Morgunblaðið - 05.10.1991, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER- 1891
Mestu mót-
mæli í Hels-
inki í 35 ár
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara
Morgunblaðsins.
STÆRSTU stéttarfélögin í
Finnlandi efndu á fimmtudag
til fjölmennasta mótmælafund-
ar í Helsinki í 35 ár.
Hátt í 40.000 félagsmenn laun-
þegasamtaka víðs vegar af land-
inu komu síðdegis saman á Senat-
storginu fyrir framan stjórnar-
ráðshúsið til þess að láta í ljós
óánægju með efnahagsstefnu rík-
isstjórnarinnar og kröfu vinnu-
veitenda um 10 prósenta launa-
lækkun. Formlega átti fundurinn
ekki að vera pólitískur en í raun
beindust mótmælin gegn Esko
Aho forsætisráðherra (Miðfl.) og
Iiro Viinanen fjármálaráðherra
(Hægrifl.). Þetta er í fyrsta sinn
sem launþegasamtök verka-
manna, opinberra starfsmanna og
háskólamenntaðra manna hafa
sameinast um mótmælaaðgerðir.
Ekki hafa sést íjölmennari mót-
mælafundir á Senatstorginu síðan.
í allsheijarverkfalli Alþýðusam-
bandsins í marsmánuði 1956.
Mótmælafundurinn olli mikilli
röskun í atvinnulífinu á fimmtu-
dag þar sem þúsundir launþega
gengu út af vinnustöðum sínum
til þess að koma tímanlega til
höfuðborgarinnar. Alls fjórar
járnbrautalestir og um 200 lang-
ferðabílar feijuðu fólk utan af
landi tii Helsinki.
VZterkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
Efnahagslíf Serbíu hefur til dæm-
is byggst að mestu á þungaiðnaði
og hernum en minni iðnaðar- og
þjónustufyrirtæki hafa verið rek-
in í Slóveníu. Þau þurfa umbóta
við en viðmælendúr Morgun-
blaðsins töldu verkefnið viðráðan-
legt á meðan þeir sögðu Serbíu
vera „sorgartilfelli".
Almenningur bíður með
óþreyju eftir að 8. október renni
upp. „Það er stór spurning hvað
gerist þá,“ sagði Andrej Franetic,
forstjóri Lipizza-hestagarðsins,
sem er einn af vinsælustu við-
komustöðum ferðamanna í Slóve-
níu. Yfir 300.000 manns heim-
sóttu garðinn í fyrra og fyrirtæk-
ið lifði á aðgangseyri að dagleg-
um hestasýningum. Engar sýn-
ingar hafa verið haldnar síðan í
stríðinu við sambandsríkjaherinn
í sumar og sárafátt er um gesti.
„Fólk ruglar Slóveníu saman við
Slavóníu í austurhluta Króatíu
þar sem barist er. Ferðamenn
þora ekki að koma hingað þótt
hér sé allt í kyrrð og ró.“
Dugmiklu fólki verði umbunað
Rekstur og stjórn Lipizza var
í höndum starfsmannanna eins
og rekstur annarra júgóslav-
neskra fyrirtækja. Nú þurfa nýir
eigendur að taka við en ekki er
vitað hvernig standa skal að
skiptingu ríkiseigna. Trévinnslu-
vélaframleiðandinn Pavel Ledin-
ek, sem var fyrstur til að stofna
hlutafélag í Slóveníu fyrir háifu
ári og var kjörinn á þing sem
óflokksbundinn fulltrúi verslun-
arráðs, telur að hagfræðikenn-
ingar og flókin ráð dugi skammt.
„Aðalatriðið er að heiðarlegt,
duglegt fólk taki við þessum fyr-
irtækjum," sagði hann. „Það þýð-
ir ekkert að gefa hveijum sem
er hlut í þeim í jafnréttisskyni.
Það á að gefa þeim sem hafa
sýnt dugnað undir kommúnis-
manum og komið sér upp húsi
og bíl tækifæri til að leggja þess-
ar eignir að veði ef þeir hafa kjark
til að taka áhættu og vilja vera
með í uppbyggingu efnahagslífs-
ins. Slóvenar eru vinnusamt fólk.
Við munum lifa þetta af. En það
mýndi auðvitað létta róðurinn
mikið ef erlend ríki viðurkenndu
Slóveníu. Án þess getur uppbygg-
ingin ekki hafist fyrir alvöru.“
Króatísk bændahjón flýja bardagasvæði skammt frá borginni Pokupsko á dráttarvél sinni í gær.
Slóvenía:
Ný vegabréf og nýir seðlar án
viðurkenningar erlendra ríkja
Zrich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
SLOVENSKA þingið samþykkti með miklum meirihluta í vik-
unni að sjálfstæðisyfirlýsing þjóðarinnar frá 26. júní skuli taka
gildi á þriðjudag, 8. október. Þriggja mánaða frestur á sjálfstæð-
isaðgerðum, sem leiðtogar Slóveníu og Króatíu féllust á fyrir
tilstilli Evrópubandalagsins, rennur út á mánudag. Frestinn átti
að nýta til viðræðna um friðsamlega lausn á deilum hinna gömlu
sambandslýðvelda Júgóslavíu en úr því hefur ekki orðið. Oyfir-
lýst styijöld ríkir á milli Króata og Serba í austur- og suður-
hluta Króatíu og leiðtogar í Ljubljana, höfuðborg Slóveníu, segja
að þeir hafi enga viðmælendur til að ræða við um upplausn
Júgóslavíu.
Slóvenska þingið samþykkti að
Slóvenía skyldi taka upp eigin
gjaidmiðil, gefa út vegabréf, fela
eigin sveitum landamæravörslu,
móta utanríkisstefnu og stunda
utanríkisviðskipti. Stjórnvöld í
Belgrad, höfuðborg Júgóslavíu,
hafa hingað til séð um þessa hluti.
Bráðabirgða gjaldmiðill er þegar
tilbúinn. Seðlarnir eru stórir og
litríkir og merktir „Republika
Slovenija". Andrej Ocvirk, efna-
hagsráðunautur ríkisstjórnarinn-
ar, sagði að það gerði lítið til
þótt gjaldmiðillinn verði ekki við-
urkenndur erlendis. „Dinar (júgó-
slavneski gjaldmiðillinn) er heldur
ekki gjaldgengur erlendis," benti
hann á í samtali við Morgunblað-
ið. Slóvenar hyggjast setja fram-
tíðargjaldmiðil sinn í umferð eftir
sex mánuði en honum hefur enn
ekki verið gefið nafn. Bið verður
á að vegabréfin verði tekin í notk-
un.
Samband við seðlabankann í
Bejgrad slitnaði í sumar og síðan
hafa engir nýir dinar-seðlar bo-
rist til Ljubijana. Ocvirk sagði að
bráðabirgða gjaldmiðillinn myndi
forða þjóðinni frá seðlaskorti.
Verð í Slóveníu er nú að mestu
leyti miðað við þýsk mörk. Verð-
bólgan eykst dag frá degi. Verð
á bensíni er gott dæmi um það.
Fullur tankur kostaði um 300
dinara fyrir hálfu ári en nú fæst
rétt rúmur botnfyllir fyrir þá upp-
hæð.
Efnahagserfiðleikar bíða Sió-
vena en þeir eru þó betur settir
en aðrir fyrrverandi Júgóslavar.
SILKIPRENTUN
BÍLAMERKIHGAR
SKILTAGERÐ
ÚTIFÁTIAR
VAGNHÖFÐA 14 112 REYKJAVÍK

RALLY
CROSS
sunnudag 6. okt.
v/Krýsuvíkurveg
Undankeppni kl. 12.30
Úrslitakeppni kl. 14.00
YFIR 50 BILAR SKRAÐIR
m.a. ÓLI í OLÍS
„MIKIÐ FJÖR \f_RRALLY
MIKIÐ GAMAN“ H'l JirCjROSJ
WDEH.DBJ.KR