Morgunblaðið - 09.05.1991, Blaðsíða 18

ei
18

I

IGGI IAM .6 flUOAaUTMMH GiaAJaMUOflOM
MORGUNBLÁÐIÐ FIMMTÚDÁGUR 9. MAÍ 1991
ÚTRÚLEGT VERÐ
Á FJALLAHJÚLUM
OG FLEIRI HJÓLUM
DIAMOND EXPLOSIVE 26“. 21 gírs fjallahjól, chromolly steíl, SHIMANO
200 GS gírar og fylgihlutir, ótaksbremsur, ólgjarðir, standari og brúsi.
Mjög gott hjól ó ótrúlegu verði, kr. 29.900,-. Stgr. kr. 28.400,-
DIAMOND TIGER 26", 18 gíra
fjallahjól, SHIMANO gírar, átaks-
bremsur, álgjarðir, standari og
brúsi. Frábærtverð kr. 20.950,-.
Stgr. kr. 19.900,-
DIAMOND TIGER 24“, 15 gira
fjallahjól, SUNTOUR gírar, átaks-
bremsur, álgjarðir, standari og
brúsi. Verð aðeins kr. 18.900,-.
Stgr. 17.950,-
DIAMOND TIGER 20“, 10 gíra
fjallahjál, átaksbremsur, álgjarð-
ir, standari, brúsi. Verð aðeins
kr. 13.900,-. Stgr. 13.200,-
DIAMOND TIGER 16“ með fót-
bremsu. Verð aðeins kr. 8.800,-
DIAMOND LADY 26“ 10 gíra
dömuhjól með skítbrettum,
bögglabera og standara.
Verð aðeins kr. 15.700,-.
Stgr. 14.915,-
DIAMOND BMX 20“ með fót-
bremsu, álgjörðum, heilli sveif,
standara og púðum. Ovenju
hagstætt verð á svo vel útbúnu
hjóli, kr. 9.400,-.
Stgr. kr. 8.930,-
Kreditkort og greiðslusamningar
Sendum í póstkröfu.
VARAHLUTIR OG VIDGERÐIR,
VANDID VALIÐ OG VERSLIÐ í MARKINU.
férslunin
Símar 35320 og
Armúla 40
og 68886°'^^^^^
Sjóorrusta á landí
eftirBirgiR.
Jónsson
Tilefni þessarar greinar er fyrst
og fremst afgreiðsla Verðlagsráðs
föstudaginn 3. maí á hækkunar-
beiðni skipafélaganna, en tengist
óneitanlega einnig umræðu um
drottnun ýmissa fyrirtækja á æ víð-
ara sviði íslensks athafnalífs.
Hækkun sjóflutninga upp á 4% var
samþykkt með atkvæði Verzlunar-
ráðs Islands og Vinnuveitendasam-
bands íslands og að venju kom svo
verðlagsstjóri fram í sjónvarpi síðar
um kvöldið og gaf þessu opinberan
stimpil, þannig að nú benda skipafé-
lögin neytendum og fraktkaupend-
um (inn- og útflytjendum) á verð-
lagsstjóra sætti þeir sig ekki við
hækkun frakttaxtanna. Félag ís-
lenskra stórkaupmanna er algjör-
lega andvígt þessari hækkun og
málsmeðferð. Félagar í FÍS eru um
350 inn- og útflytjendur þar sem
flutningsgjöld er stór hluti útgjalda
og hafa afgerandi áhrif á vöruverð
og samkeppnisstöðu. Um afstöðu
FIS var Vinnuveitendasambandinu
fullkunnugt, en Verzlunarráð ís-
lands þar sem félagar FIS eru með-
limir lét ekki svo lítið að leita eftir
afstöðu félagsins í þessu máli fyrir
fundinn í Verðlagsráði. Að vísu eru
flutningafyrirtækin á millilanda-
leiðum aðilar að Verzlunarráðinu
og hafa þar mikil áhrif í krafti
mikils atkvæðamagns sem fer eftir
greiðslu félagsgjalda, sem byggjast
á veltu. 1
Það hefur verið skoðun Félags
ísl. stórkaupmanna um nokkurt
skeið að ákvörðun flutningsgjalda
með atbeina Verðlagsráðs sé engum
til góðs nema skipafélögunum. FÍS
telur að afnám ákvæða um há-
marksverð í fraktflutningum í sam-
ræmi við lög nr. 56/1978 sé nauð-
synlegt nú og besta leiðin til upp-
skurðar á verðmyndun í flutninga-
kerfinu til og frá landinu. Að vísu
er markaðurinn enn nokkuð vanþró-
aður hér en með réttum aðgerðum
og uppbyggingu eru í dag ýmsar
aðstæður til að ná fram aukinni
samkeppni og virkari markaðsöfl-
um til lækkunar á frakt. Meðal
þess sem þarf að gera er að koma
á meira jafnvægi milli kaupenda
og seljenda á frakt og skapa skarp-
ari skil milli hagsmunaaðila. Upp-
bygging markaðarins þarf að fara
í það horf sem tíðkast erlendis, t.d.
Evrópu, en þar næst þetta jafnvægi
með eftirfarandi þrískiptingu milli
hagsmunaaðila:
1. Fraktkaupendur og samtök
þeirra (Shippers’ Councils)
2. flutningsmiðlarar og samtök
þeirra (Freight Forwarders’
Associations)
3. Fraktseljendur og samtök þeirra
(Liner Conferences)
Með þessu fyrirkomulagi koma
fram mjög skörp skil milli kaupenda
og seljenda en auk þess kemur
flutningsmiðlarinn inn í myndina
bæði sem seljandi og kaupandi á
frakt, en fyrst og fremst þjónustu-
aðili sem sinnir hagsmunum frakt-
kaupenda og vörunnar, líkt og ferð-
askrifstofur vinna í hag ferðalanga
með því að auka þjónustuframboð
og lækka fargjöld. Fraktseljendur
sem átta sig á þessu sambandi geta
séð hag sinn í því að trufla þetta
samband og beita ráðum til að
hamla starfsemi flutningsmiðlara
eða taka yfir fyrirtæki í greininni.
Ég mun nú gera frekari grein
fyrir hveijum þætti fyrir sig.
„Shippers’ Councils" eru samtök
og hagsmunafélög fraktkaupenda,
aðallega inn- og útflytjenda, sem
starfa í hveiju landi. í Evrópu eru
síðan Evrópusamtök með 16 aðild-
arsamtökum með aðalskrifstofu í
Hollandi. Áður fyrr gátu flutnings-
miðlunarfyrirtæki gerst aðilar að
þessum samtökum en það er nú
sjaldgæfara. Samtökin gæta hags-
muna fraktkaupenda gagnvart ein-
stökum fraktseljendum og flutning-
amiðlurum eða samtökum seljend-
anna t.d. samráðsþingum (Liner
Conference) skipafélaga. Einnig
eiga samtök fraktkaupenda fulltrúa
í ýmsum alþjóðanefndum sem fjalla
um flutningamál svo sem
UNCCCLC (United Nations Con-
vention for Code of Conduct for
Liner Conferences) og TUC (Tran-
sport Users’ Commission) hjá Al-
þjóðaverslunarráðinu í París ásamt
starfsnefndum hjá Evrópubanda-
laginu. Hér á landi hefur Félag ísl.
stórkaupmanna einna helst sam-
svarað samtökum fraktkaupenda,
en önnur hagsmunasæntök eins og
Kaupmannasamtök íslands, Félag
ísl. iðnrekenda, Bílgreinasambandið
o.fl. hafa einnig unnið mikið starf
í flutningamálum. Eðli málsins
samkvæmt getur Verzlunarráð Is-
lands ekki beitt sér í þessu efni.
Ein höfuðástæða þess að taka
flutningsgjöldin undan ákvæðum
er uppbrot á margra ára gamalli
gjaldskráruppbyggingu skipafélag-
anna sem á rætur lengra en elstu
menn muna. Það að halda sig við
gamla kerfið tryggir í sessi fyrir-
komulag sem að mörgu leyti er
skipafélögunum þóknanlegt með
því t.d. að ala á sundrungu milli
fraktkaupenda með mismunun í
frakt milli verslunar og iðnaðar,
innflutnings og útflutnings, hrávöru
og fullunninnar vöru, ríkisfyrir-
tækja og einkafyrirtækja. Félag ísl.
stórkaupmanna telur að einföldun
og aukið gegnumsæi flutningstaxt-
anna mundi eitt og sér geta stuðlað
„Það hefur verið skoð-
un Félags ísl. stórkaup-
manna um nokkurt
skeið að ákvörðun
flutningsgjalda með at-
beina Verðlagsráðs sé
engum til góðs nema
skipafélögunum.“
að stóraukinni samkeppni. í þessu
sambandi mættu millilandafélögin
taka sér Ríkisskip til fyrirmyndar
sem nánast hefur einn taxta fyrir
sína flutninga.
„Freight Forwarders" eða flutn-
ingsmiðlarar starfa í svæðasamtök-
um og alþjóðasamtökum sem nefn-
ast FIATÁ (Federation Internati-
onale Des Associations De Transit-
aires et Assimiles) með aðsetur í
Sviss. Samtökin eru talsmenn
35.000 flutningsmiðlara í 130 lönd-
um með 8 milljón starfsmenn.
Flutningsmiðlun er gamall atvinnu-
vegur sem rekja má allt aftur til
10. aldar, en í upphafi snerist starf-
semin um rekstur vörugeymsla í
höfnum og borgum ásamt því að
standa fyrir vörusýningum í Evr-
ópu. Það var þegar í bytjun 18.
aldar sem flutningsmiðlarinn byij-
aði að safna saman vörum fyrir
einn eða fleiri kaupendur og sam-
eina í eina sendingu á sama ákvörð-
unarstaðinn. Flutningsmiðlarinn lif-
ir m.a. á því að vera fyrstur til að
nýta sér fjölbreytta og nýja tækni
í flutningamálum eins og eimreiðina
(Trevithick 1802) sem olli lækkun
á flutningskostnaði niður í 1/10 af
því sem kostaði að flytja á hest-
baki, gufuskipin (Fulton 1807),
reglulegt fraktflug sem upphófst
eftir seinni heimsstyijöldina þegar
heimsverslunin 5 faldaðist og stóru
vegabyltinguna eftir 1950 þegar
fjöldi flutningabfla óx í 80 milljónir
og yfirtók járnbrautaflutninga og
síðast gámavæðingu sjóflutninga
sem hófst á Norður-Atlantshafinu
um 1965. í dag eins og áður fer
mikill meirihluti heimsflutning-
anna, eða næstum 90%, fram á sjó,
vötnum og ám, um 9% fara fram á
landi'eftir vegum, járnbrautum eða
pípum og rúmlega 1% með flugi.
Það er áætlað að um hendur flutn-
ingsmiðlara fari allt að 75% al-
mennra flutninga, um 70% til 80%
af gámavæddri frakt en í kring um
2 milljónir gáma (20’ til 40’) eru
taldir vera í notkun í heiminum í
dag. í flugfrakt era samt flutnings-
miðlarar sterkastir en ekki minna
en 80% af flugfrakt eru seld, sótt
eða skilað til móttakanda af þeim.
Amerísk
Mest seldu rumin
í Bandaríkjunum.
Hágæða dýnur
í mörgum
verðflokkum.
Marco
Langholtsvegi 111, sími 680690.
Opið virka daga frá kl. 10—18,
laugardaga frá kl. 11—14.