig að á svæðinu má enginn
fleygja neinu sem sekkur til botns,
án leyfis viðkomandi stjórnvalda.
franska sendiráðsins, í samtali við
Morgunblaðið í gær. Hann sagði
ekki rétt að Frakkar hefðu átt
samningafundi með íslenskum
sljórnvöldum vegna málsins; að-
eins hefði verið aflað hér fyllri
upplýsinga um kröfur íslendinga.
Frakkar myndu hins vegar styðja
Islendinga heils hugar og fulltrú-
ar Frakka í viðræðum EB og
EFTA um Evrópska efnahags-
svæðið (EES) myndu ekki sætta
sig við samninga er ekki tækju
tillit til sérhagsmuna Islendinga.
Blaðafullti-úinn sagði Frakka hafa
rætt óformlega við íslensk stjórnvöld
til að afla sér glöggra upplýsinga
um afstöðu þeirra í sjávarútvegsmál-
unum. Með þessu yrði frönskum
stjórnvöldum gert auðveldara að
íhuga hvernig hægt væri að finna
málamiðlun; ljóst væri að t.d. Spán-
veijar væru mjög ósáttir við kröfur
íslendinga. Markmiðið væri að tillaga
EB í EES-viðræðunum yrði með þeim
hætti að Islendingar gætu vel við
unað. En Beaudoin ítrekaði að alls
ekki hefði verið um samningaviðræð-
ur af neinu tagi að ræða.
Beaudoin sagði það ekki tíðkast á
reglulegum fundum utanríkisráð-
herra EB að einstök aðildarríki legðu
fram formlegar tillögur um afstöðu
EB í samningaviðræðum á borð við
EES-viðræðurnar, þótt margt væri
rætt á bak við tjöldin. Það væri EB
sem annaðist viðræðurnar fyrir hönd
aðildarríkjanna og myndi leggja fram
tillögu til lausnar ágreiningi banda-
laganna tveggja á þessu sviði, líklega
innan mánaðar. Einstök aðildarríki
EB reyndu ekki að þvinga skoðunum
sínum upp á önnur bandalagsríki eða
EB í heild og ekki kæmi til mála að
Frakkar hæfu samningaviðræður við
íslendinga um sjávarútvegsþáttinn í
EES-samningunum.