Morgunblaðið - 05.10.1991, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B/LESBOK
226. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 5. OKTOBER 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Morgunblaðið/Páll Þórhallsson
Opinberri heimsókn lokið
Opinberri heimsókn Vigdísar Finnbogadóttur, forseta Islands, til írlands lauk síðdegis í gær. í gærmorgun
skoðaði Vigdís fimm þúsund ára gömul grafhýsi, fornleifauppgröft og kirkjugarð og turn frá víkingatíman-
um í Boyne-dalnum. Forseti íslands bauð svo til hádegisverðar til heiðurs forseta írlands í Berkeley Co-
urt-hótelinu í Dyflinni. Heimsókninni lauk með formlegri kveðjuathöfn og hersýningu við embættisbústað
Mary Robinson írlandsforseta og var myndin tekin við það tækifæri.
Stefnuræða Caris Bildts:
Skattalækkun o g
áhersla á EB-aðild
Stokkhólmi. Frá Erik Lidén, fréttaritara Morgunblaðsins. Reuter.
CARL Bildt, formaður Hægriflokksins, kynnti í gær sænska þinginu
ráðherralista ríkisstjórnar sinnar. I stefnuræðu sinni lagði hann áherslu
á nauðsyn þess að endurnýjun yrði í Sviþjóð og yrði það verk að eiga
sér stað í samráði við stjórnarandstöðuna.
Viðbrögð við stefnuræðu Bildts
voru almennt jákvæð, ekki síst í við-
skiptalífinu. Fögnuðu menn því sér-
staklega að felldur er niður sérstakur
„stóreignaskattur" af tíu þúsund
smáfyrirtækjum. Um áramót á einn-
ig að lækka virðisaukaskatt af mat-
vælum og ferðaþjónustu úr 26% í
18%.
Bildt sagði að kapp yrði lagt á að
hraða inngöngu Svíþjóðar í Evrópu-
bandalagið eins og unnt væri. Ut-
anríkisstefnan myndi líka í ríkara
mæli taka mið af evrópskri samvinnu
og samkennd. Skrefið inn í hjarta
evrópsks samstarfs myndi hafa áhrif
á hvern einasta þátt sænsks samfé-
lags, sagði Bildt. Hann greindi einn-
ig frá því að þróunaraðstoð við Kúbu
yrði hætt og verulega dregið úr að-
stoð við Víetnam nema þar fari að
sjást teikn um lýðræðisumbætur. Rík
áhersla yrði hins vegar lögð á aðstoð
við Eystrasaltsríkin.
Sjá frétt á bls. 24.
Vonir glæðast í friðarviðræðum í Haag:
Serbíuforseti fellur frá
landakröfum í Króatíu
Haag, Belgrad, Zagreb. Reuter, Daily Telegraph.
VERULEGUR árangur virðist
hafa náðst í gær á ráðstefnu sem
Evrópubandalagið (EB) stendur
fyrir í Hollandi um frið í Júgó-
slavíu. Slobodan Milosevic, for-
seti Serbíu, lét í reynd niður falla
aliar kröfur um að landsvæði í
Króatíu sem byggð eru Serbum,
yrðu innlimuð í Stór-Serbíu.
Hans van den Broek, utanríkis-
Belgía;
Ríkisstjórn _
Martens fallin
Brussel. Reuter.
WILFRIED Martens, forsætisráð-
herra Belgíu, gekk í gær á fund
Baldvins konungs og baðst lausn-
ar fyrir sig og ráðuneyti sitt vegna
deilna innan stjórnarinnar milli
fulltrúa vallónsku og flæmsku
þjóðarbrotanna.
Takist Martens ekki að mynda
nýja samheldna stjóm er búist við
að þingkosningum sem ráðgerðar eru
um miðjan janúar verði flýtt.
Stjórnarkreppan stafar af deilum
milli frönsku- og flæmskumælandi
fiokka jafnaðarmanna og kristilegra
demókrata, en tugir ríkisstjóma hafa
fallið í Beigíu eftir stríð af sömu
ástæðu.
Flæmski flokkurinn Volksunie
sagði sig úr stjómarsamstarfinu fyr-
ir viku í mótmælaskyni við fyrirhug-
aða vopnasölu fyrirtækja í Vallóníu,
svæði franska_ þjóðarbrotsins, til
Saudi-Arabíu. í gær blossaði síðan
upp deila vegna fjarskiptasamnings
sem orðið hefði fyrst og fremst
Flandri til' hagsbóta.
ráðherra Hollands, sagði að Kró-
atar myndu leysa herbúðir sam-
bandshersins í lýðveldinu úr
herkví. A móti mun herinn safna
öllu liði sínu þar saman í nokkrar
stórar herbúðir og háetta árás-
um. I samkomulaginu felst einnig
að landamærum verður ekki
breytt einhliða og undir lok við-
ræðnanna kemur til greina að
viðurkenna sjálfstæði þeirra lýð-
velda sem þess óska.
Franjo Tudjman, forseti Króatíu,
sagði samkomulagið „sigur“ og
Milosevic sagðist vongóður um að
það héldi en harðir bardagar vom
þó eftir sem áður um alla Króatíu
er síðast fréttist. Var meðal annars
barist í grennd við höfuðborgina,
Zagreb. Talið er líklegt að forset-
arnir tveir þurfi nokkurn tfma til
að telja landa sína á að stöðva átök-
in. Heimildarmenn álíta að Mil-
osevic hafi gefið hugmyndirnar um
landvinninga upp á bátinn þar sem
hann hafí sannfærst um að um-
heimurinn muni aldrei láta Serba
komast upp með að breyta landa-
mærunum einhliða.
Carrington lávarður, sem hefur
haft yfirumsjón með friðarviðræð-
unum fyrir hönd EB, sagði á blaða-
mannafundi í gær að Milosevic hefði
slakað mest til í viðræðunum. Hann
hefði þó krafist trygginga fyrir því
að minnihluti Serba í Króatíu héldi
réttindum sínum og fengi einhvers
konar sjálfsstjórn. Carrington hafði
ákveðnar efasemdir um hversu
traust þetta samkomulag væri. „Ég
hef engar efasemdir um heilindi
þeirra sem sátu fundinn. Það á hins
vegar eftir að koma í ljós hvort eitt-
hvað verði úr þessu í raun.“
Leiðtogar Serba og yfirmenn
sambandshersins ákváðu í gær að
gefa út tilskipun um takmarkaða,
almenna herkvaðningu. Var þessi
ákvörðun tekin í krafti valds sem
hluti forsætisráðs Júgóslavíu, full-
trúar Serbíu, Svartfjallalands og
tveggja svæða undir stjórn Serba,
tók sér á fundi á fimmtudag. Stipe
Mesic, forseti Júgóslavíu, sem er
Króati, sagði í Zagreb í gær að
ákvörðun fulltrúanna í ráðinu jafn-
gilti stríðsyfirlýsingu á hendur Kró-
ötum. Ríkistjórnir Bandaríkjanna
og Þýskalands fordæmdu aðgerðir
Serba í forsætisráðinu og sögðu þá
vera að reyna að hrifsa til sín öll
völd í landinu.
Jean-Bertrand Aristide
Reuter
Innistæður
Haiti frystar
Bandaríkjastjórn hefur fryst
eigur -haítískra stjórnvalda í
Bandaríkjunum en hyggst ekki
beita vopnavaldi gegn herfor-
ingjaklíkunni. Jean-Bertrand
Aristide, forseti Haiti, bað í gær
öryggisráð SÞ um aðstoð við
að hnekkja valdaráninu og
samþykkti ráðið stuðningsyfir-
lýsingu við hann. 250 manns
hafa látið lífið í valdaráninu í
höfuðborg Haiti.
Gagnrýnendum Milosevic
brigslað um föðurlandssvik
Zurich. Frá Onnu Bjarnadöttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
SERBNESKIR andstæðingar stríðsins í Króatiu og stefnu Slobodans
Milosevic, forseta Serbíu, eiga yfir höfði sér að vera kallaðir land-
ráðamenn og þeir eru sagðir vilja sundra serbnesku þjóðinni ef
þeir gagnrýna forsetann og framvindu mála í gömlu Júgóslavíu. En
í einkasamtölum kemur fram, samkvæmt fréttum svissneska blaðs-
ins Neue Ziircher Zeitung, að margir stjórnarandstæðingar óttast
að sigrar serbneska hersins og stefna Milosevic eigi eftir að koma
þjóðinni í koll þótt síðar verði. Serbía hefur einangrast á alþjóða-
vettvangi og efnahagslíf hennar er í molum.
Hörð þjóðernisstefna hefur for- ag, Karlovac og Virovitica, en Kró-
gang í opinberri umræðu. Það verð- atar myndu þar með missa megnið
ur að vetja Serba og berjast gegn af landi sínu.
„fasistaríki" Króata. Vuk
Draskovic, leiðtogi Endurreisnar-
hreyfingarinnar, stærsta stjórnar-
andstöðuflokksins, sem stóð fyrir
miklum mótmælum gegn Milosevic
í mars, hefur rétt honum sáttar-
hönd og segist vera reiðubúinn að
beijast með sveitum Serba fyrir
frelsi landa sinna í Króatíu. Hann
telur að landamæri Serbíu eigi að
vera dregin milli bæjanna Karlob-
Fjórir stjórnarandstöðuflokkar,
þar á meðal Endurreisnarhreyfmg-
in og Demókrataflokkurinn, hafa
boðið Alexander Karadjordjevic
prins til Serbíu til að vera viðstadd-
ur sálumessu í tilefni af því að hinn
9. október verða 57 ár liðin síðan
afi hans, Alexander I Júgóslavíu-
konungur, var myrtur í Marseille.
„Ég kem til að heimsækja alla
Serba, hveijar sem stjórnmálaskoð-
anir þeirra eru,“ hafði Reuters-
fréttastofan eftir prinsinum í gær.
Prinsinn, sem er 46 ára gamall,
sagði einnig að nú gætu björtustu
draumar hans ræst og hann yrði
fær um að gegna „sögulegu hlut-
verki“ sínu. Serbnesk stjórnvöld
samþykktu heimsóknina eftir
nokkurt þóf. Andstöðuflokkarnir
vilja staðfesta þjóðemisstefnu sína
með boðinu og sniðganga Milosevic
um leið. Prinsinn þáði boðið en fór
fram á að flokkarnir hættu við stór-
an mótmælafund gegn miðstýrðum
fjölmiðlunum á meðan á heimsókn-
inni stæði. Þeir sættust á það.
Sumir andstæðingar Milosevic
gera sér vonir um að prinsinn geti
bundið enda á valdaferil forsetans
en óvíst er um hug almennings til
endurreisnar konungdæmis.
Sjá ennfremur frétt á bls. 25.