Morgunblaðið - 04.07.1991, Qupperneq 12

MÖRÍÍUNaÍLAÍDÍÍ) ÉÍMlÍf UJ3ÁÖCK 4.:ÍULÍ11901 '
Lögðum málið alveg hlutlaust
fyrir valinkunna lögfræðinga
-segir Jón Steinar Gunnlaugsson hrl., verjandi í máli Þýsk-íslenska
JÓN Steinar Gunnlaugsson hrl. og verjandi Ómars Kristjánsson-
ar í máli Þýsk-íslenska, vísar á bug þeim ummælum Atla Gísla-
sonar hrl. og saksóknara í málinu, sem fram komu í viðtali
Morgunblaðsins á sunnudag, að verjendur hafi lagt rangar eða
ónákvæmar forsendur fyrir þá lögfræðinga sem leitað var álits
hjá í málinu. „Við lögðum málið, að mínu mati, alveg hlutlaust
fyrir, enda hefði annað verið gagnslaust," segir hann. Þá segir
hann rangt að saksóknari hafi lagt nýjar og mildandi ástæður
fyrir í Hæstarétti sem hafi horft til refsilækkunar. Þvert á
móti hafi ákæruvaldið krafist refsiþyngingar
Jón Steinar segir að eftir að
dómur sakadóms gekk í desember
sl. hafi hann og Jónatan Sveins-
son hrl., sem var annar verjandi
í málinu, talið að í niðurstöðu
sakadóms hefðu verið brotnar
grundvallarreglur réttarfars í op-
inberum málum, bæði hvað varð-
aði málsmeðferð og sönnunar-
færslu. „Það var sakfellt fyrir
skattaundandrátt öll árin 1981-
1984, þó að einungis hefði verið
ákært fyrir undandrátt árið 1984.
Það fór auk þess engin rannsókn
fram á skattskilum fyrri áranna
þriggja, heldur bjó dómurinn sér
til reiknimódel og reiknaði út eft-
ir því hve stór hluti af hinum
ætluðu, undandregnu sköttum til-
heyrðu fyrri árum og sakfelldi
fyrir það,“ segir hann.
Akademískar spurningar
„í þessu máli var deilt um
skilning á úrskurði ríkisskatta-
nefndar. Skilningur á þeim úr-
skurði skipti grundvallarmáli fyr-
ir lögtaksmálið. Við ákváðum að
afla lögfræðilegra álita um þessi
veigamestu lagaatriði, sem á
reyndi í málunum. Lögðum við
akademískar spurningar fyrir
nokkra valinkunna lögfræðinga.
Þessar spurningar voru ekki um
dóm Sakadóms Reykjavíkur eða
úrskurð fógetaréttar. Raunar
kom nafn fyrirtækisins aldrei fyr-
ir í spurningum okkar, enda eru
lögfræðileg álit óháð því, hvaða
aðili á hlut að máli. Við lögðum
málið, að mínu mati, alveg hlut-
laust fyrir enda hefði annað verið
gagnslaust. Tveir eða þrír lög-
fræðingar báðu um gögn úr mál-
inu en hinir ekki. Svörin voru
síðan lögð fram í réttinum.
Við vorum í rauninni ekki að
gera neitt annað en gert er í öllum
dómsmálum, að vitna í skoðanir
fræðimanna á lögfræðilegum
álitaefnum sem reynir á í málinu.
Algengast er að það sé gert með
tilvitnunum í fræðirit en svo get-
ur staðið á að fræðimenn hafi lítið
skrifað um nákvæmlega þau atr-
iði sem á reynir. Öll þessi við-
leitni gengur ekki út á neitt ann-
að en að fá fram lögfræðilega
rétta niðurstöðu í dómsmáli og
tel ég að íslenskir lögfræðingar
geri allt of lítið af þessu. Öll við-
leitni sem gengur út á að auð-
velda dómstólnum að komast að
réttri lögfræðilegri niðurstöðu er
af hinu góða,“ segir hann.
Forsendum rétt lýst
Jón Steinar segist vísa því alf-
arið á bug að forsendur spurning-
anna um úrskurð ríkisskatta-
nefndar hafi verið rangar eða
ónákvæmar eins og hann segir
Atla gefa í skyn. Vísar hann þar
bæði í forsendur ríkisskatta-
nefndar og spurningar veijenda.
í úrskurði ríkisskattanefndar
segir m.a., að ljóst sé að ríkis-
skattstjóri hafi endurákvarðað
kæranda að nýju opinber gjöld
eingöngu á grundvelli nýs skatt-
framtals kæranda 1985. Þar seg-
ir einnig að rétt hefði verið af
ríkisskattstjóra, að hann færi
fram á rannsókn skattrannsókn-
arstjóra á nýju skattframtali kær-
anda árið 1985, áður en hann tók
fyrir að endurákvarða gjöld kær-
anda eða hann krefði skattrann-
sóknarstjóra um skýrslu um at-
hugun rannsóknardeildar ríkis-
skattstjóra. Hafi það verið sér-
staklega brýnt með tilliti til þess
að bókhald kæranda árið 1984
hafði ekki verið endurskoðað af
löggiltum endurskoðanda og því
lýst yfir í bréfi stjórnar kæranda
að ágallar væru á bókhaldi hans
rekstrarárið 1984 og eldri rekstr-
arára. Segir ríkisskattanefnd að
nýja framtalið og ársreikningar
hafi bersýnilega ekki verið byggt
á viðhlítandi grundvelli. Með hlið-
sjón af þessu verði hvorki kröfur
kæranda né ríkisskattstjóra tekn-
ar til greina og þeim vísað frá
vegna vanreifunar.
Jón Steinar Gunnlaugsson
hrí.
Jón Steinar og Jónatan Sveins-
son segja um þetta atriði, í bréf-
inu til þeirra lögfræðinga, sem
álits var leitað hjá að í forsendum
fyrir úrskurði ríkisskattanefndar
hafi því verið lýst, að kærandinn
hafi ekki lagt fram viðhlítandi
framtalsgögn til að hægt sé að
taka kröfur hans til efnislegrar
umijöllunar. Síðan sé því lýst að
ríkisskattstjóri hafi við endurá-
lagningu sína ekki farið rétt að
samkvæmt lögum nr. 75/1981.
Hafi þau gögn sem hann lagði
til grundvallar viðbótarálagning-
unni bersýnilega ekki verið við-
hlítandi. Síðan hafi lokaorð úr-
skurðarins um vanreifaðar kröfur
aðila og frávísun verið tekin orð-
rétt upp í bréfið.
„Þetta er hárrétt lýsing,“ segir
Jón Steinar. „Enda mikið kapps-
mál að þær forsendur _sem lagðar
eru fyrir séu réttar. Eg vísa því
alveg á bug að þetta hafi ekki
verið rétt lagt fyrir lögfræðing-
ana miðað við mál Þýsk-
íslenska," segir hann. Hann bend-
ir ennfremur á að á því sé enginn
vafi að Hæstiréttur hafi komist
að öðrum niðurstöðum lögfræði-
lega en þeir aðilar sem gáfu lög-
fræðileg álit. Það eigi við um nær
öll þau atriði, sem þeir gáfu álit
um.
Krafist var refsiþyngingar
Jón Steinar mótmælir því einn-
ig að ákæruvaldið hafi lagt fram
nýjar og mildandi ástæður fyrir
Hæstarétti, sem hafi valdið því
að dómur Hæstaréttar er vægari
en dómur sakadóms, eins og fram
kom í viðtalinu við Atla Gíslason.
„Yfirlætislegar athugasemdir
Atla um þetta gætu bent til þess,
að hann hefði einn flutt.málið og
þá bæði í sókn og vörn. Yfirlæti
af þessu tagi er ekki sæmandi
málflutningsmanni, sem vill láta
taka sig alvarlega," segir hann.
Jón Steinar segir að í dómkröf-
um ákæruvaldsins í Hæstarétti
hafi þvert á móti verið krafist
refsiþyngingar. „Það er því ekki
rétt, sem Atli segir að hann hafi
borið fram nýjar eða mildandi
ástæður í Hæstarétti og því hafi
Hæstiréttur mildað viðurlögin. í
sakadómi var tekið fram að það
sé ákærða til málsbóta að hann
hafi áður en mál þetta kom upp
ráðið sérfróða menn til að endur-
skipuleggja sölukerfi félagsins og
leitast við að upplýsa málið,“ seg-
ir hann.
„Ég get hins vegar tekið undir
að gagmýni á dómstóla á að vera
rökstudd og mér þætti ekkert
verra að hrós um dómstólana
væri það líka,“ segir Jón Steinar.

Afar góð reynsla af }>ví að
senda skiptmema til Islands
- segir Ebbe Skovdal, varaforseti alþjóðlegu skiptinemasamtakanna AFS
„Við höfum afar góða reynslu af því að senda skiptinema til ís-
lands. Nemarnir, sem hér hafa dvalist, hafa borið fólkinu góða sögu
og líkað mjög vel. Af þessum sökum er unnið að því að fá fleiri
fósturfjölskyldur á íslandi en þess má geta að nú er einmitt rétti
timinn til að ákveða að taka við ársskiptinemum sem koma í sum-
ar,“ segir Ebbe Skovdal, varaforseti alþjóðasamtaka AFS, í stuttu
samtali sem átt var við hann er liann sótti íslendinga heim. Hann
leggur áherslu á hversu fræðandi og skemmtilegt geti verið fyrir
fjölskyldu að fá einstakling af öðru þjóðerni til dvalar á heimilinu.
Ebbe kemur til íslands til þess að kynna sér starfsemi skrifstofunn-
ar og félagsins á íslandi og undirbúa fjárhagslegt sjálfstæði þess.
Tímasetninguna segist. hann hafa valið með tilliti til komu víkinga-
skipsins Gaiu 17. júní. í tilefni af siglingu skipsins efndu AFS samtök-
in á viðkomustöðum skipsins á leið þess frá Noregi til Banda-
ríkjanna til ritgerðasamkeppni og voru verðlaun í samkeppninni á
íslandi veitt við komu skipsins til landsins. Þau fengu Liesbeth Van
den Eyden (belgískur skiptinemi á íslandi) og Hanna Vilhjálmsdóttir.
Sigfríður Gunnlaugsdóttir, framkvæmdastjóri AFS á íslandi, og
Ebbe Skovdal, varaforseti alþjóðasamtakanna AFS.
Starfsemi AFS miðar að því að
efla kynni einstaklinga af ólíkum
þjóðernum og stuðla þannig að því
að minnka bilið milli þjóða og auka
skilning þeirra á milli. Henni er að
mestu leyti haldið uppi af sjálfboðal-
iðum og eru samtökin ekki rekin í
ágóðaskyni.
AFS
Stofnun samtakanna má að sögn
Ebbe rekja til bandarískra sjálfboð-
aliða sem óku sjúkrabílum í fyrri
og seinni heimsstyijöldinni. „Þegar
átökunum lauk voru bílarnir seldir
og sjálfboðaliðarnir ákváðu að
helga sig starfi í þágu friðar. Þeir
ákváðu að taka á móti ungu fólki
frá Evrópu en sendu Bandaríkja-
menn í staðinn til Evrópulanda.
Með því að senda ungmennin til
þessara landa vildu þeir leggja sitt
af mörkum til þess að græða sár
sem styijöldin hafði skilið eftir sig,“
segir Ébbe.
„Samtökin efldust og nú starfa
þau í 54 löndum víðs vegar um
heiminn. Starfsemi þeirra byggist
fyrst og fremst á ungmennaskiptum
sem felast í því að ungt fólk á aldr-
inum 16 til 18 ára flyst úr sínu
venjubundna umhverfi til annars
lands til þess að dvelja hjá annarri
fjölskyldu, ganga í annan skóla, og
venjast ólíkum lífsháttum. Yfirleitt
aðlagast ungmennin vel breyttum
aðstæðum og sjóndeildarhringur
þeirra víkkar.
í þessu sambandi er gaman að
geta þess að þegar ég kom til Bras-
ilíu ekki alls fyrir löngu tók á móti
mér Brasilíubúi sem hafði verið
skiptinemi á Islandi og var ótrúlega
vel inni í því sem hér var að gerast
þó hann hefði ekki komið til lands-
ins í nokkur ár. Sjálfum þótti mér
líka skemmtilegt að hann hafði
ekki einungis lært íslensku meðan
á dvöldinni stóð heldur einnig
norsku og gat talað við mig á því
máli. Ungi maðurinn var sannfærð-
ur um að reynsla hans á íslandi
hefði hjálpað honum í starfi hans
sem sjónvarpsfréttamaður við sjón-
varpsstöð í Brasilíu."
Umfang AFS samtakanna á ís-
landi er ekki mikið á alþjóða vísu.
„Ef við aftur á móti miðum við
fjölda íbúa er starfsemin hvergi
meiri en á íslandi. Við erum alltaf
að fá fleiri fósturfjölskyldur á ís-
landi en reynslan af því að senda
skiptinema hingað er svo góð að
við viljum senda enn fleiri og þess
vegna vantar fleiri fjölskyldur,"
segir Ebbe en viðurkennir að fæstir
muni eftir íslandi þegar komi af
því að velja land. „Fólk nefnir venju-
lega lönd eins og Bandaríkin,
Þýskaland, Frakkland og Ástralíu
vegna þess að það þekkir þessi lönd
en við frekari kynningu á öðrum
löndum verður fólk forvitið og yfir-
leitt tilbúið til að fára annað.
Á skrifstofu AFS á íslandi vinna
3 starfsmenn. Einn þeirra er
Sigfríður Gunnlaugsdóttir, fram-
kvæmdasjóri, en að hennar sögn
munu íslendingar hýsa_50 skipti-
nema á þessu ári. 130 íslendingar
munu dveljast eriendis á vegum
samtakanna á árinu en af þeim eru
40 farnir af landi brott. Starfsmenn
og sjálfboðaliðar AFS sjá um alla
pappírsvinnu varðandi nemenda-
skiptin og halda sérstök undirbún-
ingsnámsskeið fyrir skiptinemana.
„Við reynum að undirbúa þá, sem
eru að fara, undir að yfirgefa fjöl-
skyldu sínar og þjóð en hina, sem
hingað koma, undir að vera á Is-
landi og dveljast hjá íslenskri fjöl-
skyldu. Þá reynum við að kenna
þeim svolítið í íslensku," segir
Sigfríður og bendir á að yfirleitt
séu skiptinemarnir afar fljótir að
komast upp á lagið með að bjarga
sér á íslensku. „Ég hef fundið fyrir
því að sumt fólk sem vill taka skipti-
nema hefur áhyggjur af því að eng-
inn í fjölskyldunni tali ensku en
slíkar áhyggjur eru óþarfar. Okkur
finnst jafnvel betra að fólk tali ekki
ensku því þá eru skiptinemarnir
fljótari að læra íslensku."