Morgunblaðið - 05.10.1991, Blaðsíða 14

14
MORGIÍNBLAÐIÐ LAUGARDAGURÖKTÓBER 1991
Allt orkar tví-
mælis, þá gert er
Um upphaf texta-
varps
eftirHeimi Steinsson
Til stjórnar íslenskrar mál-
nefndar:
Hafið heila þökk fyrir bréf yðar
dagsett 25. september Í991. Ríkisút-
varpið hefur fjallað um erindi bréfs-
ins. Einnig var það rætt á fundi
Útvarpsráðs 27. september. Hér fer
á eftir svar við bréfinu:
I
Athugasemd yðar vegna meinb-
uga á textavarpi er fyllilega réttmæt
og stjórnendum Ríkisútvarpsins
sama íhugunarefni og yður. Það er
deginum ljósara, að þorri þeirra sjón-
varpsviðtækja, sem nú eru í notkun,
„er ekki til þess búinn að taka á
móti sendingum textavarps með
óbrenglaðri stafsetningu". Hér skulu
því áréttuð orð yðar, hve brýnt er,
„að leitað verði lausnar á þessu vand-
amáli hið bráðasta“.
II
Ríkisútvarpið hefur jafnan kapp-
kostað að standa vörð um íslenska
tungu. 'Málfarsráðunautur Ríkisút-
varpsins er afbragð annarra manna
í sinni grein og situr enda í íslenskri
málnefnd.
Sérfróðir menn og smekkvísir hafa
þann starfa með höndum daglega
að færa orðalag til betri vegar, áður
en útvarpsfréttir eru fluttar hlust-
endum og íslenskir textar felldir að
erlendum kvikmyndum í Sjónvarp-
inu. Pjölmargt annað væri auðvelt
að rifja upp til staðfestingar einörð-
um vilja Ríkisútvarpsins í þessu efni.
Allt er það kunnugt og mun vonandi
vaxa fremur en rýrna, er fram líða
stundir, enda kynni meira að vera í
húfi nú en fyrr.
Þetta er ritað í því skyni að ítreka
þá eindregnu og eðlislægu samstöðu,
sem Ríkisútvarpið og Islensk mál-
nefnd eiga sín á milli.
Af sjálfu leiðir, að enginn ágrein-
ingur er um alvöru þeirra byijunar-
örðugleika, sem einkenna textavaip
Ríkisútvarpsins. Þeir eru hveijum og
Heimir Steinsson
„Textavarpið er til-
raunastarfsemi. Máls-
aðilar vita, að nýlunda
þessi er víðs fjarri því
að vera fullburða.“
einum óskapfelldir og gætu jafnvel
talist háskalegir.
III
Hitt munu góðgjarnir menn þó
virða til betri vegar, að hér er ein-
mitt um að ræða byijunarörðugleika.
Textavarpið er tilraunastarfsemi.
Málsaðilar vita, að nýlunda þessi er
víðs fjarri því að vera fullburða. Örð-
ugt virðist vera að leysa vandann
„hið bráðasta". En sú kemur tíð, er
sjónvarpstæki landsmanna upp til
hópa verða þess albúin að nema
textavarp með viðhlítandi hætti að
því er til stafsetningar tekur. Þá eru
byijunarörðugleikar að baki og end-
anlegu markmiði náð. Þá má og
ætla, að rótgróin alúð Ríkisútvarps-
ins við íslenska tungu komi til skila
í vönduðu ritmáli.
Auðvelt væri að nefna ýmis dæmi
frá liðnum árum og áratugum um
tæknilegar fæðingarhríðar, sem tal-
ist gætu hliðstæðar þeim meinlegu
hnöki-um, er einkenna textavarp á
frumstigi. Þau dæmi verða þó eigi
rakin hér, né heldur tíundaðir aug-
Ijósir kostir alvaxta textavarps.
Kostirnir munu raunar því aðeins
koma í ljós, að Ríkisútvarpið kynni
textavarpið og hvetji landsmenn
þannig til að seilast eftir þeim fróð-
leik, sem bættur viðtækjabúnaður
smám saman mun veita þeim. Þar
af leiðir, að Ríkisútvarpið sér ekki
annað ráð vænna en halda fram
stefnunni, þrátt fyrir tímabundna
annmarka. Allt orkar tvímælis, þá
gert er, og svo er um þessa ákvörð-
un. En undan henni verður ekki vi-
kist.
IV
Þyngsta áhyggjuefni íslensku-
manna vegna textavarps í reifum
varðar hugsanleg áhrif bjagaðrar
stafsetningar á börn og ungmenni.
Líklegt er þó, að annarleg tákn texta-
varpsins séu velflest svo fjarri öðru
ritmáli, að stafsetningarkunnátta
þoli engan hnekk af þeirra völdum.
Þessi er skoðun málfarsráðunautar
Ríkisútvarpsins meðal annarra.
V
íslenskt textavarp fetar fyrstu
skrefin þessa dagana. Það er einkar
reikult í spori, eins og þér bendið á
og hér hefur verið hent á lofti. Göng-
ulagið rekur rætur til tæknilegra
misbresta. Framkvæmdastjóri Sjón-
varpsins gerði grein fyrir aðstæðum
í bréfi, sem birtist í fjölmiðlum 21.
september. Umsjónarmaður texta-
varps skýrði málið sama dag. Fram-
kvæmdastjóri tæknideildar Ríkisút-
varpsins mun leggja enn ýtarlegra
orð í belg á næstunni og segja frá
nærtækustu úrræðum.
VI
Að lyktum skal sú von í ljós látin,
að hver og einn gefi sér tóm til að
ræða torfærur textavarpsins af þeirri
sanngirni og hófstillingu, sem ein-
kennir bréf stjórnar íslenskrar mál-
nefndar. Enginn gerir lítið úr vand-
anum. En ótryggur ámaðarauki
væri að mikla fyrir sér stundarþraut
umfram það, sem efni standa til.
Höfundur er útvarpsstjóri.
Látbragðsleikur.
Grænlandskynning í Norræna húsinu:
*
V ona að Islending-
ar viTji vita meira
um Grænland
- segir Ole Oxholm forstjóri Norrænu
stofnunarinnar á Grænlandi
NORRÆNA húsið og Norræna
stofnunin í Grænlandi gangast
fyrir Grænlandsmánuði í Norræna
húsinu 5. október til 3. nóvember
næstkomandi. Þennan tíma verða
munir er tengjast grænlenskum
samtíma til sýnis í andyri hússins,
samsýning á grænlenskri myndlist
verður í kjallaranum og bókasýn-
ing frá Landsbókasafninu á
Grænlandi og Det Gronlandske
Forlag í bókasafninu. Um helgar
verður boðið upp á Grænland-
skynningu í tali og tónum fyrir
börn og fullorðna. Má þar nefna
stuttmyndir með íslensku tali fyr-
ir börn, látbragðsleik, popptón-
Ieika og visnatónleika. Ole Ox-
holm, forstjóri Norrænu stofnun-
arinnar á Grænlandi, er staddur
hér á landi í tilefni kynningarinn-
ar.
Saga og menning
Grænlandskynningin hefst á l'aug-
ardaginn kl. 15. Mun þá Ole Oxholm
bjóða gesti velkomna. Einnig mun
Aqigssiaq Moller, ráðuneytisstjori,
flytja ávarp fyrir hönd Marianne
Jensen, menntamálaráðherra og
grænlensku landsstjórnarinnar.
Klukkan 16 mun Finn Lyngby,
ráðunautur danska utanríkisráðu-
neytisins í málefnum Grænlands,
flytja fyrirlestur um grænlenska
sögu og menningu í fundarsal. Lynge
hefur starfað sem prestur í Nuuk,
við félagslega þjónustu og fjölmiðlun.
Hann hefur skrifað ýmsar ritgerðir
og bækur um grænlensk menningar-
og þjóðfélagsmál. Má þar nefna bók-
ina Fugl og sæl og menneskesjæl sem
kom út hjá Nordiske Landes Bogfor-
lag árið 1981.
Sama dag verður opnuð sýning á
bókum frá Landsbókasafninu á
Grænlandi og sýnishorn frá Det
Grenlandske Forlag í bókasafni
Norræna hússins og opnuð verður
sýningin Grænland samtímans í an-
dyri. Á sýningunni eru ljósmyndir,
teikningar og aðrir hlutir er tengjast
grænlenskum samtíma. Jafnframt
verður samsýning 40 listamann opn-
uð í kjallara hússins. Sýningin sam-
anstendur af málverkum á rekavið,
KEMIKMÍA
HÖRGATÚNI 2, GARÐABÆ
Bangsa barnatannkremið frá Sensodyne
er gæðatannkrem, sérstaklega ætlað
börnum. Það inniheldur fluor til varnar
tannskemmdum.
Bangsa barnatannkremið freyðir minna en
venjulegt tannkrem. Of mikil froða gerir
það gjarnan að verkum að barnið spýtir fyrr
en ella og flúorinn nær ekki að leika nógu
lengi um tennurnar.
Bangsa barnatannkremið er með mildu og
góðu myntubragði sem börnunum llkarvel
og gerirtannburstunina skemmtilega! Sér-
staklega ef þau nota mjúkan tannbursta
frá Sensodyne.
»j
Tennurnar eiga að endast alla ævi —
gættu þeirra vel — gerðu tannburstunina
skemmtilega fyrir börnin.
Diarmuid O’Leary & The Bards.
M Á PÚLSINUM sunnudaginn 6.
október heldur írska þjóðlagahljóm-
sveitin Diarmuid O’Leary & The
Bards lokatónleika sína. Hljóm-
sveitin er ein vinsælasta þjóðlaga-
sveit Irlands, m.a. hafa þeir átt ein-
11 topplög í heimalandi sínu, og
hafa skemmt víða um heim, t.d. í
Bretlandi, Hollandi, ' Portúgal,
Bandaríkjunum, Hong Kong, Iran
og víðar. Hljómsveitin leikur írska
tónlist ásamt eigin efni.
■ LÍFE YRISÞEGADEILD
Landssambands lögreglumanna
efnir til kaffifunda 1. sunnudag í
hverjum vetrarmánuði. HTiin fyrsti
verður haldinn 6. október í Braut-
arholti 30 kl. 9.30. Fijálsar umræð-
ur.
Þú svalar lestrarþörf dagsins